អ៊ិន អួក៖ នារីអង្គភាពស្រែអំបិល
កាលពីដើម ខ្ញុំឈ្មោះ ញឹម អ៊ុក ហៅខៀន ភេទស្រី អាយុ៤៦ឆ្នាំ ប្ដូរទៅ អ៊ិន អួក។[1] ខ្ញុំរស់នៅភូមិអារោង ឃុំស្លា ស្រុកសំរោង ខេត្តតាកែវ។ ខ្ញុំមាន ឪពុកឈ្មោះ អ៊ិន យ៉ាន ម្ដាយឈ្មោះ ឃឹម។
នៅឆ្នាំ១៩៧៣ ដល់ឆ្នាំ១៩៧៥ ខ្ញុំបានទៅរស់នៅពារាម ហើយបានទៅធ្វើការនៅកងចល័តឃុំក្នុងអង្គភាពនារី។ ប្រធានកងមានឈ្មោះ អ៊ំកែវ។ បន្ទាប់មក មានការប្រកាសជ្រើសរើសកងទ័ពត្រៀមវាយជាមួយទាហាន លន់ នល់។ ខ្ញុំក៏ស្ម័គ្រចិត្តចូលបម្រើក្នុងជួរកងទ័ពនៅស្រុក៥៦ តំបន់៣៣ ស្រុកបាទី ខេត្តតាកែវ។[2] កាលនោះ ប្រធានស្រុក៥៦ មានឈ្មោះ តាភឿង។ ខ្ញុំបានចូលធ្វើការក្នុងកងហា មួយកងមានចំនួន១០០នាក់។ ប្រធានកង មានឈ្មោះ ណាន នៅឃុំដូង ស្រុកបាទី ខេត្តតាកែវ ហើយឈ្មោះ បងឡាំង ជាអនុប្រធាន នៅឃុំចំប៉ី។ ខ្ញុំមិនដែលបានចូលសមរភូមិទេ កម្មាភិបាលខ្មែរក្រហមចាត់តាំង ឲ្យធ្វើជាអ្នកយាម និងចាំសែងអ្នកត្រូវរបួស។ ខ្ញុំធ្លាប់បានចូលរួមប្រជុំចំនួន១ដង ប្រជុំពីការពង្រឹងគោលជំហ ឲ្យបានរឹងប៉ឹង។ ការចូលបម្រើកងទ័ពនេះពិតជាពិបាកណាស់។ ខ្ញុំបានចូលបម្រើកងទ័ព រហូតដល់ថ្ងៃបែកទីក្រុងភ្នំពេញតែម្ដង។
នៅថ្ងៃ១៧ មេសា ឆ្នាំ១៩៧៥ ដល់១៩៧៧ ខ្ញុំត្រូវបានកម្មាភិបាលខ្មែរក្រហម បញ្ជូនឲ្យទៅធ្វើស្រែអំបិលនៅខេត្តកំពត។ ខ្ញុំមានតួនាទី ជាមេកា គ្រប់គ្រងនៅអង្គភាពស្រែអំបិលមួយកន្លែង និងដើរមើលការខុសត្រូវនៅតំបន់ទឹកប្រៃ ទឹកសាបនៅស្រែអំបិលនោះ។ ជាងនេះទៅទៀត ខ្ញុំថែមទាំងជួយបង្រៀនពីរបៀប បុកអង្គុប ដល់អ្នកដែលធ្វើការក្នុងក្រុមជាមួយគ្នាផងដែរ។ ខ្ញុំគ្រាន់តែកាន់ផ្នែកបច្ចេកទេស ប៉ុន្តែមានអ្នកគ្រប់គ្រងពីលើខ្ញុំទៀត។ កាលនោះ ប្រធានអង្គភាព មានឈ្មោះ បងអូន។ នៅក្នុងកងហា និងកងរយនេះ ភាគច្រើនមានតែស្រីៗប៉ុណ្ណោះ។ ការងារដែលត្រូវធ្វើ រួមមាន ធ្វើជាងម៉ាស៊ីន, ជាងផ្ទះ និងជាងធ្វើឃ្លាំងដាក់អំបិល សុទ្ធមនុស្សស្រីទាំងអស់។ បើប្រុសៗមានត្រឹមតែ៤ទៅ៥នាក់ទេជ្រើសរើសឲ្យមកជួយកិច្ចការណាពិសេសៗ។ នៅតាមកង បុរស និងនារី រស់នៅដាច់ដោយឡែកពីគ្នា។ ក្នុងមួយកង មានចន្លោះចាប់ពី៥០ទៅ៦០នាក់ ឬច្រើនរហូតទៅដល់២០០នាក់។ ការងារនៅស្រែអំបិល ធ្វើមិនកំណត់ពេលវេលាទេ។ អំបិលកំណត់យកចំនួន៣តោន យើងត្រូវនាំគ្នាខិតខំប្រឹងប្រែងធ្វើឲ្យគ្រប់តាមចំនួន។ បើនៅរដូវទឹកជោ រឹតតែពិបាកទៀត រកពេលសម្រាកមិនបានផង។ ខ្ញុំនៅក្នុងកងពលធំ អង្គភាពស្រែអំបិល។ ប្រធានកងពល ឈ្មោះ មាន (ស្រី)។ ការហូបចុកខ្វះខាតណាស់ ហូបតែបបរលាយជាមួយពោត កំណត់វាល់ចែក ដូចគ្នាទៅនឹងសហករណ៍គឺប្រជាជនត្រូវរស់នៅជុំគ្នា ធ្វើការរួមគ្នា ហូបចុករួមគ្នា និងចែករំលែកការកំសាន្ដរួមគ្នា។[3] នៅក្នុងកងពលធំ អង្គភាពស្រែអំបិល កម្មាភិបាលខ្មែរក្រហមបានរៀបចំការប្រជុំមួយថ្ងៃចំនួន២ដង ប្រជុំពេលព្រឹក និងពេលល្ងាច។ ការប្រជុំលើកឡើងពីការទិតៀនកំហុសគ្នា មិនត្រូវខ្ជិលច្រអូស ធ្វើយ៉ាងណាឲ្យការងាររីកចម្រើនទៅមុខ។ ខ្ញុំជាសមាជិកត្រូវតែចូលរួមប្រជុំ មិនអាចប្រកែកតវ៉ាបានឡើយ។ ខ្ញុំមិនដែលទទួលបានការទិតៀនទេ ព្រោះប្រធានកង មើលឃើញពីការខំប្រឹងប្រែងធ្វើការងារ។ ការប្រជុំធ្វើឡើងយ៉ាងយូរ រយៈពេល១ម៉ោងកន្លះ។ អ្នកចូលរួមប្រជុំ មានប្រធានកងពលចំនួន៤នាក់ និងសមាជិកចំនួន៣នាក់។ ក្រោយមក កម្មាភិបាលខ្មែរក្រហម បានធ្វើប្រវត្តិរូប ព្រោះខ្ញុំមានពូ និងមីងរស់នៅភ្នំពេញ ចាត់ទុកជាប្រជាជនថ្មី។ ពេលនោះ ខ្ញុំមានអារម្មណ៍ភ័យណាស់ ព្រោះខ្លាចកម្មាភិបាលតាមដាន ចាប់យកទៅវាយធ្វើបាប និងសម្លាប់ចោលជាដើម។ ជាក់ស្ដែង កម្មាភិបាលខ្មែរក្រហម មិនបានវាយធ្វើបាប ឬដកចេញពីកងទេ ព្រោះតែខ្ញុំធ្វើការបានល្អ។ ថែមទាំងមានសមត្ថភាពបង្រៀន ប្រជាជននៅទីនោះ ឲ្យឆាប់យល់ពីការងារទៀតផង។ កាលនោះ អំបិលធ្វើបានច្រើនណាស់ រកឃ្លាំងដាក់មិនបានផង។ ខ្ញុំបានឃើញកម្មាភិបាលខ្មែរក្រហមបញ្ជូនឡានឲ្យមកដឹកអំបិល ជារៀងរាល់ថ្ងៃ។ បើតាមខ្ញុំឮតៗគ្នាថា អំបិលទាំងនោះដឹកយកទៅដាក់នៅទីក្រុងភ្នំពេញ។ អំឡុងពេលធ្វើការនៅស្រែអំបិល ខ្ញុំបានឮនៅតាមអង្គភាព មេដឹកដែលធំជាងគេ ឈ្មោះ តាម៉ុក មានតួនាទីគ្រប់គ្រងនៅភូមិភាគនិរតី។
នៅឆ្នាំ១៩៧៨ នៅអង្គភាពស្រែអំបិល ខ្ញុំបានឮថា កម្មភិបាលខ្មែរក្រហមជ្រើសរើសប្រវត្តិរូប អ្នកមានបងប្អូនធ្លាប់ធ្វើទាហាន និងអ្នកដែលធ្វើខុសសីលធម៌ បញ្ជូនទៅដាក់នៅសហគមន៍។ កម្មាភិបាលខ្មែរក្រហម បញ្ជូនឲ្យចេញពីកង ដោយប្រាប់ឲ្យរៀបចំអីវ៉ាន់ផ្លាស់ប្ដូរទៅកន្លែងកងថ្មី។ មួយវិញទៀត ប្រាប់ថាដកឲ្យទៅឃ្វាលគោ មិនឲ្យនៅធ្វើស្រែទៀតទេ។ បន្ទាប់ពី កម្មាភិបាលបញ្ជូនអ្នកទាំងនោះទៅបាត់រហូត មិនឃើញត្រឡប់មកកងវិញឡើយ។ ខ្ញុំបានឃើញនារីម្នាក់ នៅក្នុងអង្គភាពភ្ជួរជាមួយបុរសៗ បានធ្វើខុសសីលធម៍ ត្រូវកម្មាភិបាលខ្មែរក្រហមនាំយកទៅសម្លាប់ទាំងពីរនាក់នៅត្រើយកោះ។ រហូតដល់១៩៧៩ ពេលវៀតណាមចូលមកដល់ ខ្ញុំបានរត់ទៅដល់ភ្នំក្រវ៉ាញ ខេត្តពោធិ៍សាត់។ លុះពេលសភាពការណ៍ស្ងប់ស្ងាត់ ខ្ញុំក៏ត្រឡប់មកស្រុកកំណើត និងបានជួបជុំជាមួយក្រុមគ្រួសារវិញ។
អត្ថបទដោយ ជីម សុខគា
[1]ឯកសារ TKI០១១១, តម្កល់ទុកនៅក្នុងមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា បទសម្ភាសជាមួយ អ៊ិន អួក ភេទស្រី អាយុ៤៦ឆ្នាំ រស់នៅភូមិអារោង ឃុំស្លា ស្រុកសំរោង ខេត្តតាកែវ, ចំណងជើងអត្ថបទ«នារីអង្គភាពស្រែអំបិល»។ សម្ភាសន៍ ដោយ អ៊ីសា ឧស្មាន នៅថ្ងៃទី១៣ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០០៣។ ចំនួន២៥ទំព័រ។
[2]ផេង ពង្សរ៉ាស៊ី និងអ្នកនិពន្ធផ្សេងទៀត, ប្រវត្តិសាស្ត្រកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ (១៩៧៥-១៩៧៩), បោះពុម្ពលើកទី២ (ភ្នំពេញ៖ មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា,២០២០),៣៤។
[3] ផេង ពង្សរ៉ាស៊ី និងអ្នកនិពន្ធផ្សេងទៀត, ប្រវត្តិសាស្ត្រកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ (១៩៧៥-១៩៧៩), បោះពុម្ពលើកទី២ (ភ្នំពេញ៖ មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា,២០២០),៣៩-៤០។