ខ្ញុំឈ្មោះ សារី ធី[1] អាយុ ៥៧ឆ្នាំ មានស្រុកកំណើត និងរស់នៅភូមិកោះព្នៅ ឃុំអូរស្វាយ ស្រុកបុរីអូរស្វាយសែនជ័យ ខេត្តស្ទឹងត្រែង។ ឪពុកខ្ញុំឈ្មោះ សារី និងម្ដាយឈ្មោះ សែម នួន មានបងប្អូនប្រុស ស្រី ចំនួន៣នាក់ ខ្ញុំជាកូនទី១។ នៅឆ្នាំ១៩៧០ មិនមានការទម្លាក់គ្រាប់បែកទេ ខ្ញុំធ្វើដំណើរដោយ ថ្មើរជើងទៅរស់នៅ ភូមិអូរននោងដែលស្ថិតនៅខាងកើតស្រុកសៀងប៉ាង រយៈពេល ប្រមាណ៣ឆ្នាំ។

ខ្ញុំជម្លៀសទៅនៅទីកន្លែងនោះ ព្រោះនៅកន្លែងនេះមិនអាចរស់នៅបាន  ហើយនៅពេលនោះខ្ញុំមានអាយុប្រហែល១២ឆ្នាំ។ នៅពេលមានការទម្លាក់គ្រាប់បែក ខ្ញុំនៅវ័យក្មេងមិនទាន់សូវដឹងក្តីទេ ឪពុកម្ដាយខ្ញុំនិយាយប្រាប់ថា កូនរត់ចូលរណ្ដៅត្រងសេ ហើយការទម្លាក់គ្រាប់បែកមិនបានបំផ្លិចបផ្លាញផ្ទះសំបែងទេ។ ពេលចេញពីរណ្ដៅត្រងសេ ខ្ញុំទៅរស់នៅតាមព្រៃក្រាស់ៗ  ហើយនៅពេលយប់ក្រោកដាំបាយ, នៅពេលថ្ងៃមិនហ៊ានដាំទេ ខ្លាចគេឃើញផ្សែងភ្លើង។

នៅក្នុងរបបខ្មែរក្រហមខ្ញុំមិនបានរស់នៅជាមួយឪពុកម្ដាយទេ ខ្ញុំរស់នៅកងកុមារក្រោកពីម៉ោង៤ទៀបភ្លឺ ទៅប្រជុំជួរ ទៅរែកជី។ នៅពេលខ្លះកងចល័តខ្វះកម្លាំងស្នើខ្ញុំទៅរែកដី និងលើកទំនប់។  ខ្ញុំធ្វើដំណើរតាមទូករួចឡើងទៅបុរីអូរស្វាយ ទើបជិះរទេះក្របីទៅសៀងប៉ាង និងអូរននោងរយៈពេល២យប់៣ថ្ងៃ។ ម្ដាយខ្ញុំត្រូវខ្មែរក្រហមជម្លៀសទៅរែកដី និងលើកទំនប់ព្រោះគាត់ជាកងចល័ត នៅអូរននោង ។ ឪពុកខ្ញុំត្រូវបានខ្មែរក្រហមសម្លាប់ដោយចោទប្រកាន់ថាជាជនក្បត់ខ្សែយួន។ ឪពុកខ្ញុំធ្វើគ្រូអាចារ្យ សូត្រធម៌ រៀនបាលី ខ្មែរក្រហមចោទថាជា (សេ អ៊ី អា)។ ឪពុកខ្ញុំមានស្រុកកំណើរនៅខេត្តកំពត ធ្វើជាទាហាន ហើយសម្ដេចតាបានបញ្ជូនមកខេត្តស្ទឹងត្រែង បានចែកដី និងផ្ទះ និងឪពុកខ្ញុំបានរៀបការហើយមករស់នៅ​ទីនេះ។

កាលជម្លៀសទៅអូរននោងខ្ញុំបានបែកពីម្ដាយ។ ពេលនោះមានអ្នកដឹកនាំក្នុងភូមិ ៣ ទៅ៤នាក់ នាំខ្ញុំទៅរស់នៅលើកោះ។ អ្នកដឹកនាំខ្ញុំពេលនោះឈ្មោះ តាឆន និងតាសឿន។ ខ្ញុំរស់នៅមន្ទីរកុមារជុំគ្នាមានចំនួន៥០ ទៅ៦០នាក់ ដូចជាសាលាមួយធំ។  ចំណែកប្រជាជនវិញធ្វើផ្ទះតូចពីឫស្សីស្នាក់នៅដោយខ្លួនឯង​​។ កងកុមាររទាំងអស់ត្រូវរស់នៅជុំគ្នា ហូបរួមគ្នា ដោយនៅក្នុងពេលកុមារទទួលបានមួយកូនចានចង្កេះ​។កាលណាក្រោកប្រជុំជួរមិនទាន់កាត់របបបាយទៀត។

ចំណែការងារវិញខ្មែរក្រហមឲ្យក្រោកតាំងពីម៉ោង៤ទៀបភ្លឺ ទៅប្រជុំជួរ ដោយវាយជួងរួច និងបំបែកគ្នាទៅធ្វើការ។ ជួនកាលមួយសប្តាហ៍ប្រជុំម្ដង នៅពេលធ្វើខុសវិន័យ​ហៅមកប្រជុំ។ ប្រជុំនៅពេលព្រឹកប្រាប់ណែនាំឲ្យធ្វើការ កុំលេងច្រើនប៉ះពាល់កម្លាំងសមូហភាព អ្នកខិតខំធ្វើការ។

នៅពេលព្រឹកគ្មានអាហារហូបទេ សូម្បីដំឡូងស្ងោក៏គ្មានហូបដែរ ដំឡូងដំាខ្លួនឯងក៏ហូបមិនបានដែរ។ ម្ដាយខ្ញុំលួចដំឡូងមកស្ងោហូបនៅពេលយប់។ ខ្ញុំត្រូវបានខ្មែរក្រហមឲ្យទៅលើកទំនប់អូរពូក នៅជំរំរបស់ជនជាតិកាវែប កូនជនជាតិធ្វើបាបលួចវាយខ្ញុំ។ ខ្ញុំធ្វើការតាំងពីម៉ោង៦ព្រឹក ដល់ម៉ោង១១ ឡើងហូបបាយរួច ចុះធ្វើការទល់ម៉ោង៥ល្ងាច ។

នៅពេលដែលកងទ័ពខ្មែរក្រហមទទួលបរាជ័យ ដោយសារតែកងទ័ពរណសិរ្សសាមគ្គីសង្គ្រោះជាតិកម្ពុជា បានវាយរំដោះប្រទេស និងប្រជាជនពីរបបខ្មែរក្រហម[2] ខ្ញុំត្រឡប់មកស្រុកកំណើតវិញ នៅពេល​វៀតណាមដេញ ខ្ញុំធ្វើដំណើរដោយថ្មើរជើងរហូតដល់ស្រុកវិញ។

សម្រាប់បញ្ហានៅតាមព្រំដែនកម្ពុជា និងថៃ ពេលខ្ញុំបានឃើញជនភៀសសឹកខ្ញុំមានអារម្មណ៍អាណិតខ្លោចចិត្ត។ ខ្ញុំសូមសំណូមពរឲ្យអង្គការអន្ដរជាតិជួយដោះស្រាយជម្លោះព្រំដែន ដើម្បីបានសន្ដិភាព ព្រោះខ្ញុំធ្លាប់ឆ្លងកាត់រួចហើយ សង្រ្គាមបានធ្វើឲ្យសមាជិកគ្រួសារព្រាត់ប្រាស់គ្នា។

អត្ថបទដោយ លី ដេវីត

---

[1] បទសម្ភាសន៍ «ប្រវត្តិសាស្រ្តផ្ទាល់មាត់៖ បទពិសោធន៍អ្នករស់រានមានជីវិតពីរបបខ្មែរក្រហម» ជាមួយ សារី ធី អ្នករស់រានមានជីវិតពីរបបខ្មែរក្រហមនៅស្រុកបូរីអូរស្វាយសែនជ័យ ខេត្តស្ទឹងត្រែង ខែសីហា ឆ្នាំ២០២៥។

[2] ឃួន វិច្ឆិកា និងអ្នកឯទៀត, ប្រវត្តិវិទ្យាថ្នាក់ទី៦៖ ខ្មែរ និងដំណើរឆ្ពោះទៅកាន់វិបុលភាព ([ភ្នំពេញ]៖ អនុគណៈកម្មការមុខវិជ្ជាឯកទេសប្រវត្តិវិទ្យា ក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា), ទំព័រទី៤១។