ក្នុងរបបខ្មែរក្រហម អង្គការបានចាត់ទុកកសិករក្រីក្រគឺជាអ្នកបដិវត្តន៍ដ៏ស្អាតស្អំបំផុត។ កសិករក្រីក្រជាមនុស្សដែលមានប្រវត្តិរូបស្អាតស្អំ និង គ្មានជាប់និន្នាការនយោបាយអ្វីពីមុនមកឡើយ។ យោងតាមឯកសារ I02807 ជាប្រភេទឯកសារផ្នែកពិនិត្យប្រវត្តិរូបបដិវត្តន៍របស់សមមិត្ត ភី ហៅ អាង ធ្វើការនៅមន្ទីរពេទ្យបដិវត្តន៍សម្រាប់កុមារ និង សម្រាលកូនព-១ នៃក្រសួងសង្គមកិច្ច បានបង្ហាញយ៉ាងលម្អិតថា អាង មានគ្រួសារស្ថិតក្នុងឋានៈកសិករកណ្ដាលក្រោម ធ្វើស្រែចម្ការ និង មានជីវភាពខ្វះខាត។ លើសពីនេះ អង្គការក៏ធ្វើការវាយតម្លៃលើអត្តចរិត អាង ថា ជាមនុស្សចេះគោរពសមូហភាព រៀនសូត្រពីសមូហភាព សុភាពរាបសា ចេះគិតគូរក្នុងពេលនិយាយស្ដី  ចេះដឹងពីផលចំណេញ ឬ ខាត ជូនបក្ស និង ចេះសន្សំសំចៃជូនបក្សបដិវត្តន៍ជាដើម។ ចំណុចខាងលើនេះ បានបញ្ជាក់ថា អាង ពិតជាចំណែកមួយដ៏ស្អាតស្អំក្នុងការចូលរួមដំណើរកសាងប្រទេសជាតិនាពេលអនាគត។

ខាងក្រោមនេះគឺជាការដកស្រង់រឿងរ៉ាវ និង បទពិសោធន៍របស់ ឆេង ភឺន ហៅ ភី ឬ អាង ក្នុងអំឡុងរបបខ្មែរក្រហម តាមរយៈផ្តល់បទសម្ភាសឱ្យ ឡុង ដានី បុគ្គលិកមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា៖

ឆេង ភឺន¹ ហៅ ភី ឈ្មោះបដិវត្តន៍ហៅ អាង[1]² អាយុ៤៩ឆ្នាំ (២០០៥) មានទីកន្លែងកំណើត និងរស់នៅបច្ចុប្បន្នក្នុងភូមិព្រៃក្មេង ឃុំព្រៃក្មេង ស្រុកភ្នំស្រួច ខេត្តកំពង់ស្ពឺ។ អាង មានឪពុកឈ្មោះ កុង ឆេង ស្លាប់ក្នុងឆ្នាំ១៩៦៩ ដោយសារជំងឺគ្រុនចាញ់ និង ម្តាយឈ្មោះ វ័រ ថាន់ ឈឺស្លាប់ក្នុងសហករណ៍នៅឆ្នាំ១៩៧៦។ អាង មានបងប្អូនបង្កើតចំនួន៧នាក់ ក្នុងនោះមានប្រុសចំនួន៤នាក់។ អាង គឺជាកូនទី៤ក្នុងចំណោមបងប្អូន៧នាក់។ អាង មានប្ដីឈ្មោះ សាត សាវ៉ន ជាអ្នកស្រុកភូមិជាមួយគ្នា។ ក្រោយរៀបការ ប្ដីប្រពន្ធរបស់ អាង មានកូនចំនួន៥នាក់ ក្នុងនោះមានកូនស្រីចំនួន៣នាក់។ កាលពីក្មេង អាង បានចូលរៀននៅសាលាវត្តព្រៃក្មេង បានត្រឹមថ្នាក់ទី១០  ក៏ឈប់រៀន ដោយសារលោកសេនាប្រមុខ លន់ នល់ បានធ្វើរដ្ឋប្រហារទម្លាក់សម្ដេចព្រះ នរោត្តម សីហនុ ចេញពីតំណែងក្នុងឆ្នាំ១៩៧០។ យោងតាមឯកសារពិនិត្យប្រវត្តិរូបបដិវត្តន៍ នៃក្រសួងសង្គមកិច្ច ក្នុងរបបខ្មែរក្រហម បានបង្ហាញថា អាង រៀនបានត្រឹមថ្នាក់ទី១០

ជំនាន់សង្គមចាស់ ជាក្មេងដែលមានស្មារតីឈ្លាសវៃ រៀនចេះស្ទាត់ លើការចែកលេខបួនខ្ទង់ ចេះអក្សរ និង អាចប្រើប្រាស់ចំណេះដឹងពីការរៀនសូត្របាន។ ក្រោយពីឈប់រៀន អាង ក៏ត្រឡប់មកជួយម្តាយធ្វើកិច្ចការផ្ទះ និង ធ្វើស្រែចម្ការ។ ប៉ុន្ដែគ្រួសាររបស់ អាង និង អ្នកភូមិឯទៀតអាចធ្វើស្រែចម្ការបានតែរយៈពេលពីរឆ្នាំប៉ុណ្ណោះ ព្រោះមានយន្តហោះទម្លាក់គ្រាប់បែក បណ្ដាលឱ្យមានមនុស្សស្លាប់ និងឆេះផ្ទះសម្បែង។ បញ្ហានេះ បង្កឱ្យប្រជាជនមានអារម្មណ៍ស្អប់របប លន់ នល់ និង នាំគ្នាចូលរួមជាមួយកងទ័ពបដិវត្តន៍។

បន្ទាប់ពីរដ្ឋប្រហារទម្លាក់សម្ដេចព្រះ នរោត្តម សីហនុ ថ្ងៃទី១៨ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៧០ រួចមក ស្ថានភាពក្នុងភូមិក៏ចលាចល ប្រជាជនរស់នៅដោយភាពភ័យខ្លាច និង សំឡេងយន្តហោះ ហោះមកទម្លាក់គ្រាប់បែក។ ជាអកុសលសម្រាប់គ្រួសារ អាង ក្នុងឆ្នាំ១៩៧២ យន្តហោះមកទម្លាក់គ្រាប់ផ្លោងក្នុងភូមិ បណ្ដាលឱ្យប្អូនប្រុសបន្ទាប់ពី អាង ម្នាក់ឈ្មោះ លី បានស្លាប់ រួមទាំងអ្នកជិតខាងចំនួន៧នាក់ទៀត ពេលកំពុងសម្ងំគេចខ្លួនក្នុងត្រង់សេ (លេណដ្ឋាន)។ ចាប់ពីឆ្នាំ១៩៧២ នឹង១៩៧៣ មក ប្រជាជនមិនអាចធ្វើស្រែបានទៀតឡើយ ជាហេតុនាំឱ្យមានការខ្វះខាតជីវភាពក្នុងគ្រួសារនីមួយៗ។ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ១៩៧២ អាង ចូលស្ម័គ្រចិត្តបម្រើចលនាបដិវត្តន៍តាមរយៈឈ្មោះ លន  ឈ្មោះបដិវត្តន៍ ហៅ ហុំ។  ហុំ ត្រូវជាបងជីដូនមួយរបស់ អាង។ ចំណែកប្រុសៗក្នុងភូមិក៏ចូលបម្រើកងទ័ពខ្មែរក្រហមជាបន្តបន្ទាប់។

នៅឆ្នាំ១៩៧៣ ហុំ បានមកទទួល អាង យកទៅមន្ទីរតម្បាញ ដែលមានទីតាំងស្ថិតក្នុងភូមិត្រពាំងវែង ស្រុកបរសេដ្ឋ ខេត្តកំពង់ស្ពឺ។ ពេលនោះ អាង មិនចង់បែកពីម្តាយ និងបងប្អូនឡើយ ប៉ុន្ដែអង្គការបដិវត្តន៍និយាយថា «អ្នកធ្វើបដិវត្តន៍គឺត្រូវបែកពីម៉ែឪ»។  ពេលមកដល់ទីតាំងមន្ទីរតម្បាញ ការងារដំបូងរបស់ អាង គឺស្ថិតក្នុងកងកុមារ រវៃអំបោះ និង រវៃកប្បាស។ ផ្នែកកងកុមាររវៃអំបោះ មានឈ្មោះ ហ៊ីង និង សូនី ហៅ រឹម ជាប្រធាន។ កងកុមាររវៃអំបោះមានគ្នាប្រហែលជា១០នាក់ ទៅ ២០នាក់ និង សុទ្ធតែជាក្មេងស្រីៗ។

នៅឆ្នាំ១៩៧៤ អាង និង ក្រុមកងកុមាររវៃអំបោះទាំងអស់ ត្រូវផ្លាស់មកកងតម្បាញនៅមន្ទីរតំបន់៣៣ ស្ថិតក្នុងភូមិតាអាំ ស្រុកបរសេដ្ឋ។ កងកុមាររវៃ ឡើងទៅជាកងតម្បាញក្នុងមន្ទីរតំបន់ មានតួនាទីត្បាញមុង និង ក្រមា សម្រាប់ផ្គត់ផ្គង់ឱ្យកងទ័ពខ្មែរក្រហម ដែលកំពុងវាយប្រយុទ្ធតទល់គ្នា និង ទាហាន លន់ នល់ នៅសមរភូមិ។ កងតម្បាញ មានឈ្មោះ ហ៊ីម ជាអ្នកគ្រប់គ្រង។ ដល់ពាក់កណ្ដាលឆ្នាំ១៩៧៤  អង្គការដកកម្លាំងនារីៗកងតម្បាញ ដែលមិនសូវស្ទាត់ផ្នែកត្បាញ ក្នុងនោះក៏មាន អាង ម្នាក់ដែរ ឱ្យមកធ្វើស្រែប្រាំងខាងតំបន់៥៥ (ស្រុកព្រៃកប្បាស) រយៈពេល៦ខែ។ ពេលប្រមូលផលរួច ទើបត្រឡប់មកមន្ទីរតំបន់វិញ។ កាលនោះ អង្គការដកកងតម្បាញមកធ្វើស្រែ គឺដើម្បីយកផលស្រូវសម្រាប់ផ្គត់ផ្គង់មន្ទីរតម្បាញ និង អង្គភាពទាំងមូលក្នុងតំបន់៣៣។

ដើមឆ្នាំ១៩៧៥ អាង ត្រឡប់មកពីធ្វើស្រែប្រាំងវិញ ក៏ចូលធ្វើការខាងផ្នែករ៉កខ្សែអំបោសក្នុងកងតម្បាញដូចធម្មតា។ ក្រោយរបបខ្មែរក្រហមទទួលបានជ័យជម្នះពីរបបសាធារណរដ្ឋខ្មែរ លន់ នល់ និងឡើងកាន់អំណាចបានទាំងស្រុង ហ៊ីម បានចាត់តាំង អាង ឱ្យទៅធ្វើការនៅទីក្រុងភ្នំពេញវិញ។ មូលហេតុដែល ហ៊ីម ជ្រើសរើស អាង ឱ្យមកភ្នំពេញ ពីព្រោះតែ អាង ចេះអក្សរ ​ដែលងាយស្រួលសម្រាប់អង្គការបង្រៀនជំនាញពេទ្យដល់ អាង។  មកដល់ភ្នំពេញ ការងារដំបូងគឺអង្គការចាត់តាំងឱ្យ អាង ធ្វើជាអ្នកអនាម័យក្នុងមន្ទីរពេទ្យព-១៧ (ពេទ្យរុស្សី) និង ត្រូវរស់នៅទីតាំងពេទ្យផ្ទាល់រយៈពេលមួយឆ្នាំ។ អាង ធ្លាប់ បដិសេធនឹងអង្គការ មិនចង់ទៅធ្វើជាអ្នកបោសសម្អាត តែប្រកែកមិនឈ្នះថ្នាក់លើ។ ស្ថិតក្នុងមន្ទីរពេទ្យព-១៧ អ្នកគ្រប់គ្រងមានតាមផ្នែកផ្សេងៗពីគ្នា។ ប៉ុន្ដែឈ្មោះភា (អៀង ធីរិទ្ធ) គឺអ្នកគ្រប់គ្រងមន្ទីរពេទ្យទាំងមូល។ រីឯឈ្មោះ ជួន ជឿន គឺជាប្រធានផ្នែកវះកាត់បេះដូងប្រចាំមន្ទីរពេទ្យព-១៧។ ជួន ជឿន គឺជាពេទ្យដ៏ល្បីឈ្មោះមួយរូបក្នុងរបបខ្មែរក្រហម។ មេដឹកនាំធំៗនៃរបបខ្មែរក្រហម តែងតែមកពិនិត្យសុខភាពជាមួយ ជួន ជឿន។  មួយរយៈក្រោយមក អាង ត្រូវអង្គការចាត់តាំងឱ្យចូលរៀនមុខវិជ្ជាពេទ្យ។ ទីតាំងសាលារៀនកាលនោះគឺស្ថិតនៅមន្ទីរផ-៥ ក្បែរវត្តភ្នំ។ គ្រូដែលបង្រៀនគឺឈ្មោះភា ដែលគ្រប់គ្នាស្គាល់ថា អៀង ធីរិទ្ធ ជារដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងសង្គមកិច្ច និងជាប្រពន្ធរបស់ អៀង សារី។ ភា បានបង្រៀនយុវជនទាំងអស់ឱ្យស្គាល់ឧបករណ៍វាស់កម្ដៅ និងរបៀបវាស់កម្ដៅអ្នកជំងឺជាដើម។ ចំណែក ជួន ជឿន ក៏ចូលរួមបង្រៀន និង ចែករំលែកអំពីរបៀបវះកាត់ខ្លះៗជាផ្នែកមូលដ្ឋាន។ ក្រៅពីការរៀនពេទ្យ អាង ក៏ធ្លាប់ចូលរួមប្រជុំសម្ព័ន្ធយុវជន (សម្ព័ន្ធយុវជនកម្មុយនីស្តកម្ពុជា) ដែលមាន ប៉ុល ពត, ខៀវ សំផន, អៀង សារី និង ថ្នាក់ដឹកនាំផ្សេងៗ មកធ្វើការណែនាំក្នុងគោលបំណងពង្រឹងបក្ស។

នៅឆ្នាំ១៩៧៦ អង្គភាពបានផ្លាស់ អាង ឱ្យមកនៅមន្ទីរព-១ (មន្ទីរពេទ្យកាល់ម៉ែត) ផ្នែកឃ្លាំងថ្នាំ។ ប្រធានផ្នែកឃ្លាំងថ្នាំ​ មានឈ្មោះ សូនី ដែលត្រូវជាកូនរបស់ ចេង អន មានតួនាទីជារដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងឧស្សាហកម្ម។ ចំណែកកូនរបស់ ហ៊ូ នឹម ឈ្មោះ យុទ្ធជាអនុប្រធានមន្ទីរព-១។ កាលនោះ ឃ្លាំងថ្នាំ​ពេទ្យរបស់ខ្មែរក្រហម គឺទទួលបានពីប្រទេសចិន។ ពេលនោះ ប្រទេសចិន បានជួយឧបត្ថម្ភជាថ្នាំពេទ្យជាច្រើនប្រភេទ និង មានពេទ្យជនជាតិចិន ជាអ្នកចុះមកបង្រៀន អាង ផ្ទាល់។ អាង ចូលចិត្តលួចថ្នាំវីតាមីន និង សេរ៉ូមជំនួយកម្លាំងយកមកហូប នៅពេលអង្គការមិនបានផ្ដល់អាហារឱ្យគ្រប់គ្រាន់។

នៅឆ្នាំ១៩៧៧ អាង ត្រូវអង្គភាពផ្លាស់ឱ្យមកកាន់ខាងបច្ចេកទេសផ្នែកសង្រ្គោះព្យាបាលកុមារ និងសម្រាលកូន ដែលមានគ្រូពេទ្យជនជាតិចិនជាអ្នកបង្រៀនផ្ទាល់។ ក្នុងមួយថ្ងៃ អាង ត្រូវរៀនរយៈពេល៦ម៉ោង ដោយបែងចែកជាបីពេល។ រាល់ពេលរៀនគឺមានជនជាតិខ្មែរនៅក្បែរជាកិច្ច ដើម្បីធ្វើការបកប្រែភាសាចិន។ គ្រូពេទ្យជនជាតិចិន បានបង្រៀនទ្រឹស្តីនឹងវិធីសាស្រ្តចាក់ថ្នាំព្យាបាលក្មេងៗ របៀបឱ្យចំណីកូនក្មេង និង ការឆុងទឹកដោះគោជាដើម។ អាង រៀនបណ្ដើរ គ្រូបង្រៀនឱ្យចុះអនុវត្តជាក់ស្ដែងជាមួយក្មេងៗដែលកំពុងឈឺ ហើយភាគច្រើនក្មេងទាំងនោះ កើតជំងឺកញ្រ្ជឹល អុតស្វាយ គ្រុនស្វិតដៃជើង របេងឆ្អឹង និង របេងសួត។  អាង ក៏ធ្លាប់ចុះអនុវត្តការវះកាត់សង្រ្គោះក្មេងៗ និង តាមដានអាការរបស់ក្មេងជាប្រចាំ។ នៅមន្ទីរព-១ អាង មិនដែលបានឃើញកូនអ្នកស្រុកអ្នកភូមិរបស់ អាង មកព្យាបាលជំងឺឡើយ។ កុមារភាគច្រើនដែលបានមកព្យាបាលជំងឺនៅមន្ទីរព-១ គឺមកពីស្រុកស្អាង កោះធំ ខេត្តបាត់ដំបង និង កំពង់ធំជាដើម។ អាង មិនបានដឹងទេថាកុមារទាំងនោះជាប្រជាជនធម្មតា ឬ កូនកម្មាភិបាលខ្មែរក្រហម។ ក្នុងរយៈពេលចូលបម្រើបដិវត្តន៍ អាង បានទៅលេងផ្ទះម្ដងគត់ នៅឆ្នាំ១៩៧៨ ខណៈម្តាយរបស់ អាង បានស្លាប់បាត់ទៅហើយ។ បងៗរបស់ អាង មិនបានស្គាល់ អាង នោះឡើយ ហើយថែមទាំង ហៅ អាង ថា « បង សូមចូលមកអង្គុយលេងសិន» ព្រោះ អាង មានមាឌធំជាងបងៗ និង ខានឃើញគ្នាយូរ។ អាង ឃើញរូបរាងបងៗរបស់ខ្លួនស្គមៗ ដោយសារគ្មានអាហារហូបចុកគ្រប់គ្រាន់។ អាង រំឭកថា «វិទ្យុខ្មែរក្រហមបានផ្សាយនៅទីក្រុងភ្នំពេញថា ក្នុងសហករណ៍ប្រជាជនមានបាយហូបមួយថ្ងៃបីពេល និង ម្ហូបបីមុខក្នុងមួយពេល»។ ហេតុនេះ អាង បានត្រឹមតែសម្រក់ទឹកភ្នែក និង និយាយក្នុងចិត្តថាខ្មែរក្រហមនិយាយកុហក។ តាមពិត ក្នុងសហករណ៍វាមិនមានភាពស្រស់ស្អាតដូចវិទ្យុខ្មែរក្រហមផ្សព្វផ្សាយនោះឡើយ។ ពីឆ្នាំ១៩៧៧ ដល់ចុងឆ្នាំ១៩៧៨ អាង នៅតែបន្តរៀនពេទ្យ រហូតដល់កងទ័ពវៀតណាមវាយចូលមករំដោះទីក្រុងភ្នំពេញ។

នៅដើមឆ្នាំ១៩៧៩ កងទ័ពរណសិរ្សសាមគ្គីសង្រ្គោះជាតិកម្ពុជា និង កងទ័ពស្ម័គ្រចិត្តវៀតណាមបានចូលមករំដោះទីក្រុងភ្នំពេញ អាង និងកម្មាភិបាលខែ្មរក្រហមជាច្រើននាក់ នាំគ្នារត់គេចទៅខាងខេត្ដបាត់ដំបង តាមរយៈផ្លូវរថភ្លើង។ ចុះពីស្ថាយនីយរថភ្លើង     កម្មាភិបាលទាំងនោះ បានបញ្ជាឱ្យ អាង និងអ្នកឯទៀត រត់ចូលពៃ្រក្នុងគោលបំណងសំដៅទៅខាងព្រំដែនថៃ។ អាង មិនបានស្ដាប់តាមបញ្ជារបស់កម្មាភិបាលនោះទេ និងបានលួចរត់គេចត្រឡប់មកខាងបាត់ដំបងវិញ។ ស្ថិតនៅខេត្តបាត់ដំបង កងទ័ពវៀតណាម បានចាប់ អាង ឃុំឃាំងរយៈពេល២ ទៅ៣ខែ ដោយចោទប្រកាន់ថាជាអតីតប្រធានពេទ្យខ្មែរក្រហម និង ធ្លាប់ចាក់ថ្នាំសម្លាប់ប្រជាជន។  ក្រោយចេញពីមន្ទីរឃុំឃាំង អាង ក៏ស្វែងរកឡានដើម្បីបន្តដំណើរមកខេត្តសៀមរាប។ ស្នាក់នៅក្នុងទីរួមខេត្តសៀមរាបបានមួយរយៈ អាង ក៏ សុំរថយន្តកងទ័ពវៀតណាម បន្តមកទីក្រុងភ្នំពេញ រួចធ្វើដំណើរទៅដល់ស្រុកកំណើតក្នុងឆ្នាំ១៩៨០។

អត្ថបទដោយ មីន សាណាស់

---

[1] ឯកសារលេខ KSI0026 តម្កល់នៅមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា៖ ឆេង ភឺន ភេទស្រី រស់នៅភូមិព្រៃក្មេង ឃុំព្រៃក្មេង ស្រុកភ្នំស្រួច ខេត្តកំពង់ស្ពឺង ផ្ដល់បទសម្ភាសឱ្យលោក ឡុង ដានី នៅថ្ងៃទី១៦ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០០៥, (ចំនួនទំព័រ៣៥)។