ខ្ញុំឈ្មោះ អ៊ុល ស៊ាង[1] អាយុ ៥៧ឆ្នាំ ភូមិត្នោតលើ ឃុំឫស្សីស្រុក ស្រុកស្រីសន្ធរ ខេត្តកំពង់ចាម។ ខ្ញុំរៀបការប្ដីឈ្មោះ ឃៀក វូ ហើយមានកូនប្រុសស្រីចំនួន៦នាក់ ប្រកបមុខរបរធ្វើស្រែចម្ការ។ ឪពុកខ្ញុំឈ្មោះ ទឹម អ៊ុល និងម្ដាយឈ្មោះ រស់ ហ៊ាង ខ្ញុំមានបងប្អូនប្រុសស្រីចំនួន ៣នាក់។ នៅពីក្មេងខ្ញុំរៀនសូត្រសាលាបឋមសិក្សាឫស្សីស្រុក បានត្រឹមថ្នាក់ទី៣ ក៏ឈប់រៀនដោយសារជីវភាពគ្រួសារក្រីក្រ។ អំឡុងពេលរដ្ឋប្រហារបានកើតឡើងក្នុងឆ្នាំ១៩៧០ បន្ទាប់មកទៀតនោះ គឺមានសង្រ្គាមរវាងទាហាន លន់ នល់ និងកងទ័ពរំដោះបានផ្ទុះឡើងច្រើនសមរភូមិ។[2]

ចាប់ពីឆ្នាំ១៩៧២ និងឆ្នាំ១៩៧៣ ទាហាន លន់ នល់ បានបើកការវាយប្រហារទៅលើកងទ័ពរំដោះដែលបង្កឲ្យមានភាពវើកវរ ភ័យរន្ធត់ ហើយអ្នកខ្លះទៀតក៏បានរត់ចាកចេញស្រុកកំណើតទៅរកកន្លែងដែលមានសុខសុវត្ថិភាព។ បន្ទាប់មកទៀត មានការទម្លាក់គ្រាប់បែកបណ្ដាលឲ្យមានការស្លាប់មនុស្ស និងរបួស ខូចខាតទ្រព្យសម្បត្តិនៅក្នុងភូមិ។

នៅឆ្នាំ១៩៧៥ នៅទីនេះសុទ្ធតែព្រៃ មានតែផ្ទះខ្ញុំមួយទេ ត្រូវបានយកធ្វើជាឃ្លាំងសម្រាប់ជ្រលក់ក្រណាត់។ ខ្ញុំត្រូវបានជម្លៀសទៅខេត្តបាត់ដំបង ខ្ញុំអត់ទៅសុំគេនៅម្ដុំផ្សារ ដោយម្ដាយខ្ញុំធ្វើចុងភៅឲ្យមេខ្មែរក្រហម ក៏សុំគេនៅហ្នឹង។

នៅឆ្នាំ១៩៧៦ មីងខ្ញុំជម្លៀសទៅបាត់ដំបងស្លាប់កូន និងរស់នៅបាត់ដំបងរហូតដល់សព្វថ្ងៃ។ គាត់ត្រូវបានខ្មែរក្រហមជម្លៀសទៅឲ្យរស់នៅបឹងកំពីងពួយ។ ខ្មែរក្រហមឲ្យធ្វើដំណើរតាមរទេះគោ ដល់កន្លែងណាយប់ឈប់កន្លែងហ្នឹង និងនៅពេលព្រឹកធ្វើដំណើរទៀត។ ម្ដាយខ្ញុំនៅបម្រើមេខ្មែរក្រហម រហូតមានកូនចៅមកលេងផ្ទះខ្ញុំ ទុកចិត្តស្រឡាញ់ម្ដាយខ្ញុំហៅម៉ែ(មេសង្កាត់ធំឈ្មោះឡុច)។

នៅឆ្នាំ១៩៧៧ ខ្ញុំត្រូវបានឲ្យធ្វើការក្នុងកងចល័តកុមារ ដើរលើកអាចម៍គោតាមផ្ទះ ជាន់អង្ករ ដោយត្រូវក្រោកពីម៉ោង ៤ទៀបភ្លឺ មានគ្នាចំនួន១០នាក់ក្នុង១ក្រុម។ បន្ទាប់ពីលើកអាចម៍គោរួច ខ្ញុំត្រូវធ្វើការផ្សេងៗទៀតរហូតដល់ម៉ោងហូបបបរគេចែកម្នាក់២វែក ខ្ញុំឆ្លាតយកចានលេច គេដួសដាក់មកសុទ្ធតែកាកបបរ២វែក។ ការងារត្រូវបានបែងចែកទៅតាមកង ខ្ញុំមានអាយុចាប់ពី៨ទៅ១២ឆ្នាំ ត្រូវធ្វើការនៅក្នុងភូមិ ចំណែកអ្នកមានអាយុចាប់ពី១៣ទៅ១៧ឆ្នាំធ្វើការនៅឆ្ងាយពីភូមិ បងខ្ញុំធ្វើការនៅភូមិខ្ចារឃ្វាលគោ។ បន្ទាប់មកទៀត ត្រូវបានគ្រូដឹកនាំទៅវាយរូបបដិមា(រូបព្រះ)នៅក្នុងវត្តយាទិពោធី កើបថ្មដាក់បង្គី១មានគ្នា២នាក់ ដោយមានគ្រូថូ, គ្រូហន, គ្រូនាង និងគ្រូស៊ាង ជាអ្នកវាយ ចំណែកខ្ញុំអ្នកកើបយកទៅចោល។ បន្ទាប់ពីវាយនៅវត្តនឹងរួចទៅវាយនៅវត្តមួយទៀតហៅកូនសិស្សទៅ។

នៅឆ្នាំ១៩៧៨ ខ្ញុំត្រូវបានបញ្ជូនទៅជួយលើកដីជាមួយកងចល័តនៅបឹងវាងម្ដងម្កាលដែរ តែមិនស្នាក់នៅទីនោះទេ។ ខ្ញុំត្រូវក្រោកពីព្រឹកដើរទៅរយៈពេលប្រហែល៣ទៅ៤ម៉ោង ទើបទៅដល់ជួយធ្វើការ ២ទៅ៣ម៉ោងត្រឡប់មកវិញ។ ខ្ញុំត្រូវបានបាត់បង់ បងប្រុសម្នាក់និងពូ២នាក់ ដែលបានចូលធ្វើជាកងទ័ព ត្រូវបានបញ្ជូនទៅសម្លាប់នៅវត្តបារាយណ៍។ ចំណែកពូខ្ញុំធ្វើការនៅឆ្ងាយ ត្រូវបានដាក់សញ្ញាខ្វែងប្រវត្តិរូបរបស់គាត់ ប្រាប់ថាបញ្ជូនទៅអង្គភាពវិញ។ នៅពេលខ្មែរក្រហមមកពីភូមិភាគនិរតីចូលមក មានការចាប់យកមេសង្កាត់ចាស់ៗទៅសម្លាប់ចោល ប្រជាជនមានភ័យខ្លាចមិនហ៊ានមើលមុខទេ មុខកាចខ្លាំងណាស់។ បន្ទាប់ពីរបបខ្មែរក្រហមដួលរលំទៅនៅឆ្នាំ១៩៧៩ ខ្ញុំបាននៅធ្វើស្រែចម្ការនៅក្នុងស្រុកភូមិដដែល៕

ដោយ ទូច វណ្ណេត បុគ្គលិកមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារខេត្តកំពង់ចាម

---

[1] អ៊ុល ស៊ាង «ប្រវត្តិសាស្រ្តផ្ទាល់មាត់៖ បទពិសោធន៍អ្នករស់រានមានជីវិតពីរបបខ្មែរក្រហម»​
សម្ភាសន៍ដោយទូច វណ្ណេត បុគ្គលិកមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារខេត្តកំពង់ចាម ខែមករា​ ឆ្នាំ២០២៤, បណ្ណាសារមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា

[2] ផេង ពង្សរ៉ាស៊ី, ដេវីដ ឆេដល័រ, គ្រីស្តូហ្វ័រ ឌៀរីង, សុភ័ក្រ្ត ភាណា, «ប្រវត្តិសាស្រ្តកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ» (បោះពុម្ពលើកទី២ នៅកម្ពុជា ឆ្នាំ២០២០