ប៉ិន ម៉ាច៖ កងនារីដឹកជញ្ជូន
ប៉ិន ម៉ាច[1] ភេទស្រី អាយុ៦៣ឆ្នាំ មានទីកន្លែងកំណើតនៅភូមិព្រែកតាអាំ ឃុំបុស្សលាវ ស្រុកក្រចេះ ខេត្តក្រចេះ។ បច្ចុប្បន្ន ម៉ាច រស់នៅក្នុងភូមិបឹង ឃុំត្រពាំងប្រិយ៍ ស្រុកអន្លង់វែង ខេត្តឧត្តរមានជ័យ។
ម៉ាច បានរៀបរាប់ពីការរស់នៅរបស់ខ្លួនក្នុងរបបខ្មែរក្រហម និងការរត់ភៀសខ្លួនមកកាន់តំបន់អន្លង់វែងថា៖ «នៅឆ្នាំ១៩៧៦ ខ្ញុំត្រូវបានបំបែកចេញពីឪពុកម្ដាយ និងធ្វើការឲ្យកងចល័តរបស់ខ្មែរក្រហម នៅក្នុងខេត្តក្រចេះ ។ ខ្ញុំតែងតែក្រោកពីព្រលឹម ដើម្បីដេញបង្អើលចាបកុំឲ្យស៊ីស្រូវ។ ខ្ញុំបានហូបអាហារថ្ងៃត្រង់ នៅម៉ោង១១ព្រឹក។ ការហូបចុកមានភាពប្រសើរ ពីព្រោះប្រធានសហករណ៍គឺជាបងប្អូនរបស់ខ្ញុំ។ ពេលខ្លះ សហករណ៍បានផ្តល់អាហារបាយលាយជាមួយល្ពៅដែរ។ ប៉ុន្តែគ្មាននរណាម្នាក់ហ៊ានប្រកែកតវ៉ាជាមួយអង្គការឡើយ។ នៅពេលដែលខ្ញុំបានហូបអាហាររួច ខ្ញុំត្រូវរៀបចំ និងស្លៀកពាក់ទៅសាលារៀន។
លុះដល់ឆ្នាំ១៩៧៩ កងទ័ពវៀតណាម បានវាយចូលមកដល់ស្រុកស្នួលនៃខេត្តក្រចេះ។ ខ្ញុំក៏ចាប់ផ្តើមធ្វើដំណើរចាកចេញពីភូមិកំណើត រួមជាមួយប្រជាជនជាច្រើននាក់ផ្សេងទៀត ឆ្ពោះទៅកាន់ភាគខាងលិច។ ខ្ញុំបានធ្វើដំណើរទៅដល់ព្រៃមួយនៅក្នុងខេត្តកំពង់ធំ បន្ទាប់ពីការធ្វើដំណើរថ្មើរជើងអស់រយៈពេល១ឆ្នាំ។ យើងបានបន្តរស់នៅក្នុងព្រៃ ដោយគ្មានអាហារហូបចុកគ្រប់គ្រាន់។ យើងដើររកជីកក្ដួច ឬដំឡូងព្រៃ ដើម្បីបរិភោគ។
ពេលខ្លះ ក្រុមរបស់ខ្ញុំរង់ចាំស្ទាក់ផ្លូវអ្នកភូមិ ដែលធ្វើដំណើរតាមផ្លូវ ដើម្បីសុំស្រូវអង្ករសម្រាប់បរិភោគដែរ។ អ្នកភូមិអាចប្ដូរអង្ករ ដើម្បីយកជាមាសវិញ។ ជាក់ស្តែង ខ្ញុំបានយកមាសប្រាំជី ដើម្បីដូរអង្ករ។ យើងអាចរួចផុតពីការដាច់ពោះស្លាប់ មួយគ្រាៗដែរ។ យើងត្រូវដូរអង្ករទុកឲ្យបានច្រើន ដើម្បីត្រៀម ក្រែងលោកងទ័ពវៀតណាមវាយចូលមក។ ជាក់ស្តែង នៅពេលដែលកងទ័ពវៀតណាមបានវាយចូលមកដល់ ខ្ញុំយកតាមខ្លួននូវអង្ករមួយតី និងឆ្នាំងបាយមួយ។ ជីវិតរស់នៅក្នុងព្រៃហាក់មានភាពលំបាកវេទនាច្រើនណាស់ បើប្រៀបធៀបទៅនឹងជីវិតរស់នៅក្នុងកងចល័តនៅខេត្តក្រចេះ។
រហូតដល់ចុងឆ្នាំ១៩៧៩ តាម៉ុកបានចាត់កងកម្លាំងឲ្យមកទទួលប្រជាជនទាំងអស់ ដែលរស់នៅក្នុងព្រៃនៃខេត្តកំពង់ធំ ដើម្បីមករស់នៅលើភ្នំដងរែក។ កងកម្លាំងតាម៉ុកបាននិយាយថា ពុកម៉ែ បងប្អូន និងប្រជាជនទាំងអស់ត្រូវទៅរស់នៅកន្លែងសុវត្ថិភាពនៅលើខ្នងភ្នំដងរែក និងបានរួចផុតពីការយាយីរបស់កងទ័ពវៀតណាម។ ខ្ញុំនិងប្រជាជនជាច្រើននាក់ទៀត បានសម្រេចចិត្តធ្វើដំណើរទៅតាមកងកម្លាំងរបស់ តាម៉ុក។ យើងបានចំណាយពេលអស់ជាច្រើនខែ សម្រាប់ការធ្វើដំណើរនេះ។
បញ្ហាប្រឈមចំនួនពីរនៅតាមផ្លូវគឺការវាយប្រហារពីសំណាក់កងទ័ពវៀតណាម និងគ្រាប់មីន។ អ្នកដំណើរទាំងអស់ត្រូវដើរជាពីរជួរបន្តគ្នា ដើម្បីសុវត្ថិភាពទាំងអស់គ្នា ដោយស្រីៗត្រូវដើរកណ្ដាល ហើយប្រុសៗត្រូវការពារទាំងខាងមុខ និងខាងក្រោយ។ អ្នកធ្វើដំណើរទាំងអស់ទទួលរងនូវភាពហេវហត់ និងខ្សោយកម្លាំង។ ប៉ុន្តែយើងមិនបោះបង់គ្នាចោលនោះទេ។ យើងខំប្រឹងបន្តដំណើរ រហូតដល់ជើងភ្នំដងរែកនៃទន្លេរពៅតំបន់១០០១ ក្នុងខេត្តព្រះវិហារ។ សុន សេន និង ខៀវ សំផន បានគ្រប់គ្រងនៅទីតាំងនោះ។
កងកម្លាំងតាម៉ុកបានដឹកជញ្ជូនស្បៀងអាហារចុះពីលើភ្នំ ដើម្បីចែកជូនកងទ័ព និងប្រជាជន។ យើងបានទទួលអង្ករ មី ត្រីខ ទឹកដោះគោ នំ អង្រឹង និងខោអាវជាដើម។ អ្នកខ្លះបានហូបអាហារ រហូតដល់ហល់ស្លាប់។
រយៈពេលបីខែក្រោយមក ខ្ញុំត្រូវបានចាត់បញ្ចូលទៅក្នុងកងនារីដឹកជញ្ជូន។ ការងារប្រចាំថ្ងៃរបស់ខ្ញុំត្រូវជញ្ជូនអង្ករទម្ងន់៣០គីឡូ គ្រាប់បេសែសិបចំនួន៣គ្រាប់ រួមទាំងគ្រាប់កាំភ្លើងផ្សេងៗមួយចំនួនទៀត។ សម្ភារទាំងនេះត្រូវដាក់នៅក្បែរពយ ដើម្បីជាការត្រៀមសម្រាប់សភាពការណ៍មិនល្អ។ បើកងទ័ពខាងក្រោមត្រូវការ យើងត្រូវដឹកជញ្ជូនចុះទៅក្រោមដែរ។ ជួនកាល កងទ័ពបានផ្ដល់ឲ្យជាសត្វព្រៃ ឬត្រីងៀតមកឲ្យហូបវិញដែរ នៅពេលដែលយើងត្រឡប់មកវិញ។ យើងអាចបើកខោអាវបានតែមួយដងក្នុងមួយឆ្នាំ រួមមាន៖ សារុងមួយ អង្រឹងមួយ មុងមួយ និងក្រណាត់ប្រវែង៤ម៉ែត្រ សម្រាប់កាត់សម្លៀកបំពាក់ខ្លួនឯង។
ខ្ញុំរស់នៅភ្នំទន្លេរពៅ(១០០១) នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៨០។ មួយឆ្នាំក្រោយមក ខ្ញុំរៀបការជាមួយប្ដីខ្ញុំ ដែលជាកងទ័ព។ ខ្ញុំមានកូនមួយនាក់ នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៨២។ ខ្ញុំបានសម្រេចចិត្តចាកចេញពីទន្លេរពៅ ដើម្បីទៅរស់នៅភូមិដងទងវិញ នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៨៥ ដោយសារតែការវាយប្រហារពីសំណាក់កងទ័ពវៀតណាម។ ពីរឆ្នាំក្រោយមក ខ្ញុំត្រូវបានបញ្ជូនទៅជំរំអូត្រាវវិញ។ តាម៉ុកគឺជាអ្នកគ្រប់គ្រងនៅជំរំនោះ។ យើងពឹងផ្អែកទាំងស្រុងលើគាត់។ នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៨៩ យើងនាំគ្នាចុះមកអន្លង់វែងវិញ ដោយធ្វើដំណើរជាមួយមិត្តភក្តិខ្ញុំម្នាក់ ដែលមានកូនចំនួនមួយនាក់ដែរ ហើយប្ដីគាត់ពិការជើង។
ខ្ញុំបានបិទស្រា និងដាំបន្លែបន្តិចបន្តួចសម្រាប់លក់ដូរនៅផ្សារអន្លង់វែង។ នៅពេលនោះ ខ្ញុំបានធ្វើដំណើរឆ្លងកាត់បឹងអូរជីក ពីព្រោះតាម៉ុកពុំទាន់លើកទំនប់នៅឡើយទេ។ បឹងអូរជីកមានផ្ទៃទឹកធំល្វឹងល្វើយ នារដូវវស្សា ហើយក៏ហួតហែងទៅវិញ នារដូវប្រាំង។ នៅចន្លោះឆ្នាំ១៩៩១ ដល់ ឆ្នាំ១៩៩២ ប្រជាជនចាប់ផ្ដើមកាប់ឆ្ការព្រៃ ដើម្បីធ្វើស្រែចម្ការ និងដាំដំណាំរៀងៗខ្លួន។
ប្រជាជនភាគច្រើនដែលធ្លាប់មានដំណើរជីវិតមកកាន់សហគមន៍អន្លង់វែង តែងតែបានផ្សារភ្ជាប់ជីវិតរស់នៅរបស់ខ្លួនទៅនឹងទឹកដីនេះ។ ប្រជាជនទាំងអស់មានដំណើរសាច់រឿងផ្ទាល់ខ្លួនយ៉ាងសម្បូរបែប។ មនុស្សជំនាន់នេះនិងក្រោយៗទៀត គួរតែសិក្សាស្វែងយល់ពីឯកសាររស់ក្នុងសហគមន៍នេះដើម្បីការផ្សះផ្សា និងសន្តិភាព»៕
អត្ថបទដោយ លី សុខឃាង
[1] មេក វិន សម្ភាសន៍ជាមួយ ប៉ិន ម៉ាច នៅភូមិបឹង ឃុំត្រពាំងប្រិយ៍ ស្រុកអន្លង់វែង ខេត្តឧត្តរមានជ័យ នៅក្នុងឆ្នាំ២០២៥។