ខ្ញុំឈ្មោះ ប៉ែន វ៉ាន់សៃ ហៅ សៃ ហៅ តែល[1] មានអាយុ៣៣ឆ្នាំ(ក្នុងឆ្នាំ១៩៧៨)ហើយខ្ញុំមានគ្រួសារហើយ។​ ខ្ញុំមានស្រុកកំណើតនៅសង្កាត់លេខ២ ក្រុងភ្នំពេញ។ ខ្ញុំគឺជាអតីតនិស្សិតសាលាទូរគមនាគមន៍ ប្រទេសបារាំង មុនអង្គការចាប់ខ្លួនខ្ញុំមានតួនាទីជាជំនួយការបច្ចេកទេសរបស់ក្រសួងសង្គមកិច្ច។

នៅឆ្នាំ១៩៥០ ខ្ញុំចូលរៀនសាលាបឹងកេងកង រហូតដល់ឆ្នាំ១៩៥៦ បានចូលរៀននៅវិទ្យាល័យស៊ីសុវត្ថិ រហូតដល់ថ្នាក់បញ្ចប់។ នៅឆ្នាំ១៩៦៣ ខ្ញុំចូលរៀនមហាវិទ្យាល័យវិទ្យាសាស្រ្តផ្នែកទី១។ ពេលនោះខ្ញុំបានស្គាល់និស្សិតម្នាក់ឈ្មោះ​​ អ៊ិន សូភាព ហៅ មី គឺជានិស្សិតនិងក្រោយមកជាបុគ្គលិកផ្នែកបេសកកម្មក្រៅប្រទេស នៅក្រសួងការបរទេស។ អ៊ិន សូភាព ហៅ មី អប់រំខ្ញុំថា«នៅក្នុងរបបមូលធននិយមត្រូវការឬចង់បានអ្វីពេលណារកបានទាំងអស់ឱ្យតែមានលុយ ហើយលុយក៏មិនពិបាករកដែលឱ្យតែមានចំណេះដឹងច្បាស់លាស់»ហើយ អ៊ិន សូភាព ហៅ មី បន្តអប់រំខ្ញុំជាហូរហែ។

នៅខែធ្នូ ឆ្នាំ១៩៦៥ ខ្ញុំបន្តទៅរៀននៅប្រទេសបារាំង។ តាមការណែនាំរបស់ ភោគ ឆាយ មានស្រុកកំណើតនៅស្រុកសំរោង ខេត្តតាកែវ[2] ទៅជួប អ៊ិន សូភាព សរសេរសំបុត្រឱ្យខ្ញុំភ្ជាប់ខ្សែជាមួយ តូច ខាំឌឿន មន្រ្តីក្រសួងការបរទេស ប្រចាំនៅប្រទេសគុយបា និង ទីក្រុងប៉េកាំង[3]។ ខ្ញុំទៅដល់ស្រុកបារាំងក្រោយពីភ្ជាប់ខ្សែ តូច ខាំឌឿន និងបានប្រាប់ខ្សែនៅប៉ារីស និងផែនការ៖ ឃោសនាមួលបង្កាច់ខ្មែរក្រហមជាអ្នកបង្កសង្គ្រាមនៅកម្ពុជា, រារាំងអ្នករៀនចប់ កុំឱ្យចូលស្រុក​ និង កសាងកម្លាំងក្បត់។

នៅឆ្នាំ១៩៦៦ ខ្ញុំចូលរៀនសាលាទូរគមនាគមន៍ ហើយខ្ញុំបានសហការជាមួយ នុត គឹមឡេងប៊ុនថា ហៅ គង់ កសាងកម្លាំងបានពីរនាក់គឺឈ្មោះ ទេព សំអាង និង ជា សារ៉ន។ ទេព សំអាង អតីតក្រសួងឧស្សាហកម្មចូលស្រុកឆ្នាំ១៩៦៦ ចំណែក ជា សារ៉ន អតីតបុគ្គលិកក្រសួងកសិកម្មចូលស្រុកឆ្នាំ១៩៦៧។ ពួកគេទាំងពីរនាក់នេះចូលរួមសកម្មភាពឃោសនាមួលបង្កាច់ខ្មែរក្រហមថា ជាអ្នកបង្កហេតុក្នុងរឿងនៅតំបន់សំឡូតក្នុងឆ្នាំ១៩៦៧[4] ទាំងក្នុងចំណោមខ្មែរនិងចំណោមបរទេស។ តាមរយៈសកម្មភាពឃោសនាមួលបង្កាច់បានអូសទាញកសាងកម្លាំងក្នុងចំណោមអ្នករដ្ឋការមកដល់ថ្មី និងនិស្សិតមកដល់ថ្មីដែលជាកូននាយទុននិងអនុធនថ្នាក់លើ។

នៅខែសីហា ឆ្នាំ១៩៦៨ អ៊ិន សូភាព ហៅ មី ត្រឡប់មករៀននៅស្រុកបារាំង។ នៅផ្ទះដែល អ៊ិន សូភាព រស់នៅបានឱ្យខ្ញុំស្គាល់នារីម្នាក់ឈ្មោះ សូហ្វីយ៉ា គឺជាអ្នករកស៊ីនៅស្រុកបារាំង,ហូវិ សេតសោម អតីតនិស្សិតវិស្វករចម្រាញ់ប្រេងកាត ចូលក្នុងស្រុកឆ្នាំ១៩៦៩ និង អ៊ិន សូផន អតីតនិស្សិតនៅសហករណ៍តាឡី។ នៅខែមិថុនា ឆ្នាំ១៩៦៩ ខ្ញុំឈប់រៀនខាងទូរគមនាគមន៍។ ឆ្នាំ១៩៧០ ក្រោយរដ្ឋប្រហារភ្លាម សម្ដេចព្រះ នរោត្ដម សីហនុ បានប្រកាសបង្កើតរណសិរ្សនៅប៉េកាំង។ តូច ខាំឌឿន និង អ៊ិន សូភាព ហៅ មី ចាត់តាំងខ្ញុំឱ្យទៅបង្កប់នៅក្នុងរណសិរ្សប៉េកាំង ដោយភ្ជាប់ទៅនឹងខ្សែ សារិន ឆាក។ អ៊ិន សូភាព បាននាំខ្ញុំទៅជួប វ៉ាន់ ពីនី គឺជាខ្សែរបស់សារិន ឆាក ពីមុនជារដ្ឋមន្រ្តីការបរទេសនៃរដ្ឋាភិបាលរួបរួមជាតិកម្ពុជា[5]។

ថ្ងៃទី១៥ ខែឧសភា ឆ្នាំ១៩៧០ ខ្ញុំទៅដល់ប៉េកាំង។ ក្រោយពីបានទាក់ទងតាម វ៉ាន់ ពីនី ហើយខ្ញុំក៏ទៅជួប សារិន ឆាក ហើយ សារិន ឆាក បានដឹងថាខ្ញុំភ្ជាប់ខ្សែពីប៉ារីសមក។ សារិន ឆាក បានលើកឡើងពីភារកិច្ចនិងផែនការ សេ-អ៊ី-អា នៅប៉េកាំង។ ភារកិច្ចរបស់យើងគឺរារាំងកុំឱ្យខ្មែរក្រហមឈ្នះទាំង១០០ភាគរយបានន័យថាត្រូវឱ្យសង្គ្រាមបញ្ចប់ដោយការចរចា។ ចំណែកខ្សែទាក់ទងនៅប៉ារីសមាន ហ៊ណាំហុង[6] បុគ្គលិកទូតនៅប៉ារីស ក្រោយមកទៅសហករណ៍ភូមិភាគពាយ័ព្យ។ នៅប៉េកាំងមាន ចាន់ យូរ៉ាន់ អតីតទូត នៅសេនេកាល់ បច្ចុប្បន្ន(១៩៧៨) ជំនួយការនៅក្រសួងការបរទេស។ ហាន់ ម៉ាត់ និស្សិតមកពីគែរ ក្រោយមកសុំត្រឡប់ទៅវិញព្រោះបញ្ហាមិនហូបសាច់ជ្រូក។ ចំណែកខ្សែខាងគែរ មានឈ្មោះ ចែម ស្ងួន ទីប្រឹក្សាទូតនៅគែរក្រោយមកជាទូតនៅអាល់សេរី។

ឆ្នាំ១៩៧២ អង្គការប្រកាសហៅ យុវជន នៅបរទេសទាំអស់ឱ្យចូលក្នុងប្រទេស។ សារិន ឆាក បានហៅ ចាន់ យូរ៉ាន់,វ៉ាន់ ពីនី និងខ្ញុំមកប្រជុំដាក់ផែនការដើម្បីទប់ទល់នឹងវិធានការនេះ។ ផែនការដាក់ចុះមាន៖ ឃោសនាថាការងារនៅក្រៅប្រទេសមានច្រើនណាស់ខ្វះតែមនុស្ស,បើកទូតថ្មីនឹងពង្រឹងទូតដែលមានដើម្បីស្រូបយកយុវជន,បំផុសឱ្យយុវជនសូមបន្តរៀនសូត្រនៅប្រទេសកូរ៉េ និង ប្រទេសរ៉ូម៉ានីឬចិន។ ក្នុងការទប់ទល់ជាមួយការឃោសនាមិនឱ្យចូលមកក្នុងប្រទេស ខ្ញុំសហការជាមួយឈ្មោះ បានយ៉ា អូសទាញបាន គង់ សារឹម អតីតនិស្សិតនៅប្រទេសកូរ៉េ។

ខែសីហា ឆ្នាំ១៩៧៣ សង្គ្រាមអាកាសអាមេរិកក៏ត្រូវបញ្ឈប់ទៀត។ ចលនាចូលក្នុងប្រទេសចេះតែប្រព្រឹត្តទៅជាបន្តបន្ទាប់។ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ១៩៧៣ ក្រុមសេ-អ៊ី-អា សម្រេចបញ្ចូលខ្ញុំនិង អ៊ិន សូភាព ហៅ មី ចូលទៅបង្កប់ខ្លួនក្នុងប្រទេស។ ថ្ងៃទី៩ ខែវិច្ឆិកា ក្នុងដំណើរចូលប្រទេស បងអៀង សារី បានយកខ្ញុំនិង អ៊ិនសូភាព ហៅ មី និងម្នាក់ទៀតឈ្មោះ សៀងហួរ ឡុង អតីតនិស្សិតនៅអាល្លឺម៉ង់ចូលស្រុកខែមិថុនា ឆ្នាំ១៩៧៤។ លុះទៅដល់ហាណូយ ក្រោយពីនៅទីក្រុងបានរយៈពេល៣ថ្ងៃ បងអៀង សារី បានប្រាប់ឱ្យស្គាល់បក្សកុម្មុយនីស្តកម្ពុជា[7] រួចនាំឱ្យទៅនៅក្នុងមន្ទីរសម្ងាត់របស់បក្សនៅជាយក្រុងហាណូយ ហើយក្រោយមកតម្រូវឱ្យពួកខ្ញុំទាំង៣នាក់នៅក្នុងមន្ទីរសម្ងាត់នេះមួយរយៈសិនមុននឹងចូលក្នុងប្រទេស។ ចាប់ពីខែធ្នូ ឆ្នាំ១៩៧៣ មកខ្ញុំនៅក្នុងមន្ទីរសម្ងាត់ថ្មីនេះដែលមានឈ្មោះហៅថាក្រសួង សេតេ៧០ គឺជាវិទ្យុផ្សាយសំឡេងរណសិរ្សទៅក្នុងប្រទេស។ ស្ថានីយ៍វិទ្យុនេះចាក់ផ្សាយអំពីការឃោសនាបដិវត្តន៍ជាភាសាខ្មែរ ជូនដល់ប្រជាជនកម្ពុជាក្នុងនិងក្រៅប្រទេស[8]។ មានបងភា និង បងអៀង ធិរិទ្ធ គឺជាប្រធានគណៈក្រសួងសង្គមកិច្ច ជាប្រធានក្រសួង។ ការងារចែកចេញជាពីរផ្នែកគឺខាងបច្ចេកទេសជាងម៉ាស៊ីន និង យួនចាំទទួលធ្វើឱ្យដំណើរការ។ ខែមិថុនា ឆ្នាំ១៩៧៤ គណៈប្រតិភូ មានបងខៀវ សំផន និង បងអៀង សារី ដឹកនាំទៅទស្សនកិច្ចនៅក្រៅប្រទេសត្រូវត្រឡប់ចូលស្រុកវិញ។

ថ្ងៃទី១ ខែមករា ឆ្នាំ១៩៧៥ ចាប់ផ្ដើមវគ្គវាយសម្រុកទូទាំងប្រទេស បងប្រធានក្រសួងបានហៅទៅជួបប្រាប់ព័ត៌មាន។ នៅថ្ងៃទី១ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥ អ្នកលឿងត្រូវបានរំដោះ ហើយថ្ងៃទី១៧ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥ ភ្នំពេញ ត្រូវបានរំដោះទាំងស្រុង។ ថ្ងៃទី២៣ ខែមេសា វិទ្យុភ្នំពេញផ្សាយជាខ្សែសង្វាក់ ចំណែកវិទ្យុនៅហាណូយត្រូវឈប់ដំណើរការ ហើយសមាជិកក្រសួងទាំងអស់រង់ចាំតែពេលវេលាដើម្បីចូលមកក្នុងប្រទេសវិញ។ ថ្ងៃទី១២ ខែឧសភា ខ្ញុំចេញពីហាណូយមកក្នុងប្រទេសហើយថ្ងៃទី១៨ ខែឧសភា បានទៅដល់មន្ទីរប២០ ស្ទឹងត្រង់នៅបានរយៈពេល៤ថ្ងៃក៏អង្គការបញ្ជូនខ្ញុំ,កោប៊ុនហេង ហៅ ខុន, យ៉ែម យ៉ន ហៅខន, ហ៊ិនស៊ា​ ហៅ ខឹម និង ស៊ិន ផណ្ណា ហៅ ខាន់ ឱ្យទៅនៅតំបន់ព្រះវិហារ។ ថ្ងៃទី២៣ ខែឧសភា ខ្ញុំបានទៅដល់ឃុំស្រែកណ្ដាល ស្រុករវៀង ខេត្តព្រះវិហារ។ ស្អែកឡើងអនុប្រធានឃុំបានមកចែកគ្នាពង្រាយតាមភូមិក្នុងឃុំស្រែកណ្ដាល ខ្ញុំនិង ស៊ិន ផណ្ណា ហៅ ខាត់ នៅភូមិរវៀងជើង, យ៉ែម យ៉ក់សាន ហៅ ខន និង ហ៊ិនស៊ា ហៅ ខឹម នៅភូមិរវៀងត្បូងហើយ កោប៊ុនហេង ហៅ ខុន នៅភូមិថ្នល់កែង។ ចូលដល់ភូមិធ្វើការតាមពួក នៅដេកវាលស្រែរយៈពេលមួយអាទិត្យទើបចូលភូមិម្ដង។ ប្រធានពួកខ្ញុំឈ្មោះ ព្រី, អតីតជាងមាស,ឈ្មោះ ស៊ឹង,តាង៉ាន,រុន និង ឌឿក។ រយៈពេលដែលខ្ញុំទៅខេត្តព្រះវិហារខ្ញុំកសាងកម្លាំងបានថ្មី និង បំផ្លាញស្រូវទុំ។ នៅចុងខែធ្នូ អង្គការហៅខ្ញុំមកភ្នំពេញវិញ។

នៅខែមករា ឆ្នាំ១៩៧៦ ខ្ញុំចូលមកនៅក្នុងមន្ទីរក២ ក្រសួងសង្គមកិច្ចជាមួយឈ្មោះ យ៉ែម យ៉ក់សាន ហៅ​ ខន។ រយៈពេល២ថ្ងៃក្រោយមកក៏ទៅរៀនវគ្គនយោបាយជាមួយ បងខៀវ សំផន អស់រយៈពេល១ខែ។ បន្ទាប់ពីរៀនចប់ត្រឡប់មកវិញ អង្គការឱ្យខ្ញុំដើរកត់ធ្វើស្ថិតិរោងចក្រធ្វើថ្នាំពេទ្យដែលមាននៅភ្នំពេញ។ នៅខែមីនា អង្គការឱ្យខ្ញុំមករៀនខាងម៉ាស៊ីនធ្វើថ្នាំនៅ ផ១។ ពេលនោះខ្ញុំបានស្គាល់ឈ្មោះ កុល អតីតសិស្សថ្នាក់ទី៧ គឺជាប្រធានរោងចក្រ។ រយៈពេល២ថ្ងៃក្រោយមក ហុង មកផ១ដែលបានឱ្យខ្ញុំស្គាល់ កុល​គឺជាខ្សែ សេ-អ៊ី-អា។ ខែមេសា ខ្ញុំត្រឡប់មករៀបចំរោងចក្រផ៤វិញ។ អង្គការបានរៀបចំគណៈបណ្ដោះអាសន្នមួយមាន ណាត គឺជានារី អតីតគ្រូបង្រៀន​ជាប្រធាន និងខ្ញុំគឺជាអនុប្រធាន ទទួលខាងបច្ចេកទេស, ផេង សមាជិក និង អ៊ាន អតីតលោកសង្ឃ ជាសមាជិក។

ខែមករា ឆ្នាំ១៩៧៧ បងប្រធានក្រសួងបានឱ្យមន្ទីរទាំងអស់ត្រៀមរាយការណ៍និងធ្វើផែនការប្រចាំឆ្នាំសម្រាប់សន្និបាត។ ក្រុម សេ-អ៊ី-អា នៅផ៤ដាក់ផែនការឱ្យម៉ាស៊ីនដើរឱ្យខ្លាំងឱ្យដំណើរការលែងបាននៅដាច់ឆ្នាំ១៩៧៧។ ខ្ញុំទទួលដាក់ទូរលេខឱ្យឃើញសម្បើមតែលើសកម្លាំងរបស់ម៉ាស៊ីន តួរលេខនេះក៏បានឆ្លងឱ្យសន្និបាតអនុវត្តន៍។ នៅខែកុម្ភៈ ណាត ផ្លាស់ចេញទៅ ព១៧ នារីប៉ក់ ចូលថ្មីជំនួស។ នៅខែមីនា អង្គការនាំទន្សាយ និង កណ្ដុរ ក្រៅមួយមុខៗចំនួន២០០ក្បាលមកប្រគល់ឱ្យផ៤ ទទួលចិញ្ចឹមទាំងអស់។ ដោយសារទន្សាយ និងកណ្ដុរ ទាំងនោះធ្លាប់នៅអាកាសធាតុត្រជាក់ ការទុកដាក់ទាមទារបន្ទប់ត្រជាក់ ឱ្យមាននំក្រៀម ម្សៅទឹកដោះគោឱ្យវាស៊ីទៀត។ ដោយសារសត្វទាំងនេះយកមពីចិន ដូច្នេះការថែរក្សាទាក់ទងដល់នយោបាយជាមួយភ្ញៀវ ដែលមកធ្វើការជាមួយ។ នារី ប៉ក់,ខ្ញុំ និង ហៀក ក៏ប្រជុំគ្នាដាក់ផែនការថែទាំងទន្សាយតែល្មមៗបានហើយទុកឱ្យប៉ះពាល់ខ្លះដល់នយោបាយជាមួយភ្ញៀវ។ នៅខែមីនា នេះបានបណ្ដោយឱ្យទន្សាយងាប់អស់ជាង២០ក្បាល។ នៅខែកក្កដា ១៩៧៧ អង្គការចាប់ សី និ​ង បក្ខពួកនៅព១៧។ ក្រោយពីមានសភាពការណ៍ថ្មី ប៉ក់ ហៅខ្ញុំ និង ហៀក មកធ្វើការលើកផែនការថ្មីគឺ បំផ្លាញម៉ាស៊ីននៅចុងឆ្នាំ១៩៧៧, រារាំងការធ្វើថ្នាំគីនីនចាក់ ដើម្បីព្យាបាលសន្ធំ និង កសាងកម្លាំង។ ខែសីហា ម៉ុក សំអុល ហៅ ហុង ត្រូវអង្គការដកចេញពីសង្គមកិច្ច សភាពការណ៍នៅរោងចក្រផ៤ ខាងម៉ាស៊ីនវាយគ្រាប់ថ្នាំនៅតែមិនដំណើរការ អង្គការមានការបារម្ភ។ ខាងធ្វើគីនីន អាស៊ីតអាសេទិចជិតអស់មែនទែនហើយ ត្រូវទៅរកខាងឧស្សាហកម្មតែឧស្សាហកម្មរកឱ្យមិនបាន។ គម្រោងធ្វើមួយលានអំពូលបានតែពីរសែនអំពូល។ បើអស់អាស៊ីតត្រូវប៉ះពាល់ដល់នយោបាយខាង មន្ទីរក២ ទៀតដែលជាអ្នកឧបត្ថម្ភរួមគ្រប់វត្ថុធាតុដើមសម្រាប់ក្រសួង។ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ១៩៧៧ ខ្ញុំចេញពី ផ៤ ទៅនៅក២ វិញ។ ខ្ញុំទៅធ្វើការជាជំនួយបច្ចេកទេស​ក្នុងក្រុមមានសមាជិក៣នាក់ហើយប្រធានក្រុមគឺជាអ្នកកាពារ បងភា។

នៅខែមករា ឆ្នាំ១៩៧៨ នៅទល់ដែនយួនចាប់វាយនៅទល់ដែនខ្លាំងដោយទ្រង់ទ្រាយធំ ខាងសមរភូមិក្រោយត្រូវការផ្គត់ផ្គង់ថ្នាំសង្កូវ ពិសេសសេរ៉ូមឱ្យទាន់ពេលវេលា តែខាងរោងចក្រមានបញ្ហា។   នៅថ្ងៃទី៥ ខែមិថុនា ឆ្នាំ១៩៧៨ អង្គការចាប់ខ្ញុំមានមិត្ត ឡោ ផុន អ្នកសួរចម្លើយ។

អត្ថបទដោយ ដារ៉ារដ្ឋ មេត្តា

[1]ឯកសារ J00១៣៦ រាល់ចម្លើយសារភាពរបស់អ្នកទោសទាំងអស់នៅមន្ទីរសន្តិសុខស-២១ សុទ្ធតែឆ្លងកាត់ការបង្ខិតបង្ខំនិងធ្វើទារុណកម្មយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរពីកងសួរចម្លើយរបស់ខ្មែរក្រហម។

[2]សាន់ កល្យាណ.២០០០.«ភោគ ឆាយ មុនពេលក្លាយជាអ្នកទោសខ្មែរក្រហម» ទស្សនាវដ្ដីស្វែងរកការពិត,លេខ៥ (ខែឧសភា):១០.

https://d.dccam.org/Projects/Magazines/Previous%20Issues/Issue05.pdf

[3]សូ ហ្វារីណា.២០០៥.«តូច ខាំឌឿន» ទស្សនាវដ្ដីស្វែងរកការពិត,លេខ៦១ (ខែមករា):៤.

https://d.dccam.org/Projects/Magazines/Previous%20Issues/Issue61.pdf

[4]វ៉ាន់ឌី កាអុន.(២០០៨).ប្រវត្តិសាស្រ្តនៃប្រទេសកម្ពុជា ពីសម័យអាណានិគមបារាំងមកដល់បច្ចុប្បន្នកាលភាគទី១.បោះពុម្ពលើកទី២.ទំព័រ២៦១

[5] ហោ ណាំហុង(២០២៣).ហោ ណាំហុង ប្រវត្តិជីវិត.«ជំពូកទី៣៖ ជាប់គុកខ្មែរក្រហម»,៥៦.ប្រទេសកម្ពុជា:រោងពុម្ព ជេអិល

[6] តាមរយៈសៀវភៅ «ហោ ណាំហុង  ប្រវត្តិជីវិត» បានឱ្យដឹងថាឈ្មោះនេះមិនមែនជា លោក ហោ ណាំហុង ទេ។

[7] នៅខែកញ្ញា ឆ្នាំ១៩៧៧ ប៉ុល ពត បានប្រកាសជាសាធារណៈពីវត្តមានបក្សកុម្មុយនីស្តកម្ពុជា

[8] សាលក្រមរបស់អង្គជំនុំជម្រះសាលាដំបូងនៃ អ.វ.ត.ក.សំណុំរឿង០០២/០២ ចុះថ្ងៃទី១៦ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៨/សាធារណៈ  ទំព័រ ៤៨៤។