(សៀមរាប)៖ អែម លៀម អាយុ ៦៣ឆ្នាំ មានទីកន្លែងកំណើត និងរស់នៅភូមិត្រាច ឃុំបល្ល័ង ស្រុកប្រាសាទបាគង ខេត្តសៀមរាប។ លៀម មានឪពុកឈ្មោះ អែម និងម្ដាយឈ្មោះ សៀង រ៉េម ជាកសិករ។

នៅឆ្នាំ១៩៧០ បន្ទាប់ពីមានរដ្ឋប្រហារនៅទីក្រុងភ្នំពេញ ប្រជាជនក្នុងភូមិរបស់លៀម បានទៅរស់នៅក្នុងវត្ត ដើម្បីគេចពីការទម្លាក់គ្រាប់បែក។ នៅទីនោះ លៀម ធ្វើស្រែចម្ការ, បុកអង្ករ និងឃ្វាលគោក្របី។ ក្រោយមក ខ្មែរក្រហមបានជម្លៀសប្រជាជនទៅរស់នៅ និងធ្វើការនៅសហករណ៍វាលធំ។ លៀម និយាយថា មិនយូរប៉ុន្មាន ​សហករណ៍វាលធំ ត្រូវបានយន្តហោះទម្លាក់គ្រាប់បែក បណ្ដាលឲ្យឆេះខូចខាតទាំងស្រុង។

នៅឆ្នាំ១៩៧៥ បន្ទាប់ពីខ្មែរក្រហមឡើងកាន់អំណាចនៅទីក្រុងភ្នំពេញ លៀម ត្រូវបានខ្មែរក្រហមចាត់ទុកជាប្រជាជនចាស់។ ចំណែក ព្រះសង្ឃត្រូវបានខ្មែរក្រហមបង្ខំឲ្យសឹក និងធ្វើពលកម្ម។ ប្រជាជនទាំងអស់ត្រូវស្លៀកពាក់ខោអាវពណ៌ខ្មៅ និងបង់ក្រមាក្រហម។ លៀម ចងចាំថា ប្រជាជនថ្មី ទាំងក្មេងទាំងចាស់ ត្រូវបានកងឈ្លបតាមដាន និងយកទៅកសាង (វាយសម្លាប់) ត្រឹមតែដោយសារកំហុសបន្តិចបន្តួច។ លៀម បន្តថា ចំពោះប្រជាជនថ្មី សូម្បីតែលួចមេ្ទស ឬគល់ស្លឹកគ្រៃ ក៏ត្រូវកងឈ្លបយកទៅកសាង ដោយត្រូវបាត់ខ្លួន ឬនាំទៅឃុំខ្លួននៅដំដែក។

លៀម ដែលមានអាយុ១៩ឆ្នាំនាពេលនោះ ត្រូវធ្វើការនៅក្នុងកងចល័ត ដោយត្រូវធ្វើស្រែ, លើកទំនប់, ដកស្ទូង និងភ្ជួររាស់ពីឃុំមួយទៅឃុំមួយ។ លៀម ត្រូវលើកទំនប់៧៨, ធ្វើផ្លូវទៅកំពង់ភ្លុក និងដកសំណាបនៅឃុំដំដែកជាដើម។

លៀម និយាយថា គាត់ត្រូវធ្វើពលកម្មហួសកម្លាំង និងហូបចុកមិនគ្រប់គ្រាន់ ដោយហូបតែបបរប៉ុណ្ណោះ។ នៅពេលប្រជាជនមានជំងឺ ខ្មែរក្រហមតែងតែចោទប្រកាន់ លៀម និងប្រជាជនថា «គ្រុនញាក់គ្រុនញ័រ គ្រុនត្រាក់ទ័រគ្រុនបាយបាន»។ នៅរបបខ្មែរក្រហម មានតែថ្នាំរាងដូចអាចម៍ទន្សាយ ដែលផ្សំពីដើមស្តៅ និងវល្លិបណ្ដូលពេជ្រប៉ុណ្ណោះ សម្រាប់ឲ្យព្យាបាលជំងឺរបស់ប្រជាជន។ ចំណែក កម្មាភិបាលខ្មែរក្រហម មានថ្នាំនាំចូលពីបរទេសសម្រាប់ព្យាបាលជំងឺ។

នៅឆ្នាំ១៩៧៩ បន្ទាប់ពីរបបខ្មែរក្រហមដួលរលំ លៀម បានធ្វើជាកងការពារភូមិ។ លៀម បានរៀបការជាមួយប្រពន្ធឈ្មោះ ប៊ុត ស៊ីម និងមានកូនប្រាំបួននាក់ ក្នុងនោះស្រីបួននាក់។ សព្វថ្ងៃ លៀម ធ្វើសមទានសីល និងមានជំងឺប្រចាំកាយ៕

សម្ភាសដោយ ដន ហុគី ថ្ងៃទី២៤ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២១

អត្ថបទដោយ ស្រ៊ាង លីហ៊ួរ ថ្ងៃទី២ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៥