ខ្ញុំហៀបនឹងស្លាប់ដោយសារតែហូបបាយ ហើយសមាជិកនៅក្នុងអង្គភាពនារីជាមួយគ្នារាយការណ៍ទៅថ្នាក់លើ។ ខ្ញុំដើរបណ្តើរ និងយំបណ្តើរនៅពេលអនុប្រធាន «គ» បណ្តើរខ្ញុំយកទៅប្រគល់ឱ្យមន្ទីរសន្តិសុខឫស្សីសាញ់[1] ដែលជាមន្ទីរសន្តិសុខធំជាងគេនៅស្រុកកំពង់រោទិ៍ ប៉ុន្តែខ្ញុំមានភ័ព្វសំណាងបានរស់ជីវិតរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃ។

ខ្ញុំឈ្មោះ ចិន សុផាត[2] កើតនៅឆ្នាំ១៩៦១ នៅភូមិកែវជះ ឃុំបន្ទាយក្រាំង ស្រុកកំពង់រោទិ៍ ខេត្តស្វាយរៀង។ ខ្ញុំមានឪពុកឈ្មោះ ចិន ហែម និង ម្តាយឈ្មោះ កែប យស់។ ឪពុកម្តាយរបស់ខ្ញុំបានស្លាប់អស់ហើយ។ ខ្ញុំមានបងប្អូនបង្កើតចំនួន៨នាក់ ហើយខ្ញុំគឺជាកូនពៅ។ បច្ចុប្បន្នបងប្អូនរបស់ខ្ញុំនៅរស់តែ៥នាក់ប៉ុណ្ណោះ គឺស្រី២នាក់ និងប្រុស៣នាក់។ ចំណែកបងប្អូនខ្ញុំ៣នាក់ទៀតត្រូវឈ្លបខ្មែរក្រហមយកទៅសម្លាប់ចោលទាំងអស់ ដោយបងស្រីម្នាក់រួមទាំងប្តីនិងកូនត្រូវខ្មែរក្រហមបញ្ជូនទៅសម្លាប់នៅខេត្តព្រៃវែង, បងប្រុសខ្ញុំម្នាក់ត្រូវបានខ្មែរក្រហមចោទថា មានខ្សែបណ្តាញ​​រត់ទៅប្រទេសវៀតណាម ហើយឈ្លបខ្មែរក្រហមចាប់ខ្លួនគាត់បញ្ជូនទៅមន្ទីរសន្តិសុខឫស្សីសាញ់ បន្ទាប់ពីគាត់វិលត្រឡម់មកពីឃ្វាលក្របី​នៅវាលស្រែ។ ចំណែកបងប្រុសម្នាក់ទៀតខ្មែរក្រហមកុហកថា ឱ្យគាត់ចេញទៅយកគ្រាប់ត្រសក់មកដាំ ហើយចាប់ខ្លួនគាត់យកទៅសម្លាប់ចោលតែម្តង។

កាលពីតូចខ្ញុំបានចូលរៀនត្រឹមថ្នាក់ទី១០ពីសង្គមចាស់ ដោយសម័យនោះសិស្សរៀនពីថ្នាក់ទី១២ ចុះមកក្រោម។ មុនដំបូង ខ្ញុំរៀនស្រៈ, ព្យព្ជានៈ និងលេខនព្វន្ត នៅថ្នាក់ទី១២ ហើយឡើងដល់ថ្នាក់ទី១១ ទើបខ្ញុំរៀនប្រកបអក្សរ សរសេរតាមអាន និងរៀនធ្វើលេខនព្វន្ត។ នៅពេលឡើងដល់ថ្នាក់ទី១០ ខ្ញុំរៀនស្រៈ និងព្យព្ជានៈបារាំងបន្ថែមខ្លះៗទៀត ប៉ុន្តែខ្ញុំរៀនបានតែមួយឆមាស ក៏ខ្មែរក្រហមចូលមកដល់ភូមិ។

នៅពេលខ្មែរក្រហមឡើងគ្រប់គ្រងប្រទេសកម្ពុជានៅឆ្នាំ១៩៧៥ ខ្ញុំមានអាយុប្រមាណ១៤ឆ្នាំប៉ុណ្ណោះ​។ នៅពេលនោះខ្មែរក្រហមឱ្យខ្ញុំប្រមូលសម្ភារ សម្លៀកបំពាក់ ប៊ិកសៀវភៅដែលខ្ញុំរៀនកន្លងមក ដោយកុហក់ថាឱ្យទៅរៀននៅភូមិតាណរ៍ ក្នុងសង្កាត់ស្វាយរៀង ខេត្តស្វាយរៀង ព្រោះសិស្សសាលាគឺខ្មែរក្រហមមិនអនុញ្ញាតឱ្យរស់នៅជាមួយឪពុកម្តាយទេ។ នៅពេលខ្ញុំប្រមូលរបស់របរនិងសម្ភារសិក្សាបានគ្រប់ចំនួនហើយ ខ្មែរក្រហមបែរជាដកយកសៀវភៅប៊ិករបស់ខ្ញុំអស់ ហើយប្រាប់ខ្ញុំថាមិនបាច់រៀនអក្សរទេ គឺទៅរៀនរែកដីសិន។ បន្ទាប់មកប្រធានកង បានកត់ឈ្មោះខ្ញុំនៅក្នុងអង្គភាពនារី ទោះបីពេលនោះខ្ញុំបានប្រកែកថា ខ្ញុំនៅតូចគ្មានកម្លាំងរែកដីក៏ដោយ។ ប្រធានកងបានលើកឡើងថា ប្រសិនបើខ្ញុំរែកដីមិនរួច គឺត្រូវទៅរែកទឹកមកឱ្យសមាជិកនៅក្នុងអង្គភាពនារីផឹក។ បន្ទាប់មកប្រធានកងបានបញ្ជូនអង្គភាពនារីភូមិរបស់ខ្ញុំឱ្យលើកប្រព័ន្ធភ្លឺស្រែ និងជីកប្រឡាយនៅភូមិតាណរ៍​ ស្ថិតនៅខាងត្បូងវត្តជម្ពូរព្រឹក្សា (ហៅវត្តថ្មី) និងផ្លូវជាតិលេខ១។ ចំណែកខ្ញុំត្រូវបានប្រធានកងចាត់ចាត់តាំងឱ្យទៅរែកទឹកពីអណ្តូងលូ។ ខ្ញុំយោងទឹកពីក្នុងអណ្តូងលូមកចាក់ក្នុងធុងទម្រំាពេញគឺត្រូវចំណាយពេលយូរណាស់ រួចហើយខ្ញុំនិងសមាជិកម្នាក់ទៀតត្រូវរែកទឹកពីអណ្តូងនោះទៅឱ្យកងចល័តរាប់រយនាក់ដែលកំពុងលើកប្រព័ន្ធភ្លឺស្រែ និងជីកប្រឡាយនៅការដ្ឋានឆ្ងាយៗផឹក។ ខ្ញុំរែកទឹកមិនទាន់ឆ្លងផុតមួយស្រែផងក៏ជំពប់ជើងជាមួយភ្លឺស្រែដួលខ្ចាយទឹកអស់ ហើយប្រធានកងក៏បានហៅខ្ញុំទៅស្តីបន្ទោស និងអប់រំដោយបានលើកឡើងថា «ថ្ងៃក្រោយមិត្តត្រូវកែប្រែខ្លួន និងកុំធ្វើការងារឡេះឡោះបែបនេះទៀត»។ នៅថ្ងៃមួយពេលខ្ញុំរែកទឹកហត់នឿយខ្លាំងពេក ក៏ឆ្លៀតឱកាសអង្គុយមួយភ្លែត ស្រាប់តែប្រធានកងមកទាន់ក៏ទាត់ខ្ញុំមួយជើង និងបញ្ជាខ្ញុំឱ្យងើបឡើងរែកទឹកបន្តទៀត។ ខ្ញុំខិតខំរែកទឹករហូតហើមស្មារទាំងសងខាង។ បន្ទាប់ពីធ្វើការងារចប់នៅពេលយប់ ខ្ញុំនិងសមាជិកកងវិលត្រឡប់មកដេកជុំគ្នានៅអង្គភាពនារីវិញ។ ចំណែករបបអាហារ ចុងភៅចែកឱ្យខ្ញុំហូបក្នុងមួយថ្ងៃពីរពេលប៉ុណ្ណោះ គឺពេលថ្ងៃត្រង់ និងពេលល្ងាច។ ខ្ញុំឃ្លានខ្លាំងណាស់ ព្រោះខ្ញុំមិនបានហូបអាហារពេលព្រឹក។

ខ្ញុំធ្វើការនៅភូមិតាណរ៍បានមួយរយៈ ខ្មែរក្រហមបានដកអង្គភាពនារីរបស់ខ្ញុំឱ្យមកជីកអាងនៅអូរទឹកល្អកនៅស្រុកកណើតនៅភូមិកែវជះ ឃុំបន្ទាយក្រាំង ស្រុកកំពង់រោទិ៍ ខេត្តស្វាយរៀងវិញ។ នៅទីនោះ ខ្មែរក្រហមបែងចែកកម្លាំងជាក្រុម និងកង ដើម្បីជីកដីពីអាងទឹកល្អកយកទៅទប់ភ្លឺស្រែ។ ក្នុងមួយព្រឹក ប្រធានកងកំណត់ឱ្យខ្ញុំរែកដីទប់ធ្វើភ្លឺស្រែដែលមានបណ្តោយ១០ម៉ែត្រ ទទឹងបាតក្រោម២ម៉ែត្រ និងកម្ពស់១ម៉ែត្រ។ ប្រសិនបើក្រុមណាធ្វើមិនហើយ ប្រធានកងនឹងយកសមាជិកក្រុមនោះទៅកសាងមិនខាន។ ខ្ញុំត្រូវចេញទៅធ្វើការនៅពីម៉ោង៥ព្រឹក រហូតដល់ម៉ោង១១ព្រឹក ទើបបានឈប់សម្រាកហូបបាយ ហើយចុះធ្វើការងារបន្តពីម៉ោង១រសៀល រហូតដល់ល្ងាចទើបឈប់សម្រាកនិងត្រឡប់អង្គភាពនារីវិញ។ ទោះបីខ្ញុំធ្វើការនៅភូមិកំណើតក៏ដោយ ក៏ខ្ញុំមិនដែលបានមកលេងផ្ទះ និងឪពុកម្តាយបងប្អូនដែរ។ រយៈពេលមួយឆ្នាំ​ទើបខ្ញុំបានមកលេងផ្ទះម្តងប៉ុណ្ណោះ ព្រោះពេលខ្ញុំមកផ្ទះ ខ្មែរក្រហមខ្លាចខ្ញុំមកពិភាក្សាជាមួយឪពុកម្តាយនិងបងប្អូនហើយនាំគ្នារត់ទៅប្រទេសវៀតណាម។ ដូច្នេះហើយ ទើបកងទ័ពខ្មែរក្រហមយាមល្បាតនៅតាមព្រំដែនតឹងរឹងខ្លាំងណាស់ ហើយជារឿយៗបានចាប់ខ្លួនប្រជាជនដោយចោទថាមានបំណងរត់គេចខ្លួនទៅប្រទេសវៀតណាម។

មកដល់ខែច្រូត ប្រធានកងកំណត់ឱ្យខ្ញុំធ្វើការជាក្រុមដោយក្នុងមួយក្រុមមានសមាជិក១២នាក់ ត្រូវច្រូតស្រូវឱ្យបានមួយហិចតាក្នុងមួយថ្ងៃ។ នៅពេលនោះ ប្រធានកងក៏ដើរត្រួតពិនិត្យមើលក្រុមរបស់ខ្ញុំធ្វើការដែរ ហើយទាល់តែសង្កេតឃើញក្រុមរបស់ខ្ញុំធ្វើការងារស្រុះគ្នាហើយ ទើបដើរទៅពិនិត្យមើលកន្លែងផ្សេងទៀត។ ខ្ញុំខិតខំធ្វើការទាំងឈឺ ព្រោះខ្លាចធ្វើការងារមិនហើយតាមផែនការ ត្រូវខ្មែរក្រហមយកទៅវាយសម្លាប់ចោល។ នៅទីនោះ ចុងភៅចែករបបបាយមួយកូនចានឱ្យខ្ញុំហូប ប៉ុន្តែចូលដល់រដូវវស្សាចុងភៅបានបន្ថយរបបអាហារដោយចែកតែបបរឱ្យខ្ញុំហូបជាមួយសម្លដែលមានតែទឹករាវៗប៉ុណ្ណោះ។

នៅឆ្នាំ១៩៧៧ ខ្មែរក្រហមមានជម្លោះជាមួយវៀតណាម ដូច្នេះខ្មែរក្រហមបានប្រមូលអង្គភាពនារីរបស់ខ្ញុំ រួមទាំងប្រជាជននៅឃុំបន្ទាយក្រាំង មករស់នៅវត្តមហាវន្ត ស្ថិតនៅក្នុង ភូមិព្រៃធំ ឃុំព្រៃធំ ស្រុកកំពង់រោទិ៍ ខេត្តស្វាយរៀង បណ្តោះអាសន្ន។ ថ្ងៃមួយខ្មែរក្រហមបានបញ្ជូនខ្ញុំ និងអង្គភាពនារីរបស់ខ្ញុំទៅច្រូតស្រូវនៅវាលស្រែស្ថិតនៅខាងត្បូងភូមិព្រៃធំ ពេលនោះកងទ័ពខ្មែរក្រហមបានឱ្យបាយ និងត្រីដែលនៅសល់មកប្រធានក្រុមរបស់ខ្ញុំយកមកចែកគ្នាហូប។ ខណៈនោះ សមាជិកកងដែលមិនបានហូបក៏បានរាយការណ៍ទៅថ្នាក់លើ។ នៅព្រឹកថ្ងៃបន្ទាប់ ប្រធាន «គ» បានហៅអង្គភាពនារីរបស់ខ្ញុំដែលមានសមាជិក១៥នាក់មកប្រជុំ និងហៅឈ្មោះខ្ញុំ ព្រមទាំងសមាជិក១១នាក់ទៀតចេញ ដូច្នេះនៅសល់សមាជិកតែ៣នាក់នាក់ប៉ុណ្ណោះនៅក្នុងអង្គភាព។ បន្ទាប់មក ប្រធាន «គ» ចែកចាន ស្លាបព្រា មុង កន្ទេល និងខោអាវឱ្យអ្នកដែលមានឈ្មោះនៅក្នុងបញ្ជីម្នាក់មួយសម្រាប់។ នៅខណៈនោះ នារី ហឿន អនុប្រធាន «គ» បានបង្ហាញសំបុត្រមួយច្បាប់ រួចហើយបណ្តើរយើងចេញពីអង្គភាពដោយប្រាប់ថា យកទៅចាំងសម្អាតស្មៅនៅសាលាឃុំ។ ពេលដើរដល់ទំនប់លោក ខ្ញុំបានសួរមិត្តនារី ហឿន ថា ប្រសិនបើបងនាំខ្ញុំទៅមន្ទីរសន្តិសុខឫស្សីសាញ់ សូមបងប្រាប់ខ្ញុំតាមត្រង់មកមិនចាំបាច់លាក់លៀមខ្ញុំទេ។ បងនាំខ្ញុំទៅពេលនេះមិនមែនទៅចាំងជម្រះស្មៅទេ គឺបងនាំខ្ញុំទៅវាយចោល។ ទោះបីខ្ញុំជជីកសួរយ៉ាងណា ក៏ នារី ហឿន មិនហ៊ានប្រាប់តាមត្រង់ដែរ គឺនាំយើងដើរកាន់តែលឿនព្រោះខ្លាចយើងនាំគ្នាព្រួតវាយ។ ខ្ញុំនិងសមាជិកអង្គភាពនារីដើរមកដល់មុខព្រះវិហារវត្តបន្ទាយក្រាំងក៏លើកដៃបួសសួងដល់ព្រះពុទ្ធជួយយើងឱ្យផុតពីទុក្ខសោកបណ្តើរ និងនាំគ្នាយំបណ្តើរព្រោះគិតក្នុងចិត្តហើយថានៅពេលចូលដល់មន្ទីរសុខឫស្សីសាញ់[3]ហើយ គ្មាននរណាម្នាក់បានរួចខ្លួនទេ គឺខ្មែរក្រហមយកទៅសម្លាប់ចោលទាំងអស់។ នៅពេលនារី ហឿន នាំខ្ញុំទៅដល់សាលាឃុំព្រៃធំដែលមានទីតាំងនៅជិតមន្ទីរសន្តិសុខឫស្សីសាញ់ ក៏ហុចសំបុត្រឱ្យឈ្មោះ នួន គឺជាសន្តិសុខឃុំ។ ពេលអានសំបុត្ររួច នួន បានហៅខ្ញុំនិងសមាជិកអង្គភាពនារី១១នាក់ទៀតឱ្យចូលទៅក្នុងផ្ទះតូចមួយដែលមានជញ្ជាំងបិតដី​ និងទ្វាតែមួយប៉ុណ្ណោះ។ យើងមិនហ៊ានចូលផ្ទះនោះទេ ព្រោះយើងដឹងថាផ្ទះនោះគឺជាកន្លែងដែលកងសន្តិសុខខ្មែរក្រហមវាយធ្វើទារុញកម្ម និងសួរចម្លើយអ្នកទោសមុននឹងបញ្ជូនទៅឃុំឃាំងនៅក្នុងមន្ទីរសន្តិសុខឫស្សីសាញ់។ ភ្លាមនេះស្រាប់តែឈ្មោះ ថុល ធ្វើយោធាស្រុកកំពង់រោទិ៍ និងឈ្មោះ ហ៊ា ធ្វើយោធាខេត្តស្វាយរៀងបានមកដល់។​ ថុល និង ហ៊ា បានយកសំបុត្រនោះពី នួន មកអានហើយប្រាប់ នួន កុំឱ្យធ្វើបាបខ្ញុំនិងសមាជិកនៅអង្គភាពនារីទាំងនេះ និងកុំបញ្ជូនចូលមន្ទីរសន្តិសុខដោយលើកឡើងថា ពួកខ្ញុំនៅក្មេងៗ ដូច្នេះស្រេកឃ្លានអាហារខ្លាំងណាស់។ ថុល និង ហ៊ា ក៏ស្នើ នួន កុំឱ្យចាប់កំហុសលើអ្នកទោសគ្រាន់តែហូបបាយមួយដុំ ហូបផ្កាស្នោ និងហូបក្តាម ព្រោះកន្លងមកប្រជាជនរស់នៅក្នុងឃុំបន្ទាយក្រាំង ត្រូវបានកងឈ្លបចាប់ខ្លួនបញ្ជូនមកមន្ទីរសន្តិសុខនេះច្រើនជាងគេបង្អស់។ បន្ទាប់មក ថុល និង ហ៊ា ប្រាប់ នួន ថា ប្រសិនបើឱ្យសមាជិកកងនារីទាំងនេះនៅចាំងជម្រះស្មៅនៅមន្ទីរឃុំ សូម​រកបាយឱ្យនារីទាំងនេះហូបផងព្រោះឃ្លានហើយ ប៉ុន្តែ នួន បានតបមកវិញថា នៅទីនេះមិនមានបាយទេ ព្រោះមិនមានប្រជាជនរស់នៅ។ ខ្ញុំនិងសមាជិកកងនារីនៅចាំងជម្រះស្មៅនៅសាលាឃុំព្រៃធំទាំងអត់អាហារហូបរហូតដល់ម៉ោង៣រសៀល ទើបតា ជុច គណៈឃុំព្រៃធំមកដល់ ហើយឱ្យអំពៅយើងមួយដើមដើម្បីកាច់ចែកគ្នាហូប។ ជុច ប្រាប់យើងឱ្យវិលត្រឡប់មកអង្គភាពវិញនៅវេលាម៉ោង៥ល្ងាច ហើយប្រសិនបើប្រធាន «គ» សួរនាំ សូមប្រាប់ថា មិត្ត ថុល, មិត្តហ៊ា និងគាត់ អនុញ្ញាតឱ្យត្រឡប់មកធ្វើការនៅក្នុងអង្គភាពវិញ។ ទោះបីយ៉ាង ប្រធាន «គ» នៅតែជជីកសួរពីមូលហេតុដែលខ្ញុំបានវិលត្រឡប់មកអង្គភាពវិញ ដោយសង្ស័យថាខ្ញុំលួចរត់គេចខ្លួន ប៉ុន្តែនៅពេលខ្ញុំនិយាយប្រាប់តាមការផ្តែផ្តាំរបស់គណៈឃុំ ទើបប្រធាន «គ» នោះលែងចាប់កំហុសខ្ញុំទៀត។

នៅពេលកងទ័ពវៀតណាមវាយសម្រុកចូលមកស្រុកកំពង់រោទិ៍កាន់តែខ្លាំង ទើបខ្មែរក្រហមជម្លៀសខ្ញុំនិងប្រជាជនពីឃុំព្រៃធំឱ្យមករស់នៅម្តុំស្ពានកន្ទុយវៃ ក្នុងសង្កាត់ចេក ខាងលិចក្រុងស្វាយរៀង។ ក្រោយមក ខ្មែរក្រហមបានជម្លៀសខ្ញុំបន្តឱ្យទៅស្នាក់នៅឃុំបឹងរៃ ក្នុងស្រុកស្វាយជ្រុំមួយយប់ ទើបបញ្ជូនខ្ញុំត្រឡប់មកច្រូតស្រូវនៅភូមិទាហានក្រោម ក្នុងឃុំស្វាយតឿវិញ។ បន្ទាប់ពីច្រូតស្រូវរួច ខ្មែរក្រហមបានចាត់តាំងខ្ញុំទៅជីកប្រឡាយនៅភូមិត្រដែត ឃុំព្រះពន្លា ស្រុកកំពង់រោទិ៍ ដោយប្រធានកងកំណត់ឱ្យអង្គភាពនារីរបស់ខ្ញុំជីកប្រឡាយទទឹង១០ម៉ែត្រ និងកម្ពស់២ម៉ែត្រកន្លះ។ អង្គភាពនារីរបស់ខ្ញុំនៅជីកប្រឡាយនៅភូមិត្រដែតរហូតហើយរួចរាល់តាមផែនការ ទើបប្រធានកងបញ្ជូនអង្គភាពនារីរបស់ខ្ញុំឱ្យទៅច្រូតស្រូវនៅភូមិព្រៃត្រុំ ឃុំញរ ស្រុកកំពង់រោទិ៍ ខេត្តស្វាយរៀងបន្តទៀត។ បន្ទាប់ពីអង្គភាពរបស់ខ្ញុំច្រូតស្រូវហើយរួចរាល់ ប្រធានកងឱ្យសមាជិកកងនារីកិនអង្ករ និងបុកម្សៅធ្វើនំបញ្ចុកហូបជុំគ្នា។ ខណៈនោះប្រធានកងបានប្រកាសប្រាប់សមាជិកកងយុវជន និងយុវនារីទាំងអស់ថា ប្រសិនជាមិត្តមានឪពុកម្តាយរស់នៅទីកន្លែងណាអាចទៅរស់នៅជាមួយឪពុកម្តាយវិញ។ អំឡុងពេលនោះ បងស្រីរបស់ខ្ញុំ រួមទាំងប្តី និងកូនបានសុំប្រធានកងទៅរស់នៅស្រុកពាមជរ ខេត្តព្រៃវែង ហើយត្រូវបានខ្មែរក្រហមសម្លាប់ចោលនៅទីនោះ។ ចំណែកខ្ញុំបានត្រឡប់មកធ្វើការនៅភូមិកណើតវិញ។

នៅដើមឆ្នាំ១៩៧៨ ខ្មែរក្រហមបានវាយប្រយុទ្ធគ្នាជាមួយវៀតណាមកាន់តែខ្លាំង ដូច្នេះខ្មែរក្រហម បានរំសាយខ្ញុំពីអង្គភាពនារី រួចហើយជម្លៀសខ្ញុំ និងប្រជាជនចេញឃុំបន្ទាយក្រាំង។ ខ្ញុំបានទៅជួបឪពុកម្តាយរបស់ខ្ញុំនៅវត្តស្វាយជ្រំ បន្ទាប់មកខ្មែរក្រហមជម្លៀសយើងបន្តទៅធ្វើការ និងរស់នៅឃុំគោកត្រប់ ក្នុងស្រុកកណ្តាលស្ទឹង ខេត្តកណ្តាល។ ខ្ញុំបានរស់នៅជុំគ្នាជាមួយឪពុកម្តាយបានរយៈពេលតែ១០ថ្ងៃប៉ុណ្ណោះ ក៏ប្រធានកងខ្មែរក្រហមជ្រើសរើសខ្ញុំបញ្ចូលក្នុងអង្គភាពនារីទៀត។ ពេលនោះ ខ្ញុំបានស្នើសុំប្រធានកងប្តូរមកធ្វើការនៅភាពអង្គកុមារ ប៉ុន្តែប្រធានកងបានបដិសេធ ដោយលើកឡើងថា ខ្ញុំមានវ័យធំហើយមិនអាចទៅនៅកងកុមារបានទេ។ ចំណែកម្តាយខ្ញុំ ខ្មែរក្រហមចាត់តាំងឱ្យនៅកងមនុស្សចាស់មើលថែទាំកុមារតូចៗ, ឪពុករបស់ខ្ញុំនៅកងវេញខ្សែគោ ហើយបងៗរបស់ខ្ញុំនៅកងដែលមានគ្រួសារ។ ប្រធានកងបានបញ្ជូនខ្ញុំទៅជីកប្រឡាយដែលមានជើងទេកម្ពស់២៥ម៉ែត្រ និងប្រវែង២០ម៉ែត្រ នៅភូមិគោកត្រប់ ក្នុងឃុំគោកត្រប់ ក្នុងស្រុកកណ្តាលស្ទឹង ដោយកំណត់រយៈពេលមួយខែឱ្យខ្ញុំនិងអង្គភាពនារីជីកឱ្យហើយ។ ខ្ញុំជួបការលំបាកខ្លាំងណាស់ពេលជីកដីម្តងៗព្រោះដីរឹងខ្លាំងណាស់ ប៉ុន្តែប្រធានកងបានផ្តល់អាហារឱ្យខ្ញុំហូបគ្រប់គ្រាន់។ ពេលនោះ ខ្ញុំត្រូវរស់នៅបែកពីឪពុកម្តាយ ហើយយូរម្តងៗទើបខ្ញុំជួបគាត់នៅពេលប្រធានកងកោះហៅសមាជិកនៅតាមកងទាំងអស់មកប្រជុំរួមគ្នានៅក្នុងភូមិ។ បន្ទាប់ពីជីកប្រឡាយរួច ខ្មែរក្រហមបានចាត់តាំងខ្ញុំឱ្យទៅច្រូតស្រូវទៀត។ អំឡុងពេលនោះ ប្រធានកងនារីដែលជិតស្និទ្ធជាមួយខ្ញុំបានលួចខ្សឹបប្រាប់ខ្ញុំថា មិត្តជិតបានវិលត្រឡប់ទៅស្រុកវិញ ព្រោះកងទ័ពវៀតណាមវាយ[4]ចូលដល់អ្នកលឿងហើយ។ ពីរថ្ងៃក្រោយមក ប្រធានកងនារីប្រាប់ខ្ញុំ និងសមាជិកកងទៅដេកលាក់ខ្លួនតាមវាលស្រែ និងព្រៃរបោះព្រោះខ្លាចឧទ្ធម្ភាគចក្រកងទ័ពវៀតណាមឃើញ។ បន្ទាប់មក ខ្ញុំបានឮស្នូរគ្រាប់ផ្ទុះនៅភ្នំពេញនៅពេលខ្ញុំកំពុងហូបបាយនៅចម្ការចេក ហើយភ្លាមនោះមកយោធាខ្មែរក្រហមមកប្រាប់ថា កងទ័ពវៀតណាមរំដោះបានទីក្រុងភ្នំពេញហើយ។ ខ្ញុំបានរត់មកជួបឪពុកម្តាយនិងប្អូននៅភូមិក្រាំងធ្មៃ ឃុំគោកត្រប់ ហើយនាំគ្នាដើររយៈពេលកន្លះខែទើបមកដល់ទីរួមខេត្តស្វាយរៀង។ ខ្ញុំនិងឪពុកម្តាយបានសម្រេចចិត្តមករស់នៅភូមិពោធិ៍តារស់ ឃុំបាក់សាក់ ស្រុកស្វាយជ្រំ ខេត្តស្វាយរៀង តាមបងប្អូន ដោយមិនវិលត្រឡប់ទៅស្រុកកំណើតនៅភូមិកែវជះវិញទេ។ ខ្ញុំរៀបការប្តីនៅឆ្នាំ១៩៧៨ ដោយពេលនោះប្តីរបស់ធ្វើជាកងទ័ព។ ប្តីខ្ញុំស្លាប់កាលពីឆ្នាំ២០១១ ហើយសព្វថ្ងៃរស់នៅតែម្នាក់ឯងព្រោះខ្ញុំគ្មានកូនចៅទេ។ ខ្ញុំបានប្រកបមុខរបរលក់នំក្រូច និងនំកងបន្តិចបន្តួចដើម្បីជីវភាពរស់នៅប្រចាំថ្ងៃ។  ថ្ងៃខ្លះខ្ញុំឈឺក្បាល វិលមុខ និងចុកពោះ ក៏មិនបានចេញទៅរកស៊ី និងលក់ដូរដែរ។

អត្ថបទដោយ សោម ប៊ុនថន

---

[1] ទស្សនាវដ្តីស្វែងរកការពិត លេខ៩៥ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០០៧ ទំព័រ ១១៖ មន្ទីសន្តិសុខឫស្សីសាញ់គឺជាមន្ទីរសន្តិសុខធំជាងគេនៅស្រុកកំពង់រោទិ៍ ខេត្តស្វាយរៀង។ មន្ទីរសន្តិសុខនេះមានឃុំឃាំងអ្នកទោសភាគច្រើនគឺជាបុរសដែលខ្មែរក្រហមចោទប្រកាន់ថា បានក្បត់នឹងអង្គការ មានគំនិតចង់បំផ្លាញបដិវត្តន៍។ មន្ទីរសន្តិសុខឫស្សីសាញ់ មានមន្ទីរសន្តិសុខតូចៗជាច្រើនទៀតជាចំណុះ ដែលមានតួនាទីសំខាន់ក្នុងការបញ្ជូនអ្នកទោសដែលបានសួរចម្លើយដឹងថាមានទោសធ្ងន់មកកាន់មន្ទីរសុខនេះ។ ពេជ្រ សាវឿន គឺជាប្រធានក្តោបក្តាប់រួមលើមន្ទីរសន្តិសុខទាំងតូចទាំងធំ និងមានអនុប្រធានឈ្មោះ សារ៉ន (សព្វថ្ងៃរស់នៅស្រុកល្វាឯម ខេត្តកណ្តាល) ហើយសមាជិកពីរូបទៀតគឺ ជួប និង បូ។ ចំណែក មាស ផន គឺជាកម្មាភិបាលកាន់កាប់បញ្ជីឈ្មោះអ្នកទោសទាំងអស់ដែលជាប់ឃុំឃាំងនៅក្នុងមន្ទីរសន្តិសុខឫស្សីសាញ់។

[2] មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា, គម្រោង «ការលើកកម្ពស់សិទ្ធិ និងការធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងនូវស្ថានភាពសុខភាពរបស់អ្នករស់រានមានជីវិតពីរបបខ្មែរ, បទសម្ភាសន៍ ទេព ម៉ាលីណា ជាមួយ ចិន សុផាត រស់នៅភូមិពោធិ៍តារស់ ឃុំបាសាក់ ស្រុកស្វាយជ្រំ ខេត្តស្វាយរៀង នៅថ្ងៃទី១៩ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២១។

[3] មន្ទីរសន្តិសុខឫស្សីសាញ់មានរណ្តៅសាកសពដែលរកឃើញជាក់ស្តែងចំនួន៥រណ្តៅ និងសាកសពជនរងគ្រោះចំនួន៣១៩នាក់ ប៉ុន្តែបើផ្អែកតាមរបាយការណ៍ គឺមានរណ្តៅសាកសពរួមចំនួន៣រណ្តៅ និងមានសាកសពជនរងគ្រោះចំនួន១០០០នាក់។

ទស្សនាវដ្តីស្វែងរកការពិត លេខ២១ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០០១ ទំព័រ ២០, ទិន្នន័យទីតាំងរួមនៃអំពើប្រល័យពូជសាសន៍, ការធ្វើផែនទីវាលវិឃាតនៃប្រទេសកម្ពុជាក្នុងឆ្នាំ១៩៩៥-២០០០៖

[4] កងទ័ពរណសិរ្សសាមគ្គីសង្គ្រោះជាតិកម្ពុជា សហការជាមួយកងទ័ពស្ម័គ្រចិត្តវៀតណាម បានវាយរំដោះប្រទេសកម្ពុជាពីទិសខាងកើត និងសង្គ្រោះប្រជាជនបានជាបន្តបន្ទាប់។ នៅថ្ងៃទី៧ ខែមករា ឆ្នាំ១៩៧៩ កងទ័ពបានវាយរំដោះទីក្រុងភ្នំពេញ ហើយថ្ងៃនេះបានក្លាយជាថ្ងៃប្រវត្តិសាស្ត្រនៃការរំដោះជាតិ។ រណសិរ្សនេះ បានបង្កើតរបបថ្មីឈ្មោះថា «សាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា»។

ឃួន វិច្ឆិកា និងអ្នកឯទៀត, ប្រវត្តិវិទ្យាថ្នាក់ទី៦៖ ខ្មែរ និងដំណើរឆ្ពោះទៅកាន់វិបុលភាព ([ភ្នំពេញ]៖ អនុគណៈកម្មការមុខវិជ្ជាឯកទេសប្រវត្តិវិទ្យា ក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា), ទំព័រទី៤១។