នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៧៨ នៅខណពេលខ្ញុំបានដើរទៅរកបាយហូប ខ្ញុំប្រទះឃើញខ្មែរក្រហមកំពុងតែលីងសាច់មនុស្ស។ ពេលខ្មែរក្រហមឃើញខ្ញុំក៏ចាប់ និងបង្ខំឲ្យហូបសាច់មនុស្ស បើខ្ញុំមិនហូប ខ្ញុំត្រូវខ្មែរក្រហមយកទៅសម្លាប់ចោល។ ដោយសារខ្លាចខ្មែរក្រហមសម្លាប់ខ្ញុំបានបិទភ្នែកនិងហូបសាច់មនុស្ស។

ខ្ញុំឈ្មោះ ជូន យឿន ភេទប្រុស អាយុ៥៧ឆ្នាំ មានស្រុកកំណើតនៅភូមិក្ដុលលើ ឃុំទន្លូង ស្រុកមេមត់ ខេត្តកំពង់ ចាម បច្ចុប្បន្នខ្ញុំរស់នៅភូមិក្ដុលលើ ឃុំទន្លូង ស្រុកមេមត់ ខេត្តត្បូងឃ្មុំ។ ឪពុកខ្ញុំឈ្មោះ ជូន ស្លាប់ក្នុងរបបខ្មែរក្រហមដោយសារអត់អាហារពេលដែលខ្មែរក្រហមជម្លៀសដោយបង្ខំទៅរស់នៅភូមិម្លិច ស្រុកស្នួល ខេត្តក្រចេះ គ្មានអាហារគ្រប់គ្រាន់ និងប្រើឲ្យធ្វើការបាក់កម្លាំង។ ឪពុកខ្ញុំបានធ្លាក់ឈឺ គ្មានពេទ្យ និងថ្នាំព្យាបាលរហូតដល់ស្លាប់។ ម្ដាយខ្ញុំឈ្មោះ ស៊ុម ស្លាប់ ពេលខ្មែរក្រហមចាត់តាំងឲ្យធ្វើការក្នុងក្រុមប្រវាសដៃក្នុងឆ្នាំ១៩៧៤។ ម្ដាយខ្ញុំ ត្រូវខ្មែរក្រហមប្រើឲ្យបុកស្រូវ នៅខណនោះគាត់បានហើមពោះ ឈឺក្នុងពោះ គ្មានថ្នាំ និងពេទ្យព្យាបាល។ ម្តាយខ្ញុំឈឺរហូតដល់ដាច់ខ្យល់ស្លាប់។ ខ្ញុំមានបងប្អូន៥នាក់ (ប្រុស៣នាក់ស្រី២នាក់) នៅរស់ទាំងអស់។ ខ្ញុំមានប្រពន្ធឈ្មោះម៉ន ជឿន អាយុ៣៣ឆ្នាំប្រពន្ធខ្ញុំបានស្លាប់បាត់ហើយដោយសារឈឺក្នុងពោះនិងបន្សល់ទុកកូន៣ប្រុសទាំងបី។ កាលពីកុមារភាពខ្ញុំមិនបានរៀនសូត្រទេ ព្រោះគ្រួសារខ្ញុំក្រីក្រ មានជីវភាពខ្វះខាតខ្ញុំធ្វើតែការងារមិនបានរៀនសូត្រទេ សព្វថ្ងៃខ្ញុំមិនចេះអាន និងសរសេរអក្សរឡើយ។

នៅឆ្នាំ១៩៧៥ ខ្ញុំមានអាយុ៧-៨ឆ្នាំ ខ្មែរក្រហមចូលមកនៅក្នុងភូមិក្ដុលលើភ្លាមមិនទាន់ឲ្យប្រជាជនហូបរួមទេ ខ្មែរក្រហមបានចាត់តាំងប្រជាជនឲ្យធ្វើស្រែចំការប្រវាសដៃឲ្យគ្នាម្នាក់ម្ដងៗ ហើយបែងចែករបបឲ្យហូប តែហូបមិនឆ្អែតទេ ចែកឲ្យតិចៗហូបមិនគ្រាន់ទេ  មិនយូប៉ុន្មានខ្មែរក្រហមបានប្រមូលរបស់របរ ដូចជាមានគោ ក្របី ដីស្រែ ចំការ ដាក់ជារបស់រួម និងចាប់ផ្ដើមឲ្យប្រជាជនហូបរួម ធ្វើការរួម លែងឲ្យមានជាកម្មសិទ្ធឯកជនទៀតហើយ។ ខ្មែរក្រហមហាមដាច់ខាតមិនផ្ទះអ្នកណាម្នាក់ចិញ្ចឹមសត្វឆ្កែទេ។ បើផ្ទះណាមានឆ្កែ ខ្មែរក្រហមវ៉ៃចោលទាំងឆ្កែទាំងម្ចាស់។ ខ្មែរក្រហមអនុញាតិឲ្យចិញ្ចឹមសត្វផ្សេងៗទៀត លើកលែងតែឆ្កែ ព្រោះខ្មែរក្រហមគិតថាបើមានឆ្កែពេលដែលមានឈ្លបដើរពេលយប់ច្បាស់ណាស់ឆ្កែនិងព្រុសចឹងធ្វើឲ្យប្រជាជនទាំងអស់មានការប្រុងប្រយ័ត្នក្នុងការនិយាយស្ដីគ្នានៅពេលយប់និងពិបាកក្នុងការស៊ីបការ ពេលណាដែលដើរតាមផ្ទះ ផ្ទះណាមានឆ្កែវានិងព្រុស ជាហេតុដែលខ្មែរក្រហមមិនឲ្យចិញ្ចឹមឆ្កែ។ នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៧៦ ខ្មែក្រហមបានជម្លៀសប្រជាជនក្នុងភូមិក្ដុលលើទាំងអស់ឲ្យទៅរស់នៅតាមភូមិផ្សេងៗ ដំបូងនៅភូមិស្រែតាពេជ្រ ឃុំជាំតាម៉ៅ ស្រុកមេមត់ខេត្តកំពង់ចាម (បច្ចុប្បន្នខេត្តត្បូងឃ្មុំ)។ នៅពេលជម្លៀសនោះបងប្អូនខ្ញុំ៥នាក់ត្រូវបានបែកគ្នា បងប្រុសខ្ញុំមានប្រពន្ធ ទៅតាមប្រពន្ធ។ បងស្រីទីពីរខ្ញុំទៅធ្វើកងចល័ត បងស្រីទីបី ខ្ញុំ និងប្អូនពៅនៅកងកុមារ។ មេក្រុមខ្មែរក្រហមឈ្មោះ ម៉ាំ សារី  អនុប្រធានឈ្មោះ ប៉ក កញ្ឆៀង និងសមាជិកម្នាក់ទៀតឈ្មោះ ចង ប៊ីន ជាអ្នកដើរប្រាប់ប្រជាជនក្នុងភូមិក្ដុលលើឲ្យទៅរស់នៅភូមិផ្សេងដោយហេតុផល ថាខ្លាចវៀតណាមចូលមកសម្លាប់ ។ ពេលរស់នៅស្រែតាពេជ្រ ខ្ញុំជាកងកុមារ ខ្មែរក្រហមឲ្យខ្ញុំមើលគោ រើសអាចម៍គោសម្រាប់ធ្វើជី  ការហូបចុកនៅស្រែតាពេជ្រមិនឆ្អែតទេ។ មានពេលខ្លះខ្ញុំអាចលួចដាំបាយហូបនៅពេលយប់ ប៉ុន្តែបើខ្មែរក្រហមដឹងខ្ញុំប្រាកដជាខ្មែរក្រហមយកទៅសម្លាប់ជាមិនខានខ្ញុំមានសំណាងក៏ថាបានព្រោះរាល់ពេលខ្ញុំលួចដាំបាយខ្មែរក្រហមមិនដែលដឹងទេ។ ខ្ញុំរស់នៅភូមិស្រែតាពេជ្យអស់រយៈមួយឆ្នាំ។ ចំណែកអ្នកភូមិស្រែតាពេជ្រទៅរស់នៅភូមិផ្សេង។

បន្ទាប់មកខ្មែរក្រហមចាប់ផ្ដើមជម្លៀសចេញពីភូមិស្រែតាពេជ្រទៅរស់នៅភូមិម្លិច (ខេត្តក្រចេះ) ខ្ញុំរស់នៅម្លិចរយៈពេលមួយឆ្នាំ រស់នៅទីនោះដូចជាប់គុកអត់ជញ្ជាំងអញ្ចឹង ខ្មែរក្រហមមិនអនុញាតិឲ្យដើរទៅណាផ្តេសផ្តាស់ឡើយ ព្រោះខ្លាចយើងលួចចាប់ក្ដាមខ្យងយកមកហូប ខ្មែរក្រហមឲ្យយើងហូបតែបបមួយវែកៗគ្មានអង្ករទេមានតែទឹកៗ មានមនុស្សជាច្រើនបានស្លាប់ដោយសារដាច់ពោះ គ្មានអ្វីហូប គ្មានកម្លាំង  មួយថ្ងៃៗមានមនុស្សប្រហែល១០នាក់បានស្លាប់ នៅម្លិចនេះប្រជាជនស្លាប់ច្រើនណាស់ដោយសារគ្មានអ្វីហូប ឈឺគ្រុនគ្មានពេទ្យ គ្មានថ្នាំព្យាបាលទេ មានតែដាំឬសឈើ ស្លឹកឈើផឹក រងចាំតែសេចក្តីស្លាប់ប៉ុណ្ណោះ។ ពេលខ្ញុំនៅម្លិចខ្ញុំបានឃើញខ្មែរក្រហមធ្វើបាបប្រជាជន ធ្វើទារុណកម្មមនុស្សដោយមូលហេតុលួចរបស់ហូប អ្នកខ្លះធ្វើខុសសីលធម៍។ ខ្ញុំត្រូវបានខ្មែរក្រហមធ្វើទារុណកម្ម ដោយសារឃ្លានខ្លាំងពេក ទ្រាំមិនបានក៏ទៅលួចបាយនៅរោងបាយយកមកហូបតែជាអកុសល ខ្ញុំត្រូវបានក្រុមខ្មែរក្រហមចាប់បាននៅខណពេលខ្ញុំកំពុងរត់ផងហូបផង។  ខ្ញុំបានគិតថា បើខ្ញុំស្លាប់ក៏ស្លាប់ទៅចុះឲ្យតែខ្ញុំបានហូបឆ្អែតព្រោះខ្ញុំឃ្លានខ្លាំងណាស់ទ្រាំមិនបានទេ ។ ខ្ញុំត្រូវបានខ្មែរក្រហមចាប់ចង និងវ៉ៃខ្ញុំយ៉ាងខ្លាំង ខ្មែរក្រហមបានឲ្យប្រជាជនជាច្រើនមកមើលខ្ញុំ ដើម្បីកុំឲ្យធ្វើតម្រាបតាមខ្ញុំ ប៉ុន្តែនៅតែមានអ្នកលួចរបស់ហូបដដែល ព្រោះគ្មានអ្នកណាម្នាក់ទ្រាំនឹងភាពអត់ឃ្លានបានទេ នៅតែមានអ្នកលួច ។ ខ្មែរក្រហមប្រើឲ្យធ្វើការងារគ្មានពេលសម្រាក។

ចំណែកការហូបចុកវិញ ស៊ីអត់ស៊ីឃ្លាន ធ្វើឲ្យប្រជាជនខ្មែរជាច្រើនត្រូវបានស្លាប់ដោយសារដាច់ពោះ។ ផលស្រូវដែលទទួលបានយកទៅដោះដូរជាមួយគ្រឿង សព្វាវុធជាមួយប្រទេសចិន សុខចិត្តឲ្យប្រជាជនគ្មានអ្វីហូប។ នៅឆ្នាំ១៩៧៨ ខ្ញុំត្រូវបានខ្មែរក្រហមជម្លៀសទៅនៅភូមិរំពុក ឃុំខ្សឹម ស្រុកស្នួលខេត្តក្រចេះ នៅទីនោះធ្វើការងារដូចតែនៅម្លិចគ្មានអ្វីខុសគ្នាទេ មើលគោ រើសអាចម៍គោ ការហូបចុកមិនគ្រប់គ្រាន់ដដែល និងផ្លាស់ពីកន្លែងមួយទៅកន្លែងមួយដូចគ្នា។ នៅខណពេលខ្ញុំដើរទៅរកបាយហូប ស្រាប់តែខ្ញុំប្រទះឃើញពួកខ្មែរក្រហមកំពុងតែលីងសាច់មនុស្ស ហើយខ្ញុំត្រូវខ្មែរក្រហមចាប់ និងបង្ខំឲ្យហូបសាច់មនុស្សបើខ្ញុំមិនហូបទេ ខ្ញុំត្រូវខ្មែរក្រហមយកទៅសម្លាប់ចោល ខ្ញុំហូបទាំងបិតភ្នែក វាពិតជាឃោឃៅណា មនុស្សស៊ីមនុស្ស ខ្ញុំហូបបានតែពីរបីម៉ាត់ទេ។ សាច់មនុស្សមានរស់ជាតិប្រៃៗហើយផុយៗ ពេលដែលខ្មែរក្រហមលីងវាផ្ទុះខ្លាំងណាស់ព្រោះនៅក្នុងខ្លួនមនុស្សមានជាតិទឹកច្រើន។ បន្ទាប់មកខ្មែរក្រហមជម្លៀសខ្ញុំទៅនៅឃ្សឹមបានពីរទៅបីខែ ក៏មានឡានខ្មែរក្រហមមកដឹកប្រជាជនយកទៅសម្លាប់ចោល។ ចំណែកខ្ញុំត្រូវចាំឡើងឡានជើងក្រោយទៀត តែសំណាងល្អកងទ័ពវៀតណាក៏ចូលមករំដោះ មានទាំងយន្តហោះបានស្រែកថាប្រជាជនដែលមកពីភូមិណាសូមត្រឡប់ទៅភូមិនោះវិញចុះ ពេលវៀតណាមចូលមកពួកខ្មែរក្រហមបាននាំគ្នារត់ទៅអស់។ ខ្ញុំបាននៅភូមិជើងឃ្លូ ឃុំពីរធ្នូ មួយរយសិន នៅទីនោះមានទាហានវៀតណាម នៅចាំការពារច្រើន ខ្ញុំបានសុំបាយយោធាហូប ដើម្បីមានកម្លាំង ទើបខ្ញុំត្រឡប់មកស្រុកកំណើតខ្ញុំវិញ។ ខ្ញុំបានមករស់នៅជាមួយបងប្រុសខ្ញុំនៅភូមិរំដេង ឃុំទន្លូង ស្រុកមេមត់ ខេត្តត្បូងឃ្មុំ ដោយសារបងខ្ញុំយកប្រពន្ធនៅទីនោះ ខ្ញុំមិនបានត្រឡប់មកនៅភូមិក្ដុលលើទេ ។ ខ្ញុំនៅភូមិរំដេងជាមួយបងប្រុសខ្ញុំបានធ្វើស្រែចំការដើម្បីចិញ្ចឹមជីវិត។

ខ្ញុំនៅតែនឹកឃើញរឿងរ៉ាវនៅក្នុងសម័យខ្មែរក្រហមជានិច្ចដែលធ្វើបាបប្រជាជនបង្ខំឲ្យធ្វើការជាច្រើនម៉ោង គ្មានពេលសម្រាក រស់នៅបែកបាកគ្រួសារ គ្មានអាហារហូបគ្រប់គ្រាន់ ។ ខ្ញុំនៅតែខ្លាចរបបខ្មែរក្រហមវិលត្រឡប់ម្ដងទៀតណាស់ ខ្ញុំមិនចង់ឲ្យវាកើតឡើងទេ វាពិតជាឃោរឃៅណាស់ បើត្រឡប់មកម្តងទៀតខ្ញុំអាណិតក្មេងៗជំនាន់ក្រោយ។

ខ្ញុំធ្លាប់បាននិយាយរឿងរ៉ាវដែលខ្ញុំចងចាំមិនអាចបំភ្លចបានពីរបបខ្មែរក្រហមដល់មនុស្សជុំវិញខ្លួនខ្ញុំ ជាពិសេសក្មេងៗជំនាន់ក្រោយដូចជាកូនរបស់ខ្ញុំឈ្មោះ យឿន ដេត  យឿន ដា យឿនឌី និងក្មួយខ្ញុំឈ្មោះ នើស​ សំណាង។ ខ្ញុំបាននិយាយពីជីវិតពិតរបស់ខ្ញុំបានជួបការលំបាក ដូចជាការអត់ឃ្លាន ការធ្វើការងារពលកម្មច្រើនម៉ោងក្នុងមួយថ្ងៃៗ រស់នៅបែកបាកគ្រួសារ គ្មានសិទ្ធសេរីភាព។ ខ្ញុំឆ្លាប់ឆ្លងកាត់ពីរបបប៉ុល​ ពត នោះ ធ្វើឲ្យខ្ញុំរិតតែចង់និយាយរឿងរ៉ាវដែលខ្ញុំជួបនៅសម័យខ្មែរក្រហមប្រាប់ដល់កូន ចៅ ​និងក្មួយៗខ្ញុំបន្តទៀត ព្រោះវាមានសារសំខាន់ណាស់កុំឲ្យក្មេងៗយកគំរូតាម។ ក្មេងៗជំនាន់ក្រោយត្រូវជៀសឲ្យឆ្ងាយពីអំពើហិង្សាទាំងឡាយ និងត្រូវខិតខំប្រឹងប្រែងរៀនសូត្រឲ្យមានចំណេះដឹងមានការចេះគិតបានវែងឆ្ងាយជាពិសេសនោះចេះស្រឡាញ់ប្រទេសជាតិរបស់ខ្លួន។

អត្ថបទដោយ ម៉ាប ស៊ីណា

---