ក្រូច សម្បត្តិ អាយុ៧៧ឆ្នាំ[1] គឺជាអ្នករស់រានមានជីវិតពីរបបខ្មែរក្រហម​ រស់នៅភូមិស្វាយតាហែន ឃុំរកាគយ ស្រុកកងមាស។ អ៊ំប្រុស សម្បត្តិ កើតនៅស្រុកពារាំង ខេត្តព្រៃវែង។ អ៊ំប្រុស សម្បត្តិ រៀបការប្រពន្ធឈ្មោះកុង សំអឿន មានកូនប្រុស្រីចំនួន៥នាក់ និងប្រកបមុខរបរបើកកាណូត។ នៅពីក្មេង អ៊ំប្រុស សម្បត្តិ  រៀននៅសាលាវត្តបានត្រឹមថ្នាក់ទី៨ (សង្គមចាស់) និងបន្ទាប់មកទៅស្នាក់ស្រ័យនៅវត្ត។ នៅពេលដែលមានរដ្ឋប្រហារទម្លាក់សម្ដេច សីហនុ នៅថ្ងៃទី១៨ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៧០ បាតុកម្មបានផ្ទុះឡើង ដោយមានការចូលរួមដង្ហែរបាតុកម្មពីសំណាក់អ្នកភូមិ។ បន្ទាប់មក មានការបង្រ្កាបបាតុករដោយទាហាន លន់ នល់។ បន្ទាប់ពីបាតុកម្មបានស្ងប់ស្ងាត់មួយរយៈ គឺនៅដើមឆ្នាំ១៩៧១ កងទ័ពរំដោះខ្មែរក្រហមចូលមកស្នាក់អាស្រ័យតាមផ្ទះអ្នកភូមិ។ កងទ័ពរំដោះខ្មែរក្រហមបានដាក់គោលដៅចូលវាយរំដោះទីរួមខេត្តកំពង់ចាម។ ចាប់ពីឆ្នាំ១៩៧១ដល់ឆ្នាំ១៩៧៣ សមរភូមិរវាងទាហាន លន់ នល់ និងកងទ័ពរំដោះខ្មែរក្រហមផ្ទុះឡើងជា បន្តបន្ទាប់ និងកាន់តែខ្លាំងឡើងៗ។ ទាហាន លន់ នល់ តែងតែបាញ់​ផ្លោង និងប្រើប្រាស់យន្តហោះទម្លាក់គ្រាប់បែក រួចទើបបញ្ចូនទាហានថ្មើរជើងចូលមកដល់។ កងទ័ពរំដោះខ្មែរក្រហមដឹងមុនអំពី​ការវាយប្រហារ និងដកកងទ័ព របស់ខ្លួនទៅតំបន់​រំដោះរបស់ខ្លួន ស្ថិតនៅត្រើយម្ខាងនៃទន្លេមេ​គង្គ។​

នៅឆ្នាំ១៩៧២ អ៊ំប្រុស សម្បត្តិ រត់ទៅរស់នៅស្រុកកំណើតនៅខេត្តព្រៃវែងវិញ និងក្រោយមកទៀតសម្រេចចិត្តចូលបម្រើជាកងទ័ពរំដោះខ្មែរក្រហម។ នៅពេលនោះ អ៊ំប្រុស សម្បត្តិ មានអាយុ២២ឆ្នាំ។ នៅឆ្នាំ១៩៧២ដដែរ អ៊ំប្រុស សម្បត្តិ ត្រូវបានបញ្ចូនមកឈរជើងនៅស្រុកស្រីសន្ធរតាមដងមាត់ទន្លេទល់មុខភ្នំពេញ រហូតដល់ក្បាលកោះ ព្រែកពោធិ៍ និងព្រែកដំបូក ដែលជាទីកន្លែងឈរជើងរបស់អ៊ំប្រុស។ នៅឆ្នាំ១៩៧៣ នៅពេលដែលប្រទេសជាតិកំពុងតែច្របូលច្របល់ខ្លាំង ហើយទីក្រុងភ្នំពេញមិនទាន់បានរំដោះនៅឡើយ អ៊ំប្រុស សម្បត្តិ ត្រូវបានបញ្ចូលចូលទៅក្នុងព្រៃ ដើម្បីផ្ដល់ស្បៀងអាហារដល់ប្រជាជន ដែលរត់

ចូលព្រៃតស៊ូ រហូតដល់កងទ័ពរំដោះខ្មែរក្រហមវាយបែកទីក្រុងភ្នំពេញនៅឆ្នាំ១៩៧៥។ បន្ទាប់មក គឺនៅឆ្នាំ១៩៧៥ដដែល អ៊ំប្រុស សម្បត្តិ ត្រូវបានបញ្ចូនមកភូមិវិញ និងធ្វើការងារនៅតាមកងចល័តដោយរែកទឹកចំនួន៣០០អំរែកក្នុងមួយថ្ងៃ។ ខ្ញុំត្រូវបានចាត់តាំងជាប្រធានកងដាំបន្លែ ប៉ុន្តែមានមិត្តផ្សេងទៀតដណ្ដើមគ្នាធ្វើប្រធានកងដាំបន្លែ។ អ៊ំប្រុស សម្បត្តិ គូសបញ្ជាក់ថា «សមមិត្តដែលធ្វើការងារជាមួយគ្នាដណ្ដើមគ្នាធ្វើប្រធានអង្គភាពបន្លែ ចំណែកឯតំណែងប្រធានអង្គភាពរកអុសដុត ក៏មានការប្រកួតប្រជែងគ្នាផងដែរ … ថា​អ្នកណាខ្លាំងជាងអ្នកណាដើម្បីទទួលមុខងារជាប្រធាន។» អ៊ំប្រុស សម្បត្តិ ក្រោយមកក្លាយជាប្រធានកង​ដំបន្លែនិងហូបចុកគ្រប់គ្រាន់ពីព្រោះមិត្តដែលកាន់រោងបាយរួម លួចទុកត្រីយកមកឲ្យអ៊ំប្រុស​។ អ៊ំប្រុស សម្បត្តិ តែងតែគិតគូរក្នុងការរៀបចំបន្លែទៅឲ្យទៅរោងបាយឲ្យបានគ្រប់គ្រាន់។ ចាប់ពីឆ្នាំ១៩៧៧ ដល់ឆ្នាំ១៩៧៨ ខ្មែរក្រហមមកពីភូមិភាគនិរតីចូលមកគ្រប់គ្រង និងចាប់ផ្ដើមការកាប់សម្លាប់រង្កាលទៅលើកម្មាភិបាល និងប្រជាជនមូលដ្ឋាន។[2] នៅពេលនោះ អ៊ំប្រុស សម្បត្តិ មិនបានរស់នៅភូមិស្វាយតាហែន ឃុំរកាគយនោះទេ ពីព្រោះអ៊ំប្រុស សម្បត្តិ ត្រូវបានផ្លាស់នៅខាងខេត្តកណ្ដាលរួចទៅហើយ។​ រហូតដល់កងទ័ពរណសិរ្សចូលមករំដោះប្រជាជន ទើបអ៊ំប្រុស វិលត្រលប់មករស់នៅ និងប្រកមមុខរបរធ្វើស្រែចំការនៅភូមិរស់នៅបច្ចុប្បន្នវិញ។[3]

អត្ថបទដោយ សាំង ចាន់ធូ

[1] ក្រូច សម្បត្តិ, «ប្រវត្តិសាស្រ្តផ្ទាល់មាត់៖ បទពិសោធន៍អ្នករស់រានមានជីវិតពីរបបខ្មែរក្រហម», សម្ភាសន៍ដោយ​ ទូច វណ្ណេត បុគ្គលិកមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារខេត្តកំពង់ចាម នៅឆ្នាំ២០២៣, បណ្ណសារមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា

[2] ផេង ពង្សរ៉ាស៊ី, ដេវីដ ឆេនដល័រ, គ្រីស្ដូហ្វ័រ ឌៀរីង & សុភ័ក្រ្ត ភាណា, «ប្រវត្តិសាស្រ្តកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ» (បោះពុម្ពលើកទី២ នៅប្រទេសកម្ពុជា ឆ្នាំ២០២០), ទំព័រ៤៨-៥៧

[3] ក្រូច សម្បត្តិ, «ប្រវត្តិសាស្រ្តផ្ទាល់មាត់៖ បទពិសោធន៍អ្នករស់រានមានជីវិតពីរបបខ្មែរក្រហម», សម្ភាសន៍ដោយ​ ទូច វណ្ណេត បុគ្គលិកមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារខេត្តកំពង់ចាម នៅឆ្នាំ២០២៣, បណ្ណសារមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា