មាស ផ្កា ៖ ជនពិការត្រូវស្រវាចាប់ឈើច្រត់សិន មុននឹងបោះជំហានទៅមុខ

2 ខែ មុន

មាស ផ្កា[1] ភេទប្រុស អាយុ៦៤ឆ្នាំ មានទីកន្លែងកំណើតនៅក្នុងភូមិគោកដឺ ឃុំសង្វើយ ស្រុកជីក្រែង ខេត្ដសៀមរាប។ បច្ចុប្បន្ន មាស ផ្កា រស់នៅក្នុងស្រុកអន្លង់វែង ខេត្ដឧត្ដរមានជ័យ។

ផ្កាបាននិយាយថា ៖ «ខ្ញុំគឺជាកូនច្បងក្នុងចំណោមបងប្អូនបង្កើតចំនួន២នាក់។ កាលពីកុមារភាព ខ្ញុំមិនបានរៀនសូត្រនោះទេ ដោយសារសង្គ្រាម ចាប់តាំងពីសម័យ លន់ នល់ មក។ ក្រុមគ្រួសាររបស់ខ្ញុំមានជីវភាពមធ្យម។ នៅឆ្នាំ១៩៧០ ខ្ញុំបានស្ម័គ្រចិត្ដចូលបម្រើកងឈ្លបរបស់ខ្មែរក្រហម ដោយសារនៅពេលនោះ កងទ័ពវៀតណាមបានចូលដល់ភូមិរបស់យើង។ ខ្មែរក្រហមមិនបានឲ្យយើងចូលហ្វឹកហាត់ទេ ប៉ុន្តែបញ្ជូនឲ្យចូលប្រយុទ្ធជាក់ស្ដែងតែម្ដង។ អ្វីដែលយើងអាចធ្វើបានគឺរៀនគេចគ្រាប់កាំភ្លើង និងគ្រាប់ផ្លោងដោយខ្លួនឯង។ ក្រៅពីនេះ យើងរៀនមើលផ្លូវ និងភូមិសាស្រ្ដដោយខ្លួនឯង។ នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៧៣ ខ្មែរក្រហមចាប់ផ្ដើមបង្កើតក្រុមប្រវាស់ដៃដើម្បីលើកស្ទួយវិស័យកសិកម្ម។

នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៧៣ដដែល ខ្ញុំបានចូលកងទ័ពខ្មែរក្រហមពេញសិទ្ធិ ហើយបន្ដរហូតដល់យើងរត់ចូលព្រៃនៅពេលប៉ះទង្គិចគ្នាជាមួយកងទ័ពវៀតណាម។ នៅពេលនោះ តួនាទីរបស់ខ្ញុំ គឺដឹកជញ្ជូនបាយទៅកាន់សមរភូមិមុខ។ ការងារជាអ្នកដឹកជញ្ជូនបាយមិនងាយស្រួលនោះទេ គឺដូចទៅនឹងកងទ័ពប្រយុទ្ធក្នុងសមរភូមិដែរ។ យើងបានលូនកាត់គ្រាប់ ដើម្បីយកបាយទៅក្នុងទីស្នាក់ការ។ បន្ទាប់មក អង្គភាពខ្មែរក្រហមបានចាត់កម្លាំងបញ្ជូនបាយនោះទៅបន្ដឲ្យកងទ័ព។

រហូតដល់ឆ្នាំ១៩៧៥ យើងចាប់ផ្ដើមរស់នៅរួមក្នុងសហករណ៍។ នៅពេលចូលដល់សម័យខ្មែរក្រហម ខ្ញុំបានរស់នៅក្នុងសហករណ៍។ ជីវិតរបស់យើងនៅពេលនោះបានជួបប្រទះនឹងការហូបចុកមិនគ្រប់គ្រាន់។ ជាក់ស្ដែង អង្ករមួយកំប៉ុងហូបគ្នាចំនួន៥០នាក់។ សហករណ៍ខ្មែរក្រហមបានបង្ខិតបង្ខំឲ្យ យើងធ្វើការងាររួម និងរស់នៅរួម។ ប្រជាជនត្រូវបានតម្រូវឲ្យយកទ្រព្យ និងសម្ភារផ្ទះបាយរបស់ខ្លួនមកដាក់រួម។ នៅពេលខ្ញុំខ្មែរក្រហមបានចាត់ខ្ញុំចូលធ្វើជាកងចល័តតំបន់។ ខ្ញុំឃើញថា សហករណ៍នីមួយៗមានអាហារហូបគ្រប់គ្រាន់ ឬមិនគ្រប់គ្រាន់ អាស្រ័យលើប្រធានសហករណ៍។ ជាទូទៅ សហករណ៍របស់ខ្ញុំនៅក្នុងស្រុកជីក្រែងហូបបបររាវៗ ហើយរយៈពេលកន្លះខែម្ដង យើងទទួលបានបាយ។ ការហូបបាយម្ដងម្កាលនោះ បានឆ្អែតគ្រប់គ្រាន់ និងមានម្ហូបឆ្ងាញ់ ដូចជាសាច់គោ និងសាច់ជ្រូកជាដើម។

នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៧៩ នៅពេលដែលរបបខ្មែរក្រហមត្រូវបានផ្តួលរំលំ យើងក៏បានធ្វើដំណើរទៅភ្នំឱរ៉ាល់ ខេត្ដកំពង់ស្ពឺ។ ខ្ញុំមិនចង់វិលត្រឡប់ទៅស្រុកវិញទេ ដោយសារខ្ញុំមិនចង់ធ្វើទាហានរដ្ឋាភិបាល។ ម្យ៉ាងទៀត ខ្ញុំឮពាក្យចចាមអារ៉ាមថា កងទ័ពវៀតណាមនឹងចាប់អារក និងញាត់ស្មៅ។ ដូចនេះ ខ្ញុំបានរត់ចូលព្រៃ និងសុខចិត្ដស្លាប់នឹងការធ្វើសង្គ្រាមប្រសើរជាង។ មនុស្សភាគច្រើនបានចូលរួមតស៊ូជាមួយខ្មែរក្រហមក៏ជួបប្រទះដូចខ្ញុំដែរ។ មូលដ្ឋានដែលខ្ញុំឈរជើង ស្ថិតនៅក្នុងខេត្ដសៀមរាប។

នៅថ្ងៃទី៤ ខែតុលា ឆ្នាំ១៩៨៤ ខ្ញុំបានពិការជើងម្ខាង ដោយសារជាន់មីននៅតំបន់១០០៣។ នៅពេលនោះ ខ្ញុំស្ថិតក្នុងចំណុចនៃការប្រយុទ្ធគ្នាជាមួយកងទ័ពវៀតណាម ហើយខ្ញុំក៏បានរត់ចូលជ្រកតាមព្រៃ ប៉ុន្តែជាន់មីនផ្ទុះ ដែលបណ្តាលឲ្យដាច់ជើងម្ខាង។ កម្លាំងរបស់ខ្មែរក្រហមបានស្លាប់ និងពិការជាច្រើននាក់ ដោយសារផ្ទុះមីនកំឡុងពេលវាយប្រយុទ្ធគ្នានៅតំបន់នេះ។ កងកម្លាំងរបស់ខ្មែរក្រហមបានទទួលរងនូវបរាជ័យក្នុងប្រយុទ្ធជាមួយកងទ័ពវៀតណាម ដោយសារមានកម្លាំងតិចជាង និងមិនសូវមានអាវុធទំនើបផង។ ភាគច្រើនកងទ័ពវៀតណាមប្រើប្រាស់កាំភ្លើងធំ និងរថក្រោះ។ នៅពេលកម្លាំងរបស់ខ្មែរក្រហមស្លាប់ច្រើនពេក យើងមិនដឹងថាអ្នកណាកប់អ្នកណានោះទេ។ សាកសពយុទ្ធមិត្ដមួយចំនួនត្រូវបានចងអង្រឹងទុកចោលនៅក្នុងព្រៃ។ ខ្ញុំបានសន្លប់បាត់ស្មារតីម្ដងម្កាល ដោយសារហូរឈាមច្រើនពេក។

បន្ទាប់ពីជាសះស្បើយពីរបួស និងពិការជើងម្ខាង ខ្ញុំបានរៀបការនៅក្នុងឆ្នាំដដែល ក្រោមការរៀបចំដោយអង្គភាពខ្មែរក្រហមក្នុងភូមិ៤០ នៃជំរំអូរត្រាវ។ នៅទីនោះ យើងទទួលបានស្បៀងអាហារហូបចុកគ្រប់គ្រាន់ ក្រោមការជួយទំនុកបម្រុងពីតាម៉ុក ដូចជា អង្ករ ត្រីខ មី ប្រហុក និងទឹកដោះគោជាដើម។ តាម៉ុកគឺជាមនុស្សសម្ដីអាក្រក់ប៉ុន្ដែទឹកចិត្ដល្អ។ គាត់ជេរស្ដីយើង ប៉ុន្ដែគាត់ឲ្យស្បៀងអាហារ។ លើសពីនេះ គាត់ប្រមូលទិញស្រូវពីប្រជាជនគ្រប់ៗគ្នា ហើយយកឲ្យយើងហូបវិញ។ ខ្ញុំធ្លាប់សុំស្បៀងអាហារហូបចុក និងលុយ (លុយបាត) ពីគាត់។ ជួនកាលខ្ញុំសុំលុយពីគាត់ម្ដងបានចំនួន៥០០បាត។

ខ្ញុំមានការសោកស្ដាយចំពោះការតស៊ូមួយដែលខ្ញុំបានលះបង់គ្រប់បែបយ៉ាង ហើយខ្ញុំមិនអាចទាមទារអ្វីបានទាល់តែសោះពីរបបខ្មែរក្រហម។ អ្វីដែលខ្ញុំទទួលបានគឺប្រាក់បៀរវត្សរ៍ពីរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា នាពេលបច្ចុប្បន្ននេះទៅវិញ នៅពេលដែលខ្ញុំបានធ្លាក់ខ្លួនពិការ។ ខ្ញុំធ្លាប់ទទួលរងនូវការរើសអើងពីហាងលក់បាយ ដោយគិតថាយើងគ្មានលទ្ធភាពឲ្យថ្លៃបាយមួយពេលនោះ។

ថ្វីត្បិតតែស្រុកអន្លង់វែងសម្បូរទៅដោយជនពិការក៏ដោយ ក៏យើងមិនសម្រេចចិត្ដដើរសុំទានតាមផ្លូវដែរ។ យើងសុខចិត្ដស៊ូលំបាកជាមួយនឹងការងារស្រែចម្ការតាមលទ្ធភាពរៀងៗខ្លួន។ សូម្បីតែថ្នាក់ដឹកនាំនៅអន្លង់វែងក៏ស្ងើចសរសើរដែរ។ ខ្ញុំបានជួបការលំបាកក្នុងការរស់នៅប្រចាំថ្ងៃ ដូចជាការធ្វើដំណើរ និងប្រកបរបររកស៊ី ពីព្រោះយើងមិនអាចធ្វើដំណើរបានលឿនដូចមនុស្សធម្មតា។ មនុស្សមានកាយសម្បទារគ្រប់គ្រាន់ និងជនពិការ គឺខុសគ្នាខ្លាំងណាស់ ព្រោះជនពិការត្រូវស្រវាចាប់ឈើច្រត់សិន មុននឹងអាចបោះជំហានឈានជើងធ្វើដំណើរទៅមុខ។

ខ្ញុំរស់នៅក្នុងភូមិជើងភ្នំតាំងពីឆ្នាំ១៩៩៣ ដោយខ្ញុំបានដោះមីននិងកាប់ឆ្ការព្រៃដោយខ្លួនឯង។ បច្ចុប្បន្ននេះ ខ្ញុំសប្បាយចិត្ដ នៅពេលសង្គ្រាមបានបញ្ចប់ទៅ និងបន្សល់ទុកឱកាសឲ្យក្មេងៗជំនាន់ក្រោយបានរៀនសូត្រចេះដឹង។ ម្យ៉ាងទៀត យើងអាចប្រកបមុខរបរអ្វីក៏បាន។ កូនចៅរបស់យើងមិនជួបប្រទះសង្គ្រាមតទៅទៀតទេ។ យើងមិនសប្បាយចិត្ដនោះទេ ប្រសិនបើយើងឃើញទិដ្ឋភាពលំបាកវេទនារបស់ប្រជាជន ដែលត្រូវរែកកូនចៅគេចពីសង្គ្រាម។ ក្នុងសម័យនេះ យើងមានឱកាសបានជួបប្រពន្ធកូន ជួបក្រុមគ្រួសារ ហើយកូនចៅរបស់យើងអាចប្រកបរបបរចិញ្ចឹមជីវិតដោយខ្លួនឯង»៕

សរសេរដោយ លី សុខឃាង

ឯកសារយោង

[1] ភួន សុករីន សម្ភាសន៍ជាមួយ មាស ផ្កា នៅក្នុងស្រុកអន្លង់វែង ខេត្តឧត្តរមានជ័យ នៅក្នុងឆ្នាំ២០២៣។