ខ្ញុំឈ្មោះ ជុំ សារឹម[1] កើតឆ្នាំ១៩៤៦ កើតនៅភូមិកំពង់អំពិល ឃុំកំពង់អំពិល ស្រុករំដួល ខេត្តស្វាយរៀង។ សព្វថ្ងៃខ្ញុំរស់នៅភូមិស្វាយរំពារ ឃុំសង្កែ ស្រុករំដួល ខេត្តស្វាយរៀង។ ខ្ញុំមានប្រពន្ធឈ្មោះ សួស សួន និងមានកូនចំនួន៨នាក់ គឺប្រុស៧នាក់​ និងស្រីម្នាក់។

កាលពីតូច ខ្ញុំចូលរៀននៅសាលានៅវត្តសង្កែរយៈពេល៣ឆ្នាំក៏ផ្លាស់ទៅរៀននៅសាលាបឋមសិក្សាម្រាក ស្ថិតនៅភូមិស្វាយចេក ឃុំស្វាយចេក ស្រុករំដួល វិញ។ ខ្ញុំរៀនដល់ថ្នាក់ទី៩ពីសង្គមចាស់ ក៏ឈប់រៀន។  បន្ទាប់មក ខ្ញុំធ្វើជាកម្មករផលិតសាច់ក្រកលក់នៅផ្សារត្រើយតាហោ ស្ថិតនៅក្នុងសង្កាត់ពោធិ៍តាហោ ក្រុងស្វាយរៀង ខេត្តស្វាយរៀង ដើម្បីយកប្រាក់ឱ្យប្អូនរបស់ខ្ញុំរៀន។ នៅសម័យនោះ រដ្ឋាភិបាលក៏ប្រកាសជ្រើសរើសទាហាន (១៨ខែ) ហើយខ្ញុំក៏បានស្ម័គ្រចូល។ បន្ទាប់មកទើបអង្គភាពទាហានបានបញ្ជូនខ្ញុំឱ្យទៅហ្វឹកហាត់រយៈពេល៣ខែ ដែលមានមេបញ្ជាការខេត្តស្វាយរៀងឈ្មោះ សោហោ។ នៅអំឡុងពេលហ្វឹកហាត់នោះ អង្គភាពបានចាត់តាំងខ្ញុំឱ្យដើរកាន់បដាដែលសរសេរថា ដេញវៀតកុងចេញពីទឹកដីកម្ពុជាឱ្យអស់ ដើរដង្ហែរ។ ខ្ញុំកាន់បដានោះដើរទៅកាន់បន្ទាយកងទ័ពវៀតកុង (វៀតណាមខាងជើង) ដែលបោះនៅតាមព្រះដែនស្ថិតនៅភូមិកំពោតទូក ឃុំគគីសោម ស្រុកស្វាយទាប ខេត្តស្វាយរៀង។ ពេលទៅដល់បន្ទាយវៀតកុង កងទ័ពវៀតកុងបានដេញចាប់ខ្ញុំ ឃើញដូច្នេះខ្ញុំភិតភ័យយ៉ាងខ្លាំងក៏ទម្លាក់បដាចោល ហើយរត់ទៅលាក់ខ្លួននៅក្នុងកុដិព្រះសង្ឃ នៅក្នុងវត្តគគីសោម។ ពេលទទួលបានដំណឹងថាវៀតកុងដេញចាប់ខ្ញុំ ម្តាយរបស់ខ្ញុំបារម្ភយ៉ាងខ្លាំង ហើយទៅយកខ្ញុំត្រឡប់មកផ្ទះវិញ។

មិនយូរប៉ុន្មាន លន់ នល់ បានធ្វើរដ្ឋប្រហារទម្លាក់សម្តេចព្រះ នរោត្តម សីហនុ នៅថ្ងៃទី១៨ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៧០ ធ្វើឱ្យស្រុកភូមិខ្ញុំមានភាពច្រួលច្របល់យ៉ាងខ្លាំង។ អំឡុងពេលចលាចលនោះ ឪពុកម្តាយរបស់ ខ្ញុំក៏រៀបការប្រពន្ធឱ្យខ្ញុំទាំងយើងមិនដែលស្គាល់គ្នាពីមុនមកទេ។ ប្រពន្ធខ្ញុំរស់នៅភូមិស្វាយរំពារ ឃុំសង្កែ ស្រុករំដួល ខេត្តស្វាយរៀង។ សម័យនោះ ឪពុកម្តាយខាងស្រីមិនបង្គាប់បណ្ណាការទេ ពេលឪពុកម្តាយខាងប្រុសចូលស្តីដណ្តឹង គឺស្រេចលើខាងប្រុសជូន។ ឪពុកម្តាយខាងស្រីចង់​ឱ្យកូនស្រីរៀបការ ព្រោះប្រទេសកំពុងវឹកវរ ហើយភ័យខ្លាចយួនចូលមកធ្វើបាប និងប្រព្រឹត្តអំពើពាលាមកលើកូនស្រីរបស់ខ្លួន។ ទន្ទឹមនោះ ឪពុកម្តាយរបស់ខ្ញុំក៏ផ្សំផ្គុំបងស្រីខ្ញុំ ឱ្យបងប្រុសបង្កើតប្រពន្ធរបស់ខ្ញុំដែរ។ បន្ទាប់ពីខ្ញុំរៀបការរួច ខ្ញុំរកស៊ីដឹកជ្រូកមាន់ទាយកទៅលក់នៅប្រទេសវៀតណាម (ខាងត្បូង) ដើម្បីចិញ្ចឹមក្រុមគ្រួសារ។ នៅអំឡុងពេល នោះ កងទ័ពវៀតកុង (វៀតណាមខាងជើង) បានចូលមកចងអង្រឹងដេកនៅក្រោមផ្ទះរបស់ខ្ញុំ ហើយកងទ័ពរំដោះខ្មែរក្រហមក៏ចូលមករស់នៅលាយឡំជាមួយប្រជាជននៅក្នុងភូមិដែរ។ នៅពេលកងទ័ព ធីវគី ចូលមក កងទ័ពវៀតកុងបានលាក់ខ្លួន ហើយកងទ័ពរំដោះខ្មែរក្រហមក៏លាក់កាំភ្លើងកុំឱ្យធីវគីដឹង ចំណែកខ្ញុំបានរត់គេចចេញពីភូមិដែរ។ នៅថ្ងៃមួយក្នុងឆ្នាំ១៩៧០ ពេលខ្ញុំភ្ញាក់ឡើងស្រាប់តែឃើញរថក្រោះធីវគី និងកងទ័ព លន់ នល់ ប្រមាណ៤០គ្រឿង មកឈប់តម្រៀបជាជួរនៅក្នុងភូមិ និងមានយន្តហោះត្រៀមប្រយុទ្ធជាមួយកងទ័ពវៀតកុង ឃើញដូច្នេះខ្ញុំក៏ទៅព្រលែងគោព្រោះខ្លាចត្រូវគ្រាប់ងាប់ ហើយខ្ញុំក៏គេចខ្លួនទៅខាងជើងភូមិ។ អំឡុងពេលនោះ​គឺមានការវាយប្រយុទ្ធគ្នារយៈពេល៣យប់៣ថ្ងៃ ហើយយន្តហោះម៉ាកអែសហ្វុងតូមរបស់ធីវគីក៏មកទម្លាក់គ្រាប់បែក បណ្តាលឱ្យកងទ័ពវៀតកុង ខ្មែរក្រហម រួមទាំងប្រជាជនស្លាប់យ៉ាងច្រើន។ ចំណែកខាងធីវគី និង លន់ នល់ ក៏ស្លាប់ដែរ។

នៅថ្ងៃទី១៧​ ខែមសា ឆ្នាំ១៩៧៥ ខ្មែរក្រហមបានជម្លៀសប្រជាជនមកពីខេត្តស្វាយរៀង ក្រុងភ្នំពេញ និងមួយចំនួនមកពីខេត្តក្រចេះ ខេត្តកំពង់ចាម ឱ្យមករស់នៅស្រុករំដួល។ មកដល់ដំបូង មេភូមិបានសួរនាំអ្នកដែលជម្លៀសមកថ្មីទាំងនោះអំពីស្រុកកំណើត និងប្រវត្តិរូប។ មេភូមិបានកត់ត្រាឈ្មោះប្រជាជនថ្មីទាំងនោះក្នុងបញ្ជីដាច់ដោយឡែកពីប្រជាជនមូលដ្ឋាន។ ប្រជាជនថ្មីទាំងនេះគ្មានសិទ្ធិសេរីភាពដូចប្រជាជនមូលដ្ឋានឡើយ និងមិនត្រូវបានជ្រើសរើសឱ្យឈរឈ្មោះជាប្រធានក្រុម ឬសមាជិកក្រុមទេ។ រីឯអ្នកដែលធ្លាប់ធ្វើជាទាហាន លន់ នល់ និងមានឋានន្តរស័ក្តិ ត្រូវបានខ្មែរក្រហមប្រកាសឱ្យមកចុះឈ្មោះ នៅក្នុងភូមិហើយឱ្យរស់នៅជាមួយប្រពន្ធកូនដាច់ដោយឡែកពីប្រជាជនមូលដ្ឋាន។ នៅពេលយប់ ឈ្លបខ្មែរក្រហមបានចាប់អ្នកធ្លាប់ធ្វើទាហាន លន់ នល់ ទាំងនោះយកវាយសម្លាប់ចោលនៅព្រៃរបោះ ជិតវត្តកំពង់អំពិល។ ឈ្លបខ្មែរក្រហមមកចាប់អ្នកដែលមានឋានន្តរស័ក្តិធំយកទៅសម្លាប់មុន ហើយអ្នកដែលមានឋានន្តរស័ក្តិតូចទៅសម្លាប់តាមក្រោយ។ ចំណែកប្រពន្ធកូននិងសមាជិកគ្រួសាររបស់ទាហាន លន់ នល់ ទាំងនេះ ឈ្លបខ្មែរក្រហមមិនទាន់សម្លាប់ទេ គឺចាត់តាំងឱ្យទៅធ្វើការងារតាមកងជាមួយប្រជាជនមូលដ្ឋាន នៅក្នុងភូមិ ដោយមានឈ្មោះ ចាន់ ស៊ឹម គឺជាប្រធានភូមិស្វាយរំពារ។ ចំណែកគណៈឃុំសង្កែឈ្មោះ សៅ ធី, តមកមានឈ្មោះ ញាល់, ប្រាជ្ញ សុន, ភឹម, ហ៊ុន ឃន និង យឿង ហើយដែលក្រោយមកគណៈឃុំទាំងនេះត្រូវបានចាប់ខ្លួនទាំងអស់។

ចំណែកខ្ញុំ ខ្មែរក្រហមចាត់តាំងឱ្យធ្វើជាប្រធានក្រុមនៅកងរោងបាយទី២។ នៅក្នុងភូមិស្វាយរំពារ មានកងរោងបាយចំនួន២ គឺកងរោងបាយទី១មានឈ្មោះ នាង វុន ប្រធានកង និងកងរោងបាយទី២ មានខ្ញុំគឺជាប្រធាន។ នៅកងរោងបាយទី២របស់ខ្ញុំមានប្រជាជនប្រមាណជាង៥០គ្រួសារ ហើយខ្ញុំគឺជាអ្នកមើលការខុសត្រូវលើការហូបចុករបស់ប្រជាជន។ ចំណែករបបអាហារគឺប្រធានសហករណ៍គឺជាអ្នកកំណត់ ហើយក្នុងមួយភូមិមានសហករណ៍មួយ។ ប្រធានសហករណ៍ចែករបបអង្ករកន្លះកំប៉ុងសម្រាប់មនុស្សពេញវ័យម្នាក់ក្នុងមួយពេល ចំណែកក្មេងៗចំនួន១០នាក់ទទួលបានរបបអង្ករ២កំប៉ុងក្នុងមួយពេល។ នៅសម័យនោះ មានការខ្វះខាតអំបិលយ៉ាងខ្លាំង ដូច្នេះសហករណ៍ចែកអំបិលឱ្យរោងបាយតិចតួចប៉ុណ្ណោះ។ នៅពេលបានអំបិលមកម្តងអ្នកដាំបាយបានលួចលាក់អំបិលទុកខ្លះ ដូច្នេះមិនមានអំបិលគ្រប់គ្រាន់ហូបឡើយ។ ក្រៅពីអង្ករនិងអំបិល ប្រធានសហករណ៍បានចាត់តាំងក្រុមខាងសេដ្ឋកិច្ចឱ្យដើររកត្រីដើម្បីយកមកបែងចែកឱ្យកងរោងបាយរបស់ខ្ញុំ។  ខ្មែរក្រហមបានអនុញ្ញាតឱ្យសហករណ៍កាប់គោក្របីធ្វើម្ហូបក្នុងមួយឆ្នាំពីរដង គឺពេលបុណ្យភ្ជុំ និងពេលចូលឆ្នាំខ្មែរ។  ក្រៅពីការងារនៅរោងបាយ ខ្ញុំបានដឹកនាំប្រជាជនក្នុងកងចុះស្ទូងស្រូវពីម៉ោង៥ល្ងាច ដល់ម៉ោង១០យប់ ដើម្បីប្រឡងប្រណាំងគ្នាតាមផែនការរបស់ឃុំនិងស្រុក ហើយរបបអាហារសម្រាប់កងចូលរួមប្រឡងនោះគឺខ្ញុំបើកបានកន្ទក់យកមកស្ងោរឱ្យហូប។

នៅពេលព្រឹក កងរបស់ខ្ញុំចាប់ផ្តើមស្ទូងពីម៉ោង៦ព្រឹក រហូតដល់ម៉ោង១២ ទើបឈប់សម្រាកហូបអាហារ បន្ទាប់មកត្រូវទៅរែកកណ្តាប់ដើម្បីស្ទូងនៅម៉ោង៥ល្ងាចបន្តទៀត។ ជារឿយៗបន្ទាប់ពីធ្វើការងារចប់ ខ្ញុំបានដឹកនាំសមាជិកនៅក្នុងកងទៅប្រជុំនៅសហករណ៍ដើម្បីអប់រំនិងកសាង​ ហើយត្រួតពិនិត្យសមាជិកកង មិនឱ្យនរណាម្នាក់ទំនេរឡើយ។ ប្រសិនបើសមាជិកកងណា ត្រូវបានរកឃើញថាបានប្រព្រឹត្តកំហុស គឺខាងសន្តិសុខប្រាប់ទៅមេភូមិឱ្យហៅអ្នកដែលបានប្រព្រឹត្តកំហុសនោះទៅប្រជុំណែនាំនៅសហករណ៍ ហើយចាប់ខ្លួនតែម្តង។ ជាក់ស្តែងនៅឆ្នាំ១៩៧៦ ឈ្មោះ ហន គឺជាសន្តិសុខភូមិបានរិះគន់មេភូមិស្វាយរំពារឈ្មោះ ចាន់ ស៊ឹម ដែលជាមិត្តភក្តិរបស់ប្រធានសន្តិសុខស្រុករំដួលឈ្មោះ សៅ សារ៉េត ថាមិនបានគ្រប់គ្រងលើការដកសំណាបយកទៅឱ្យប្រជាជនតាមកងស្ទូងឱ្យបានគ្រប់គ្រាន់ ខណៈនោះស្រាប់តែសន្តិសុខស្រុកមកចាប់ចង ហន ដោយចោទថាប្រឆាំង នៅមុខអង្គប្រជុំនៅសហករណ៍សង្កែតែម្តង។ បន្ទាប់មក សន្តិសុខស្រុកក៏បញ្ជូន ហន ទៅមន្ទីរសន្តិសុខពពកវិល។  ក្រៅពីដឹកនាំប្រជាជនធ្វើ នៅរោងបាយរបស់ខ្ញុំមានអ្នកចិញ្ចឹមជ្រូកចំនួន១០០ក្បាល ហើយពេលខ្លះអ្នកធ្វើការក្នុងរោងបាយលួចជ្រូកយកទៅហូប ដូច្នេះខ្ញុំក៏រាយការណ៍ទៅសហករណ៍ថា ជ្រូកធំៗបានស៊ីជ្រូកតូចដើម្បីកុំឱ្យសហករណ៍ចាប់កំហុស។

នៅឆ្នាំ១៩៧៧ កម្មាភិបាលខ្មែរក្រហមមកពីភូមិខាងនិរតី បានមកចាប់កម្មាភិបាលភូមិឃុំស្រុកនិងចាប់ប្រធានសហករណ៍ច្រកបាវ រួចហើយដាក់លើឡានអាហ្ស៊ីបអាដឺ ដែលមានសរសេរលើជញ្ជាំងរថយន្តថា រថយន្តដឹកជនក្បត់០០៣និង០០៤។ ជាក់ស្តែង ខ្ញុំឃើញកងសន្តិសុខមកចាប់ឈ្មោះ យឿង គណៈឃុំសង្កែនៅមុខខ្ញុំតែម្តង គឺនៅមុនពេលសន្តិសុខដឹកចេញទៅ យឿង បានហុចក្រមាមកឱ្យខ្ញុំ និងនិយាយមកកាន់ខ្ញុំថា ឪស្លាប់ហើយ។ បន្ទាប់ពីចាប់កម្មាភិបាលមកពីភូមិភាគនិរតីចាប់កម្មាភិបាលចាស់ៗនៅស្រុករំដួលអស់ ខ្មែរក្រហមបានដាក់កម្មាភិបាលមកពីនិរតីមកដឹកនាំជំនួសវិញ ហើយខ្ញុំក៏មិនស្គាល់អ្នកទាំងអស់នោះដែរ។

នៅរដូវវស្សា ឆ្នាំ១៩៧៧ កម្មាភិបាលមកពីភូមិភាគនិរតីបញ្ជូនខ្ញុំនិងគ្រួសារឱ្យខ្ញុំទៅរស់នៅ និងធ្វើស្រែនៅកំពង់សឹង ស្រុកព្រះសេ្តច ខេត្តព្រៃវែង។ រហូតដល់ស្រូវចេញផ្កា ទើបខ្មែរក្រហមជម្លៀសខ្ញុំនិងគ្រួសារទៅជិះស្រឡាងឆ្លងទន្លេនៅអ្នកលឿង ទៅឈប់នៅច្បារអំពៅ ក្នុងក្រុងភ្នំពេញ។ ខ្ញុំដេកនៅច្បារអំពៅមួយយប់។ លុះព្រឹកឡើងខ្មែរក្រហមចែកបាយមួយកញ្ចប់ ក្រមាខៀវមួយ អាវខៀវមួយ និងខោខ្មៅមួយឱ្យខ្ញុំ។ នៅពេលល្ងាចថ្ងៃដដែល ខ្មែរក្រហមយករថយន្តមកដឹកខ្ញុំ និងគ្រួសារទៅដាក់នៅចំណតរថភ្លើងក្នុងក្រុងភ្នំពេញ ដើម្បីជិះរថភ្លើងបន្តទៅឈប់នៅស្វាយដូនកែវ ក្នុងស្រុកបាកាន ខេត្តពោធិ៍សាត់។ បន្ទាប់មកទើបខ្មែរក្រហមយករថយន្តមកដឹកខ្ញុំនិងគ្រួសារទៅដាក់នៅសហករណ៍កូនក្អែក ស្ថិតនៅក្នុងឃុំមោងឫស្សី ស្រុកមោងឫស្សី ខេត្តបាត់ដំបង តំបន់២ ភូមិភាគពាយ័ព្យ។ នៅទីនោះ ខ្ញុំឃើញផ្ទះប្រជាជនជាច្រើនខ្នងទុកចោល ដោយមិនឃើញមានមនុស្សរស់នៅឡើយ។ ខ្ញុំក៏បានសួរប្រធានរោងបាយដែលជាប្រជាជនមូលដ្ឋាននៅទីនោះថាតើម្ចាស់ផ្ទះទៅណាអស់ហើយ? ប្រធានរោងបាយប្រាប់ថា ស្លាប់អស់ហើយ ហើយបានសួរខ្ញុំវិញថាក្មួយមកពីខេត្តណា? ខ្ញុំក៏ប្រាប់ថាមកពីខេត្តស្វាយរៀង។ ឮដូច្នេះប្រធានរោងបាយប្រាប់ខ្ញុំថា ប្រសិនបើខ្ញុំប្រាប់ថានៅស្វាយរៀងនឹងស្លាប់មិនខាន។​ ភ្លាមនោះស្រាប់តែប្រធានសហករណ៍មកដល់ ហើយសួរថា តើមានប្រជាជនថ្មីប៉ុន្មានគ្រួសារ? ស្អែកត្រូវយកទៅអប់រំ។ ពេលឮដូច្នេះ ខ្ញុំបានលួចឱ្យម្ជុល និងថ្មដែកកេះទៅប្រធានសហករណ៍ដើម្បីឱ្យជួយថែរក្សាខ្ញុំនិងគ្រួសារ។ បន្ទាប់មក ប្រធានសហករណ៍បានចាត់តាំងខ្ញុំឱ្យមើលថែទាំចម្ការក្រូច, ប្រពន្ធខ្ញុំនៅកងស្ទូង ហើយកូនតូចៗរបស់ខ្ញុំដើរកាត់ដើមទន្រ្ទានខែត្រ និងប្រមូលអាចម៍គោធ្វើជីដាក់ស្រែ។ នៅទីនោះ ប្រធានសហករណ៍ចែករបបអង្ករពីរកំប៉ុងសម្រាប់មនុស្ស១០នាក់។ រាល់ថ្ងៃ ខ្ញុំតែងតែយកចិត្តប្រធានរោងបាយ និងប្រធានសហករណ៍ ដោយធ្វើសរសៃ ប្របាច់ជើងច្របាច់ដៃ និងច្រៀងឱ្យស្តាប់ ធ្វើឱ្យប្រធានរោងបាយនិងសហករណ៍ស្រឡាញ់ចូលចិត្តខ្ញុំយ៉ាងខ្លាំង។

ថ្ងៃមួយគណៈស្រុកឈ្មោះ ឌឿន និងប្រពន្ធឈ្មោះ សារឹម បានមកដល់ចម្ការក្រូច និងបានហៅខ្ញុំទៅសួរថា ក្នុងចំណោមក្រូច២០ដើម តើមានក្រូចប៉ុន្មានដើមឆ្ងាញ់? ខ្ញុំឆ្លើយថា មានផ្លែក្រូចឆ្ងាញ់តែពីរដើមប៉ុណ្ណោះ ហើយខ្ញុំបាននាំគណៈស្រុកឈ្មោះ ឌឿន និងប្រពន្ធទៅមើលដើមក្រូចនោះ។  គណៈស្រុកឈ្មោះ ឌឿន បេះផ្លែក្រូចនោះហូប រួចហើយពេញចិត្តយ៉ាងខ្លាំង។

នៅកងទ័ពពេលវៀតណាម និងកងរណសិរ្សសាមគ្គីសង្រ្គោះជាតិកម្ពុជាចូលមករំដោះប្រទេសកម្ពុជា​ នៅដើមខែមករា ឆ្នាំ១៩៧៩ នៅសហរណ៍កូនក្អែករបស់ខ្ញុំគឺខ្មែរក្រហមនៅគ្រប់គ្រងនៅឡើយ។ លុះក្រោយមក ប្អូនថ្លៃរបស់ខ្ញុំឈ្មោះ ហែម ភី បានរត់ភៀសខ្លួនពីខ្មែរក្រហមមកនៅជាមួយវៀតណាម និងកងទ័ពរណសិរ្សសាមគ្គីសង្រ្គោះជាតិកម្ពុជាវិញ។ ដូច្នេះសន្តិសុខ ខ្មែរក្រហមមកចាប់ខ្ញុំ រួមទាំងប្រជាជន៩៦នាក់ផ្សេងទៀត។ នៅពេលយប់ប្រធានសន្តិសុខឈ្មោះ ជ្រឿន បានធាក់ខ្ញុំមួយជើង និងរុញខ្ញុំទៅកន្លែងឃុំឃាំង ហើយខ្ញុំក៏ស្រែកអូញ ហើយក្រាញដោយផ្អែកនៅពាងទឹក។ ខណៈនោះប្រធានរោងបាយ និងប្រធានសហករណ៍នៅទីនោះដែរហើយចំណាំសំឡេងខ្ញុំ ក៏ស្នើឱ្យប្រធានសន្តិសុខដោះលែងខ្ញុំ។ ខ្ញុំនិងគ្រួសារបានទៅលាក់ខ្លួននៅតាមព្រៃដោយដើររកត្រីយកមកហូប ហើយយប់ចូលដេកមកនៅក្នុងភូមិ។

នៅខែមិថុនា ឆ្នាំ១៩៧៩ ខ្ញុំនិងគ្រួសារ បានវិលត្រឡប់មកស្រុកកំណើតនៅវិញ។   ពេលមកដល់ផ្ទះ ប្រជាជនក្នុងភូមិបានរាយការណ៍ឱ្យអាជ្ញាធរឃុំ និងវៀតណាម ហើយអាជ្ញាឃុំនិងវៀតណាមបានហៅខ្ញុំទៅរៀននយោបាយ និងឃុំឃាំងខ្ញុំនៅឃុំកំពង់ចករយៈពេលមួយខែ ព្រោះខ្ញុំធ្លាប់ធ្វើជាប្រធានរោងបាយក្នុងរបបខ្មែរក្រហម។ នៅអំឡុងពេលនោះ មានវៀតណាមចំនួនពីរនាក់នៅគ្រប់គ្រងឃុំកំពង់ចក ចំណែកស្រុករំដួលក៏វៀតណាមគ្រប់គ្រងដែរនិងមានចំនួនច្រើនជាងឃុំ ដោយឡែកនៅក្នុងភូមិមិនមានវៀតណាមមកគ្រប់គ្រងទេ។ ក្រោយអាជ្ញាធរឃុំ និងកងទ័ពវៀតណាមដោះលែងខ្ញុំ ខ្ញុំក៏ចូលធ្វើឈ្លបឃុំ។ រយៈពេលមួយសប្តាហ៍ក្រោយមក រដ្ឋអំណាចឃុំបានឱ្យខ្ញុំធ្វើប្រវត្តិរូប និងចាត់តាំងខ្ញុំឱ្យធ្វើជាអនុប្រធានឈ្លបឃុំ គ្រប់គ្រងលើសមាជិក៣០នាក់។ ខ្ញុំធ្វើអនុប្រធានឈ្លបឃុំរយៈពេល៦ឆ្នាំ ទើបរដ្ឋអំណាចបញ្ជូនខ្ញុំឱ្យឡើងទៅវាយជាមួយខ្មែរក្រហម។ ក្រោយមក ទើបខ្ញុំសុំលាឈប់ធ្វើជាឈ្លបឃុំវិញ។ បន្ទាប់ពីបោះឆ្នោតឆ្នាំ១៩៩៣ រដ្ឋាភិបាលជ្រើសរើសខ្ញុំឱ្យធ្វើជាមេភូមិ ហើយមកដល់សព្វថ្ងៃធ្វើជាសមាជិកភូមិ។

[1] មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា, គម្រោងជំរុញឱ្យមានការទទួលខុសត្រូវ, បទសម្ភាសន៍ ឡុង ដានី ជាមួយ ជុំ សារឹម ហៅ សារ៉ន រស់នៅភូមិកំពង់អំពិល ឃុំកំពង់អំពិល ស្រុករំដួល ខេត្តស្វាយរៀង។ ថ្ងៃទី១៨ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០១៨។

អត្ថបទដោយ៖ សោម ប៊ុនថន

កំណែអក្ខរាវិរុទ្ធដោយ៖ ភា រស្មី