របួសក្បាល និងពិការជើង
ចាប លឹង[1] ភេទប្រុស អាយុ៦៣ឆ្នាំ មានទីកន្លែងកំណើតនៅភូមិម្សាក្រង ឃុំម្សាក្រង ស្រុកស្ទោង ខេត្តកំពង់ធំ។ បច្ចុប្បន្ន លឹង រស់នៅក្នុងភូមិកណ្ដាលក្រោម ឃុំអន្លង់វែង ស្រុកអន្លង់វែង ខេត្តឧត្តរមានជ័យ។
លឹង បាននិយាយថា៖ «កាលពីកុមារភាព ខ្ញុំមិនបានរៀនសូត្រនោះទេ ដោយសារខ្ញុំធំដឹងក្ដីមកប្រទេសជាតិកើតមានសង្គ្រាមតែម្ដង។ ខ្ញុំមានឪពុកឈ្មោះ ចាប និងម្ដាយឈ្មោះ ណន។ គ្រួសារខ្ញុំប្រកបមុខរបរធ្វើស្រែចម្ការ និងឡើងត្នោត។ ខ្ញុំមានបងប្អូនបង្កើតចំនួន៣នាក់ (ប្រុសចំនួន២នាក់ និងស្រីចំនួន១នាក់) ហើយខ្ញុំជាកូនទី២នៅក្នុងគ្រួសារ។ អំឡុងពេលខ្ញុំរស់នៅជាមួយឪពុកម្ដាយ ខ្ញុំបានជួយធ្វើស្រែ ភ្ជួររាស់ និងមើលគោ ក្របី ជាដើម។ ក្រោយមក នៅក្នុងភូមិខ្ញុំចាប់ផ្ដើមមានការទម្លាក់គ្រាប់បែក ដែលធ្វើឲ្យខូចខាតផ្ទះសម្បែង និងទ្រព្យសម្បត្តិប្រជាជនអស់ជាច្រើន។ ពេលនោះគ្រួសារខ្ញុំក៏ត្រូវបានបាត់បង់គោ ក្របី អស់មួយចំនួនដោយសារព្រឹត្តិការណ៍ទម្លាក់គ្រាប់បែកនោះដែរ។ មិនយូរប៉ុន្មាន ឪពុកម្ដាយរបស់ខ្ញុំបានស្លាប់ដោយសារបាក់ធាងត្នោតសង្កត់ពីលើអំឡុងពេលឡើងប្រមូលផលត្នោត។
ក្នុងវ័យ១២ឆ្នាំ ខ្ញុំបានផ្លាស់ប្ដូរទីលំនៅទៅរស់នៅជាមួយជីដូនជីតាខាងឪពុករបស់ខ្ញុំ នៅឯភូមិសាមូ ឃុំម្សាក្រង ស្រុកស្ទោង ខេត្តកំពង់ធំ។ ខ្ញុំរស់នៅជាមួយជីដូនជីតាបានរយៈពេល៣ខែ ខ្ញុំក៏បានចូលធ្វើជានីរសារប្រធានកងពិសេសលេខ១០០៣នៃភូមិភាគនិរតី។ បន្ទាប់ពីខ្ញុំបានចូលជានីរសារ ប្រធានកងពិសេសលេខ១០០៣និយាយថា៖ «ដោយសារតែខ្ញុំមាននិស្ស័យជាមួយឯងទើបខ្ញុំឲ្យនៅជាមួយ»។ កិច្ចការដែលខ្ញុំធ្វើអំឡុងពេលចូលជានីរសារ គឺដើរតាមប្រធានកងនៅពេលចុះទៅតាមព្រំដែន។ ក្រៅពីនេះ ខ្ញុំត្រូវពិនិត្យមើលព្រំដែន។ កិច្ចការមួយចំនួនទៀតរបស់ខ្ញុំ គឺនៅចាំទទួលការដឹកជញ្ជូនជំនួយចេញពីប្រទេសចិន មានដូចជា ស្បៀងអាហារ នំចំណី និងថ្នាំពេទ្យ ដើម្បីចែកឲ្យប្រជាជនដែលខ្វះខាត នៅតំបន់រតនគិរី រួមទាំងខេត្តកំពង់ធំផង។ នៅចន្លោះឆ្នាំ១៩៧៣ ដល់ឆ្នាំ១៩៧៤ ប្រធានកងពិសេសលេខ១០០៣ នៃភូមិភាគនិរតី បានឲ្យខ្ញុំទៅជ្រើសរើសនារីធ្វើការនៅតាមរោងចក្រដើម្បីរៀបការ។ ប៉ុន្ដែដោយសារស្រុកកំពុងមានសង្រ្គាម និងខ្លាចបែកបាក់គ្នាបន្ទាប់ពីរៀបការហើយ ខ្ញុំក៏បានប្រកែកជាមួយគាត់ថាខ្ញុំសុំមិនទាន់យកពេលនេះនោះទេ។ ខណៈពេលនោះគាត់ក៏មិនបានបង្ខំខ្ញុំអ្វីដែរ គាត់បានយល់ព្រមតាមការសម្រេចចិត្តរបស់ខ្ញុំ។
លុះដល់ឆ្នាំ១៩៧៥ ខ្ញុំបានចូលបម្រើជាកងទ័ពខ្មែរក្រហម។ កាលនោះខ្ញុំនៅឈរជើងតាមបណ្ដោយព្រំដែនកម្ពុជា-វៀតណាម។ ការងាររបស់ខ្ញុំនៅទីនោះគឺដើរល្បាតនៅតាមព្រំដែនរហូតដល់កងទ័ពវៀតណាមចូលដល់ព្រៃអង្គរទើបកងកម្លាំងខ្ញុំដកទ័ពទៅកាន់កោះត្រល់វិញ។ ការធ្វើដំណើរទៅកោះត្រល់គឺដើម្បីរង់ចាំជំនួយពីចិន ក្នុងការបន្តសង្គ្រាមទៅមុខទៀត។ អំឡុងពេលនោះ មានប្រជាជនប្រហែលជា៦ទៅ៧នាក់បានចូលរួមជាមួយកម្លាំងយើងនៅទីនោះ។ ប៉ុន្ដែខ្ញុំមិនបានស្គាល់ពីអត្ដសញ្ញាណរបស់អ្នកទាំង៧នាក់នោះទេ។ ក្រោយមក ខ្ញុំបានកាន់កងវរសេនាតូចដែលមានកម្លាំងទ័ពចំនួន៣០នាក់ ក្នុងការបើកការប្រយុទ្ធជាមួយកងទ័ពវៀតណាម។ ដំណាក់កាលដំបូង កងកម្លាំងរបស់ខ្ញុំមិនអាចឈរជើងនៅក្នុងភូមិឋានប្រជាជនបានភ្លាមៗនោះទេ ដោយសារតែប្រជាជនមានការភ័យខ្លាច និងបារម្ភពីផលប៉ះពាល់ទៅលើផ្ទះសម្បែង គោក្របី របស់ខ្លួននៅពេលមានការប្រយុទ្ធគ្នា។ កងទ័ពខ្ញុំក៏បានបោះជំរំនៅក្នុងព្រៃក្បែរៗភូមិដើម្បីធ្វើសង្គ្រាមឈ្លប។ ប៉ុន្តែមួយឆ្នាំក្រោយមកអ្នកភូមិចាប់ផ្ដើមចូលចិត្តកងទ័ពខ្មែរក្រហម លែងមានការភ័យខ្លាច ថែមទាំងផ្ដល់ព័ត៌មានទាក់ទងពីកងទ័ពវៀតណាម ដល់កងទ័ពខ្ញុំទៀតផង។ នៅពេលកងទ័ពវៀតណាមមានសកម្មភាពអ្វីមួយ ឬគម្រោងការវៀតណាមវាយចូលជំរំកងទ័ពខ្មែរក្រហមអ្នកភូមិតែងតែយកដំណឹងនេះមកប្រាប់ដល់ខ្ញុំដើម្បីឲ្យកងកម្លាំងយើងដកថយបានទាន់ពេលវេលា។
ក្រោយមកទៀត ខ្ញុំក៏បានត្រូវរបួសចំក្បាល និងពិការជើងម្ខាង អំឡុងពេលដឹកនាំកម្លាំងទៅប្រយុទ្ធជាមួយកងទ័ពវៀតណាមនៅសមរភូមិ ក្នុងខេត្ដកំពង់ធំ។ ភ្លាមៗនោះ អង្គភាពរបស់ខ្ញុំក៏បានបញ្ជូនខ្ញុំទៅព្យាបាលនៅស្រុកកងមាសក្នុងខេត្ដកំពង់ឆ្នាំង។ ខ្ញុំបានសម្រាកព្យាបាលនៅមន្ទីរពេទ្យនៅទីនោះរហូតដល់ជាសះស្បើយ។ រហូតដល់ឆ្នាំ១៩៩០ ខ្ញុំបានធ្វើដំណើរមកកាន់តំបន់អន្លង់វែងក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ ឈិត ជឿន ហៅ តាម៉ុក។ បន្ទាប់មក យើងក៏បានធ្វើដំណើរបន្ដទៅកាន់ជំរំអូរត្រាវប្រទេសថៃនៅពេលមានការប៉ះទង្គិចគ្នារវាងកងទ័ពរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា និងកងទ័ពខ្មែរក្រហម។
ការរស់នៅក្នុងជំរំអូរត្រាវ តាម៉ុក ជាអ្នកផ្គត់ផ្គង់ស្បៀងអាហារ ថ្នាំសង្កូវ និងគ្រាប់រំសេវ ដល់កម្លាំងជួរមុខ។ ក្រោយមកខ្ញុំត្រូវបាន តាម៉ុក ហៅឲ្យរៀនសូត្រពីតំបន់យុទ្ធសាស្រ្តក្នុងសមរភូមិ ដូចជារបៀបកាន់កាប់កម្លាំងប្រជាជនជាដើម។ ពេលនោះតាម៉ុក គាត់បានទុកចិត្តឲ្យខ្ញុំមើលការខុសត្រូវលើប្រជាជន និងផ្ដល់ស្បៀងអាហារជាប្រចាំដល់អ្នកក្រោមឱវាទ។ នៅឆ្នាំ១៩៩៩ ខ្ញុំក៏បានរៀបការជាមួយប្រពន្ធខ្ញុំឈ្មោះ អែម វី។ បន្ទាប់ពីរៀបការហើយ ខ្ញុំ និងប្រពន្ធបានចាប់ដៃគ្នាកសាងគ្រួសារថ្មី ខិតខំត្រួសត្រាយដីធ្លី ធ្វើផ្ទះសម្បែង និងបង្កបង្កើនផលដំណាំ»៕
អត្ថបទដោយ៖ សួត វិចិត្រ
[1] ឈួន សុខគង់ សម្ភាសន៍ជាមួយ ចាប លឹង នៅភូមិកណ្តាលក្រោម ឃុំអន្លង់វែង ស្រុកអន្លង់វែង ខេត្តឧត្តរមានជ័យ ក្នុងឆ្នាំ២០២៣។