នៅវេលាព្រឹកថ្ងៃមួយនាចុងឆ្នាំ១៩៧៤ ជនជាតិកូរ៉េខាងត្បូង៣នាក់ និងហ្វីលីពីនចំនួន៤នាក់  ត្រូវបានកងទ័ពខ្មែរក្រហមក្នុងកងពលទី១ប្រចាំភូមិភាគបូព៌ាចាប់ខ្លួន បន្ទាប់ពីកងទ័ពខ្មែរ ក្រហមទាំងនោះបានបាញ់ពន្លិចកប៉ាលដឹកទំនិញ និងសម្ភារយោធាមួយគ្រឿងដែលបានធ្វើដំណើរតាមទន្លេមេគង្គត្រង់ចំណុចភូមិសាស្ត្រកោះពាមរាំងក្នុងឃុំកោះចេក ស្រុកពាមជរ ខេត្តព្រៃវែង។ ជនជាតិកូរ៉េខាងត្បូង និងហ្វីលីពីនទាំង៧នាក់ត្រូវបានកងទ័ពខ្មែរក្រហមនាំទៅបាញ់សម្លាប់ និងទម្លាក់ក្នុងរណ្តៅគ្រាប់បេ-៥២មួយកន្លែងក្នុងបរិវេណសាលាស្រុកពាមជរនារសៀលក្នុងថ្ងៃដដែល។ ស៊ីម សាយ[1] ​ ដែលជាអតីតកងទ័ពខ្មែរក្រហមក្នុងកងពលទី១ ប្រចាំភូមិភាគបូព៌ា​បានឃើញការចាប់ខ្លួន និងសម្លាប់ជនជាតិកូរ៉េខាងត្បូង និងហ្វីលីពីនទាំង៧នាក់បានរៀបរាប់ដូចខាងក្រោម៖

ខ្ញុំឈ្មោះ ស៊ីម សាយ អាយុ៨២ឆ្នាំ មានស្រុកកំណើតនៅភូមិក្តីស្គា ឃុំជៃកំពត ស្រុកព្រះស្តេច ខេត្តព្រៃវែង។ នៅឆ្នាំ១៩៦១ ស៊ីម សាយ បានផ្លាស់មករស់នៅភូមិអំពៅព្រៃ ឃុំកោះសំពៅ ស្រុកពាមជរ ខេត្តព្រៃវែង និងបានចូលធ្វើកងជីវពលឃុំកោះសំពៅ និងបានប្រចាំការនៅប៉ុស្តិ៍ព្រំដែនកម្ពុជា – វៀតណាម ឃុំកោះសំពៅរហូតដល់រដ្ឋប្រហារថ្ងៃទី១៨ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៧០។

បន្ទាប់ពីរដ្ឋប្រហារឆ្នាំ១៩៧០ ស៊ីម សាយ បានស្ម័គ្រចិត្តចូលបម្រើកងទ័ពជាមួយអង្គភាពកងទ័ពវៀតកុង (កងពល C-92 )។ ស៊ីម សាយ បានហ្វឹកហាត់យុទ្ធសាស្ត្រកងទ័ព និងបានស្នាក់នៅជាមួយវៀតកុងរហូតដល់ឆ្នាំ១៩៧៣ ទើបផ្លាស់មកនៅក្នុងអង្គភាពកងវរសេនាធំរបស់ ចាន់ ចក្រី ប្រចាំភូមិភាគបូព៌ាវិញ។ ពេលនោះ ស៊ីម សាយ មានតួនាទីជាប្រធានកងអនុសេនាតូច ក្នុងកងវរសេនាតូចលេខ១ ចំណុះកងវរសេនាធំ ចាន់ ចក្រី។ ប្រធានកងវរសេនាតូចលេខ១ មានឈ្មោះ សាញ់។

នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៧៣នេះដែរ កងវរសេនាតូចលេខ១ ត្រូវបានទទួលបញ្ជាឲ្យមកធ្វើប្រតិបត្តិការស្ទាក់បាញ់កប៉ាល និងកងម៉ារីនរបស់ទាហានធៀវគី ដែលបានបើកឡើងពីវៀតណាមខាងត្បូង​ឆ្ពោះមកអ្នកលឿង និងទីក្រុងភ្នំពេញ ក្នុងភូមិសាស្ត្រស្រុកពាមជរ ខេត្តព្រៃវែង។

នៅវេលាម៉ោងប្រហែល៩ព្រឹកក្នុងថ្ងៃមួយនៅចុងឆ្នាំ១៩៧៤ កប៉ាលដឹកទំនិញ និងសម្ភារយោធាមួយគ្រឿង ដែលបានធ្វើដំណើរតាមទន្លេមេគង្គពីប្រទេសវៀតណាមខាងត្បូងឆ្ពោះទៅកាន់ទីក្រុងភ្នំពេញ ដោយមាននាវាចម្បាំងធុនតូចរបស់ទាហានធីវគីជាច្រើនគ្រឿងបានបើកអមការពារផង។ នៅខណៈពេលដែលកប៉ាលដឹកទំនិញនិងសម្ភារយោធានោះធ្វើដំណើរតាមទន្លេមេគង្គពីទិសខាងកើតមកជិតដល់ចំណុចកោះពាមរាំង ក្នុងភូមិសាស្ត្រឃុំកោះចេក ស្រុកពាមជរ ខេត្តព្រៃវែង កប៉ាលដឹកទំនិញនិងសម្ភារយោធាបានជាប់ខ្សែកាបដែកដែល ស៊ីម សាយ និងកងទ័ពនៃកងវរសេនាតូចទី១ ដាក់បង្កប់ក្នុងទឹកកាត់ទទឹងពីត្រើយខាងកើតទៅត្រើយខាងលិចនៃទន្លេមេគង្គ ដើម្បីស្ទាក់ចាប់កប៉ាលដែលធ្វើដំណើរតាមបណ្តោយទន្លេមេគង្គចន្លោះពីព្រំដែនកម្ពុជា​ – ​វៀតណាម (ក្អមសំណរ) និងទីក្រុងភ្នំពេញ។ កងទ័ពក្នុងអង្គភាពរបស់ ស៊ីម សាយ បានចុចមីន និងបាញ់ពន្លិចកប៉ាលនោះ។ បន្ទាប់មកកងទ័ពខ្មែរក្រហមមួយចំនួនបានបើកទូកម៉ាស៊ីនសំដៅទៅមករកកប៉ាលដឹកទំនិញ និងសម្ភារៈយោធាមួយគ្រឿងនោះ។ នៅខណៈពេលកងទ័ពខ្មែរក្រហមទៅដល់កប៉ាលនោះមិនទាន់លិចចូលទៅក្នុងទឹកទន្លេទាំងស្រុងនោះទេ កងទ័ពខ្មែរក្រហមបានចូលទៅក្នុងកប៉ាល និងពិនិត្យឃើញមានដុំអំបោះ ម៉ាស៊ីនដេរខោអាវ គ្រាប់កាំភ្លើងច្រើនប្រភេទ និងសម្ភារមួយចំនួនទៀតនៅលើកប៉ាលនោះក៏មានតាំងកាំភ្លើងយន្ត​(១២,៧)មួយដើមដែរ។

បន្ទាប់មកកងទ័ពខ្មែរក្រហមបានឃើញមនុស្សពាក់អាវពោងហែលចេញពីកប៉ាល។ កងទ័ពខ្មែរក្រហមក៏បានបើកទូកម៉ាស៊ីនតាមចាប់មនុស្សដែលហែលចេញពីកប៉ាលនោះ។ កងទ័ពខ្មែរក្រហមចាប់បានមនុស្សចំនួន៧នាក់ ដឹកយកមកទីតាំងឈរជើងនៅពាមជរវិញ។ បន្ទាប់មកទើប ស៊ីម សាយ និងកងទ័ពខ្មែរក្រហមបានដឹងថាមនុស្សទាំង៧នាក់ គឺជាជនជាតិកូរ៉េខាងត្បូងចំនួន៣នាក់ និងហ្វីលីពីនចំនួន៤នាក់។ ជនជាតិកូរ៉េខាងត្បូង និងហ្វីលីពីនទាំងនេះត្រូវមេបញ្ជការឈ្មោះ សាញ ដាក់ឲ្យនៅកន្លែង ស៊ីម សាយ ក្បែរបង្គោលខ្សែកាបដែលកងទ័ពខ្មែរក្រហមដាក់កាត់ទទឹងពីត្រើយខាងកើតទៅត្រើយខាងលិចនៃទន្លេមេគង្គ។ នៅខណៈពេលមានយន្តហោះមកឆ្វែលរកមើល និងទម្លាក់គ្រាប់បែកជាច្រើនលើក ទើបមេបញ្ជាការបញ្ជាឲ្យកងទ័ពខ្មែរក្រហមយកជនជាតិកូរ៉េខាងត្បូង និងហ្វីលីពីនចំនួន៧នាក់ទៅបាញ់សម្លាប់ និងទម្លាក់ក្នុងរណ្តៅគ្រាប់បេ-៥២មួយកន្លែងក្នុងបរិវេណសាលាស្រុកពាមជរនៅពេលរសៀលក្នុងថ្ងៃដដែល។ ទីតាំងសម្លាប់នោះមានចម្ងាយប្រមាណ​៨០០ ​ទៅ៩០០ម៉ែត្រពីមាត់ទន្លេកន្លែងដាក់បង្គោលខ្សែកាប។

នៅដើមឆ្នាំ១៩៧៥ អង្គភាពរបស់ស៊ីម សាយ និងអង្គភាពកងទ័ពប្រចាំភូមិភាគបូព៌ាផ្សេងៗទៀតត្រូវបានបញ្ជូនទៅវាយដណ្តើមយកទីប្រជុំជនអ្នកលឿង។ បន្ទាប់ពីវាយបានកាន់កាប់ទីប្រជុំជនអ្នកលឿង កងទ័ពខ្មែរក្រហមបានជម្លៀសប្រពន្ធ កូន និងសាច់ញាតិទាហាន លន់ នល់ ដែលស្នាក់នៅអ្នកលឿងទាំងអស់ឲ្យទៅរស់នៅឃុំកោះសំពៅ ស្រុកពាមជរ ខេត្តព្រៃវែង។

នៅថ្ងៃទី១៧ មេសា ឆ្នាំ១៩៧៥ កងទ័ពខ្មែរក្រហមបានវាយចូលទីក្រុងភ្នំពេញ។ ចំណែកយោធាខ្មែរក្រហម មកពីភូមិភាគបូព៌ាបានកាន់កាប់ច្បារអំពៅ និងចូលទីក្រុងភ្នំពេញតាមស្ពានព្រះមុនីវង្ស។  កងពលទី១ ឈរជើងនៅវត្តនិរោធន៍ ម្តុំគល់ស្ពានច្បារអំពៅ និងតំបន់អរិយក្សត្ររយៈពេលជាង១០ថ្ងៃ ទម្រាំខ្មែរក្រហមជម្លៀសប្រជាជនចេញអស់ពីទីក្រុងភ្នំពេញ។ បន្ទាប់មកទើបមានបញ្ជាពីកងពលទី១មកថា អង្គការអនុញ្ញាតឲ្យយោធាភូមិភាគបូព៌ាមួយចំនួនចូលទីក្រុងភ្នំពេញ និងមួយចំនួនទៀតត្រូវត្រឡប់ទៅការពារព្រំដែននៅភូមិភាគបូព៌ាវិញ។ នៅពេលនោះ អង្គភាពស៊ីម សាយ ត្រូវបានថ្នាក់ដឹកនាំកងពលទី១ បញ្ជាឲ្យត្រឡប់មកស្នាក់នៅអ្នកលឿង និងស្រុកលើកដែកវិញ។ ស៊ីម សាយមានឋានៈស្មើ ប្រធានវរសេនាតូច ដឹកនាំកម្លាំងយោធាចំនួនជាង១០០នាក់ បង្កើតអង្គភាពមួយឈ្មោះថា (ការដ្ឋាន៧តោន) សម្រាប់ចុះធ្វើស្រែ តែរក្សាកម្លាំងជាយោធាដដែល។ នៅពេលធ្វើស្រែបានមួយរយៈ ទើបមានដឹកនាំខាងមជ្ឈិមចុះមកទស្សនកិច្ច ការដ្ឋាន៧តោន រួមមានតានួន ជា និងកម្មាភិបាលខ្មែរក្រហមមួយចំនួនទៀត។

នៅចុងឆ្នាំ១៩៧៦ ចាន់ ចក្រី ប្រធានកងពល១៧០ សួស នៅ ហៅ ឈូក ប្រធានតំបន់២៤​ភូមិភាគបូព៌ា និងកម្មាភិបាលមួយចំនួនទៀតត្រូវបានអង្គការខ្មែរក្រហមចាប់ខ្លួន។ នៅក្នុងជួរកម្មាភិបាលភូមិភាគបូព៌ា ចាប់ផ្តើមព្រួយបារម្មណ៍យ៉ាងខ្លាំង និងមានការគេចខ្លួនជាបណ្តើរៗ។ នៅពេលនោះសមមិត្ត រិន ប្រធានកងពលទី៤ បានអញ្ជើញកម្មាភិបាលជាយោធាភូមិភាគបូព៌ាមួយចំនួនមកចូលរួមប្រជុំជាសម្ងាត់ នៅទីស្នាក់ការក្នុងស្រុកបាភ្នំ ត្រង់ចំណុចព្រៃចម្ការ ខេត្តព្រៃវែង។ កាលនោះ  ស៊ីម សាយ បានទៅចូលរូមប្រជុំ និងបានស្តាប់តាមការណែនាំរបស់ សមមិត្ត រិន ថា ចាប់ពីថ្ងៃនេះតទៅត្រូវមានការប្រុងប្រយ័ត្នខ្ពស់ និងត្រូវដុតបំផ្លាញចោលនូវឯកសារណាដែលមានជាប់ទាក់ទងជាមួយ ចាន់ ចក្រី ព្រោះអង្គការថ្នាក់មជ្ឈិមមានសង្ស័យលើកម្មាភិបាលភូមិភាគបូព៌ាយើង។

ស៊ីម សាយ ភ័យខ្លាចមានការចាប់ខ្លួនដូចមេបញ្ជាការរបស់ខ្លួនក៏សម្រេចចិត្តរត់ភៀសខ្លួនមករស់នៅភូមិអំពៅព្រៃ ឃុំកោះសំពៅ ស្រុកពាមជរវិញ។ នៅខណៈពេលនោះ តាម៉េង លេខាស្រុកពាមជរ ដែលជាសាច់ញាតិរបស់ ស៊ីម សាយ​​ បានតែងតាំង ស៊ីម សាយ​ ជាប្រធានសហករណ៍ឃុំកោះកុក ស្រុកពាមជរ។ សហករណ៍ឃុំកោះកុក មានប្រជាជនប្រមាណ៣០០គ្រួសារ ដែលខ្មែរក្រហមជ្រើសរើសមកពីស្រុកបាភ្នំ ស្រុកកំពង់ត្របែក និងស្រុកព្រះស្តេច ឲ្យមកធ្វើស្រែបង្កបង្កើតផលនៅឃុំកោះកុក ដែលស្ថិតនៅជាប់នឹងឃុំកោះសំពៅដែរ។

នៅចុងឆ្នាំ១៩៧៧ ឬដើមឆ្នាំ១៩៧៨ ស៊ឹម សាយ ត្រូវបានជ្រើសរើសឲ្យចូលកាន់តំណែងជាប្រធានកងរយអន្តរាគមន៍ប្រចាំកងពល៨០៥។ សុខ ​សេន ​ជាប្រធានកងពល​៨០៥។

នៅដើមខែមករា ឆ្នាំ១៩៧៩ កងកម្លាំងរណសិរ្សសាមគ្គីសង្រ្គោះជាតិកម្ពុជា សហការជាមួយកងទ័ពវៀតណាម បានធ្វើការវាយសម្រុកចូលប្រទេសកម្ពុជា។ ស៊ីម សាយ និងកងទ័ពខ្មែរក្រហមក្នុងកងពល៨០៥ បានរត់ភៀសខ្លួនចេញពី ព្រំដែនកម្ពុជា – វៀតណាមឆ្លងទន្លេមេគង្គទៅត្រើយខាងលិចក្នុងស្រុកកោះធំ។ បន្ទាប់មកអង្គភាពរបស់ ស៊ីម សាយ បានបន្តដំណើរទៅ​បោះទីតាំងនៅលើភ្នំស្រង់ក្នុងខេត្តកំពង់ស្ពឺ ប៉ុន្តែត្រូវកងកម្លាំងរណសិរ្សសាមគ្គីសង្រ្គោះជាតិកម្ពុជា និងកងទ័ពវៀតណាម វាយរុញច្រាញចេញពីភ្នំស្រង់ទៀត។ ក្រោយមក ស៊ីម សាយ បានបែកបាក់អង្គភាព និងបានរសាត់អណ្តែតរហូតដល់ខេត្តពោធិ៍សាត់ក៏បោះអាវុធចោលបន្លំខ្លួនធ្វើជាប្រជាជនធម្មតារួចក៏ត្រឡប់ចូលស្រុកកំណើតវិញ។ ស៊ីម សាយ មានរស់នៅជួបជុំប្រពន្ធកូនប្រកបមុខរបរធ្វើស្រែចម្ការ និងបានចូលបម្រើការជាមន្រ្តីរដ្ឋការ និងក្រុមប្រឹក្សាឃុំកោះសំពៅរហូតដល់ឆ្នាំ២០២៤ ទើបចូលនិវត្តរ៍៕

អត្ថបទដោយ ឡុង ដានី

---

[1] មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា ឡុង ដានី បានសម្ភាស​ ស៊ីម សាយ អាយុ៨២ឆ្នាំ មានទីលំនៅក្នុងភូមិត្បែង ឃុំព្រៃឈ ស្រុកកំពង់ត្របែក ខេត្តព្រៃវែង ថ្ងៃទី១៨ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៥។