ខ្ញុំឈ្មោះ អេល ហ៊ីម អាយុ ៧០ឆ្នាំ រស់នៅភូមិសោយ១ ឃុំប៉ើស១ ស្រុកក្រូចឆ្មារ ខេត្តកំពង់ចាម(បច្ចុប្បន្ន ខេត្តត្បូងឃ្មុំ)។[1] ពីមុនខ្ញុំប្រកបរបរដាំខ្ទឹម។ នៅក្នុងរបបប៉ុល ពត ត្រូវបានខ្មែរក្រហមមិនឲ្យគោរពជំនឿខាងសាសនា[2] ត្រូវជម្រុះចោលទាំងអស់។ ខ្ញុំកាន់សាសនាឥស្លាមធ្វើម៉េចលែងបាន ត្រូវតែគោរពសាសនាមានកម្មាភិបាលខ្មែរក្រហមម្នាក់ជនជាតិចាមឈ្មោះ សុះ ប្រាប់ថាបើមិនជម្រុះចោលសាសនាទេ ថ្ងៃខាងមុខខ្មែរក្រហមនឹងធ្វើបាបមិនខាន។ ខ្ញុំចេះតែខ្លាច មិនហ៊ានសំយ៉ាងពេញលក្ខណទេ ហើយបើគ្មានមនុស្សទេ ទៅលួចសំយ៉ាងដូចធម្មតា ប៉ុន្តែធ្វើផង ខ្លាចផង។ ចាប់ពីពេលនោះមក កម្មាភិបាលខ្មែរក្រហមចេះតែតាមដានខ្ញុំ ហើយខ្ញុំអត់មានធ្វើអ្វីសោះ មិនទុកចិត្តចេះតែតាមដាន ព្រោះយប់ខ្ញុំឃើញខ្មែរក្រហមមកលបស្ដាប់នៅក្រោមផ្ទះ។ ខ្ញុំនឹកក្នុងចិត្តថា ចង់រត់ទៅភ្នំពេញ បណ្ដែតខ្លួនតាមទឹកទៅ ប៉ុន្តែមិនដាច់ចិត្តពីកូន បើរត់ទៅខ្លាចខ្មែរក្រហមធ្វើបាបកូននិងគ្រួសារនៅផ្ទះ ទើបខ្ញុំចេះតែទ្រាំនៅតទៅទៀត។

ថ្ងៃមួយប្រហែលម៉ោង១០ព្រឹក ខ្ញុំត្រឡប់មកពីចម្ការ ស្រាប់តែឈ្មោះ ម៉ាត់ ស៊េន មកហៅខ្ញុំ។ និយាយថា ឈប់ដេកនៅក្នុងចម្ការទៅ មកដេកនៅផ្ទះវិញ អត់អីទេមិនមានអ្នកណាធ្វើបាបទេ។ ខ្ញុំជឿត្រឡប់មកដេកផ្ទះ ដេកបានមួយយប់ ព្រលឹមឡើងខ្មែរក្រហមមកហៅទៅឃុំតែម្ដង។ ខ្ញុំសួរថា យកខ្ញុំទៅដាក់គុកទេអី បើថាយកខ្ញុំទៅដាក់គុក ខ្ញុំយកខោអាវទៅជាមួយ។ ខ្ញុំសួរដូច្នេះ ដោយសារតែពីមុនមក ខ្ញុំឃើញថាបើខ្មែរក្រហមហៅចុះពីលើផ្ទះច្បាស់ជាយកទៅដាក់គុក។  អង្គការចាប់ខ្ញុំយកដាក់នៅមន្ទីរឃុំពីរថ្ងៃ បន្ទាប់មកយកទៅដាក់នៅផ្ទះប្រជាជនឃុំប៉ើស២ មានគ្នា៦នាក់ និងមិនមានសួរអ្វីទាំងអស់។ នៅភូមិប៉ើស​ ខាងកើតវត្ត យកទៅដាក់នៅកន្លែងនឹងជិត១០ថ្ងៃបានមនុស្សចេះតែយកដាក់ ។ ខ្ញុំចេះតែសួរគ្នាថា តើយើងធ្វើខុសរឿងអីបានជាខ្មែរក្រហមចាប់ដាក់គុក។ ប្រជាជននៅក្នុងគុកភាគច្រើនគឺជាជនជាតិចាម មានតែខ្មែរម្នាក់ជានាយទុនពីដើមធ្វើឡថ្នាំ។ បន្ទាប់មកទៀត ខ្មែរក្រហមបានបញ្ជូនមកមន្ទីរស្រុកដោយដើរទៅតែម្ដង ហើយខាងខ្មែរក្រហម៤នាក់ជូនទៅ។ ពេលទៅដល់សន្ដិសុនខ្មែរក្រហមមកមើលនិយាយថា ពួកអាក្បាលខូច ។ ខ្ញុំនៅតែឆ្ងល់ថា ខ្ញុំមានខុសអ្វី បើដើរតាមធ្វើតាមទាំងអស់ហើយ នៅនឹកក្នុងចិត្តថាមានតែមួយមុខទេ គឺរឿងជម្រុះសាសនាទេ។ ខ្ញុំមិនដែលប្រកែកនិងមិនដែលនិយាយពាក្យអាក្រក់ទៅលើទេ។ ខ្ញុំត្រូវបានបញ្ជូនមកមន្ទីរស្រុកដាក់នៅក្នុងផ្ទះធំមួយ ៣ខ្នង ហើយខាងក្រោមធ្វើជញ្ជាំងជិតសម្រាប់ដាក់ខ្នោះ។ ខ្មែរក្រហមបានយកមនុស្សមកដាក់ផ្ទះប្រហែល២០០នាក់ និងចាក់សោរទាំងយប់ថ្ងៃ ទាល់តែដល់ពេលមកប្រជុំពីមាគ៌ាបានបើកចូល។  នៅពេលដែលអ្នកទោសចង់បត់ដៃបត់ជើងគឺស្រែកប្រាប់កម្មាភិបាលខ្មែរក្រហមចាក់សោរឲ្យ។ បើមានអ្នកពោះមិនស្រួល មកបើទ្វារមិនទាន់ជ្រុះប្រឡាក់ខោអាវ និងជ្រុះពីខាងលើទៅប៉ះអ្នកខាងក្រោម ហើយអ្នកក្រោមប្រឡាក់ជាងអ្នកខាងលើ។ ខ្មែរក្រហមយកធុងដាក់ទឹកដាក់នៅលើផ្ទះអត់មានគ្របទេ បើអ្នកណាចង់បត់ជើងដាក់ក្នុងធុងនោះហើយគឺមានក្លិនស្អុយខ្លាំងណាស់ជាងនៅក្នុងទឹកជ្រាំទៅទៀត។ បើមនុស្សចាស់ៗនៅបានតែពីរបីខែ ឡើងហើមមុខអស់។

ខ្ញុំនៅលើផ្ទះ សន្ដិសុខអាណិតខ្ញុំ ព្រលឹមឡើងហៅខ្ញុំទៅដឹកស្បៀងយកមកស្លធ្វើម្ហូបឲ្យពួកអ្នកគុកនោះហូប។ ខ្ញុំព្រលឹមឡើងទៅបេះត្រប់ បន្លែ ពីព្រោះដីយួននៅខ្សាច់ប្រឆេះប្រគល់ឲ្យសន្ដិសុខទាំងអស់។ សន្ដិសុខសួរថា៖ “ហ៊ីម! ឯងចេះដាំបន្លែបង្ការទេ?” ខ្ញុំឆ្លើយថាចេះ ព្រោះខ្លាចស្លាប់ និងចេះតែធ្វើទៅតាមអង្គការចាត់តាំង។ កាលណាសន្ដិសុខប្រើខ្ញុំទៅមិនរួច ខ្មែរក្រហមហៅអ្នកទោសបួនដប់នាក់ទៅជួយ គ្រាន់បើជាងនៅផ្ទះ។ ខ្ញុំទៅដាំបន្លែ ត្រសក់ រួចរកចេកមកឲ្យមន្ទីរស្ល ឲ្យពួកខ្ញុំហូបទាំងអស់គ្នា។ កាលណាខ្មែរក្រហមអត់ឲ្យខ្ញុំទៅភ្ជួរទេគឺឲ្យទៅដឹកអង្ករនិងពោត។ ចំណែកការហូបចុកនៅក្នុងគុក អង្ករមួយកំប៉ុងពោតបួនដប់កំប៉ុងលាយគ្នា ជួនកាលពោតសុទ្ធក៏មានដែរ ចែកគ្នាម្នាក់មួយវែកៗ។ ថ្ងៃមួយ តួន ជិ ដឹងថាខែនោះខែបួស ហើយបាយមួយវែកដែលសន្ដិសុខដែលឲ្យ មិនហូបទេ ហើយមានបងប្អូនខ្មែរដែលជាប់គុកជាមួយរាយការណ៍ប្រាប់ខ្មែរក្រហមថាតួន ជិ បួស ហើយខ្មែរក្រហមខឹង។ ខ្ញុំឮខ្មែរក្រហមនិយាយគ្នា នៅពេលដែលយកមនុស្សឲ្យសួរចម្លើយ។ នៅពេលខ្ញុំត្រឡប់មកវិញ ខ្ញុំបានប្រាប់លោកតា(តួនជិ)កុំថាបួស ព្រោះមកកន្លែងនេះខ្មែរក្រហមលែងមានសាសនាអស់ហើយ ប្រាប់ថាក្ដៅខ្លួនហូបបាយមិនចូលទេ។ លោកតានិយាយដូចខ្ញុំប្រាប់ពីមូលហេតុថាឈឺហូបបាយមិនចូល។ ខ្មែរក្រហមបានអនុគ្រោះ ព្រមទាំងប្រាប់ថា៖ “បើតាឈឺទុកបាយទៅ ពេលណាស្រួលខ្លួនហូបទៅ”។ ខ្ញុំសួរកម្មាភិបាលខ្មែរក្រហមថា​ ថ្ងៃណាបានហៅខ្ញុំទៅសួរចម្លើយនិងបានកាត់ទោសខ្ញុំ។ បើទម្រាំតែមិត្តឯងសួរចម្លើយខ្ញុំ និងកាត់ទោសខ្ញុំ ខ្ញុំនៅកាន់តែយូរឆ្នាំទៅទៀតហើយ កម្មាភិបាលខ្មែរក្រហមប្រាប់ថា ហ៊ីមឯងមិនបាច់សួរចម្លើយអីទេ ព្រោះដឹងពីប្រវត្តិអស់ហើយ។

អត្ថបទដោយ៖ ទូច វណ្ណេត

កំណែអក្ខរាវិរុទ្ធដោយ៖ ភា រស្មី

[1] ឯកសារ KCDC-Cam 0537 D24812 បទសម្ភាសន៍ អេល​ ហ៊ីម សម្ភាសន៍ដោយអ៊ីសា ឧស្មាន ថ្ងៃទី២៣ ខែមករា​ ឆ្នាំ២០០១, បណ្ណសារមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា

[2] ផេង ពង្សរ៉ាស៊ី, ដេវីដ ឆេដល័រ, គ្រីស្តូហ្វ័រ ឌៀរីង, សុភ័ក្រ ភាណា, «ប្រវត្តិសាស្រ្តកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ» (បោះពុម្ពលើកទី២ នៅកម្ពុជា ឆ្នាំ២០២០