(ខេត្តព្រៃវែង) ខឹម ជន មានអាយុ៨០ឆ្នាំ និងមានស្រុកកំណើតនៅភូមិពាយនាយ ឃុំក្រាំងស្វាយ ស្រុកព្រះស្ដេច ខេត្តព្រៃវែង។ ជន មានបងប្អូនចំនួន៤នាក់។ ឪពុករបស់ជនឈ្មោះ ខឹម ចាន់ និងម្ដាយឈ្មោះ ពោជ សូ​។ ជន មានកូនចំនួន៨នាក់ ក្នុងនោះស្រីម្នាក់។

ជន បានរៀបរាប់ថា នៅជំនាន់ លន់ នល់ មានយន្តហោះជាច្រើនបានមកទម្លាក់គ្រាប់បែកនៅក្នុងភូមិ ហើយ​បានបំផ្លិចបំផ្លាញទ្រព្យសម្បត្តិប្រជាជន, ផ្លូវថ្នល់, សាលារៀន និងសម្លាប់ជីវិតមនុស្ស សត្វ។ នៅថ្ងៃទី១៧មេសា ឆ្នាំ១៩៧៥ របបខ្មែរក្រហម បានឡើងកាន់អំណាចលើប្រទេសកម្ពុជាទាំងស្រុង។ នៅក្នុងភូមិ ​កងឈ្លបបានប្រមូលទ្រព្យសម្បត្តិ និងសម្ភារប្រើប្រាស់ផ្សេងៗរបស់ប្រជាជនទុកក្នុងសហករណ៍។ កងឈ្លបបានបង្ខំឲ្យប្រជាជនទាំងអស់រស់នៅរួម​គ្នាក្នុងសហករណ៍, ហូបរួមនៅរោងបាយ និងធ្វើស្រែប្រវាស់ដៃជាក្រុមៗ ដោយទិន្នផលស្រូវជារបស់អង្គការ។ ជន គឺជាប្រជាជនមូលដ្ឋានដែលមានចំណេះដឹងច្រើនជាងគេនៅក្នុងភូមិ ត្រូវបានកងឈ្លប​ខ្មែរក្រហម​ចាត់តាំងឲ្យធ្វើជាគ្រូ​បង្រៀនក្មេងៗ។ ជន បន្តថាគ្មានសាលារៀន និងសម្ភារត្រឹមត្រូវសម្រាប់ការបងៀនទេ។ ក្មេងៗត្រូវរៀននៅលើទួលគ្រុឌ ក្រោមដើមពោធិ៍ ស្ថិតក្នុងភូមិពាយនាយ ដោយសារទីតាំងសាលារៀន ត្រូវបានខ្មែរក្រហមយកធ្វើជាកន្លែងព្យាបាលអ្នកជំងឺ។  ជន និយាយថាការរៀនរបស់ក្មេងៗមិនបានដិតដល់ទេ គឺរៀនបានតែ១ ទៅ២ ម៉ោង នៅពេលព្រឹក ឯនៅពេលរសៀល ក្មេងៗត្រូវទៅជួយការងារក្នុងសហករណ៍ដូចជាកាប់ និងចិញ្រ្ចាំដើមទន្ទ្រានខែត្រ ទុកធ្វើជីសម្រាប់ដាក់ស្រែ។ ជន បន្ថែមថាកូនសិស្សរៀនមិនចេះទេ ដោយសារតែគ្មានពេលវេលាគ្រប់គ្រាន់ និងដោយសារតែគ្មានអាហារូបត្ថម្ភត្រឹមត្រូវ។ ជន ក្រៅពីការងារបង្រៀនក៏ត្រូវទៅភ្ជួររាស់ដីសម្រាប់ឲ្យកងនារីស្ទូង និងជីករែកដី។ របបអាហាររបស់ជន មិនខុសពី​ប្រជាជនឯទៀតក្នុងភូមិនោះទេ គឺទទួលបានបបរ២កូនចានក្នុង១ថ្ងៃ សម្រាប់ពេលថ្ងៃត្រង់ និងពេលល្ងាច។

នៅដើមឆ្នាំ១៩៧៩ ជន ត្រូវបានខ្មែរក្រហមជម្លៀសទៅតំបន់អ្នកលឿង ខេត្តព្រៃវែង។ នៅទីនោះ គាត់បានប្រទះនឹងសង្រ្គាមរវាង យោធាខ្មែរក្រហម ជាមួយនឹងកងទ័ពរណសិរ្សសាមគ្គីសង្គ្រោះជាតិកម្ពុជា សហការជាមួយកងទ័ពស្ម័គ្រចិត្តវៀតណាម បានបណ្តាលឲ្យផ្ទុះឆេះឃ្លាំងគ្រាប់របស់ខ្មែរក្រហមយ៉ាងសន្ធោសន្ធៅនៅអ្នកលឿងត្រើយខាងកើត។ បន្ទាប់មក យោធាខ្មែរក្រហមបានចាញ់សង្រ្គាមក៏នាំគ្នារត់ចេញអស់ពីតំបន់នោះ។ ជន និងប្រជាជនជម្លៀសបាននាំគ្នាកើបអង្ករពីឃ្លាំងទុកហូបតាមផ្លូវ និងត្រលប់ទៅស្រុកកំណើតវិញ។ បច្ចុប្បន្ន ជន មានជំងឺប្រចាំកាយ ដូចជា ជំងឺលើស​សម្ពាធឈាម និងជំងឺភ្លេចភ្លាំងច្រើន។ សព្វថ្ងៃ កូនស្រីម្នាក់របស់ជនដែលរស់នៅជាមួយតែងតែរំឭកគាត់ឲ្យពិសារថ្នាំជារៀងរាល់ថ្ងៃ៕

សម្ភាសន៍ដោយ ជួន រក្សា ថ្ងៃទី២១ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៤

អត្ថបទដោយ អេង សុខម៉េង