ឆាយ សុត ៖ របួសត្រង់ពោះដោយសារវៀតណាមបាញ់
ឆាយ សុត[1] ភេទស្រី អាយុ៦៥ឆ្នាំ មានទីកន្លែងកំណើតនៅភូមិតាតោក ឃុំចាន់ស ស្រុកសូទ្រនិគម ខេត្តសៀមរាប។ បច្ចុប្បន្ន សុត រស់នៅភូមិកណ្ដាលក្រោម ឃុំអន្លង់វែង ស្រុកអន្លង់វែង ខេត្តឧត្តរមានជ័យ។
សុត បាននិយាយថា៖ «ខ្ញុំមានបងប្អូនបង្កើតចំនួន៧នាក់ ហើយខ្ញុំជាកូនទី៥នៅក្នុងគ្រួសារ។ កាលពីសង្គមចាស់ ឪពុកម្ដាយខ្ញុំប្រកបមុខរបរជាកសិករ។ ម្ដាយខ្ញុំមានឈ្មោះ ឆែម សឿម និងឪពុកឈ្មោះ ឆាយ វង់។ កាលពីកុមារភាព ខ្ញុំរៀនបានត្រឹមថ្នាក់កុមារដ្ឋាន ដោយសារតែប្រទេសជាតិកើតមានសង្គ្រាម។អំឡុងពេលនោះ ខ្ញុំនៅវ័យក្មេងណាស់ ហើយមិនអាចធ្វើអ្វីបាននោះទេ ក្រៅពីនៅជាមួយឪពុកម្ដាយ។
លុះដល់ឆ្នាំ១៩៧២ ក្នុងវ័យ១៣ឆ្នាំ ខ្មែរក្រហមបានបញ្ជូនខ្ញុំទៅធ្វើជាកងនារីដឹកជញ្ជូន និងកងឃោសនាឲ្យប្រជាជនចូលបម្រើបដិវត្តន៍។ ពេលនោះ បងប្រុសរបស់ខ្ញុំ រួមជាមួយអ្នកភូមិជាច្រើននាក់បានចូលរួមជាមួយខ្មែរក្រហម តាមរយៈការឃោសនារបស់ខ្ញុំ។ ទន្ទឹមនឹងនេះ ខ្ញុំក៏ត្រូវបានអង្គការខ្មែរក្រហមបញ្ជូនឱ្យធ្វើការងាររែកដី និងលើកទំនប់នៅភ្នំគូលែន។ អំឡុងពេលនោះ ខ្ញុំបានធ្វើការងារទាំងយប់ទាំងថ្ងៃ គ្មានពេលឈប់សម្រាក ថែមទាំងជួបការលំបាកវេទនាយ៉ាងខ្លាំង។
បន្ទាប់មក ខ្មែរក្រហមបញ្ជូនខ្ញុំទៅកាន់ខេត្ដកំពង់ចាម ដើម្បីរែកដី លើកទំនប់ នៅទីនោះវិញម្ដង។ កាលនោះ ខ្ញុំបានធ្វើដំណើរដោយថ្មើរជើងទាំងយប់ទាំងថ្ងៃ ដើម្បីទៅដល់ទឹកដីខេត្តកំពង់ចាម។ អំឡុងពេលធ្វើដំណើរក្នុងមួយនាក់ត្រូវស្ពាយអង្ករចំនួន១៥គីឡូ ត្រីងៀតចំនួន៥គីឡូ រួមទាំងសម្លៀកបំពាក់។ ការធ្វើដំណើរនេះ បានឆ្លងកាត់វត្តព្រះនាង ដែលស្ថិតនៅក្នុងស្រុកកំពង់ក្ដី ហើយបានឈប់សម្រាកនៅទីនោះមួយយប់។ លុះព្រឹកឡើង កម្លាំងយើងក៏បានបន្តដំណើរឆ្ពោះទៅកាន់ស្រុកស្ទោង និងកំពង់ថ្ម រហូតទៅដល់វត្តល្បើក ដែលស្ថិតនៅក្នុងខេត្តកំពង់ធំ។ កម្លាំងទាំងអស់ក៏បានសម្រាកនៅវត្តល្បើកមួយយប់ អំឡុងពេលនោះក៏មានយន្តហោះមកទម្លាក់គ្រាប់បែកកម្ទេចនៅទីនោះ។
នៅក្នុងអំឡុងពេលនៃការធ្វើដំណើរពីមួយថ្ងៃទៅមួយថ្ងៃ ប្រជាជនក៏បានចូលរួមជាមួយយើងជាហូរហែដែល ដែលបានកើនចំនួនដល់២០០នាក់។ ក្រោយមក យើងក៏បានធ្វើដំណើរទៅដល់ចម្ការកៅស៊ូមួយកន្លែង ដែលជាចំណុចខ្មែរក្រហមបានបំបែកនារីទាំងអស់ ដើម្បីទៅធ្វើជាកងដឹកជញ្ជូនស្បៀងឱ្យកងទ័ពនៅឯសមរភូមិ។ នៅពេលដែលធ្វើកងនារីដំបូងគេបញ្ជូនឲ្យទៅលើកទំនប់នៅភ្នំគូលែនទាំងយប់ទាំងថ្ងៃពិបាកវេទនាណាស់។ ការងារនៅទីនោះគ្មានភាពល្អប្រសើរសម្រាប់ខ្ញុំទាល់តែសោះ។ ពីមួយថ្ងៃទៅមួយថ្ងៃការធ្វើការកាន់តែលំបាកឡើងបន្តិចម្ដងៗ សូម្បីតែពេលឈប់សម្រាកក៏គ្មាននោះដែរ។ ការហូបចុកកាន់តែមានការរឹតបន្តឹង ដែលយើងមិនបានហូបគ្រប់គ្រាន់ឡើយ។
រហូតដល់ឆ្នាំ១៩៧៥ អង្គការខ្មែរក្រហមបានរំសាយកងកម្លាំងនារីៗឱ្យទៅធ្វើជាកម្មកររោងចក្រកៅស៊ូវិញ។ នៅពេលនោះ កម្លាំងកម្មករប្រមាណជា២ពាន់នាក់ បានរស់នៅរួម ហូបរួម និងធ្វើការងាររួមគ្នា។ យើងទទួលបានរបបអាហារជាបបររាវៗ មានពេលខ្លះក៏ទទួលបានបាយលាយជាមួយដំឡូងមី។ មនុស្សមួយនាក់ទទួលបានចំនួនមួយចានចង្កឹះ។ ចំណែកឯម្ហូប ភាគច្រើនគឺសម្ល ម្ជូរត្រកូន ឬម្ជូរដើមចេក។ ដោយសារតែភាពវ័យក្មេងរបស់ខ្ញុំនៅពេលនោះ ខ្ញុំបានឆ្ងល់ថា ជំនាន់នោះស្រូវអង្ករសម្បូរណាស់ ហេតុអ្វីមិនឱ្យប្រជាជនហូបគ្រប់គ្រាន់។ ខ្ញុំបានត្រឹមតែឆ្ងល់ ប៉ុន្ដែខ្ញុំមិនហ៊ានសួរអ្នកណាឡើយ ដោយខ្លាចខ្មែរក្រហមដឹងយកទៅសម្លាប់ចោល។ ខ្ញុំធ្លាប់ឃើញខ្មែរក្រហមដឹកមនុស្សយកទៅសម្លាប់ចោល ដោយមិនគិតពីវ័យចាស់ ឬក្មេងនោះទេ។ អ្នកដែលមានកំហុសបន្តិចបន្តួច ឬជាប់ខ្សែ ប្រាកដជាត្រូវបណ្ដើរយកទៅសម្លាប់ចោល។ ជាក់ស្ដែង ថៃ ម៉ុង ដែលជាអ្នកមានចំណេះដឹង និងជាអ្នកបម្រើការផ្នែកបច្ចេកទេសនៅក្នុងចម្ការកៅស៊ូ ត្រូវបានខ្មែរក្រហមយកទៅសម្លាប់ចោល។ រីឯ មេ ពុល ជាអតីតកងដឹកជញ្ជូន ព្រមទាំងក្រុមគ្រួសារក៏ត្រូវបានខ្មែរក្រហមយកទៅសម្លាប់ចោលទាំងអស់ ដោយសារលួចកាច់ពោតស្ងោរហូប។ បន្ទាប់ពីខ្ញុំបានដឹង និងឃើញពីអំពើឃោរឃៅ ព្រមទាំងការដឹកនាំផ្ដាច់ការនៅជំនាន់ខ្មែរក្រហម ខ្ញុំពិតជាមានការភ័យខ្លាចណាស់នាពេលនោះ ព្រោះមិនដឹងថាថ្ងៃណាខ្ញុំត្រូវក្រុមខ្មែរក្រហមយកទៅសម្លាប់ដូចក្រុមគ្រួសារទាំងអស់នោះ។
ខ្ញុំបន្តធ្វើការនៅរោងចក្រកៅស៊ូរហូតដល់ឆ្នាំ១៩៧៩ ទើបមានការរំដោះចេញពីរបបផ្ដាច់ការរបស់មេដឹកនាំ ប៉ុល ពត។ ប៉ុន្តែ ពេលនោះខ្ញុំមិនបានត្រឡប់ទៅរស់នៅស្រុកកំណើតនោះទេ ដោយសារខ្ញុំខ្លាចការធ្វើបាបរបស់កងទ័ពវៀតណាមមកលើប្រជាជនខ្មែរ ព្រោះពេលនោះមានការឃោសនាថា «កាត់ករនឹងធាងត្នោត អ្នកខ្លះទៀតថាចាប់ស្រីៗរំលោភ និងវាយធ្វើបាប»។ បន្ទាប់មកខ្ញុំក៏បានបន្តរត់ចូលក្នុងព្រៃជាមួយនារីៗ និងកងទ័ពខ្មែរក្រហមដែលនៅសេសសល់ ដើម្បីលាក់ខ្លួនពីការតាមយាយីរបស់កងទ័ពវៀតណាម។
នៅឆ្នាំ១៩៨៣ ខ្ញុំបានធ្វើដំណើរឡើងលើភ្នំដងរែក ដោយសារការរស់នៅក្នុងព្រៃមានការខ្វះខាតស្បៀងអាហាររួមទាំងកើតជំងឺដោយសារចាញ់ទឹកដី និងខ្វះថ្នាំព្យាបាល។ ការធ្វើដំណើរនេះបានចំណាយពេលវេលាអស់រយៈពេលជិត៣ខែ។ កងកម្លាំងនៅក្នុងព្រៃក៏បានធ្វើដំណើរទៅដល់លើភ្នំដងរែក។ ខ្ញុំក៏បានចូលបម្រើក្នុងកងនារីដឹកជញ្ជូនគ្រាប់ និងស្បៀងឲ្យទៅកងទ័ពនៅសមរភូមិ។
លុះដល់ឆ្នាំ១៩៨៦ ខ្ញុំត្រូវរបួសត្រង់ពោះ ដោយសារការបាញ់ប្រហារពីកងទ័ពវៀតណាមនៅតាមផ្លូវអំឡុងពេលដឹកជញ្ជូន។ ភ្លាមៗនោះ ខ្ញុំក៏ត្រូវបានបញ្ជូនទៅសម្រាកព្យាបាលខ្លួននៅពេទ្យខាងក្រោយ។ សង្គ្រាមនៅតែបន្តរហូតដល់ឆ្នាំ១៩៩៨ ទើបខ្មែរក្រហមព្រមធ្វើសមាហរណកម្មជាមួយរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាក្នុងការបញ្ចប់សង្គ្រាមស៊ីវិល និងផ្តល់សុខសន្តិភាពឲ្យប្រជាជនខ្មែររស់នៅបានសុខស្រួល។ ក្នុងឆ្នាំដដែល ខ្ញុំក៏បានចុះមកនៅក្នុងភូមិទួលកណ្ដាល ស្ថិតនៅក្នុងអន្លង់វែង ដល់បច្ចុប្បន្ននេះ។ ចំពោះបញ្ហាសុខភាពជំងឺប្រចាំថ្ងៃនេះខ្ញុំមានមួយចំនួនដូចជា ក្រពះពោះវៀន, ជាតិអាស៊ីត, សន្លាក់ដៃជើង និងជំងឺលើសឈាម»៕
អត្ថបទដោយ មេក វិន
[1] មេក វិន សម្ភាសន៍ជាមួយ ឆាយ សុត នៅក្នុងភូមិកណ្តាលក្រោម ឃុំអន្លង់វែង ស្រុកអន្លង់វែង ខេត្តឧត្តរមានជ័យ នៅក្នុងឆ្នាំ២០២៤។