អតីតជានារីអង្គការបដិវត្តន៍[1]ខ្មែរក្រហម ដែលបានទទួលភារកិច្ចជាជំនួយការយុវជនឃុំស្វាយឃ្លាំង និងជាអ្នកឃោសនាឱ្យស្រ្តីជនជាតិចាមក្នុងឃុំស្វាយឃ្លាំងកាត់សក់ខ្លី ដើម្បីងាយស្រួលធ្វើស្រែចម្ការ ដូចជាដកសំណាបឬស្ទូងស្រូវជូនអង្គការបដិវត្តន៍ជាដើម។​ ឌុល ថាត មានចិត្តសប្បាយរីករាយ ក្នុងការចែករំលែករឿងរ៉ាវរបស់ខ្លួន ដែលធ្លាប់ជ្រុលខ្លួនចូលរួមបម្រើការឱ្យរបបខ្មែរក្រហម ដើម្បីចងក្រងជាឯកសារទុកបង្រៀនដល់យុវជនជំនាន់ក្រោយ មុនពេលគាត់ស្លាប់។    ថាត បានបន្ថែមទៀតថា រឿងរ៉ាវនៃការឆ្លងកាត់ក្នុងរបបខ្មែរក្រហមបានផ្ទុកក្នុងខ្លួនរបស់គាត់ជាច្រើនឆ្នាំកន្លងមកហើយ។ នៅពេលដែលបុគ្គលិកមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជាមកសួរនាំ គាត់ពិតជាសប្បាយរីករាយក្នុងការចែករំលែកបទពិសោធន៍ជាអ្នកបដិវត្តន៍។ ការចែករំលែករបស់គាត់ក៏ជាចំណែកមួយក្នុងការជួយទប់ស្កាត់ អនាគតកម្ពុជាដោយគ្មានអំពើប្រល័យពូជសាសន៍[2] និងរារាំងកុំឱ្យមានអំពើឃោរឃៅកើតឡើងសារជាថ្មី។

ខ្ញុំឈ្មោះ ឌុល ថាត[3]  ឈ្មោះហៅក្រៅ ឌុល អាន ភេទស្រី កើតខែធ្នូ ឆ្នាំ១៩៥៤ នៅភូមិព្រែកច្រឹង[4] ឃុំស្វាយឃ្លាំង ស្រុកក្រូចឆ្មារ ខេត្តកំពង់ចាម (បច្ចុប្បន្នខេត្តត្បូងឃ្មុំ)។ ក្រោយរបបខ្មែរក្រហមខ្ញុំផ្លាស់ទីលំនៅ មករស់នៅក្នុងភូមិទី៤ ឃុំរកាខ្នុរ ស្រុកក្រូចឆ្មារ ខេត្តកំពង់ចាម។ ខ្ញុំមានឪពុកឈ្មោះ ជា ឌុល (ស្លាប់ក្នុងឆ្នាំ១៩៨៧) និង ម្តាយឈ្មោះ ឈុន ស៊ីម ដែលក្នុងឆ្នាំ១៩៧៤ ទទួលភារកិច្ចជាប្រធាននារីស្នេហាជាតិភូមិ (ស្លាប់នៅឆ្នាំ១៩៧៩ ដោយការលួចបាញ់ ពេលចលាចលនៅក្នុងព្រៃជប់)។ ខ្ញុំមានបងប្អូនបង្កើតចំនួន៨នាក់ ក្នុងនោះគឺមានប្រុសចំនួន៤នាក់។ ខ្ញុំជាកូនទីពីរក្នុងគ្រួសារ។ ក្នុងរបបខ្មែរក្រហមបងប្រុសរបស់ខ្ញុំឈ្មោះ ជា ឌឿន ហៅជា ធី ជាយោធាភូមិភាគបូព៌ា និង ប្អូនប្រុសឈ្មោះ ជា ផល បានបាត់ខ្លួនរហូត

មកដល់បច្ចុប្បន្ន។ ចំណែកប្អូនស្រីចំនួនពីរនាក់ទៀតឈ្មោះ អៀន និង ថេន បានស្លាប់ដោយការលួចបាញ់ ពេលចលាចលក្នុងឆ្នាំដើម១៩៧៩ នៅក្នុងព្រៃជប់ខណៈពេលនៅមើលថែទាំម្តាយរបស់ខ្ញុំដែលគាត់មានជំងឺដើរមិនរួច។

រំឭកកាលពីកុមារភាព ដោយសារគ្រួសាររបស់ខ្ញុំមានជីវភាពក្រលំបាក ខ្វះខាតខ្លាំង ខ្ញុំត្រូវបង្ខំចិត្តឈប់រៀនក្នុងថ្នាក់ទី១២ចាស់ ក្រោយពីបានចូលរៀនក្នុងសាលារយៈពេលពីរខែ។ បន្ទាប់ពីឈប់រៀន ខ្ញុំត្រូវត្រឡប់មកមើលថែទាំប្អូនៗ ជាពិសេសប្អូនស្រីពៅរបស់ខ្ញុំឈ្មោះ ថេន ដែលត្រូវបៅទឹកដោះគោកំប៉ុង ព្រោះម្តាយខ្ញុំចេញទៅលក់បបរនៅផ្សារព្រែកច្រឹង ចំណែកឪពុកខ្ញុំត្រូវទៅស៊ីឈ្នួលរត់រទេះកង់។ ដោយសារជីវភាពក្នុងគ្រួសារលំបាក និងឈឺចាប់ចំពោះវណ្ណៈជិះជាន់លើកម្មករ កសិករក្រីក្រ ព្រមទាំងស្ដាប់តាមអង្គការដឹកនាំ ខ្ញុំក៏ចូលបដិវត្ដន៍នៅថៃ្ងទី៤ ខែឧសភា ឆ្នាំ១៩៧២ តាមរយៈឈ្មោះ មាក ដែលមានតួនាទីជាយុវជនឃុំ។ ចូលបម្រើបដិវត្ដន៍ដំបូង អង្គការឱ្យមេជ្រូកមកខ្ញុំចិញ្ចឹម។ នៅពេលមេជ្រូកកើតកូន ខ្ញុំមានតួនាទីចែករំលែកមេជ្រូកឬកូនជ្រូកទៅកាន់យុវនារីផ្សេងទៀតក្នុងភូមិ ឱ្យចិញ្ចឹមដើម្បីជួយសម្រួលជីវភាពគ្រួសារប្រចាំថ្ងៃ។ ក្រៅពីនោះ ខ្ញុំមានភារកិច្ចជួយបង្រៀនយុវនារីជនជាតិចាមជាពិសេសចាមនៅស្វាយឃ្លាំងក្នុងភូមិទី៦  ឱ្យចេះស្ទូងស្រូវ និង ដកសំណាប។

នៅខែកញ្ញា ឆ្នាំ១៩៧៤  ដោយសារអង្គការឃើញជីវភាពគ្រួសារខ្ញុំខ្វះខាត មានបងប្អូនច្រើន មាន វណ្ណៈជាកសិករក្រ ដើរស៊ីឈ្នួល និងធ្វើស្រែចម្ការ ប៉ុន្ដែក៏ជាក្រុមគ្រួសារមានគុណសម្បត្តិ ព្រោះមានកូនប្រុសឈ្មោះ ជា ឌឿន ហៅជា ធី ចេញទៅធ្វើកងទ័ពភូមិភាគតាំងពីឆ្នាំ១៩៧២។ ចំណុចទាំងអស់នេះបញ្ជាក់ថាគ្រួសារខ្ញុំព្រមលះបង់ជូនអង្គការ ទើបអង្គការថ្នាក់ឃុំ ជ្រើសរើសខ្ញុំឱ្យចូលធ្វើជានារីឃុំ ចំណែក ម្តាយរបស់ខ្ញុំមានតួនាទីជាប្រធាននារីស្នេហាជាតិភូមិ។ ការជ្រើសរើសពីអង្គការឃុំ ក៏ជាបំណងរបស់ខ្ញុំ ដែលចង់ចូលធ្វើការក្នុងជួរបដិវត្តន៍។ កាលនោះប្រធានឃុំស្វាយឃ្លាំងមានឈ្មោះ តាឡុង ហើយគឺគាត់មានតួនាទីក្ដាប់ឃុំទាំងមូល។ ខ្ញុំត្រូវផ្លាស់ពីផ្ទះទៅរស់នៅទីតាំងឃុំផ្ទាល់ ដែលពេលនោះមានមិត្តនារីភូមិផ្សេងទៀតចំនួនបីនាក់ទៀតឈ្មោះ ស៊ីន, សូភី និង សេង។ ក្រោយពីបានចូលធ្វើការ ភារកិច្ចនារីឃុំរបស់ខ្ញុំ និងនារីបីនាក់ទៀត គឺអង្គការឱ្យចុះទៅស្នាក់នៅក្នុងភូមិជនជាតិចាម។ ខ្ញុំដឹកនាំឃោសនានារីជនជាតិចាមក្នុងឃុំស្វាយឃ្លាំង ដោយបង្ហាញពីភាពងាយស្រួលរបស់ខ្ញុំដែលមានសក់ខ្លី  ​និងស្នើឱ្យនារីចាម ក្មេងៗក្រមុំកាត់សក់ខ្លី ព្រោះសក់វែងវាពិបាកក្នុងការចង ឬ បួងសក់ និងសក់ខ្លីមានភាពងាយស្រួលពេលចុះស្ទូងមិនលំបាក។ នៅពេលនោះ គឺនារីៗជនជាតិចាម ព្រមកាត់សក់តាមខ្ញុំ។ ក្មេងក្រមុំមួយចំនួន នាំគ្នាមកឱ្យខ្ញុំកាត់សក់ទាំងយប់ក៏មាន។ ដោយហេតុនេះ នាំឱ្យឪពុកម្តាយ និងថ្នាក់ដឹកនាំក្នុងភូមិកើតមានសេចក្ដីមិនពេញចិត្ត បូកផ្សំជាមួយការបាត់ខ្លួនរបស់ថ្នាក់ដឹកនាំសាសនាធំៗ តួន (គ្រូបង្រៀន)  បុរសៗក្នុងភូមិស្វាយឃ្លាំងក៏នាំគ្នាឡើងបះបោរជាមួយកម្លាំងខ្មែរក្រហម។  តែជាសំណាងល្អរបស់ខ្ញុំ មុនកើតហេតុនៃការបះបោរ គឺមានបុរសជនជាតិចាមម្នាក់មកប្រាប់ឱ្យក្រុមរបស់ខ្ញុំចេញភូមិ ដោយគាត់ថែមទាំងរករទេះសេះដឹកក្រុមខ្ញុំចេញពីភូមិ។ ប៉ុន្ដែជាអកុសល យុវជនខាងផ្នែកវប្បធម៌ម្នាក់ឈ្មោះ ចែត បានភ្លេចរបស់ ហើយត្រឡប់ទៅយកវិញម្នាក់ឯង ក៏ត្រូវកម្លាំងបះបោរកាប់សម្លាប់។  ក្រោយមក សកម្មភាពបះបោរ ត្រូវបានបង្រ្កាបដោយកងទ័ពស្រុក។ បន្ទាប់មកកងទ័ពខ្មែរក្រហម បានចងជនជាតិចាមជាច្រើនខ្សែវែងៗ ក្នុងមួយខ្សែមានមនុស្សប្រហែលជាពី២០ ទៅ៣០នាក់ យកចេញទៅ។ ខ្ញុំមិនដឹងថាកងទ័ពយកទៅសម្លាប់ ឬ យកទៅឃុំឃាំងនៅទីណានោះឡើយ។ ខ្ញុំលែងហ៊ានរស់នៅភូមិចាម ក៏ផ្លាស់ដូរមករស់នៅភូមិខ្ពបរការ[5] ដែលមានតែប្រជាជនខ្មែរ។ ស្ថិតនៅទីតាំងភូមិខ្ពបរការ ខ្ញុំត្រូវចុះជួយប្រជាជនស្ទូងស្រូវ។ បានរយៈពេលជាងមួយខែ ដោយសារអង្គការឃើញអំពីសីលធម៌រស់នៅរបស់ខ្ញុំក្រោយពីចូលបដិវត្តន៍ ចេះសុភាពរាបសារ មានសីលធម៌ល្អ ប្រយុទ្ធដាច់ខាតលើភារកិច្ចដែលបក្សប្រគល់ឱ្យ ទើបអង្គការដំឡើងឱ្យធ្វើជាប្រធានក្រុមមន្ទីរសេដ្ឋកិច្ច នៅភូមិភាគបូព៌ា ក្នុងខែតុលា ឆ្នាំ១៩៧៥។

នៅចុងឆ្នាំ១៩៧៥ អង្គការចាត់តាំងឈ្មោះខ្ញុំ និងយុវជនក្នុងស្រុកក្រូចឆ្មារប្រហែលជា២០០នាក់ឱ្យឡើងទៅធ្វើយោធានៅទីក្រុងភ្នំពេញ។ ប៉ុន្តែមុននឹងខ្ញុំអាចឡើងទៅក្រុងភ្នំពេញ អង្គការតម្រូវឱ្យខ្ញុំមកលត់ដំ ហ្វឹកហាត់ក្បួនយោធា ឱ្យចេះផ្នែកវិន័យយោធា នៅទីតាំងវត្ដមេបុណ្យ ស្ថិតក្នុងភូមិចក ខេត្តព្រៃវែង រយៈពេលមួយខែសិន។ ដល់ពេលមកដល់ភ្នំពេញ ដំបូងអង្គការឱ្យខ្ញុំនៅខាងភូមិមង្គលជ័យ ស្រុកកៀនស្វាយ និងអង្គការបន្តឱ្យយុវជនទាំងអស់លត់ដំបន្ថែមទៀត។ ពាក្យលត់ដំរបស់អង្គការ គឺឱ្យយុវជនចុះស្ទូងស្រូវ និង ធ្វើស្រែ។  ក្រោយមកទើបអង្គការជ្រើសរើសខ្ញុំឱ្យទៅធ្វើការនៅក្រសួងកសិកម្មជិតទឹកថ្លា។ ប្រធានក្រសួងកសិកម្មដំបូងឈ្មោះ នួន ជា ដែលគ្រប់គ្នាហៅថាតា នួន ជា (មិនមែន នួន ជា អនុលេខាបក្សទេ)។ ក្រោយមកអង្គការដក នួន ជា ចេញ ក៏មានប្រធានគ្រប់គ្រង់ថ្មីឈ្មោះ តាសាវ៉ាត។  នៅក្នុងក្រសួងកសិកម្មផ្នែកនារីមានឈ្មោះ លី(ស្រី) គឺជាអ្នកអប់រំ ចំណែកយុវជនគឺមានឈ្មោះ មួន។ ខ្ញុំធ្លាប់ជួប នួន ជា និង ខៀវ សំផន នៅពេលមានសនិ្នបាតបក្សនៅស្ដាតអឡាំពិក។ ខ្ញុំចាំសំដីរបស់ ខៀវ សំផន និយាយថា «ការអប់រំអ្នកខាងផ្នែកកសិកម្ម ឱ្យខំធ្វើស្រែ គឺដើ​ម្បីជាគំរូល្អដល់ប្រជាជន។ ឱ្យប្រជាជនខំប្រឹងប្រែង និងឱ្យប្រជាជនឃើញថាយើងជាកម្លាំងស្នូល»។  នៅខែមករា ឆ្នាំ១៩៧៦ អង្គការបានចាត់តាំងខ្ញុំឱ្យធ្វើជាគណៈកងអនុសេនាតូច ប្រចាំកសិដ្ឋានអង្គរជ័យរហូតដល់ឆ្នាំ១៩៧៨។ នៅឆ្នាំ១៩៧៨ អង្គការផ្លាស់ខ្ញុំឱ្យមកធ្វើការនៅតំបន់ទឹកថ្លា ផ្នែករោងចក្រក្រឡឹង ដោយមូលហេតុកម្លាំងរបស់អង្គការ ខ្វះ ។ បន្ទាប់ពីឆ្នាំ១៩៧៧ អង្គការចាប់ផ្ដើមធ្វើប្រវត្តិរូបបដិវត្តន៍របស់យុវនារី និង យុវជនជាញឹកញាប់។ រាល់ពេលធ្វើប្រវត្តិរូប ខ្ញុំមិនហ៊ានកុហកអង្គការឡើយ។

នៅដើមឆ្នាំ១៩៧៩ កងទ័ពរណសិរ្សសាមគ្គីសង្គ្រោះជាតិកម្ពុជា សហការជាមួយកងទ័ពស្ម័គ្រចិត្តវៀតណាម បានវាយរំដោះប្រទេសកម្ពុជាពីទិសខាងកើត និងសង្គ្រោះប្រជាជនបានជាបន្តបន្ទាប់។ នៅថ្ងៃទី៧ ខែមករា ឆ្នាំ១៩៧៩ កងទ័ពបានវាយរំដោះទីក្រុងភ្នំពេញ ហើយថ្ងៃនេះបានក្លាយជាថ្ងៃប្រវត្តិសាស្ត្រនៃការរំដោះជាតិ។ រណសិរ្សនេះ បានបង្កើតរបបថ្មីឈ្មោះថា «សាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា»⁶។  ប៉ុន្ដែខ្ញុំ ត្រូវរត់ភៀសខ្លួនតាមកងទ័ពខ្មែរក្រហមទៅរស់នៅព្រំដែនថៃរហូតដល់ឆ្នាំ១៩៩២ ទើបត្រឡប់មកស្រុកកំណើតវិញ។

អត្ថបទដោយ មីន សាណាស់

[1] អង្គការបដិវត្តន៍ គឺត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយស្រ្តីនិងបុរស ដែលជាសមាជិកបក្សកុម្មុយនីស្តកម្ពុជា។

[2] ពាក្យ «អនាគតកម្ពុជាដោយគ្មានអំពើប្រល័យពូជសាសន៍» គឺជាសន្និសីទ មានគោលបំណងបង្កើតជាសហគមន៍ចម្រុះជាតិសាសន៍ ដោយប្រមូលផ្តុំអ្នកជំនាញផ្នែកសិទ្ធិមនុស្ស និងការទប់ស្កាត់អំពើប្រល័យពូជសាសន៍ នៅក្នុងប្រទេសក្រោយជម្លោះ ដែលអាចចែករំលែកគំនិតច្នៃប្រតិដ្ឋនិងការអនុវត្តល្អបំផុតដើម្បីធ្វើការរួមគ្នាក្នុងការកសាងសន្តិភាពយូរអង្វែងក្នុងប្រទេសកម្ពុជានិងសកលលោក។ អានបន្ថែម៖ https://www.dccamconference.org/

[3]ឯកសារប្រវត្តិរូបបដិវត្តន៍លេខ I02702 តម្កល់នៅបណ្ដាសារមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា។ និង ឯកសារក្នុងវេបផ្សាយ https://databases.dccam.org/cbio-details1?id=1539, https://databases.dccam.org/pab-details1?id=2095  និងឯកសារបទសម្ភាសន៍លេខ KCI1110 តម្កល់នៅបណ្ដាសារមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា។ សម្ភាសន៍ដោយ ឡុង ដានី ទីតាំងស្ថិតនៅក្នុងភូមិទី៤ ឃុំរកាខ្នុរ ស្រុកក្រូចឆ្មារ ខេត្តកំពង់ចាម។ ក្នុងថ្ងៃទី២០ ខែមីនា ឆ្នាំ២០០៤

[4] បច្ចុប្បន្នស្ថិតនៅភូមិទី៦ ឃុំស្វាយឃ្លាំង ស្រុកក្រូចឆ្មារ ខេត្តត្បូងឃ្មុំ។

[5] បច្ចុប្បន្នស្ថិតនៅភូមិទី១ ឃុំស្វាយឃ្លាំង ស្រុកក្រូចឆ្មារ ខេត្តត្បូងឃ្មុំ។