ហង្ស គង់៖ ខ្ញុំរងរបួសចំក្បាលធ្ងន់ធ្ងរ
ហង្ស គង់ ភេទប្រុស អាយុ៧៨ឆ្នាំ មានទីកន្លែងកំណើតនៅភូមិបឹងជុំ ឃុំបាគង ស្រុកបាគង ខេត្តសៀមរាប។ បច្ចុប្បន្ន គង់ រស់នៅក្នុងស្រុកអន្លង់វែង ខេត្តឧត្តរមានជ័យ។
គង់ និយាយថា៖ «ខ្ញុំបានក្លាយខ្លួនជាជនពិការដោយសារតែសង្គ្រាមនៅចន្លោះឆ្នាំ១៩៧០ដល់១៩៩៨។ ខ្ញុំបានចូលបម្រើក្នុងជួរកងទ័ពខ្មែរក្រហម ដើម្បីការពារទឹកដី និងទាមទារអំណាចជូន សម្ដេចព្រះ នរោត្ដម សីហនុ។ ខ្ញុំបានតស៊ូជម្នះជាមួយការងារនេះរហូតដល់បាត់បង់ឪពុកម្ដាយ និងបងប្អូនជាទីស្រឡាញ់។ រាងកាយរបស់ខ្ញុំទទួលរងនូវពិការភាពដូចជា ផុងលលាដ៍ក្បាល ដាច់សរសៃកែងជើង និងថ្លង់ទៀតផង។ ជីវិតរស់ឆ្លងកាត់អតីតកាលដ៏ជូរចត់លើសមរភូមិ បានបណ្តាលឲ្យចិត្តរបស់ខ្ញុំនឹកឃ្លារណ្តំណែងណងមួយថា៖ «ពេលស្រុកមានសង្គ្រាម គេរកអ្នកក្លាហាន ដល់ពេលស្រុកក្សាន្ដត្រាណ គេរកអ្នកចេះដឹង»។ ឃ្លានេះហាក់ដូចជាត្រូវនឹងស្ថានភាពរបស់ខ្ញុំណាស់ នាពេលបច្ចុប្បន្ន។ ភាគច្រើននៃអតីតខ្មែរក្រហមមិនបានរៀនសូត្រច្រើន ឬកសាងជីវិតឲ្យល្អប្រសើរបានទេ។ ជាក់ស្ដែង ខ្ញុំក៏មិនបានរៀនសូត្រទេ កាលពីកុមារភាពនោះ។ អ្វីដែលខ្ញុំឆ្លងកាត់ និងមានឱកាសផ្សេងពីមនុស្សជុំវិញខ្លួននោះ គឺមានតែការចូលប្រឡូកផ្ទាល់ក្នុងការដឹកនាំកងទ័ពដើម្បីប្រយុទ្ធនៅឯសមរភូមិមុខប៉ុណ្ណោះ។ ហេតុដូចនេះហើយ ខ្ញុំមានតែភាពក្លាហាន។
នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៧៣ ខ្ញុំត្រូវបានតែងតាំងជាសមាជិកពេញសិទ្ធិរបស់បក្សកុម្មុយនីស្ដ និងមានសិទ្ធិកោះហៅ ឬបញ្ជាកងទ័ពក្នុងអង្គភាពណាមួយទៅកាន់សមរភូមិ។ លុះនៅដើមឆ្នាំ១៩៧៤ ខ្ញុំទទួលរងរបួសចំក្បាលធ្ងន់ធ្ងររហូតដល់ផុងលលាដ៍ ដោយសារផ្ទុះគ្រាប់បែកប្រភេទ៨០នៅឯសមរភូមិ។ កងកម្លាំងរបស់ខ្ញុំបានរុករកខ្ញុំអស់រយៈពេលជាច្រើនម៉ោងរហូតដល់ខ្ញុំស្ថិតក្នុងស្ថានភាពស្លេកស្លាំងខ្លាំងដោយសារតែឈាមហូរច្រើនពេក។ បន្ទាប់មកកងកម្លាំងខ្មែរក្រហមបានយកខ្ញុំចេញពីថ្លុកឈាម ហើយបញ្ជូនទៅព្យាបាលនៅមន្ទីរពេទ្យភូមិភាគពិសេសរបស់វេជ្ជបណ្ឌិត ជួន ជឿន[1]។ ក្រុមគ្រូពេទ្យបានសង្គ្រោះខ្ញុំ ដោយវះកាត់យកអំបែងចេញពីលលាដ៍ក្បាល និងបានចាក់ថ្នាំស្ពឹកដល់ខ្ញុំរហូតដល់សន្លប់រយៈពេល៧យប់៧ថ្ងៃ។
បន្ទាប់ពីជាសះស្បើយពីរបួស ខ្ញុំត្រូវបានបញ្ជូនទៅកាន់ទីក្រុងភ្នំពេញក្នុងឆ្នាំ១៩៧៥។ ខ្ញុំបានឃើញការជម្លៀសប្រជាជនចេញពីទីក្រុងភ្នំពេញ។ ខ្ញុំបានផ្ដល់សញ្ញាបន្ថែមទៀតឲ្យប្រជាជនឆ្លងកាត់ ស្ពានព្រែកព្នៅ និងព្រែកក្ដាម ដើម្បីឆ្លងកាត់ទៅកាន់តំបន់ដាច់ស្រយាលនៅតាមទីរួមខេត្ដ។ កងកម្លាំងរបស់យើងមិនបានធ្វើបាបប្រជាជនទេ។ អំឡុងពេលមនុស្សម្នាត្រូវបានជម្លៀសយ៉ាងជ្រួលច្រាល់ យុទ្ធមិត្ដក្នុងក្រុមរបស់ខ្ញុំក៏បានប្រាប់ខ្ញុំថា លោក ស៊ិន ស៊ីសាមុត ត្រូវបានជម្លៀសក្នុងចំណោមប្រជាជនដ៏កកកុញនោះដែរ[2] ហើយបន្ដិចក្រោយមក ខ្ញុំក៏លែងឃើញគាត់ទៅ។ បន្ទាប់ពីខ្ញុំបានរស់នៅក្នុងទីក្រុងភ្នំពេញរយៈពេល៥ខែ ខ្ញុំក៏ត្រូវបញ្ជូនទៅកាន់ខេត្ដមណ្ឌលគិរី ដើម្បីការពារព្រំដែនកម្ពុជា-វៀតណាម។
រហូតដល់ឆ្នាំ១៩៧៩ នៅពេលខ្មែរក្រហមទប់ទល់នឹងកងកម្លាំងវៀតណាមលែងជាប់ យើងក៏បានផ្លាស់មូលដ្ឋានឈរជើងនៅឯខេត្ដកំពង់ចាមវិញ ដើម្បីតស៊ូនៅទីនោះបន្ដទៀត។ កងកម្លាំងក្នុងអង្គភាពរបស់ខ្ញុំចំនួន១៣០នាក់បានស្លាប់បាត់បង់ជីវិតម្នាក់ប៉ុណ្ណោះ អំឡុងពេលវាយប្រយុទ្ធជាប់ៗគ្នារយៈពេលពេញមួយថ្ងៃនៅទីនោះ។
នៅឆ្នាំដដែល ខ្ញុំបានត្រូវរបួសដាច់សរសៃកែងជើង ដោយសារតែការខ្ទាតអំបែងគ្រាប់កាំភ្លើងធំនៅសមរភូមិភ្នំព្រិច។ កងកម្លាំងក្នុងអង្គភាពរបស់ខ្ញុំបានសែងខ្ញុំយកទៅព្យាបាលនៅមូលដ្ឋានអូរម៉្សៅ។ ខ្ញុំមិនមានសង្ឃឹមថា ខ្ញុំអាចដើរបានដូចក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ននេះទេ។ សំណាងល្អក្នុងពេលមួយក្នុងជំរំជនពិការ យើងក៏បានវាយសត្វជ្រូកព្រៃមួយក្បាល ដែលបានចូលដល់កន្លែងស្នាក់នៅរបស់យើង ហើយយកខ្លាញ់ជ្រូកនោះមកលាបរឹតលើសរសៃជើងរបស់ខ្ញុំ។ ខ្ញុំបានធូរស្រាលឡើងវិញ និងអាចដើរបានប្រសើរឡើងជាងមុន។
រហូតដល់ឆ្នាំ១៩៨០ ខ្ញុំបានរៀបការជាមួយអតីតកងនារីសិល្បៈ និងទាហានខ្មែរក្រហម ហើយយើងក៏បានធ្វើដំណើរទៅកាន់ជំរំភៀសខ្លួននៅលើខ្នងភ្នំដងរែក។ នៅពេលនោះ យើងបានប្រឈមនឹងគ្រាប់មីននៅតាមផ្លូវ។ ដោយសារជីវិតថ្លៃ ខ្ញុំក៏នៅតែបន្ដរស់បានរហូតមកទល់នឹងពេលបច្ចុប្បន្ន។ ថ្វីត្បិតតែខ្ញុំមិនចេះអក្សរយ៉ាងណាក៏ដោយ ខ្ញុំក៏នៅតែទទួលបានតួនាទីក្នុងជួរកងទ័ព និង ក្រោយមក ធ្វើការក្នុងជួរមន្រ្ដីនគរបាលនៃស្រុកអន្លង់វែងនៅក្រោយពេលសមាហរណកម្មក្នុងឆ្នាំ១៩៩៨។ នៅទីបំផុត តំណែងមួយចំនួនខ្ញុំបានផ្ទេរឲ្យអ្នកចេះដឹងទៅវិញ ដោយសារតែខ្ញុំមិនចេះអក្សរ»៕
អត្ថបទដោយ សួត វិចិត្រ
[1] ជួន ជឿន រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងសុខាភិបាលរបស់កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ត្រូវបានចាត់ទុកថាជាអ្នកជំនាញផ្នែកវេជ្ជសាស្ត្ររបស់ខ្មែរក្រហម ហើយគាត់ត្រូវបានប្រទះឃើញនៅជាមួយ ប៉ុល ពត នៅអន្លង់វែង ក្នុងអំឡុងដែលប៉ុល ពតត្រូវបានចាប់ខ្លួន ដោយកងកម្លាំងដែលស្មោះស្ម័គ្រនឹងតាម៉ុក នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៩៧។
[2] យោងតាមភាពយន្ត«កុំស្មានបងភ្លេច» លោក ស៊ិន ចាន់ឆៃយ៉ាង ដែលកូនរបស់លោក ស៊ិន ស៊ីមុត បានស្តាប់ការអះអាងផ្សេងៗគ្នារបស់ប្រភពចំនួន២០ឬ៣០អំពីការស្លាប់របស់ ស៊ិន ស៊ីសាមុត។