(ខេត្តព្រៃវែង) ញឹក សាវឿន​ អាយុ ៦៥ ឆ្នាំ ជាកសិករ មានស្រុកកំណើត និងបច្ចុប្បន្នរស់នៅ ​ភូមិឆ្អឹងពស់ ឃុំពានរោង ស្រុកស្វាយអន្ទរ​ ខេត្តព្រៃវែង។

នៅឆ្នាំរដ្ឋប្រហាររបស់ឧត្តមសេនីយ លន់ នល់ ការរស់នៅរបស់ សាវឿន និងប្រជាជនបានជួបប្រទះការលំបាកជាខ្លាំង ដោយសារតែត្រូវរត់គេចពីគ្រាប់បែកដែលបានទម្លាក់ពីយន្តហោះអាមេរិកាំង ដើម្បីសម្លាប់កងទ័ព វៀតកុង ដែលបានរត់មកពួនក្នុងភូមិឆ្អឹងពស់ និងតាមព្រំដែនវៀតណាម-កម្ពុជា។ នៅគ្រប់ផ្ទះរបស់ប្រជាជន តែងមាន​ជីករណ្តៅត្រង់សេរ (លេណដ្ឋាន) ទុកសម្រាប់ធ្វើជាកន្លែងសុវត្ថិភាពគេចពីការទម្លាក់គ្រាប់។  អាយុជីវិតប្រជាជន, សត្វពាហនៈ និងទ្រព្យសម្បតិ្តជាច្រើន ត្រូវបានបំផ្លិចបំផ្លាញ។

នៅក្នុងរបបខែ្មរក្រហម សាវឿន មានអាយុប្រមាណ១៥ឆ្នាំ ត្រូវបានកងឈ្លប​ខ្មែរក្រហមកំណត់ឲ្យរស់នៅភូមិកំណើត។ ក្នុងនាមជាប្រជាជនមូលដ្ឋាន សាវឿន រស់នៅក្នុងកងចល័តនារីឃុំ ដោយត្រូវជីក និងរែកដីធ្វើទំនប់ ប្រឡាយ និងធ្វើស្រែនៅទីតាំងឆ្ងាយៗ។ សាវឿន បាននិយាយថា «ខ្ញុំបានចល័តទៅជីកប្រឡាយទឹករហូតដល់វាលប៉ប្រាំ (ខាងកើតខេត្តព្រៃវែង) ហើយនៅរដូវវស្សាខ្ញុំត្រូវទៅស្ទូងស្រូវទាំងខ្ញុំមានជំងឺ និងគ្មានអាហារហូបគ្រប់គ្រាន់»។ «របបអាហារ​មិនសាកសមនឹងកម្លាំងដែលធ្វើការ» សាវឿនបានបន្ថែម។ សាវឿន បានឃើញអង្គការដឹកជញ្ជូនស្រូវស្ទើរតែអស់ពីឃ្លាំងរបស់សហករណ៍។ ស្រូវ អង្ករ មានសភាពខ្វះខាតសម្រាប់ប្រជាជនហូបប្រចាំថ្ងៃ ពិសេសនៅរដូវប្រាំង។ ចំណែកឯដំណាំដែលដាំដុះនៅជុំវិញផ្ទះក្នុងភូមិ សុទ្ធតែជារបស់អង្គការ។ ប្រជាជនមិនអាចបេះហូបបានទេ។ បើប្រជាជនហ៊ានបេះ នឹងត្រូវអង្គការចោទថា លួចរបស់អង្គការ ដែលត្រូវមានទោសយកទៅកសាង (អប់រំ) ឬយកទៅរៀនសូត្រ (សម្លាប់)។ ថ្ងៃមួយ ពេលសាវឿន ធ្វើដំណើរទៅធ្វើការ នៅទួលមួយកន្លែងឈ្មោះទួល «សន្តិសុខ» គាត់បានឃើញកងឈ្លបខ្មែរក្រហមធ្វើទារុណកម្ម ដោយយកយុវជនទៅទឹមជំនួសគោភ្ជួររាស់ដីស្រែ។ ខ្មែរក្រហមបានចោទយុវជនទាំងនោះថាជា “ខ្មាំង” ហើយវាយអ្នកទាំងនោះដូចវាយសត្វគោ ក្របីដែលប្រើសម្រាប់ភ្ជួររាស់ដីស្រែអ៊ីចឹង។ សាវឿន បានឃើញហើយ មានការរន្ធត់ចិត្តជាខ្លាំង មិនហ៊ាននៅមើលយូរឡើយ ក៏ប្រញាប់ទៅធ្វើការខ្លាចអង្គការដឹង។នៅការដ្ឋានធ្វើការ សាវឿន ធ្លាប់ឃើញមានការរៀបចំពិធីរៀបការឲ្យយុវជន-យុវនារី។ ការរៀបការធ្វើឡើងម្តងៗមានប្រមាណ២០-៣០គូ ហើយ ប្តី-ប្រពន្ធ មួយចំនួនបានស្ម័គ្រចិត្តដោយស្នើសុំទៅអង្គការដើម្បីរៀបការជាមួយមនុស្សដែលខ្លួនស្រឡាញ់ ឯមួយចំនួនទៀតអង្គការបង្ខំ។ ពិធីរៀបការមានរយៈពេលខ្លី ដោយ​អង្គការឲ្យយុវជន-យុវនារី អង្គុយជាជួរទប់មុខគ្នា ហើយមាន​កម្មាភិបាលខ្មែរក្រហម, ប្រធានសហករណ៍ឬគណៈឃុំ ធ្វើជាអធិបតី ដោយគ្មានសាច់ញាតិរបស់យុវជន-យុវនារី ចូលរួមទេ។ ក្នុងរបបខ្មែរក្រហម សាវឿន បានឃើញកងឈ្លបប្រើប្រជាជនឲ្យបំផ្លាញព្រះវិហារ, បដិមា​ករ និងកន្លែងគោរពសក្ការៈក្នុងវត្ត អស់គ្មានសល់។

នៅពេលរបបខ្មែរក្រហមដួលរលំនៅដើមឆ្នាំ១៩៧៩ សាវឿន និងប្រជាជនមានការសប្បាយរីករាយណាស់ ហើយបានត្រលប់មកផ្ទះវិញ​​។ សាវឿន បានចាប់ផ្តើមធ្វើស្រែ ដើម្បីចិញ្ចឹមជីវិតរហូតដល់សព្វថ្ងៃ។ ដោយសារតែវ័យចាស់ និងធ្លាប់ធ្វើការងារធ្ងន់ក្នុងរបបខ្មែរក្រហម បច្ចុប្បន្ន សាវឿន មានជំងឺឈឺចង្កេះ ពិបាកអង្គុយ និងធ្វើដំណើរ ៕

សម្ភាសន៍ដោយ តឿ ទី ថ្ងៃទី២១ ខែមករា ឆ្នាំ២០២៤

អត្ថបទដោយ អេង សុខម៉េង