ខ្ញុំឈ្មោះ ជ្រឹង អ៊ី[1] អាយុ ៧៨ឆ្នាំ រស់នៅភូមិអណ្ដូងច្រុះ ឃុំអំពិល ស្រុកកំពង់សៀម ខេត្តកំពង់ចាម។ ខ្ញុំកើតនៅភូមិអណ្ដូងច្រុះ ឃុំអំពិល ស្រុកកំពង់សៀមនេះតែម្ដង។ ខ្ញុំរៀបការប្រពន្ធឈ្មោះ យឹម យន់ ខ្ញុំមានកូនប្រុសស្រីចំនួន​ ៧នាក់ ប្រកបមុខរបរធ្វើស្រែចម្ការ។ ឪពុកខ្ញុំឈ្មោះជ្រឹង និងម្ដាយ អាង បងប្អូនប្រុសស្រីចំនួន២នាក់។

នៅឆ្នាំ១៩៧០ ពេលដែលមានរដ្ឋប្រហារទម្លាក់សម្តេចសីហនុ បានកើតមានឡើង ប្រជាជនជាច្រើនបាននាំចេញទៅធ្វើបាតុកម្មនៅតាមទីរួមខេត្តនានា ដើម្បីទាមទារយកអំណាចមកថ្វាយសម្តេច សីហនុ និងបន្តកសាងប្រទេសឲ្យរីកចម្រើនថែមទៀត។ នៅក្នុងព្រឹត្តិការណ៍ឆ្នាំ១៩៧០នោះ ខ្ញុំក៏បានឃើញប្រជាជនពីភូមិរបស់ខ្ញុំ បានចេញទៅធ្វើបាតុកម្មនៅខាងមុខសាលាខេត្តកំពង់ចាមផងដែរ​។

នៅឆ្នាំ១៩៧១ ដល់ឆ្នាំ ១៩៧២ ចាប់តាំងពីមានវត្តមានកងទ័ពរំដោះខ្មែរក្រហមបានវាយរំដោះតំបន់​មួយចំនួនរួចមក[2]​ នៅក្នុងពេលនោះ នៅក្នុងតំបន់ដែលខ្ញុំរស់នៅ ទាហានលន់ នល់ បានបើកការបាញ់ផ្លោងគ្រាប់រ៉ូកែតពីយន្ដហោះ អាស្លាបកាត និងអាទ្រុងជ្រូក មកលើកងកម្លាំងរំដោះខ្មែរក្រហម។

នៅឆ្នាំ១៩៧៣ ខ្ញុំរត់ភៀសខ្លួនចេញភូមិ ដោយសារកងទ័ពរំដោះខ្មែរក្រហមចាប់ផ្តើមវាយបានជាយជុំវិញខេត្តកំពង់ចាម កាន់តែខ្លាំងទៅៗ ដូចនេះបានធ្វើឲ្យខ្ញុំសម្រេចចិត្តរត់ភៀសខ្លួនចេញពីភូមិ។ ក្រោយពីរត់ភៀសខ្លួន​ ខ្ញុំមកស្នាក់នៅចេតិយភ្នំប្រុសបានរយៈពេល២យប់ គេឲ្យទៅនៅវិហារធំតាមវត្តក្រឡា មានមនុស្សស្លាប់ជាច្រើនដោយត្រូវគ្រាប់។ ខ្ញុំដើរឡើងទៅតាមវត្តអង្គួញដី ហើយដល់ភូមិព្រែកជីគ្រី រួចបន្តដំណើរទៅដល់បុសខ្នុរសម្រាកបាន២យប់នៅទីនោះ ហើយបន្តទៅតំបន់សូភាស ដែលស្ថិតនៅក្នុងស្រុកស្ទឹងត្រង់។ គេរៀបចំនៅក្នុងព្រៃស្រោង ដោយចាស់ៗនៅទីនោះ ស្គាល់ឪពុកខ្ញុំធានារស់នៅកន្លែង និងអ្នកស្រុកនៅទីនោះគេមិនទទួលស្គាល់យើងទេ។ ខ្ញុំមានលុយរូបគោ គេអត់ចាយទេ នៅពេលនឹងចាយលុយ តែគេចង់បានមាស ស៊ីឈ្នួលច្រូតស្រូវឲ្យគេឃើញខ្ញុំធ្វើការស្អាត ចេះជួយថែរក្សារបស់របរ គេឈ្នួលក្នុង១ថ្ងៃស្រូវ១ថាំង​ (ស្មើ២៤គីឡូ)។

ខ្ញុំរស់នៅទីនោះបានរយៈពេល១ឆ្នាំ មានបងប្អូនធ្វើយោធានៅឃុំមៀនសរសេរសំបុត្រធានាបាន១០គ្រួសារ ដែលជាសាច់ញាតិអត់មករស់នៅឃុំមៀនទាំងអស់ទេ អ្នកខ្លះរស់នៅបុសខ្នុរ។ ខ្ញុំរស់នៅឃុំមៀន ចូលទៅក្នុងភូមិទួលអំពិល ព្រែកត្នោត ខ្ញុំមានអារម្មណ៍ធូរចិត្តបន្តិច ហូបចុកមិនសូវមាន ខ្ញុំឡើងត្នោតធ្វើស្ករទៅដូរអង្ករគេទុកហូបបាន ១ឆ្នាំគេឈប់ចាយលុយនៅចុងឆ្នាំ១៩៧៤ និងដើមឆ្នាំ១៩៧៥។ អ្នកដឹងថាគេឈប់ចាយលុយពីក្នុងៗមក គេយកលុយរូបខ្យងទិញស្ករ១គីឡូ ២ម៉ឺនរៀល ខ្ញុំសប្បាយចិត្តមុនស្ករ១គីឡូ ២០រៀល គេហ៊ានទិញ២ម៉ឺន គេមកកម៉្មងមុន ខ្ញុំអត់ដឹងថាគេឈប់ចាយលុយ ២បាវ អាមេរិចកាំង។ គេមកប្រមូលលុយនៅចុងឆ្នាំ១៩៧៥ គេប្រជុំឈប់ឲ្យចាយខ្ញុំបានលាក់លុយ ១បាវកន្លះ។

នៅឆ្នាំ១៩៧៦ ខ្ញុំនៅឡើងត្នោតដាក់សហករណ៍ខ្ញុំមានកូន៤នាក់ ស្លាប់ម្នាក់។ គេចែកកងកុមារជា២ផ្នែក កុមារធ្វើមិនទាន់កើត ហូបបបរនៅម៉ោង៩ និងកងកុមារដែលធ្វើការលើកអាចម៍គោធ្វើជី ហូបបបរនៅម៉ោង១០ ចំណែកឪពុកម្ដាយ ហូបបបរនៅម៉ោង១១។ ខ្ញុំត្រូវបានគេឲ្យប្រធានក្រុមដឹកនាំគេធ្វើការដែលមានចំនួន២២នាក់ ដល់ខែធ្វើស្រែ ដឹកនាំភ្ជួររាស់ស្រែ ដឹកសំណាបរួច គេឲ្យទៅកាប់ឫស្សីដាក់សិប្បកម្មឲ្យតាៗធ្វើបង្គី។

នៅឆ្នាំ១៩៧៨ ខ្ញុំភ្លូករទេះខូចឆ្អឹងខ្នងរហូតឥឡូវ ទៅដឹកអុសដាក់រោងសហករណ៍នៅអណ្ដូងស្ងួត គោហក់ឡើងថ្ម ជះខ្ញុំនិងរទេះសង្កត់លើ គោផ្អើលអូសរទេះទៅ។ បើមិនមានរទេះ២នៅខាងមុខ ខ្ញុំស្លាប់បាត់ហើយ ខ្ញុំភ្លូកភ្លាមរទេះខាងមុខនៅច​ម្ងាយប្រហែល១០ម៉ែត្រ អ្នកបររទេះម្នាក់ខាងមុខឈ្មោះឈួន ងាកមកឃើញខ្ញុំភ្លូករទេះ ខ្ញុំមានដឹងខ្លួនគេសែងយកមកដាក់មន្ទីរពេទ្យអង្គួញដី។ ខ្ញុំនៅសម្រាកព្យាបាលរយៈពេល២ខែ ដែលមានគ្រប់គ្រងដោយគណៈស្រុកឈ្មោះ យុទ្ធ ពេទ្យឲ្យខ្ញុំកាន់ឈើច្រត់សុំគេមកនៅសហករណ៍វិញការហូបចុកមិនកើតបបរសុទ្ធតែទឹក។

នៅឆ្នាំ១៩៧៩ ក្រោយពីការដួលរលំរបបខ្មែរក្រហម គេប្រមូលស្រូវបានរាប់ដឹក ខ្ញុំមិនបានយកអ្វីដោយសារខ្ញុំឈឺ បានអ្នកខ្ញុំហៅប្រពន្ធខ្ញុំជាមួយទៅយកស្រូវនៅអង្គួញដីកើបដាក់រទេះចែកគ្នា។ ខ្ញុំបានឮសំឡេងកាំភ្លើងបាញ់គ្នា និងបាញ់ផ្សែងពុលដោយកងទ័ពរណសិរ្សសាមគ្គីសង្រ្គោះជាតិកម្ពុជា រថក្រោះបើកតាមផ្លូវ បានចូលមករំដោះប្រជាជនចេញពីការកាប់សម្លាប់របស់ខ្មែរក្រហម។ ខ្ញុំបានរួចផុតពីសេចក្ដីស្លាប់នៅពេលនោះមករស់នៅភូមិជាមួយគ្រួសារវិញ៕

ដោយ លី​ ដេវីត បុគ្គលិកមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារខេត្តកំពង់ចាម

---

[1] ជ្រឹក អ៊ី «ប្រវត្តិសាស្រ្តផ្ទាល់មាត់៖ បទពិសោធន៍អ្នករស់រានមានជីវិតពីរបបខ្មែរក្រហម»​
សម្ភាសន៍ដោយទូត វណ្ណេត បុគ្គលិកមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារខេត្តកំពង់ចាម ខែមករា​ ឆ្នាំ២០២៤, បណ្ណាសារមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា

[2]​ ផេង ពង្សរ៉ាស៊ី, ដេវីដ ឆេដល័រ, គ្រីស្តូហ្វ័រ ឌៀរីង, សុភ័ក្រ្ត ភាណា, «ប្រវត្តិសាស្រ្តកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ» (បោះពុម្ពលើកទី២ នៅកម្ពុជា ឆ្នាំ២០២០) ទំព័រ ២៨