តាមរយៈការសម្ភាសជាមួយប្រពន្ធឈ្មោះ មាំង ហ៊ិន មានអាយុ ៧០ឆ្នាំ (គិតក្នុងឆ្នាំ២០០៦) មានស្រុកកំណើត និងរស់នៅភូមិបវេល ឃុំបួវិល ស្រុកបវេល ខេត្តបាត់ដំបង បានឲ្យដឹងថា អែ រ៉ូន ភេទប្រុស កើតក្នុងឆ្នាំវក មានឪពុកឈ្មោះ ឌុល, ម្ដាយឈ្មោះ សឿម និងមានបងប្អូនចំនួនប្រាំនាក់ ដោយ រ៉ូន ជាកូនទី៣។ ប្រពន្ធរបស់រ៉ូន ថា រ៉ូន ដែលជាអនុប្រធានសហករណ៍រាមសេនាបានបាត់ខ្លួនក្នុងរបបខ្មែរក្រហម។

នៅរបបសង្គមរាស្ត្រនិយម រ៉ូន រស់នៅភូមិកណ្តាល ឃុំបវិល (បវេល) ស្រុកមង្គលបូរី ខេត្តបាត់ដំបង និងធ្លាប់បួសរៀននៅវត្តបវេល អស់រយៈពេលជិតមួយឆ្នាំ។ បន្ទាប់មក រ៉ូន បានសឹក និងក្រោយពីសឹកបានមួយឆ្នាំ រ៉ូន ដែលមានអាយុ២០ជាងឆ្នាំ បានរៀបការជាមួយប្រពន្ធឈ្មោះ មាំង ហ៊ិន និងប្រកបរបរធ្វើស្រែចម្ការ រហូតដល់ស្រុកទេសកើតមានចលាចល និងសង្គ្រាមក្នុងអំឡុងដើមទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៧០។[1]

នៅឆ្នាំ១៩៧២ រ៉ូន ដែលកំពុងរស់នៅខាងត្បូងស្ពានត្រពាំងកណ្ដាល បានទាក់ទងនឹងខ្សែរយៈខ្មែរក្រហមនៅភ្នំជ្រោយស្នា តំបន់កំពីងពួយ ឈ្មោះ ឃិល។ នៅពេលទាហាន លន់ នល់ បានដឹងអំពីការទាក់ទងនេះ រ៉ូន បានចាកចេញទៅព្រៃទាំងយប់ជាមួយសមាជិកបួននាក់ផ្សេងទៀត ក្នុងនោះមានឈ្មោះ អេង និងឈ្មោះ ជាងខាត។ ក្រោយចូលបដិវត្តខ្មែរក្រហម រ៉ូន ត្រូវទៅទិញឆ្នាំង ឬទិញក្រណាត់ឲ្យអង្គការនៅតំបន់ផ្សេង។

នៅរបបខ្មែរក្រហម ប្រជាជនទាំងអស់ត្រូវផ្លាស់មករស់នៅភូមិល្វា និងហូបរួមនៅរោង​បាយ។ រ៉ូន ធ្វើជាអ្នកគ្រប់គ្រងនៅភូមិល្វា ដែលមានចម្ងាយប្រហែល១២គីឡូម៉ែត្រពីភូមិបវេល។ រ៉ូន បាននាំប្រពន្ធកូនមករស់នៅជាមួយនៅភូមិល្វារហូតដល់ឆ្នាំ១៩៧៧។ ជារៀងរាល់ថ្ងៃ រ៉ូន ត្រូវទៅធ្វើការ និងដើរពិនិត្យតាមសហករណ៍ ដូចជាការងារដាំចេក​, ដូង, ដំឡូងជ្វា, ដំឡូងគ, ស្រូវ, និងអំពៅ ដោយមានកំាភ្លើងមួយដើមជាប់នឹងខ្លួនជានិច្ច។​ រ៉ូន ត្រូវអនុវត្តតាមផែនការដែលបញ្ជាពីថ្នាក់លើ ដោយឲ្យប្រជាជនហូបបបរ នៅពេលស្រូវមានពេញជង្រុក។ ជួនកាល រ៉ូន ត្រូវធ្វើការនៅតំបន់ឆ្ងាយ និងស្នាក់នៅសហករណ៍ផ្សេងអស់រយៈពេលមួយយប់ឬពីរយប់ ទើបត្រលប់មកផ្ទះជួបជុំប្រពន្ធកូន។ ប្រពន្ធរបស់រ៉ូន និយាយថា ជារៀងរាល់ថ្ងៃ រ៉ូន តែងតែចេញទៅធ្វើការពីព្រលឹម ហើយត្រលប់មកផ្ទះហូបបាយ និងជុំជួបជាមួយគ្រួសារនៅពេលល្ងាច។[2]

រ៉ូន បានចូលរួមរៀនសូត្រចំនួនបីដង និងបាត់ខ្លួននៅលើកទីបី ដោយរយៈពេលជាច្រើនខែ ទើបមានការរៀនសូត្រម្តង។ ប្រពន្ធរបស់រ៉ូន និយាយថា រ៉ូន ទៅប្រជុំជីវភាពនៅភូមិត្រពាំងកណ្ដាល ជាមួយមានសមាជិកបីនាក់ទៀត។ រ៉ូន ដែលជាគណៈសហករណ៍តែងតែចូលរួមប្រជុំជីវភាព និងរៀនសូត្រអំពីកិច្ចការងារនៅសហករណ៍ជាមួយគណៈស្រុកមង្គលបូរី ឈ្មោះ តាអឿន ដើម្បីពង្រឹងការងារ ដាក់ទិសដៅ និងផែនការឲ្យប្រជាជនដកស្ទូង ឬធ្វើជីជាដើម។ រ៉ូន ធ្លាប់និយាយប្រាប់ប្រពន្ធរបស់ខ្លួនអំពីរឿងរ៉ាវមួយចំនួនដែលកើតមានឡើងនៅក្នុងសហករណ៍ ដូចជាកំហុសរបស់ប្រជាជនជាដើម ប៉ុន្តែប្រពន្ធរបស់រ៉ូននិយាយថាគាត់មិនចងចាំអ្វីច្រើននោះទេ។ ប្រពន្ធរបស់រ៉ូន បន្តថា នៅទីនោះមានជនជាតិចាម, វៀតណាម និងចិន ហើយជនជាតិណាដែលមិនធ្វើការបានលឿនដូចជនជាតិចិននោះ ថ្នាក់លើនឹងជម្លៀសឲ្យទៅរស់នៅសហករណ៍ផ្សេង។ ចំណែក ប្រជាជន១៧មេសាមួយចំនួន ដែលជម្លៀសមកពីទីក្រុងភ្នំពេញ និងរួមទាំង រ៉ូន ត្រូវបានខ្មែរក្រហមហៅទៅរៀនសូត្រ និងមិនឃើញត្រលប់មកវិញនោះទេ។

តាមរយៈឯកសារលេខK០០២៩៣ តម្កល់នៅមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា ប្រវត្តិរូបអ្នកទោសជាប់ឃុំឃាំង ឈ្មោះដើម អែ រ៉ូន ភេទប្រុស មានអាយុ ៤៧ឆ្នាំ (គិតក្នុងឆ្នាំ១៩៧៨)។ នៅមុនរបបខ្មែរក្រហម រ៉ូន មានតួនាទីជាកម្មាភិបាលខាងទាក់ទងសមរភូមិមុខ និងនៅរបបខ្មែរក្រហមជាអនុប្រធានសហករណ៍រាមសេនា តំបន់៣។ រ៉ូន កើតក្នុងភូមិបវិល ឃុំបវិល ស្រុកមង្គលបូរី តំបន់បាត់ដំបង។ រ៉ូន មានឪពុកឈ្មោះ អែ ឌុល, ម្ដាយឈ្មោះ សឿម ជាអ្នកធ្វើស្រែនៅភូមិបវិល តំបន់៣។ រ៉ូន មានប្រពន្ធឈ្មោះ មាំង ហ៊ិន កើតនៅភូមិបវិល ឃុំបវិល ស្រុកមង្គលបូរី តំបន់បាត់ដំបង។ នៅរបបខ្មែរក្រហម ប្រពន្ធរបស់រ៉ូន រស់នៅសហករណ៍រាមសេនា តំបន់៣ និងមានកូនប្រុសចំនួនបួននាក់ ក្នុងនោះស្រីម្នាក់។ រ៉ូន ត្រូវបានឃាត់ខ្លួននៅភូមិភាគពាយ័ព្យ នៅថ្ងៃទី១៩ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៧៨។ រ៉ូន មានកម្ពស់ ១.៦១ម៉ែត្រ និងប្រវែងដងខ្លួន០.៨៣ម៉ែត្រ៕

[1] ឯកសារលេខ BBI០០៤២. (២០០៦). សម្ភាសជាមួយ មាំង ហ៊ិន ដោយ ឡុង ដានី នៅថ្ងៃទី២៤ ខែសីហា ឆ្នាំ២០០៦. មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា.

[2] ឯកសារលេខ K០០២៩៣. (១៩៧៨). ប្រវត្តិរូបអ្នកទោសជាប់ឃុំឃាំង ឈ្មោះ អែ រ៉ូន. មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា.

អត្ថបទដោយ ស៊្រាង លីហ៊ួរ