(រតនគិរី)៖ បួ ហួយ ភេទស្រី មានអាយុ ៨៥ឆ្នាំ ជាកសិករ រស់នៅភូមិពីរ ឃុំស្រែអង្គ្រង ស្រុកកូនមុំ ខេត្តរតនគិរី។ ហួយ បានរៀបការមុនឆ្នាំ១៩៧៥ និងមានកូនប្រុសស្រី ចំនួន ៦នាក់។ នៅចន្លោះឆ្នាំ១៩៧០ និងឆ្នាំ១៩៧៥ ហួយ ដែលកំពុងមានផ្ទៃពោះ ត្រូវបានខ្មែរក្រហមចាត់តាំងឲ្យដាំសណ្ដែក, ដាំដំឡូង និងកាប់ចម្ការនៅក្នុងភូមិ។

នៅពេលយប់ ហួយ ត្រូវសម្រាករួមជាមួយអ្នកភូមិឯទៀតក្នុងរោងដ៏ធំមួយ។ ចំណែក ប្តីរបស់ហួយ ត្រូវទៅឃ្វាលក្របីនៅសហករណ៍ត្រពាំងក្រហម ជាច្រើនថ្ងៃ និងសម្រាកតាមវាលស្រែ។ ហួយ និងប្តីរបស់គាត់ មិនបានរស់នៅជាមួយគ្នា និងបែកបាក់ដោយសារត្រូវទៅធ្វើការរៀងៗខ្លួនតាមបញ្ជារបស់ខ្មែរក្រហមដែលមានវត្តមានក្នុងភូមិ។

នៅឆ្នាំ១៩៧៥ ប្រជាជននៅក្នុងភូមិត្រូវបានខ្មែរក្រហមចាប់ផ្តើមជម្លៀសឲ្យទៅរស់នៅសហករណ៍ត្រពាំងក្រហម។ ថ្ងៃមួយ ខ្មែរក្រហមយកឡានមកដឹកប្រជាជនចេញពីភូមិទៅរស់នៅសហករណ៍ត្រពាំងក្រហម។

នៅទីនោះ ហួយ ត្រូវក្រោកពីព្រឹកព្រលឹមទៅធ្វើស្រែ នៅឯស្រែឫស្សី។  ហួយ ត្រូវភ្ជួររាស់, ស្ទូង​ និងជាន់រហាត់ទឹកដើម្បីធ្វើស្រែប្រាំង។ នៅម៉ោង៩យប់ ហួយ និងប្រជាជននៅបន្តលើកទំនប់ និងលីសែងដីដោយប្រើប្រាស់ប្រង់កា រហូតដល់យប់កណ្ដាលអធ្រាត្រ ទើបបានសម្រាក។ ចំណែកកូនបួននាក់របស់ ហួយ ត្រូវទៅធ្វើការក្នុង​កងចល័ត និងកាប់ដី។ កូនម្នាក់របស់គាត់ឈ្មោះ ម៉ៅ ត្រូវបានយោធាខ្មែរក្រហមប្រើឲ្យកាប់ដីឲ្យបានតាមការកំណត់ បើនរណាធ្វើមិនបាន នឹងត្រូវយកទៅសម្លាប់។ បន្ទាប់ពីកាប់ដីគ្រប់ការកំណត់រួច កូនរបស់គាត់ម្នាក់នេះ ត្រូវបានយោធាខ្មែរក្រហម ដែលជាជនជាតិដើមភាគតិចទំពួន យកទៅធ្វើការជាមួយ។

ហួយ បានដឹងថាយោធាខ្មែរក្រហមទាំងនោះ តែងតែយកឡានដែលមានចងទង់ក្រហមមកដឹកមនុស្សយកទៅសម្លាប់ ដោយប្រាប់ថាទៅរកឧសជាដើម។ នៅសម័យនោះ មនុស្សដែល ហួយ ស្គាល់ត្រូវបានខ្មែរក្រហមចោទថាជាខ្មែរស និងធ្វើទារុណកម្មឲ្យសារភាព។ បន្ទាប់មក នៅពេលប្រជុំ ខ្មែរក្រហមយកខ្សែអាត់សំឡេងសារភាពនោះទៅចាក់ឲ្យប្រជាជនស្ដាប់។ ក្រោយមក អ្នកដែល ហួយ ស្គាល់នោះត្រូវបានខ្មែរក្រហមបាញ់សម្លាប់ និងធាក់ធ្លាក់ចូលរណ្ដៅ។

នៅក្នុងសហករណ៍វិញ ហួយ ត្រូវរស់នៅជាមួយកូនតូចពីរនាក់ ដោយហូបចុកមិនបានគ្រប់គ្រាន់។ របបអាហារមានតែបាយខ្ចប់ស្លឹកខ្លុង លាយជាមួយសម្លដើមចេក, ពោត, ស្លឹកដំឡូង, ដំឡូងមី និងស្លឹកព្រិច។ ដោយសារការឃ្លាន អ្នកដែលរួមក្រុមជាមួយហួយ បានលួចចាប់កង្កែបហូប នៅពេលជាន់រហាត់ទឹក ។ ក្រោយមក ក្រុមរបស់ហួយ ត្រូវបានកងឈ្លបនាំយកទៅកសាង និងទិតៀន។

នៅឆ្នាំ១៩៧៩ របបខ្មែរក្រហមបានដួលរលំ ហួយ បានរត់គេចចេញពីកងទ័ពខ្មែរក្រហម និងធ្វើដំណើរត្រលប់មករស់នៅភូមិកំណើតវិញ ដើម្បីជួបជុំគ្រួសារ។ ជាសំណាងល្អ សមាជិកគ្រួសាររបស់ ហួយទាំងអស់​s នៅរស់នៅមានជីវិតពីរបបខ្មែរក្រហម៕

សម្ភាសដោយ ឡាយ កូរ ថ្ងៃទី១៤ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៤

អត្ថបទដោយ ស្រ៊ាង លីហ៊ួរ ថ្ងៃទី២៤ ខែមករា ឆ្នាំ២០២៥