គង់ វ៉ាន់៖ ខ្ញុំដាច់ដៃម្ខាងដោយសារគ្រាប់មីន
គង់ វ៉ាន់[1] ភេទប្រុស អាយុ៦៨ឆ្នាំ មានទីកន្លែងកំណើតនៅភូមិបល័្លង្គ ឃុំល្វែងឬស្សី ស្រុកជីក្រែង ខេត្តសៀមរាប។ បច្ចុប្បន្ន វ៉ាន់ រស់នៅក្នុងភូមិឃ្លាំងកណ្ដាល ឃុំត្រពាំងប្រិយ៍ ស្រុកអន្លង់វែង ខេត្តឧត្តរមានជ័យ។
វ៉ាន់ បាននិយាយថា៖ «កាលពីកុមារភាព ខ្ញុំសិក្សារៀនសូត្រនៅត្រឹមថ្នាក់ទី១០ នៅសាលាវត្ត ពីសម័យសង្គមចាស់។ ជំនាន់នោះ គ្រួសារខ្ញុំប្រកបមុខរបរជាកសិករ។ ខ្ញុំមានបងប្អូនបង្កើតចំនួន៧នាក់ ហើយខ្ញុំជាកូនទី៣នៅក្នុងគ្រួសារ។ សម័យសង្គមរាស្រ្តនិយម ប្រជាជននៅតាមស្រុកភូមិជនបទមិនសូវជាមានជីវភាពធូរធារប៉ុន្មានទេ។ ការប្រកបការងារ ក៏គ្មានអ្នកធ្វើអ្វីធំដុំដែរ។ ប្រជាជនភាគច្រើនធ្វើស្រែចម្ការ និងឡើងត្នោត។
នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៦៧ ខ្ញុំបានឈប់រៀននៅសាលាវត្ត ហើយងាកមកជួយធ្វើការងារឪពុកម្ដាយវិញ។ ខ្ញុំចាប់ផ្តើមប្រកបរបរឡើងត្នោត។ ការងារនេះពិតជាពិបាកខ្លាំងណាស់ ព្រោះខ្ញុំអាចជួបគ្រោះថ្នាក់គ្រប់ពេល។ ជួនកាល ខ្ញុំឡើងទៅដល់លើចុងត្នោតហើយ ក៏ស្រាប់តែវិលមុខ។ អ្នកឡើងត្នោតត្រូវតែមានកម្លាំងមាំមួន និងស្មារតីល្អ ទើបមិនសូវជួបគ្រោះថ្នាក់ដល់អាយុជីវិត។
លុះដល់ឆ្នាំ១៩៦៨ ខ្ញុំបានទៅចូលរួមទទួលអំណោយពីសម្ដេចព្រះ នរោត្តម សីហនុ ដោយសារទ្រង់បានយាងចែកអំណោយនៅវត្តក្រោយភូមិរបស់ខ្ញុំ។ ជំនាន់នោះ ប្រជាជនខ្មែរស្រឡាញ់គោរពលើសម្ដេចឳជាខ្លាំង។ ទាំងចាស់ឬទាំងក្មេងឲ្យតែឮថាសម្ដេចយាងទៅទីណាហើយ យើងដឹងតែនាំគ្នាទៅចាំទទួលព្រះអង្គ។ ប្រជាជនរស់នៅជំនាន់នោះមានទឹកចិត្តល្អណាស់ មិនចេះស្អប់ ឬឈ្លោះគ្នានោះទេ គ្រួសារនីមួយៗគិតតែពីធ្វើការងាររៀងៗខ្លួន។
នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៧០ សេនាប្រមុខ លន់ នល់ បានធ្វើរដ្ឋប្រហារទម្លាក់សម្ដេចព្រះ នរោត្តម សីហនុ ពីតំណែង។ ក្រោយមក នៅក្នុងភូមិស្ថាន ក៏ចាប់ផ្ដើមកើតមានភាពវឹកវរ និងអសន្តិសុខ។ នៅក្នុងភូមិ មានក្រុមខ្មែរក្រហមចូលមកបណ្ដើរៗ។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ មានវៀតណាមនៅក្នុងភូមិមួយចំនួនទៀតផង។ ទន្ទឹមនឹងនេះ ខ្មែរក្រហមបានប្រកាសឲ្យប្រជាជនចូលនៅក្នុងក្រុមបដិវត្តន៍ ចំណែកឯ លន់ នល់ ក៏មានការកេណ្ឌកម្លាំងប្រជាជនឲ្យចូលធ្វើជាកងទ័ពដែរ។ អំឡុងពេលនោះ ខ្ញុំមិនទាន់មានចិត្តចង់ចូលខាងណានៅឡើយទេ លុះដល់សម្ដេចព្រះ នរោត្តម សីហនុ ប្រកាសតាមវិទ្យុសំឡេងប្រាប់ឲ្យកូនចៅរត់ចូលទៅក្នុងព្រៃម៉ាគី ដើម្បីតស៊ូទាមទារអំណាចពី លន់ នល់ មកវិញ។ ពេលនោះហើយ ជាពេលដែលខ្ញុំរួមទាំងប្រជាជនមួយភាគធំ ស្ម័គ្រចិត្តចុះចូលជាមួយក្រុមខ្មែរក្រហមដើម្បីដណ្ដើមអំណាចជូនសម្ដេចឳ។
នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៧២ ខ្ញុំបានចូលជាកងទ័ពខ្មែរក្រហមពេញលេញ។ ខ្ញុំត្រូវទៅរៀនពីយុទ្ធសាស្រ្តធ្វើសង្គ្រាមរយៈពេលពីរទៅបីខែ ទើបខ្ញុំបានចេញទៅវាយនៅសមរភូមិមុខ។ ការបើកផ្លូវប្រយុទ្ធគ្នានៅពេលនោះមានភាពតានតឹងជាខ្លាំង ព្រោះភាគីខ្មែរក្រហមគ្មានសព្វាវុធទំនើបដូចភាគីកងទ័ព លន់ នល់ ទេ។ ប៉ុន្តែទោះបីជាកងទ័ព លន់ នល់ មានអាវុធគ្រប់គ្រាន់ ក៏មិនមានប្រៀបជាងកងទ័ពខ្មែរក្រហមប៉ុន្មានដែរ។ យុទ្ធសាស្រ្តធ្វើសង្គ្រាមរបស់ខ្មែរក្រហមខ្លាំងជាង ដោយសារតែមានកម្លាំងទ័ពច្រើន។ បន្ថែមពីនេះ ស្មារតីតស៊ូរបស់ខ្មែរក្រហមមុតមាំ និងមិនថយក្រោយ។ ពីមួយថ្ងៃទៅមួយថ្ងៃ កងទ័ពខ្មែរក្រហមមានចំនួនកាន់តែច្រើនឡើង។
នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៧៤ អំឡុងពេលសង្គ្រាមកំពុងតែក្ដៅគគុក ខ្ញុំត្រូវរបួសជើង។ ភ្លាមៗនោះ ខ្ញុំត្រូវបញ្ជូនទៅព្យាបាលនៅអង្គភាពពេទ្យ នៅសមរភូមិក្រោយ។ ខ្ញុំសម្រាកព្យាបាលបានមួយរយៈ របួសខ្ញុំបានជាសះស្បើយ។ ខ្ញុំក៏បានត្រលប់ទៅសមរភូមិវិញ។ កងទ័ពនៅតែបន្តវាយសម្រុកចូលទីក្រុងភ្នំពេញ។ រហូតដល់ឆ្នាំ១៩៧៥ ខ្មែរក្រហមក៏អាចវាយដណ្ដើមទីក្រុងភ្នំពេញបានជោគជ័យ។
ក្រោយពីទទួលបានជ័យជម្នះ កងកម្លាំងខ្ញុំមិនបាននៅភ្នំពេញរហូតទេ។ ថ្នាក់លើបានបញ្ជូនអង្គភាពខ្ញុំទៅកាន់ខេត្តមណ្ឌលគិរី ហើយក៏បញ្ជូនបន្តទៅការពារនៅព្រំដែនវៀតណាម។ ការងារនៅតាមព្រំដែនមិនសូវជាជួបការលំបាកដូចកាលនៅសមរភូមិមុខនោះទេ។ កងទ័ពយើងអាចរកម្ហូប ឬសាច់ហូបជាអាហារតាមចិត្ត។ ថ្ងៃមួយ ខ្ញុំបានធ្វើដំណើរទៅដឹកដី និងកាប់ឆ្ការព្រៃដាំដំណាំ។ ខ្ញុំក៏ដើរទាក់មីន ដែលធ្វើឲ្យរបួសដាច់ដៃម្ខាង។ ចាប់ពីពេលនោះមក ខ្ញុំមិនសូវជាធ្វើការបានច្រើនដូចពីមុនឡើយ។ ខ្ញុំតែងតែអន់ចិត្តខ្លួនឯង បន្ទាប់ពីពិការដៃ។ ការរស់នៅប្រចាំថ្ងៃមានភាពពិបាក។
លុះដល់ឆ្នាំ១៩៨១ ខ្ញុំក៏បានរៀបការជាមួយប្រពន្ធខ្ញុំ ដែលធ្វើជាកងនារីដឹកជញ្ជូន។ នៅចុងឆ្នាំនោះ ខ្ញុំនិងគ្រួសារបាននាំគ្នាធ្វើដំណើររួមជាមួយកងទ័ពខ្មែរក្រហមឆ្ពោះទៅលើភ្នំដងរែក។ បន្ទាប់ពីការធ្វើដំណើរអស់រយៈពេលជិតពីរខែ យើងក៏បានឡើងទៅដល់ភ្នំ១០០១ ដែលគ្រប់គ្រងដោយសុន សេន។ ខ្ញុំត្រូវចាត់តាំងឲ្យមើលការខុសត្រូវឃ្លាំង ដើម្បីចែកអង្ករ និងស្បៀងអាហារដល់ប្រជាជន។ ជាទូទៅ រយៈពេលមួយសប្ដាហ៍ ខ្ញុំបើកស្បៀងអាហារឲ្យប្រជាជន ដូចជា អង្ករ, ត្រីខ, ស្ករ, អំបិល, ប្រហុក និងទឹកត្រី។ ប្រជាជនទទួលបានអាហារហូបចុកគ្រប់គ្រាន់។ ចាប់តាំងពីពេលនោះមក ខ្ញុំឈប់ទៅសមរភូមិទៀតហើយ។ បច្ចុប្បន្ននេះ ខ្ញុំមានជំងឺប្រចាំកាយមួយចំនួនដូចជា រោគចាស់ជរា,លើសឈាម, ក្រពះពោះវៀន និងការរើឡើងពីរបួសដែលបន្សល់ទុកពីសង្គ្រាម»៕
អត្ថបទដោយ មេក វិន
[1] មេក វិន សម្ភាសន៍ជាមួយ គង់ វ៉ាន់ នៅភូមិឃ្លាំងកណ្តាល ឃុំត្រពាំងប្រិយ៍ ស្រុកអន្លង់វែង ខេត្តឧត្តរមានជ័យ នៅក្នុងឆ្នាំ២០២៥។