ខ្ញុំឈ្មោះ ខោល ស្រូន[1] ភេទស្រី អាយុ៧១ឆ្នាំ បច្ចុប្បន្នរស់នៅភូមិទំពរ ឃុំត្រពាំងគរ ស្រុកជើងព្រៃ ខេត្តកំពង់ចាម។ ខ្ញុំមានប្ដីឈ្មោះ សេក ឃី ដែលបានទទួលមរណៈភាពនៅឆ្នាំ២០២០។ ខ្ញុំមានកូន ចំនួន១០នាក់ (កូនប្រុស៤នាក់ និងកូនស្រីចំនួន៦នាក់)។ ខ្ញុំមានឪពុកឈ្មោះ ខោល ថាយ និងអ្នកម្តាយឈ្មោះ រស់ ហ៊ីម។ ខ្ញុំមានបងប្អូនចំនួន៥នាក់។

កាលពីនៅកុមារភាព ខ្ញុំចូលរៀននៅសាលាបឋមសិក្សាស្រង៉ែ ស្ថិតនៅឃុំស្រង៉ែ ស្រុកព្រៃឈរ ខេត្តកំពង់ចាម គឺស្ថិតនៅក្នុងអំឡុងឆ្នាំ១៩៦៧។ ខ្ញុំរៀនបានត្រឹមថ្នាក់ទី៣ (សង្គមចាស់) តែប៉ុណ្ណោះ។ ខ្ញុំឈប់រៀននៅឆ្នាំ១៩៦៩ ពីព្រោះខ្ញុំកើតជំងឺកញ្ជ្រិល ដែលធ្វើឲ្យខ្ញុំមិនអាចបន្តការរៀនសូត្រទៀតបាន ទើបខ្ញុំបោះបង់ការសិក្សា និងត្រឡប់មករស់នៅជាមួយឪពុកម្តាយវិញ។ បន្ទាប់ពីមានរដ្ឋប្រហារ លន់ នល់ នៅខែមីនា ឆ្នាំ១៩៧០ ខ្ញុំឃើញអ្នកភូមិជាច្រើនចូលរួមបាតុកម្ម។ នៅពេលនោះ ខ្ញុំជួយការងារស្រែចម្ការ ឪពុកម្តាយ។ ប្រហែល៣-៤ខែក្រោយមក កងកម្លាំងខ្មែរក្រហមចូលមកដល់ក្នុងភូមិ និងបានសុំផ្ទះប្រជាជនស្នាក់អាស្រ័យ។ នៅពេលនោះ ខ្ញុំស័្មគ្រចិត្តចូលបដិវត្តន៍ ហើយធ្វើការជាកងឈ្លប។ ក្រោយមកទៀត ខ្ញុំត្រូវបានដំឡើងទៅជាប្រធានកងឈ្លបនារីភូមិ ដែលមានប្រធានភូមិឈ្មោះ ស៊ីម។ កងកម្លាំងខ្មែរក្រហមវាយប្រយុទ្ធគ្នាយ៉ាងខ្លាំងជាមួយទាហានលន់ នល់ ដែលតែងតែប្រើប្រាស់យន្តហោះទម្លាក់គ្រាប់បែក និង បាញ់ផ្លោង។ កងទ័ពកម្លាំងខ្មែរក្រហម បានវាយរំដោះ និងគ្រប់គ្រងភូមិនានាជាច្រើន នៅក្នុងភូមិសាស្រ្តស្រុកជើងព្រៃ ចាប់តាំងពីចុងឆ្នាំ១៩៧០មកម្ល៉េះ ចំណែកឯទាហាន លន់ នល់ គ្រប់គ្រងតែនៅទីប្រជុំជននានា។ ចន្លោះពីឆ្នាំ១៩៧២ដល់ឆ្នាំ១៩៧៣ កងកម្លាំងខ្មែរក្រហមវាយរំដោះ និងគ្រប់គ្រងភូមិសាស្រ្តជាច្រើន លើកលែងតែទីរួមខេត្តកំពង់ចាម ដែលស្ថិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ទាហាន លន់ នល់។

នៅឆ្នាំ១៩៧៤ និងឆ្នាំ១៩៧៥ អ្នកភូមិទាំងអស់ត្រូវបានប្រមូលដាក់ឲ្យធ្វើស្រែសាមគ្គីប្រវាស់ដៃ ធ្វើ រួមគ្នា និងជួយគ្នាទៅវិញទៅមក ហើយនៅពេលប្រមូលទិន្នផលស្រូវ ម្នាក់ៗអាចចែកអង្ករគ្នាយកជាហូបរៀងៗខ្លួនបាន។ នៅពេលនោះ សង្គ្រាមរវាងទាហាន លន់ នល់ និងកងទ័ព ខ្មែរក្រហមនៅតែបន្ត។ ភូមិទំពរ ក៏នៅតែជាសមរភូមិដែលទាហាន លន់ នល់ តែងតែបាញ់ផ្លោងគ្រាប់ចូលភូមិ ហើយប្រជាជនរត់គេចខ្លួនចូលរណ្ដៅត្រង់សេ ដើម្បីគេចផុតអំពីអំបែងគ្រាប់បែក។បន្ទាប់ពីខ្មែរក្រហមឡើងកាន់អំណាចនៅឆ្នាំ១៩៧៥ ខ្ញុំត្រូវបានចាត់តាំងឲ្យធ្វើជាប្រធានកងនារី ដែលគ្រប់គ្រងរួមមិត្តនារីទាំងអស់នៅភូមិពរនេះ។ កិច្ចការងាររបស់ខ្ញុំ គឺត្រូវឡើងទៅធ្វើមីទ្ទិញ (ប្រជុំ) អំពីផែនការនានា និងការគ្រប់គ្រងលើមូលដ្ឋាន រួមទាំងការបណ្ដុះស្មារតីសាមគ្គីរួបរួមគ្នាជាធ្លុងមួយ ដើម្បីផលិតទិន្នផលស្រូវ និងវាយប្រហារសត្រូវមកពីខាងក្រៅ ឬសត្រូវមកពីខាងក្នុង។ កិច្ចការងារផ្សេងទៀតរបស់ខ្ញុំ មិនខុសភ្លែកពីប្រជាជនផ្សេងទៀតនោះទេ គឺធ្វើស្រែចម្ការ ដោយមិនមានពេលសម្រាក និងអាហារហុបចុកគ្រប់គ្រាន់។ ក្រោយមកទៀត គឺនៅឆ្នាំ១៩៧៦ អង្គការបានដាក់បញ្ជាឲ្យខ្ញុំប្រមែប្រមូលប្រជាជននៅក្នុងភូមិពរឲ្យទៅលើកទំនប់តំបន់៤១​ (ស្ថិតនៅស្រុកជើងព្រៃ ខេត្តកំពង់ចាមបច្ចុប្បន្ន)។ នៅពេលនោះ ខ្ញុំសម្រាលកូនទី៣ ហើយខ្ញុំមិនបានទៅលើកទំនប់នោះទេ។ ខ្ញុំមានបងជីដូនមួយម្នាក់ និងគ្រួសារ ដែលត្រូវបានអង្គការចាប់យកទៅសម្លាប់ចោល។ បងជីដូនមួយរបស់ខ្ញុំ គឺជាប្រជាជន១៧ មេសា និងមានប្រវត្តិជាអតីតកងរាជអាវុធហត្ថ (ប៉េអឹម) ដែលមានឋានន្តរស័ក្តិជាវរសេនីយត្រី (សក្តិ៤) ក្នុងរបប លន់ នល់។ ខ្ញុំដឹងថា គ្រួសារគាត់ទាំងអស់ត្រូវបានសម្លាប់ និងគ្មានដំណឹងអ្វីទាល់តែសោះ។ រហូតដល់២ថ្ងៃក្រោយមក ទើបខ្ញុំឃើញអង្គការយកសម្លៀកបំពាក់របស់គាត់មកភូមិវិញ។ នៅចុងឆ្នាំ១៩៧៧ និងដើមឆ្នាំ១៩៧៨ ខ្មែរក្រហមបានដាក់បទបញ្ជាឲ្យអ្នកភូមិដែលមានកូនតូចៗទៅធ្វើការងារនៅក្នុងភូមិវិញ ចំណែកឯមួយចំនួនទៀត ត្រូវទៅធ្វើការងារនៅតាមកងចល័ត។

បន្ទាប់ពីរបបខ្មែរក្រហមដួលរលំនៅដើមឆ្នាំ១៩៧៩ ខ្ញុំមិនបានរត់ទៅណានោះទេ គឺខ្ញុំបន្តរស់នៅក្នុងភូមិ និងប្រកបរបរជាអ្នកស្រែចម្ការ និងចិញ្ចឹមគោក្របីនៅផ្ទះរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃនេះ។ ខ្ញុំមានសុខភាពមិនសូវល្អប៉ុន្មាននោះទេ ដោយសារតែវ័យកាន់តែចាស់ជរា និងមានជំងឺប្រចាំកាយ។ ជាចុងក្រោយ ក្នុងនាមខ្ញុំជាអ្នករស់រានមានជីវិតពីររបបប្រល័យពូជសាសន៍ខ្មែរក្រហម ខ្ញុំសូមផ្ញើសារទៅកាន់ក្មេងៗជំនាន់ក្រោយត្រូវតែខិតខំរៀនសូត្រ និងស្វែងយល់អំពីប្រវត្តិសាស្រ្តឲ្យកាន់តែច្រើនដើម្បីចូលរួមការកុំឲ្យរបបនេះកើតឡើងសាជាថ្មីម្ដងទៀតនៅពេលអនាគត។

អត្ថបទដោយ ទូច វណ្ណេត

---

[1] បទសម្ភាសន៍ជាមួយ ខោល ស្រូន នៅភូមិទំពរ ឃុំត្រពាំងគរ ស្រុកជើងព្រៃ ខេត្តកំពង់ចាម នៅឆ្នាំ២០២៤, បណ្ណសារមជ្ឈមណ្ឌល​ឯកសារកម្ពុជា