តុន ឈិន៖ ខ្ញុំពិការជើងមួយម្ខាង
តុន ឈិន[1] ភេទប្រុស អាយុ៦២ឆ្នាំ មានទីកន្លែងកំណើតនៅស្រុកក្រឡាញ់ ខេត្តសៀមរាប។ ឈិន សព្វថ្ងៃរស់នៅក្នុងភូមិច្រោក ឃុំផ្អាវ ស្រុកត្រពាំងប្រសាទ ខេត្តឧត្តរមានជ័យ។
ឈិន បាននិយាយរៀបរាប់អំពីរឿងរ៉ាវជីវិតតស៊ូរបស់ខ្លួននៅជំនាន់ខ្មែរក្រហមថា៖ «ខ្ញុំរស់នៅក្នុងគ្រួសារមួយដែលមានជីវភាពក្រីក្រ។ ឪពុកម្ដាយរបស់ខ្ញុំប្រកបមុខរបរធ្វើស្រែចម្ការសម្រាប់ទ្រទ្រង់ជីវភាពប្រចាំថ្ងៃ។ ខ្ញុំមានបងប្អូនបង្កើតចំនួន៥នាក់។ កាលពីកុមារភាពខ្ញុំមិនបានរៀនសូត្រនោះទេ ដោយសារតែជីវភាពគ្រួសារមានការខ្វះខាត។ ការរស់នៅក្នុងភូមិឃុំខ្ញុំនៅជំនាន់នោះមិនមានភាពវឹកវរទេ ប្រជាជនមានការរស់នៅប្រកបដោយសុខសន្តិភាព។
នៅសម័យសង្គមរាស្រ្តនិយម សម្ដេចព្រះនរោត្តម សីហនុ តែងតែយាងតាមយន្តហោះទៅទម្លាក់ក្រណាត់នៅក្នុងស្រុកក្រឡាញ់ ខេត្តសៀមរាប។ ជំនាន់នោះ ប្រជាជនមានការស្រឡាញ់ និងគោរពសម្ដេចព្រះ នរោត្តម សីហនុ ខ្លាំងណាស់ ដោយសារតែទ្រង់មានព្រះទ័យជ្រះថ្លាគិតដល់ប្រជាជន។
រហូតដល់ចន្លោះឆ្នាំ១៩៧០ ដល់ឆ្នាំ១៩៧២ នៅក្នុងភូមិឃុំខ្ញុំចាប់ផ្ដើមមានការទម្លាក់គ្រាប់បែក ធ្វើឲ្យប្រជាជនបាត់បង់ទ្រព្យសម្បត្តិ និងខូចខាតសម្ភារអស់ជាច្រើន។ ការទម្លាក់គ្រាប់បែកនេះបានធ្វើឲ្យប្រជាជនរស់នៅក្នុងភូមិស្ថានមានការលំបាកដោយមិនអាចប្រកបមុខរបរការងារប្រចាំថ្ងៃបាន ជាពិសេសមិនអាចចេញទៅធ្វើស្រែចម្ការបានដូចមុន។ លើសពីនេះទៅទៀត យុវជនយុវនារីនៅក្នុងភូមិត្រូវបានកេណ្ឌយកទៅធ្វើជាកងទ័ព។ ហេតុដូចនេះហើយទើបអ្នកភូមិមិនអាចបន្តរស់នៅជាប់លាប់នៅផ្ទះសម្បែងបាន។ នៅតាមផ្ទះនីមួយៗតែងតែមានលេណដ្ឋានសម្រាប់ការពារខ្លួនពីការទម្លាក់គ្រាប់បែក។
នៅចុងឆ្នាំ១៩៧៣ ខ្ញុំក៏បានសម្រេចចិត្តចូលធ្វើកងទ័ពចល័ត ក្នុងវ័យ១៥ឆ្នាំ។ ខ្ញុំមិនទទួលបានការហ្វឹកហាត់ជំនាញច្រើនដូចកងទ័ពមានវ័យច្រើនជាងនោះទេ។ ខ្ញុំហាត់តែពីរបៀបធ្វើសង្គ្រាមបន្តិចបន្តួចតែប៉ុណ្ណោះ។ ខ្ញុំក៏ត្រូវបញ្ជូនទៅវាយនៅសមរភូមិមុខ។ អង្គភាពរបស់ខ្ញុំមានគោលបំណងវាយឆ្ពោះចូលទៅទីក្រុងភ្នំពេញ។ ក្នុងនាមជាកងទ័ព ខ្ញុំមិនអាចបោះបង់សមរភូមិបាននោះទេ បើទោះបីជានៅខាងមុខមានគ្រោះថ្នាក់ក៏ដោយ។ កម្លាំងទ័ពខ្ញុំតែងតែធ្វើដំណើរវាយឆ្ពោះទៅគោលដៅខាងមុខមិនថយក្រោយឡើយ។ ពីមួយថ្ងៃទៅមួយថ្ងៃ កងទ័ពខ្មែរក្រហមកាន់តែវាយដេញកងទ័ព លន់ នល់ ទៅមុខ។ ភាគីទាំងពីរបានស្លាប់ និងរបួសអស់ជាច្រើននាក់។ ការបាត់បង់សមាជិកកងទ័ពនៅពេលនោះបានធ្វើឲ្យខ្ញុំមានគំនិតមួយគិតដល់ខ្លួនឯងថាតើនៅថ្ងៃមុខទៀតជីវិតខ្ញុំទៅជាយ៉ាងណា មិនដឹងថាត្រូវស្លាប់នៅពេលណានោះទេ។ ប៉ុន្តែទោះបីជាខ្ញុំបានគិតបែបនេះ ក៏ខ្ញុំមិនដែលគិតចង់ដកខ្លួនពីជួរកងទ័ពនោះដែរ។ អង្គភាពខ្ញុំបានបន្តការវាយរហូតដល់ថ្ងៃទី១៧ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥ ទើបទទួលបានជ័យជម្នះនៅទីក្រុងភ្នំពេញ។ កងទ័ពខ្មែរក្រហមទាំងអស់មានការសប្បាយចិត្តរីករាយជាខ្លាំង ដោយមិនបានគិតពីរបៀបនៃការគ្រប់គ្រងអ្វីទាំងអស់នៅពេលនោះ។
លុះក្រោយមក ខ្មែរក្រហមបានប្រកាសឲ្យប្រជាជនដែលរស់នៅទីក្រុងភ្នំពេញចាកចេញពីផ្ទះ ដោយបានប្រាប់ថាខ្លួនត្រូវរៀបចំទីក្រុងថ្មី។ ពេលនោះ ខ្ញុំបានឃើញទិដ្ឋភាពប្រជាជនរាប់ម៉ឺននាក់មានទាំងមនុស្សចាស់ ក្មេង វ័យជំទង នាំគ្នាដើរហែរហមពាសពេញផ្លូវជាមួយទឹកមុខដ៏ក្រៀមក្រំ។ លើសពីនេះទៅទៀត ខ្ញុំបានឃើញពីភាពចលាចលនៅពេលប្រជាជនកំពុងធ្វើដំណើរចេញទៅភ្នំពេញ ដោយអ្នកខ្លះត្រូវបានខ្មែរក្រហមដកហូតទ្រព្យសម្បត្តិមិនឲ្យយកទៅជាមួយដូចជា ឡាន ម៉ូតូ ជាដើម។
ក្រោយពីវាយបែកភ្នំពេញ អង្គភាពរបស់ខ្ញុំឈរជើងនៅភ្នំពេញបានកន្លះខែ ទើបថ្នាក់លើដាក់បញ្ជាឲ្យកងពល៩២០ និងកងពល៨០១ ធ្វើដំណើរទៅការពារព្រំដែននៅខេត្តមណ្ឌលគិរី។ ជំនាន់នោះ កងពលទាំងពីរធ្វើដំណើរដោយជិះកាណូត។ ការធ្វើដំណើរតាមផ្លូវទឹកអស់រយៈពេលមួយថ្ងៃមួយយប់ទើបយើងបានទៅដល់កំពង់ផែក្នុងខេត្តក្រចេះ។ បន្ទាប់ពីទៅដល់ទីនោះ កម្លាំងកងទ័ពក៏បន្តដំណើរឆ្ពោះទៅខាងខេត្តមណ្ឌលគិរី។ ពេលទៅដល់ខេត្តមណ្ឌលគិរីដំបូង កម្លាំងទ័ពទាំងអស់ត្រូវធ្វើការងារស្រែចម្ការ និងប្រមូលផលទុកដាក់សម្រាប់ផ្គត់ផ្គង់កងទ័ពដោយខ្លួនឯង។ ក្រៅពីកិច្ចការទាំងអស់នេះ កងទ័ពត្រូវផ្លាស់ប្ដូរគ្នាដើរល្បាតតាមព្រំដែន។
ខ្ញុំបានរស់នៅក្នុងខេត្តមណ្ឌលគិរី រហូតដល់ឆ្នាំ១៩៧៩ ដែលនៅពេលនោះ កងទ័ពស្ម័គ្រចិត្តវៀតណាមបានវាយចូលមកដល់។ ភ្លាមៗនោះកងទ័ពខ្មែរក្រហមទាំងអស់ក៏បានរត់ចូលព្រៃដើម្បីលាក់ខ្លួនពីការវាយប្រហាររបស់កងទ័ពវៀតណាម។ ដោយសារតែស្ថានការណ៍ភ្លាមៗពេក ទើបកងទ័ពទាំងអស់មិនបានយកស្បៀងអាហារមកតាមជាមួយធ្វើឲ្យជួបនៅវិបត្តិអត់ឃ្លាន។ ភាពអត់ឃ្លានបានធ្វើឲ្យកម្លាំងដែលរស់នៅក្នុងព្រៃស្វែងរកជីកដំឡូង និងមើមក្ដួច ស្លឹកឈើព្រៃ ដើម្បីធ្វើជាអាហារសម្រាប់ទ្រទ្រង់ជីវិតនាពេលនោះ។ មិនបានយូរប៉ុន្មាន កម្លាំងទ័ពយើងក៏បានទំនាក់ទំនងជាមួយថ្នាក់ដឹកនាំដែលបានភៀសខ្លួនទៅនៅព្រំដែនថៃ។ បន្ទាប់ពីមានការទំនាក់ទំនងគ្នាបានហើយ ខ្ញុំនិងកងទ័ពដទៃទៀតក៏បានធ្វើដំណើរឆ្ពោះទៅកាន់ភ្នំដងរែកដែលមានឈ្មោះហៅថាតំបន់១០០១ ដែលស្ថិតក្នុងខេត្តព្រះវិហារ។ ការធ្វើដំណើរអស់រយៈពេលមួយខែកន្លះទើបកម្លាំងនៅក្នុងព្រៃឡើងទៅដល់ភ្នំ១០០១ ដែលមាន សុន សេន ជាអ្នកគ្រប់គ្រង។ បន្ទាប់មកទៀត កងកម្លាំងទាំងអស់ក៏បានប្រមូលផ្ដុំគ្នា និងរៀបចំផែនការណ៍វាយជាមួយកងទ័ពវៀតណាម។
នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៨៣ ខ្ញុំបានពិការជើងម្ខាងអំឡុងពេលធ្វើដំណើរចុះទៅសមរភូមិ។ កាលណោះខ្ញុំត្រូវគ្រាប់ផ្លោងរបស់វៀតណាម។ បន្ទាប់ពីខ្ញុំត្រូវរបួសជើង កម្លាំងទ័ពផ្សេងទៀតបាននាំយកខ្ញុំទៅសម្រាកព្យាបាលនៅមន្ទីរពេទ្យសមរភូមិក្រោយ។ ការរស់នៅព្យាបាលរបួសជើងនៅមន្ទីរពេទ្យ ខ្ញុំគ្មានការលំបាកអ្វីនោះទេ ព្រោះមានក្រុមគ្រូពេទ្យចាំជួយមើលថែទាំងអាហារហូបចុក និងសម្លៀកបំពាក់។ នៅជំនាន់នោះ យើងមានការស្រឡាញ់ចូលចិត្តគ្នា ជាពិសេសកងទ័ពដូចជាខ្លួនខ្ញុំផ្ទាល់។
ប៉ុន្តែទោះជាយ៉ាងនោះក្ដីក៏ខ្ញុំនៅតែមានចិត្តមួយនឹកទៅដល់ឪពុកម្ដាយនៅឯស្រុកកំណើត ព្រោះពេលនោះខ្ញុំមិនដឹងទេថាគាត់មានរឿងអ្វីខ្លះ តើការរស់នៅបានសុខសប្បាយដែរឬយ៉ាងណា។ រហូតដល់ឆ្នាំ១៩៨៦ ខ្ញុំក៏បានរៀបការ ជាមួយនារីដឹកជញ្ជូន។ ជីវិតក្រោយរៀបការរបស់ខ្ញុំមិនទាន់បានរស់នៅជាមួយគ្នាបានយូរប៉ុន្មានទេ។ យើងទាំងពីរត្រូវបំពេញតួនាទីរៀងៗខ្លួន ដូចទៅនឹងជីវិតនៅលីវដដែល។
រហូតដល់ឆ្នាំ១៩៩០ តាម៉ុកបានប្រកាសឲ្យប្រជាជនរស់នៅតាមព្រំដែនថៃទាំងអស់ចុះមករស់នៅក្នុងស្រុកអន្លង់វែង ដើម្បីបង្កបង្កើតជាភូមិស្ថានមួយដែលអាចរស់នៅយូរអង្វែងបាន។ អំឡុងពេលនោះ ប្រជាជនដែលរស់នៅតំបន់អន្លង់វែងនៅតែមិនទាន់ទទួលបានសន្តិភាពពិតប្រាដកនៅឡើយទេ។ លុះដល់ឆ្នាំ១៩៩៨ ទើបខ្មែរក្រហមព្រមធ្វើសមាហរណកម្មចុះចូលជាមួយរាជរដ្ឋាភិបាលដើម្បីបញ្ចប់សង្គ្រាម។ ខ្ញុំ រួមជាមួយប្រពន្ធកូនក៏បានសម្រេចចិត្តចូលទៅរស់នៅក្នុងភូមិច្រោករហូតដល់បច្ចុប្បន្ននេះ»៕
អត្ថបទដោយ មេក វិន
[1] សម្ភាសន៍ជាមួយ តុន ឈិន ដោយមេក វិន នៅក្នុងភូមិច្រោក ឃុំផ្អាវ ស្រុកត្រពាំងប្រាសាទ ខេត្តឧត្តរមានជ័យ នៅក្នុងឆ្នាំ២០២៥