ឃុន សាមឿន៖ អតីតកងទ័ពការពារ នៅតាមឆ្នេរសមុទ្រខេត្តកំពត
ខ្ញុំឈ្មោះ ឃុន សាមឿន[1] ភេទស្រី អាយុ៤៨ឆ្នាំ រស់នៅភូមិ ប្រស៊ូង ឃុំតាភេម ស្រុកត្រាំកក់ ខេត្តតាកែវ។ ខ្ញុំមានឪពុកឈ្មោះ ឃៀម។ ខ្ញុំមានប្ដីឈ្មោះ មឹង សុផល និងមានកូនចំនួន៣នាក់។ បច្ចុប្បន្ន ខ្ញុំមានមុខរបរជាគ្រូពេទ្យ។
នៅដើមឆ្នាំ១៩៧៤ ខ្ញុំបានចាកចេញពីផ្ទះ ទៅហាត់រៀនចូលបម្រើកងទ័ព នៅភូមិអង្គត្នោត ក្នុងឃុំជាងទង ស្រុកត្រាំកក់ ខេត្តតាកែវ។ ខ្ញុំបានចូលបម្រើជួរកងទ័ពកម្លាំងទី១។ ក្រោយមក កម្មាភិបាលខ្មែរក្រហម បានប្រមូលយកទ្រព្យសម្បត្តិដាក់ជារបស់រួម មានដូចជា ផ្ទះសម្បែង ស្រូវ អង្ករជាដើម។ ពេលនោះ ឈ្មោះ កុច ធ្វើជាប្រធានភូមិ។ គ្រប់សកម្មភាពទាំងអស់ ស្ថិតក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់គាត់។ ម្ដាយ និងយាយរបស់ខ្ញុំ សុខចិត្តលះបង់ទ្រព្យសម្បត្តិដូចជា ស្រូវ, អង្ករ, គោ-ក្របី និងមាន់-ទា ដាក់ជារបស់រួមទាំងអស់។ ខ្ញុំនិងឪពុកម្ដាយ រស់នៅភូមិអង្គត្នោតនេះ រយៈពេល៣ខែ។ ពេលនោះ ពូរបស់ខ្ញុំឈ្មោះ នាម បានបង្កជម្លោះជាមួយប្រធានភូមិនោះ។ ខ្ញុំ និងពូក៏នាំគ្នារត់ចេញពីភូមិអង្គត្នោត។ ខ្ញុំបានរត់ចេញពីភូមិចោលឪពុកម្ដាយ និងជីដូនចាស់ជរា។ កាលនោះ ឪពុកខ្ញុំមានវ័យចំណាស់ហើយ ទើបកម្មាភិបាលខ្មែរក្រហមបញ្ជូនខ្ញុំទៅធ្វើទ័ព ឲ្យទៅប្រយុទ្ធគ្នានៅតាមសរមភូមិដូចគ្នានឹងមនុស្សប្រុសដទៃទៀតដែរ។
នៅចុងឆ្នាំ១៩៧៤ កម្មាភិបាលខ្មែរក្រហម បានបញ្ជូនខ្ញុំឲ្យទៅរស់នៅភ្នំដិន ខេត្តតាកែវ។ នៅពេលដំបូង ខ្ញុំបានធ្វើជាអ្នករែកបាយ។ បន្ទាប់មក ខ្ញុំក៏ត្រូវទៅនៅចាំការពារនៅភ្នំចាក់ចំរូង។ ពេលនោះ កងទ័ពមានចំនួន២៤នាក់ រួមមាន ស្រី១២នាក់និងប្រុស១២នាក់។ កម្មាភិបាលខ្មែរក្រហម បានចាត់តាំងឲ្យស្រីៗ ដើរយាមនៅខាងកើតភ្នំ។ ឯប្រុសៗ ឲ្យទៅយាមនៅខាងលិចភ្នំ។ ប៉ុន្តែ អង្គការ ប្រមូលក្រុមជុំគ្នាទាំងអស់នៅខាងត្បូងភ្នំ។ ការរស់នៅ ការហូបចុក ត្រូវលាក់ការណ៍សម្ងាត់ ដើម្បីការពារមិនឲ្យយួនបានដឹងពីកន្លែងកងទ័ពរស់នៅឡើយ។ ប្រធានកងទ័ព សុទ្ធតែមនុស្សស្រី ដែលគាត់មាន ឈ្មោះខុន ជាប្រធានក្រុម និងឈ្មោះ ណាន ជាអនុធានក្រុម។ បើប្រធានកងរយ និងកងវរៈវិញ មានឈ្មោះ នៀន។ បន្ទាប់មកទៀត ខ្ញុំបានចេញពីសរមភូមិ ទៅកាន់ផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចកងពល នៅស្រុក១០៥ តំបន់១៣ ភូមិភាគនិរតី នៅភូមិស្រែរនោង ឃុំអង្គតាសោម ស្រុកត្រាំកក់ ខេត្តតាកែវ។[2] កម្មាភិបាលខ្មែរក្រហម បញ្ជាឲ្យខ្ញុំសម្លាប់សត្វគោ ចំនួន២៥ក្បាល និងក្របីចំនួន២៥ក្បាល។ នៅពេលសម្លាប់សត្វម្ដងៗ ខ្ញុំមានអារម្មណ៍ថា ភ័យខ្លាចណាស់។ ប្រធានកងពល មានឈ្មោះ សោម និងសារុន ជាអនុប្រធានកងពល។
នៅឆ្នាំ១៩៧៥ បន្ទាប់ពីវាយបែកខេត្តតាកែវ កម្មាភិបាលខ្មែរក្រហម ចាត់តាំងឲ្យខ្ញុំធ្វើគ្រូបង្ហាត់ទ័ពនៅផ្សារតាកែវ។ ខ្ញុំធ្វើជាគ្រូជំនួសឈ្មោះ ខុន បានរយៈពេលមួយខែ។ ក្រោយមក កម្មាភិបាលខ្មែរក្រហម ក៏ដកកម្លាំង ឲ្យទៅនៅស្រែអំបិល ជាកម្មករធម្មតា នៅភូមិភាគនិរតី(ភូមិភាគ៤០៥) នៅកំពង់កណ្ដាល ខេត្តកំពត។[3] លុះពេលទៅដល់ ខ្ញុំបានធ្វើជាអ្នករែកអំបិល និងបុកអង្គប់។ ការងារនេះ ខ្ញុំធ្វើមិនសូវបានឈប់សម្រាកទេ។ ខ្ញុំធ្វើបានរយៈពេលមួយឆ្នាំ ក៏ឈប់។
នៅចុងឆ្នាំ១៩៧៥ ខ្ញុំត្រូវកម្មាភិបាលខ្មែរក្រហម បញ្ជូនឲ្យទៅធ្វើទ័ព ចេញទៅការពារយួនពីការចេញចូលយកអំបិលនៅតាមឆ្នេរសមុទ្រ និងដើរយាមនៅជុំវិញកំពង់កណ្ដាល។ បន្ទាប់ពីសភាពការណ៍ស្ងប់ស្ងាត់ ខ្ញុំក៏ទៅរែកអំបិលដូចដើមវិញ។ លុះពេលបន្ទាប់ ខ្ញុំក៏ត្រូវផ្លាស់ឲ្យទៅធ្វើការនៅឃ្លាំងដាក់អំបិលវិញ។ ការងារនេះ បានបណ្តាលឲ្យមេជាងម្នាក់ស្លាប់ ដោយសារធ្លាក់ពីលើដំបូលឃ្លាំងនោះ។ ខ្ញុំក៏ត្រូវកម្មាភិបាលខ្មែរក្រហម ចាត់តាំងឲ្យទៅកាប់ស្លឹកត្នោតយកមកប្រក់ដំបូង។ អំឡុងពេលនោះ ខ្ញុំក៏ធ្លាក់ពីលើដើមត្នោត រហូតដល់សន្លប់បាត់បង់ស្មារតី ហើយត្រូវបញ្ជូនទៅសម្រាកព្យាបាលនៅកន្លែងពេទ្យកងការពារនៅតាមឆ្នេរសមុទ្រ។ តាំងពីពេលនោះមក ស្រីៗក៏ឈប់ពីការកាប់ស្លឹកត្នោតទាំងអស់គ្នា។ ក្រោយមក ខ្ញុំបានទៅរស់នៅជាមួយឈ្មោះ នៀន ដែលមានតួនាទីជាប្រធានកងវរៈនៅកំពង់កណ្ដាល។ ខ្ញុំធ្វើជាអ្នកបើកឡានឲ្យឈ្មោះ នៀន ពីភ្នំពេញទៅកំពង់សោម។ ការងារនេះ ខ្ញុំធ្វើបានរយៈពេល៤ទៅ៥ខែ ខ្ញុំក៏ឈប់។ បន្ទាប់មក ខ្ញុំទៅធ្វើការនៅផ្នែកអំបិល ជឿនលឿន លើសតាមផែនការកំណត់ ដោយមួយកងវរៈ ត្រូវធ្វើឲ្យបានចំនួន៧តោន ប៉ុន្តែជាក់ស្ដែងឆ្នាំដំបូង យើងធ្វើបានរហូតដល់១សែន១ម៉ឺនតោន។ នៅឆ្នាំបន្ទាប់ យើងធ្វើបានរហូតដល់ ២សែន២ម៉ឺនតោន និងក្លាយជាកងពិសេស។ ពេលនោះមានការប្រណាំងប្រជែងគ្នារវាងកងវរៈ និងកងរយ។ ចំពោះសកម្មភាពនេះ កងវរៈទទួលបានជ័យជំនះ។
ពីឆ្នាំ១៩៧៦ ដល់១៩៧៧ កម្មាភិបាលខ្មែរក្រហម បានជ្រើសរើស សមាជិកចំនួន២០០នាក់រួមទាំងខ្ញុំ ដែលឈ្នះពីការប្រកួតប្រជែង ឲ្យទៅរស់នៅភូមិភាគពាយ័ព្យ (ភូមិភាគ៥៦០) ខេត្តពោធិ៍សាត់។[4] មុនដំបូង ខ្ញុំបានទៅធ្វើស្រែ នៅភូមិបាកាន និងភូមិសែនជ័យ ជាមួយប្រធានភូមិឈ្មោះ ជា។ ខ្ញុំមានតួនាទីជាជំនួយការកងពិសេស ក្នុងកងចល័តតំបន់ អេ។ ប្រធានកងចល័តតំបន់ អេ មានឈ្មោះ យឹម។ ខ្ញុំបានដើរមើលទឹកស្រែ និងលើកទំនប់នៅសោមសាន្ដ ជាមួយឈ្មោះ យាយណាន, យាយរុន និងយាយរឹម។
នៅឆ្នាំ១៩៧៨ ដល់ថ្ងៃដែលខ្ញុំត្រូវរៀបការ។ បើតាមខ្ញុំចាំ អង្គការរៀបចំឲ្យខ្ញុំចំនួន៧ដង ជាមួយ ឈ្មោះ ឃី, ខន, វ៉ាន់, ឈៀវ, ហួន, គេហៅអាខ្មៅៗ និងចុងក្រោយ ឈ្មោះ ប្រុញ។ ខ្ញុំមិនបានរៀបការទេ គឺរត់ទាំង៧លើក។ ចុងក្រោយ ក្នុងចិត្តគិតថា បើមិនព្រមរៀបការ ខ្លួននឹងត្រូវជាប់ខ្នោះជាមិនខាន។ ខ្ញុំក៏ឡើងជិះសេះ ត្រលប់ទៅកន្លែង សោមសាន្ដ វិញ ដោយទៅដល់ម៉ោង១២យប់។ នៅវេលាថ្ងៃមួយ អំឡុងពេលធ្វើការ ប្រហែលម៉ោង១២ថ្ងៃត្រង់ ខ្ញុំបានឃើញម៉ូតូនីរសារមកដល់ ខ្ញុំភ័យខ្លាំងណាស់។ នីរសារថែមទាំង ប្រាប់ឲ្យខ្ញុំរៀបចំសម្លៀកបំពាក់ផ្លាស់ទៅកាន់ទីកន្លែងផ្សេងទៀត។ ខ្ញុំគិតថា ខ្លួនពិតជាមានទោស ក៏មិនយកសម្លៀកបំពាក់ដាក់តាមខ្លួន គឺទុកឲ្យឈ្មោះ ប៊ុត ជាអ្នកដាំបាយនៅ សោមសាន្ដនោះ។ កម្មាភិបាលខ្មែរក្រហម បានបញ្ជូនខ្ញុំមកនៅជាមួយយាយ ណាន និងបានហូបបាយយ៉ាងឆ្អែត។ ខ្ញុំនៅតែគិតក្នុងចិត្តថា ខ្លួនមិនរស់ទេ ព្រោះត្រូវចោទថា ក្បត់នឹងអង្គការ។ កម្មាភិបាលខ្មែរក្រហម បានដាក់ទណ្ឌកម្មឲ្យខ្ញុំទៅដាំឪឡឹករយៈពេលមួយថ្ងៃ។ ការដាំឪឡឹករបស់ខ្ញុំមិនបានលទ្ធផល ទើបកម្មាភិបាលខ្មែរក្រហមចោទថាក្បត់ ក៏បញ្ជូនឲ្យខ្ញុំទៅចិញ្ចឹមមាន់។ មិនបានប៉ុន្មានផង ខ្ញុំក៏ត្រូវផ្លាស់ឲ្យទៅកាត់ដេរសម្លៀកបំពាក់ រយៈពេលមួយយប់មួយថ្ងៃ។ ខ្ញុំបានធ្វើឲ្យបាក់ម្ជុលអស់ចំនួន២ដើម ហើយត្រូវខ្មែរក្រហម ចោទថាក្បត់នឹងអង្គការជាលើកទី២។ ខ្ញុំ ក៏ត្រូវកម្មាភិបាលខ្មែរក្រហមចាប់ដាក់គុកនៅទួលគង នៅស្រុកបាកាន ខេត្តពោធិ៍សាត់។ នៅក្នុងគុករយៈពេល៧ថ្ងៃ ខ្ញុំហូបតែទឹក និងអំបិលតែប៉ុណ្ណោះ។ បាយចំណែករបស់ខ្ញុំ ត្រូវបានប្រគល់ឲ្យអ្នកទោសដូចគ្នា។ ការជាប់ទោសនេះ គឺដោយសារខ្ញុំមិនព្រមរៀបការ។ នៅក្នុងរបបខ្មែរក្រហម ខ្ញុំបានបាត់បង់ប្អូនចំនួន២នាក់ ឈ្មោះ ខន និងទ្រី។
នៅឆ្នាំ១៩៧៩ បន្ទាប់ពី ខ្ញុំជាប់គុកអស់រយៈពេល៧ថ្ងៃ កងទ័ពវៀតណាមក៏ចូលមកដល់។ ខ្ញុំបានឮសូរសន្ធឹករថក្រោះ និងសម្លេងយន្ដហោះ។ ពួកទ័ពក៏រត់ចេញពីកន្លែងអស់។ ខ្ញុំក៏ឲ្យកូនយាយ ប៊ុត យកកាំបិតមកកាត់ខ្នោះចេញពីដៃ។ បន្ទាប់មក ខ្ញុំក៏រត់ចូលព្រៃជាមួយមនុស្ស៣នាក់។ ការរស់នៅក្នុងព្រៃវេទនាណាស់ អង្ករក៏អស់ យើងក៏នាំគ្នាហូបតែគល់ក្ដួច គល់ល្ហុង និងគល់ចេកប៉ុណ្ណោះ។ ក្រោយមក អ្នកទាំង៣ បានស្លាប់អស់ គឺស្លាប់ដោយសារដាច់បាយ នៅសល់តែខ្ញុំ។ ខ្ញុំចេះតែបន្តដំណើររហូតមកដល់ អូររថក្រោះ។ សំណាងល្អ ខ្ញុំមានបាយហូបទើបអាចបន្តជីវិតមកដល់ពេលសព្វថ្ងៃនេះ។ រហូតដល់ឆ្នាំ១៩៩២ ទើបខ្ញុំវិលត្រលប់មកស្រុកកំណើត និងបានជួបជុំជាមួយក្រុមគ្រួសារវិញ។
អត្ថបទដោយ ជីម សុខគា
[1]ឯកសារ TKI០០៥៦, តម្កល់ទុកនៅក្នុងមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា បទសម្ភាសជាមួយ ឃុន សាមឿន ភេទស្រី អាយុ៤៨ឆ្នាំ រស់នៅភូមិប្រស៊ូង ឃុំតាភេម ស្រុកត្រាំកក់ ខេត្តតាកែវ, ចំណងជើងអត្ថបទ« » ។ សម្ភាសន៍ ដោយ អ៊ីសា ឧស្មាន នៅថ្ងៃទី១៨ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០០៣។ ចំនួន៣០ទំព័រ។
[2] ផេង ពង្សរ៉ាស៊ី និងអ្នកនិពន្ធផ្សេងទៀត, ប្រវត្តិសាស្ត្រកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ (១៩៧៥-១៩៧៩), បោះពុម្ពលើកទី២ (ភ្នំពេញ៖ មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា,២០២០),៣៤។
[3] ឯកសារដូចគ្នា
[4]ឯកសារដូចគ្នា