បន្ទាប់ពីកងទ័ពខ្មែរក្រហមវាយដណ្តើមកាន់កាប់ទីប្រជុំជនអ្នកលឿងនៅឆ្នាំ១៩៧៥ ប្រពន្ធកូន និងសាច់ញាតិទាហាន លន់ នល់ ចំនួន៣៦គ្រួសារត្រូវបានកងទ័ពខ្មែរក្រហមជម្លៀសដោយបង្ខំទៅរស់នៅឃុំកោះសំពៅ ស្រុកពាមជរ ខេត្តព្រៃវែង។ នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៧៨ ក្រុមគ្រួសារទាហាន លន់ នល់ ទាំងអស់ត្រូវបានខ្មែរក្រហមនាំយកយកទៅវាយសម្លាប់ទម្លាក់ក្នុងស្រះចំនួនពីរនៅចំណុចទួលសុភីក្នុងភូមិអំពៅព្រៃ ឃុំកោះសំពៅ ស្រុកពាមជរ ខេត្តព្រៃវែង។ អ្នករស់រានមានជីវិតពីរបបខ្មែរក្រហមរស់នៅឃុំកោះសំពៅចំនួនពីរូបបានរៀបរាប់រឿងរ៉ាវខ្មែរក្រហមសម្លាប់ប្រពន្ធកូន និងសាច់ញាតិទាហាន លន់ នល់ ​ដូចខាងក្រោម៖

អ៊ឹម ឈន[1] អាយុ៧៨ឆ្នាំ មានស្រុកកំណើតនៅភូមិសូរិយា ឃុំបឹងដោល ស្រុកព្រះស្តេច ខេត្តព្រៃវែង។ នៅឆ្នាំ១៩៥៨ អ៊ឹម ឈន និងក្រុមគ្រួសារបានផ្លាស់ទៅរស់នៅភូមិអំពៅព្រៃ ឃុំកោះសំពៅ ស្រុកពាមជរ។ ពេល​នោះ​ អ៊ឹម ឈន ជួយ​ឪពុក​ម្តាយ​ធ្វើ​ស្រែ និង​មើលគោ។

នៅឆ្នាំ១៩៦៨ អ៊ឹម ឈន បាន​រៀបការ​ប្រពន្ធឈ្មោះ ឃុត រុំ នៅ​ភូមិ​អំពៅព្រៃន។ បន្ទាប់ពី​រៀប​ការ​រួច អ៊ឹម ឈម និងប្រពន្ធបាន​ប្រកបរបរធ្វើ​ស្រែ​ចម្ការ​​ចិញ្ចឹម​គ្រួសារ។ នៅខណៈពេល​នេះ អ៊ឹម ឈន បាន​​ឃើញ​កងទ័ព​វៀតកុង​ជាច្រើន​នាក់​ចូលមក​​ភូមិ​អំពៅព្រៃ ​ឃុំ​កោះសំពៅ។ កងទ័ពវៀតកុងបានស្នាក់នៅក្នុងព្រៃតាមដងទន្លេក្នុងទឹកដីកម្ពុជាតាមបណ្តោយព្រំដែនរវាងកម្ពុជា-វៀតណាម។

នៅឆ្នាំ១៩៧០ កងទ័ពខ្មែរក្រហមបានសហការជាមួយកងទ័ពវៀតកុងប្រយុទ្ធតទល់នឹងទាហានធៀវគី ដែលសហការជាមួយទាហានសហរដ្ឋអាមេរិក។ នៅអំឡុងពេលនោះទាហានទាំងសងខាងបានបាញ់ផ្លោងដាក់គ្នា និងមានការទម្លាក់គ្រាប់បែកពីសំណាក់ទាហានសហរដ្ឋអាមេរិកមកលើនៅឃុំកោះសំពៅ។ ទាហានធៀវគី ក៏បានចូលមកឃុំកោះសំពៅនិងធ្វើបាបប្រជាជន ដូចជាវាយប្រជាជន​ ចាប់ចងប្រជាជន និងរឹបអូសយករបស់របរប្រជាជនរួមមាន៖ មាន់ទា គោក្របី និងខោអាវ ជាដើម។ ប្រជាជនមានការភ័យខ្លាច និងបានភៀសខ្លួនចេញពីឃុំកោះសំពៅទៅរស់នៅតាមភូមិ ឃុំមួយចំនួនក្នុងស្រុកព្រះស្តេច ខេត្តព្រៃវែង។​ អ៊ឹម ឈន និងក្រុមគ្រួសារបានភៀសខ្លួនទៅរស់នៅស្រុកកំណើតនៅភូមិសូរិយា ឃុំបឹងដោល ស្រុកព្រះស្តេច ខេត្តព្រៃវែង ជាបណ្តោះអាសន្ន។

នៅចុងឆ្នាំ១៩៧៤ ឬដើមឆ្នាំ១៩៧៥​ គ្រួសារ អ៊ឹម ឈន និងគ្រួសារដទៃទៀតបានវិលត្រឡប់មករស់នៅក្នុងភូមិអំពៅព្រៃវិញ។ បន្ទាប់មកខ្មែរក្រហមចាប់ផ្តើមរៀបចំប្រជាជនឲ្យរស់នៅក្នុងសហករណ៍ជាក្រុម ជាកងតូច និងកងធំ។ នៅខណៈពេលនោះប្រជាជនត្រូវបានខ្មែរក្រហមបញ្ជាឲ្យប្រមូលទ្រព្យសម្បត្តិឯកជននៅតាមផ្ទះរបស់ខ្លួនទាំងអស់ទៅដាក់រួមនៅក្នុងសហករណ៍។ ប្រជាជនត្រូវហូបរួម ធ្វើការងារពលកម្មរួម។ នៅអំឡុងពេលនោះខ្មែរក្រហមបានជម្លៀសប្រពន្ធកូន និងសាច់ញាតិទាហាន លន់ នល់ ចំនួន៣៦គ្រួសារមករស់នៅជាមួយប្រជាជនមូលដ្ឋានក្នុងភូមិអំពៅព្រៃ ឃុំកោះសំពៅ ស្រុកពាមជរ ខេត្តព្រៃវែង។ ក្រុមគ្រួសារទាហាន លន់ នល់ ទាំងនោះត្រូវបានខ្មែរក្រហមបែងចែកឲ្យរស់នៅធ្វើការងារពលកម្មជាមួយប្រជាជនមូលដ្ឋាន ដោយចាត់តាំងឲ្យនៅតាមកងនីមួយៗរួមមាន៖ កងមីងៗ កងយាយៗ កងតាៗ កងចល័ត និងកងកុមារ។

អ៊ឹម ឈន ត្រូវបានខ្មែរក្រហមចាត់តាំងឲ្យនៅក្នុងកងពូៗត្រូវធ្វើការពលកម្មចល័តពីមួយកន្លែងទៅមួយកន្លែងទៀតដូចជា ទៅភ្ជួររាស់ដី ដកស្ទូងស្រូវ ច្រូតកាត់ បររទេះគោដឹកស្បៀងទៅឲ្យអង្គភាពផ្សេង និងកាប់ឆ្ការព្រៃរានដីធ្វើស្រែបន្ថែម។ ពេលនោះ អ៊ឹម ឈន មិនសូវបានស្នាក់នៅជាមួយប្រពន្ធកូនឡើយ។ ចំពោះការហូបចុកនៅក្នុងរបបខ្មែរក្រហមមិនបានគ្រប់គ្រាន់ទេ គឺខ្មែរក្រហមបានឲ្យប្រជាជនថ្មី និងប្រជាជនមូលដ្ឋានហូបបបរម្នាក់មួយចាន ឬពោតទុំម្នាក់មួយផ្លែក្នុងមួយពេល។ ក្នុងមួយថ្ងៃខ្មែរក្រហមអនុញ្ញត ប្រជាជនហូបអាហារពីរពេល គឺពេលថ្ងៃត្រង់ និងពេលល្ងាច។ នៅពេលនោះប្រជាជនបង្កបង្កើនផលស្រូវបានទន្និផលស្រូវច្រើន ប៉ុន្តែខ្មែរក្រហមបានដឹកជញ្ជូនផលស្រូវយកទៅអស់មិនទុកស្រូវសម្រាប់ឲ្យប្រជាជនហូបចុកឆ្អែតឡើយ។

នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៧៨ មេដឹកនាំខ្មែរក្រហមបានបញ្ជូនកម្មាភិបាលពីភូមិភាគនិរតីចូលមកគ្រប់គ្រង់ប្រជាជននៅឃុំកោះសំពៅ។ ចំណែកកម្មាភិបាលភូមិភាគបូព៌ាដែលដឹកនាំនៅឃុំកោះសំពៅត្រូវបានចាប់ខ្លួននិងសម្លាប់។ ប្រធានឃុំកោះសំពៅ​ឈ្មោះ គឹង និងគ្រួសារត្រូវបានកម្មាភិបាលខ្មែរក្រហមមកពីនិរតីយកទៅសម្លាប់ចោសទាំងអស់។

កម្មាភិបាលមកពីភូមិភាគនិរតីភាគច្រើនជាយុវនារីក្មេងៗ និងត្រូវបានខ្មែរក្រហមចាត់តាំងឲ្យដឹកនាំនៅតាមកងតូច កងធំ ក្នុងឃុំកោះសំពៅទាំងមូល។ នៅពាក់កណ្តាលឆ្នាំ១៩៧៨ កម្មាភិបាលខ្មែរក្រហមមកពីនិរតីបានយកប្រពន្ធកូន និងសាច់ញាតិទាហាន លន់ នល់ ទាំងអស់ចំនួន៣៦គ្រួសារ ​ទៅសម្លាប់ទម្លាក់ក្នុងស្រះចំនួនពីរត្រង់ចំណុចទួលសុភី ក្នុងភូមិអំពៅព្រៃ ឃុំកោះសំពៅ ស្រុកពាមជរ ខេត្តព្រៃវែង។ មុនពេលយកក្រុមគ្រួសារទាហាន លន់ នល់ទៅសម្លាប់ កម្មាភិបាលខ្មែរក្រហមមកពីភូមិភាគនិរតីបានបោកបញ្ឆោតក្រុមគ្រួសារទាហាន លន់ នល់ ថា អង្គការបដិវត្តន៍បញ្ជូនបងប្អូនទាំងអស់ទៅរស់នៅតំបន់២៥ ភូមិភាគនិរតី ដែលជាកន្លែងសម្បូរសប្បាយ។​ នៅទីនោះមានបាយ ​មានម្ហូបហូបចុកគ្រប់គ្រាន់ ​សូម្បីតែនំបុ័ងធំប៉ុនៗគល់ត្នោត។

នៅថ្ងៃមួយក្នុងឆ្នាំ១៩៧៨ អ៊ឹម​ ឈន បានធ្វើដំណើរត្រឡប់ពីធ្វើការងារពលកម្មនៅឃុំប្រាសាទ ស្រុកពាមជរ ដោយបានឆ្លងកាត់តាមចំណុចទួលសុភីនេះ ក៏បានឃើញសាកសពប្រពន្ធ កូន និងសាច់ញាតិទាហាន លន់ នល់ អណ្តែតពេញៗស្រះ មើលទៅគួរឲ្យអាណោចអាធ័មខ្លាំងណាស់។

ចំណែក ស៊ីម សាយ[2] អាយុ៨២ឆ្នាំ មានស្រុកកំណើតនៅភូមិក្តីស្គៀ ឃុំជ័យកំពត ស្រុកព្រះស្តេច ខេត្តព្រៃវែង។ នៅឆ្នាំ១៩៦១ ស៊ីម សាយ បានផ្លាស់មករស់នៅភូមិអំពៅព្រៃ ឃុំកោះសំពៅ ស្រុកពាមជរ ខេត្តព្រៃវែង និងបានចូលធ្វើកងជីវពលឃុំកោះសំពៅ និងបានប្រចាំការនៅប៉ុស្តិ៍ព្រំដែនកម្ពុជា – វៀតណាម ឃុំកោះសំពៅរហូតដល់រដ្ឋប្រហារថ្ងៃទី១៨ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៧០។ បន្ទាប់ពីរដ្ឋប្រហារឆ្នាំ១៩៧០ ស៊ីម សាយ បានស្ម័គ្រចិត្តចូលបម្រើកងទ័ពជាមួយអង្គភាពកងទ័ពវៀតកុង (កងពល C-92 )។ ស៊ីម សាយ បានហ្វឹកហាត់យុទ្ធសាស្ត្រកងទ័ព និងបានស្នាក់នៅជាមួយវៀតកុងរហូតដល់ឆ្នាំ១៩៧៣ ទើបផ្លាស់មកនៅក្នុងអង្គភាពវរសេនាធំរបស់ ចាន់ ចក្រី ប្រចាំភូមិភាគបូព៌ាវិញ។ ពេលនោះ ស៊ីម សាយ មានតួនាទីជាប្រធានកងអនុសេនាតូច ក្នុងកងវរសេនាតូចលេខ១ ចំណុះវរសេនាធំ ចាន់ ចក្រី។ បន្ទាប់មកកងវរសេនាតូចលេខ១ ត្រូវបានចាត់តាំងឲ្យមកធ្វើប្រតិបត្តិការស្ទាក់វាយកប៉ាល់ និងម៉ារីនរបស់ទាហានធៀវ-គី ដែលបើកឡើងពីវៀតណាមខាងត្បូង​ឆ្ពោះមកអ្នកលឿង និងទីក្រុងភ្នំពេញ។ នៅដើមឆ្នាំ១៩៧៥ ស៊ីម សាយ និងអង្គភាពកងវរសេនាតូចលេខ១ និងអង្គភាពកងទ័ពផ្សេងៗទៀតត្រូវបានបញ្ជូនមកវាយដណ្តើមយកទីប្រជុំជនអ្នកលឿង។ បន្ទាប់ពីវាយកាន់កាប់ទីប្រជុំជនអ្នកលឿង កងទ័ពខ្មែរក្រហមបានជម្លៀសប្រពន្ធ កូន និងសាច់ញាតិទាហាន លន់ នល់ ចំនួន៣៦គ្រួសារ ដែលស្នាក់នៅអ្នកលឿងឲ្យមករស់នៅឃុំកោះសំពៅ។

នៅចុងឆ្នាំ១៩៧៦ ខ្មែរក្រហមបានចាប់ខ្លួន ចាន់ ចក្រី និងប្រធានកងវរសេនាតូចលេខ១ ឈ្មោះ សាញ់។ ស៊ីម សាយ ភ័យខ្លាចមានការចាប់ខ្លួនដូចមេបញ្ជាការរបស់ខ្លួនក៏សម្រេចចិត្តរត់ភៀសខ្លួនមករស់នៅភូមិអំពៅព្រៃ ឃុំកោះសំពៅ ស្រុកពាមជរ វិញ។ នៅខណៈពេលនោះ តាម៉េង លេខាស្រុកពាមជរ ដែលជាសាច់ញាតិរបស់ ស៊ីម សាយ​​ បានតែងតាំង ស៊ីម សាយ​ ជាប្រធានសហករណ៍ឃុំកោះកុក ស្រុកពាមជរ។ សហករណ៍ឃុំកោះកុក មានប្រជាជនប្រមាណ៣០០គ្រួសារ ដែលខ្មែរក្រហមជ្រើសរើសមកពីស្រុកបាភ្នំ ស្រុកកំពង់ត្របែក និងស្រុកព្រះស្តេច ឲ្យមកធ្វើស្រែបង្កបង្កើតផលនៅឃុំកោះកុក ដែលស្ថិតនៅជាប់នឹងឃុំកោះសំពៅដែរ។ នៅចុងឆ្នាំ១៩៧៧ ឬដើមឆ្នាំ១៩៧៨ ស៊ឹម សាយ ត្រូវបានជ្រើសរើសឲ្យចូលកាន់តំណែងជាប្រធានកងរយអន្តរាគមន៍ប្រចាំកងពល៨០៥។ សុខ ​សេន ​ជាប្រធានកងពល​៨០៥។

នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៧៨ ស៊ីម សាយ បានដឹងថា ខ្មែរក្រហមបានយកប្រពន្ធ កូន និងសាច់ញាតិទាហាន លន់ នល់ ទាំង៣៦គ្រួសារ ទៅសម្លាប់ទម្លាក់ក្នុងស្រះនៅចំណុចទួលសុភី ស្ថិតនៅជាប់ព្រំប្រទល់ភូមិអំពៅព្រៃ និងភូមិទួលសាំង ឃុំកោះសំពៅ ស្រុកពាមជរ ខេត្តព្រៃវែង។ បើតាម ស៊ីម សាយ ក្នុងចំណោមប្រពន្ធកូន និងសាច់ញាតិទាហាន លន់ នល់ ទាំង៣៦គ្រួសារនេះមានមួយចំនួនមានស្រុកកំណើតនៅក្នុងឃុំកំពង់ភ្នំ និងឃុំព្រែកដាច់ ស្រុកលើកដែក ខេត្តកណ្តាល៕

អត្ថបទដោយ ឡុង ដានី

[1] មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា ឡុង ដានី បានសម្ភាស​ អ៊ឹម ឈន អាយុ៧៨ឆ្នាំ មានទីលំនៅក្នុងភូមិអំពៅព្រៃ ឃុំកោះសំពៅ ស្រុកពាមជរ ខេត្តព្រៃវែង ថ្ងៃទី១៧ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៥។

[2] មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា ឡុង ដានី បានសម្ភាស​ ស៊ីម សាយ អាយុ៨២ឆ្នាំ មានទីលំនៅក្នុងភូមិត្បែង ឃុំព្រៃឈ ស្រុកកំពង់ត្របែក ខេត្តព្រៃវែង ថ្ងៃទី១៨ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៥។