[1]ឯកសារប្រវត្តិរូបរបស់ខ្មែរក្រហមមួយសន្លឹកធ្វើនៅសហករណ៍ធ្លកវៀន ចុះថ្ងៃទី២៤ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ១៩៧៧ ដោយ សមមិត្ត សាន់ រៀបរាប់ពី កម្មាភិបាលខ្មែរក្រហមមួយរូប ឈ្មោះ ឡាច មៀន ដែលមានវណ្ណភាពកណ្តាលក្រោម។ ឡាច មៀន អាយុ ២០ឆ្នាំ បានចូលបដិវត្តិថ្ងៃទី៩ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ១៩៧៤ តាមរយៈសមមិត្ត សាន់។ ឪពុកឈ្មោះ ឡាច ឡុង ម្តាយឈ្មោះ ម៉ម ស៊ុន រស់នៅភូមិស្ពានដែក ឃុំធ្លកវៀន ស្រុក១២ តំបន់៣១។ មៀន រស់នៅផ្ទះស្លឹកដែលមានទទឹង ៣ម៉ែត្រ និងបណ្តោយ៥ម៉ែត្រ ក្នុងជីវភាពខ្វះខាតយ៉ាងតិច២-៣ខែក្នុងឆ្នាំ ដោយទិន្នផលស្រូវទទួលបានត្រឹមតែ ៦០-៧០ថាំងប៉ុណ្ណោះក្នុងដីស្រែមួយហិកតា។ មៀន ធ្វើជាជាងរទេះដើម្បីរកចំណូលបន្ថែមទៀត។

តាមរយៈកិច្ចសម្ភាសន៍របស់ ឡាច មៀន ជាមួយបុគ្គលិកមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារ បានបញ្ជាក់ថា មៀន ធ្លាប់ធ្វើការនៅមន្ទីរសន្តិសុខស-២១ និងធ្លាប់ជាអ្នកសួរចម្លើយអ្នកទោស។ ខាងក្រោមជាអត្ថបទដកស្រង់ទាំងស្រុងពីកិច្ចសម្ភាសន៍របស់ ឡាច មៀន[2]។

ខ្ញុំឈ្មោះ ឡាច មៀន អាយុ ៤៤ឆ្នាំ រស់នៅស្រុកកំណើតក្នុងភូមិស្ពានដែក ឃុំធ្លកវៀន ស្រុកសាមគ្តីមានជ័យ ខេត្តកំពង់ឆ្នាំ។ ឪពុកឈ្មោះ ឡាច ឡុង (ស្លាប់ឆ្នាំ១៩៨៤) និងម្តាយឈ្មោះ ម៉ម សុន អាយុ ៨៣ឆ្នាំ។ ប្រពន្ធឈ្មោះ ធូ ខុម អាយុ ៣៣ឆ្នាំ រៀបការក្នុងឆ្នាំ១៩៧៩ មានកូន ៧នាក់។

ខ្ញុំរៀននៅសាលាស្ពានដែក ក្នុងសម័យសង្គមរាស្ត្រនិយមហៅថា សាលាវត្តឈូក។ ខ្ញុំឈប់រៀនត្រឹមថ្នាក់ទី១០ពីសង្គមចាស់ នៅពេលដែលខ្ញុំមានអាយុ ១២ឆ្នាំ។ ក្នុងឆ្នាំ១៩៧១ ខ្ញុំបួសនៅវត្តឈូក រួចផ្លាស់ទៅនៅវត្តជ័យ ទៅធ្វើការរែកដីទំនប់រាល់ព្រឹកព្រលឹម ពុំបានរៀនធម៌អ្វីទេ រហូតដល់ឆ្នាំ១៩៧៤ ខ្ញុំសម្រេចចិត្តសឹក និងត្រលប់មករស់នៅផ្ទះជុំគ្រួសារវិញ។ ក្រោយពេលសឹកបានតែមួយអាទិត្យស្រាប់តែមានសំបុត្រពីឃុំហៅឲ្យខ្ញុំទៅធ្វើជាឈ្លបឃុំ ដែលមាន សាន់ ជាប្រធាន តានៅ ជាគណៈឃុំធ្លកវៀន។ ការងារជាឈ្លបឃុំ ខ្ញុំត្រូវទៅឆ្មក់ស៊ើបការណ៍ពីទាហាននៅសាលាលេខ៥ និងលង្វែក។ មួយខែក្រោយមក ក្នុងរដូវភ្លៀង នាខែពិសាខ ខ្ញុំត្រូវបានបញ្ជូនទៅធ្វើកងទ័ពនៅស្រុកកំពង់ត្រឡាចលើ ឬស្រុក១២ក្នុងរបបខ្មែរក្រហម ទៅនៅខ្សែត្រៀមនៅលង្វែក និងនៅធ្វើកងទ័ពរហូតដល់ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥ ខ្មែរក្រហមបានឡើងកាន់អំណាច។ លុះដល់ខែសីហា ឆ្នាំដដែល ខ្ញុំនិងកងទ័ពមួយចំនួនដែលបានជម្រើសចេញពីកងទ័ពស្រុកធ្លកវៀន និងកងទ័ពជម្រើសតាមស្រុកនានានៅក្នុងខេត្តកំពង់ឆ្នាំង ប្រមាណជា២ឡានធំៗ ត្រូវបានបញ្ជូនទៅទីក្រុងភ្នំពេញ។ មកដល់បឹងទំពុន កងរបស់ខ្ញុំត្រូវបានចាត់តាំងឲ្យចិញ្ចឹមជ្រូក ប្រមាណកន្លះខែ ស្រាប់តែត្រូវបញ្ជូនបន្តទៅនៅឯសាលាបច្ចេកទេស ហ្វឹកហាត់ក្បួនយោធា ដែលស្ថិតនៅតាមដងស្ទឹងតាខ្មៅអស់រយៈពេល៤ខែ។ គ្រូនៅក្នុងសាលាមាន យ៉ែម (ប្រធានសាលា) និង ណៅ បង្រៀនពីនយោបាយ ដែលនិយាយពីមាគ៌ាត្រឹមត្រូវ ការដឹកនាំផ្តាច់ការ។ល។ អំឡុងពេលហ្វឹកហាត់ លត់ដំ មានកងទ័ពខ្លះទ្រាំមិនបានធ្វើពុតជាឈឺ ខ្លះទៀតរត់គេចពីសាលា ចំណែកអ្នកដែលអាចតស៊ូរៀនរហូតចប់វគ្គនៅសល់ត្រឹមតែ ២០នាក់តែប៉ុណ្ណោះ។

ក្រោយការហ្វឹកហាត់ជោគជ័យ ខ្ញុំត្រូវបានចាត់តាំងឲ្យទៅយាមអ្នកទោសនៅគុក[3]ម្តុំផ្សារតាខ្មៅចាស់ ដែលមាន តាផល ជាប្រធាន និង តាផូ ជាអនុប្រធាន។ តួនាទីអ្នកយាមគឺការពារកុំឲ្យអ្នកទោសរត់រួច កុំឲ្យអ្នកទោសសម្លាប់ខ្លួន ប្រសិនបើមានករណីណាមួយកើតឡើង អ្នកយាមត្រូវទទួលទោសស្លាប់ជំនួសវិញ។ ខ្ញុំនៅយាមនៅមន្ទីរសន្តិសុខនៅតាខ្មៅបានរយៈពេល ៣ខែ ទើបខ្ញុំប្តូរទៅនៅកន្លែងគុកធំ គឺគុកប៉េអេស (PS)[4] ដែលជាគុកចាស់សល់ពីសម័យ លន់ នល់ មក ដែលនៅជាប់ខាងត្បូងផ្សារធំថ្មី។ នៅក្នុងរបបខ្មែរក្រហម ផ្សារទូទាំងប្រទេសត្រូវបានលុបបំបាត់ចោលទាំងស្រុង[5] ក្នុងនោះផ្សារថ្មីក៏ត្រូវបានបិទចោល ហើយខ្មែរក្រហមបានយកឡានខូចទៅចតចោលគរគ្នានៅទីធ្លាផ្សារ។ នៅគុកប៉េអេស មានបន្ទប់អ្នកទោសជាច្រើនបន្តគ្នា មួយផ្ទះមានពី៧-៨បន្ទប់ ដែលមានទំហំប៉ុនគ្រែសម្រាប់អ្នកទោសម្នាក់ដេកនៅក្នុងនោះបាន។ ខ្ញុំយាមតាមបន្ទប់ វេនយប់ពីម៉ោង៧ដល់ម៉ោង១២យប់ ទើបមានអ្នកយាមមកប្តូរយាមបន្តរហូតដល់ភ្លឺវិញ។ ពេលខ្ញុំយាមនៅទីនោះ ខ្ញុំបានជួបអ្នកស្គាល់គ្នាខ្លះ តែខ្ញុំនៅចាំតែឈ្មោះ មឿន  ដែលជាកងទ័ពមកពីស្រុកជាមួយគ្នា ប៉ុន្តែមិនអាចសួរនាំសុខទុក្ខគ្នាបានទេ (ពេលចាកចេញពីភូមិមកដល់ភ្នំពេញ ខ្ញុំមានមិត្តភក្តិជិតស្និតតែពីរនាក់ប៉ុណ្ណោះគឺ មឿន (ស្លាប់)[6], និង ផៃ ធ្វើការកន្លែងជាមួយគ្នា ប៉ុន្តែនៅកងផ្សេងគ្នា រហូតដល់បែកឆ្នាំ១៩៧៩ ក្រោយមកទើបជួបគ្នាវិញនៅភូមិកំណើតសព្វថ្ងៃនេះ)។

ពេលខ្មែរក្រហមឡើងកាន់អំណាចដំបូងមិនទាន់មានគុកទួលស្លែងទេនៅទីក្រុងភ្នំពេញ គឺមានតែគុកប៉េអេស ដែលមាន ចិនអ៊ាវ[7] ហៅ ឌុច ជាប្រធាន និង ហ៊ ជាអនុប្រធាន។ ពេលខ្ញុំផ្លាស់មកធ្វើអ្នកយាមនៅគុកប៉េអេស តាផល និងតាផូ ក៏បានមកជាមួយគ្នាដែរ ហើយមានការផ្លាស់ប្តូរអ្នកយាមពីគុកប៉េអេសទៅធ្វើការនៅគុកតាខ្មៅវិញ។ ខ្ញុំមានតួនាទីនាំយកអ្នកទោសទៅបន្ទប់សួរចម្លើយតាមឈ្មោះដែលបានស្នើយកទៅ ហើយអ្នកសួរចម្លើយនៅគុកប៉េអេសមានច្រើន ប៉ុន្តែខ្ញុំចាំបានតែឈ្មោះ ចាន់ តាហ៊ តាប៉ុន និង នន។ អ្នកទោសដែលសួរចម្លើយរួចរាល់នៅក្នុងគុកប៉េអេស ត្រូវបានបញ្ជូនទៅធ្វើការនៅឯគុកនៅតាខ្មៅ ស្រោចទឹកដំណាំ បន្លែ ពីម៉ោង៧ព្រឹកដល់ម៉ោង ១០ព្រឹក។ ខ្ញុំធ្វើការជាអ្នកយាមនៅគុកប៉េអេសរយៈពេលមួយឆ្នាំ ពីឆ្នាំ១៩៧៥ ដល់ចុងឆ្នាំ១៩៧៦ ជាឆ្នាំដែលកំណើនអ្នកទោសកើនឡើងកាន់តែច្រើន ទើបសម្រេចរើគុកទាំងមូលទៅដាក់នៅអតីតសាលាទួលស្វាយព្រៃ ដែលហៅថា គុកទួលស្លែង សព្វថ្ងៃនេះ ទាំងអស់តែម្តង។ អាគារសាលាទួលស្វាយព្រៃមាន ៣ជាន់ ៣ខ្នង បែងចែកជាបន្ទប់ឃុំឃាំងឯកជន (រៀបឥដ្ឋបិទស៊ីម៉ង់ជាបន្ទប់តូចៗ) និងបន្ទប់ឃុំឃាំងរួម (ជាន់លើដែលមានបន្ទប់ធំទូលាយដាក់ខ្នោះអ្នកទោសជាជួរៗតែម្តង)។

ពេលមកដល់គុកទួលស្លែង ខ្ញុំត្រូវបានចាត់តាំងឲ្យទៅរៀនវាយអង្គុលីលេខ ដើម្បីចម្លងឯកសារពីចម្លើយរបស់អ្នកទោស ដែលភាគច្រើនគឺសរសេរដោយអ្នកទោសផ្ទាល់ និងខ្លះទៀតអ្នកសួរចម្លើយជាអ្នកសរសេរ។ ឯកសារចម្លងដោយអង្គុលីលេខរួចរាល់ ខ្ញុំត្រូវដាក់ឈ្មោះ និងចុះហត្ថលេខានៅគ្របខាងក្រៅ រួចបញ្ជូនទៅថ្នាក់លើ តាហ៊ រួច តាហ៊ បញ្ជូនបន្តទៅឲ្យ ឌុច ដើម្បីពិនិត្យ។ ប្រសិនបើមានចម្លើយណាមួយមិនច្បាស់លាស់ ឬ ឌុច ចង់ឲ្យអ្នកទោសបញ្ជាក់បន្ថែម នឹងត្រូវបញ្ជូនត្រលប់មកវិញឲ្យសួរចម្លើយម្តងទៀត។ ឧទាហរណ៍ មានចម្លើយរបស់អ្នកទោសណាម្នាក់ដែលបានឆ្លើយដាក់បន្ទុកទៅលើឈ្មោះ វ៉ន វេត[8] ឌុច នឹងបញ្ជូនត្រលប់មកវិញឲ្យសួរបញ្ជាក់ម្តងទៀតឲ្យច្បាស់ ដូច្នេះអ្នកសួរចម្លើយត្រូវនាំយកអ្នកទោសទៅសួរបកចុះបកឡើងសាជាថ្មីទៀត។ ធ្វើការនៅមន្ទីរសន្តិសុខស-២១ ខ្ញុំបានជួប ឌុច រាល់ថ្ងៃ ព្រោះនៅផ្ទះបាយរួមគ្នា។ ការគ្រប់គ្រងរបស់ ឌុច គឺម៉ត់ចត់ ម៉ឹងម៉ាត់ និងដាច់ខាតបំផុត។ ឌុច មាននីរសារឈ្មោះ តឿង។ ក្រៅពី ឌុច ដែលជាប្រធានមន្ទីរសន្តិសុខស-២១ មាន សុន សេន ដែលចុះមកបង្រៀនពីផ្នែកនយោបាយក្នុងមួយខែ ឬបីខែម្តង ដល់កម្មាភិបាលដែលធ្វើការនៅមន្ទីរសន្តិសុខស-២១ទាំងអស់។

ក្រៅពីវាយអង្គុលីលេខ ខ្ញុំត្រូវបានចាត់តាំងឲ្យរៀនសួរចម្លើយបន្ថែមមួយទៀត។ ដំណាក់កាលនៃការសួរចម្លើយ[9] ដំបូងសួរពីជីវប្រវត្តិឲ្យអ្នកទោសរៀបរាប់ រួចសួរថា ហេតុអ្វីទើបអង្គការចាប់មកទីនេះ? ពេលដែលអ្នកទោសឆ្លើយថា «ខ្ញុំក្បត់អង្គការ» ទើបអ្នកសួរចម្លើយសួរអ្នកទោសឲ្យរៀបរាប់ពីសកម្មភាពក្បត់ ខ្សែបណ្តាយដែលជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងសកម្មភាពក្បត់។ ពេលសួរចម្លើយ បើអ្នកទោសរឹងរូសមិនព្រមឆ្លើយ នឹងមានការធ្វើទារុណកម្មដូចជា វាយ ឆក់ខ្សែភ្លើង និងច្រកថង់ផ្លាស្ទីកត្រឹមក។ល។ អ្នកទោសខ្លះក្រោយពីធ្វើទារុណកម្មរួចទើបឆ្លើយ តែអ្នកទោសខ្លះទោះជាធ្វើទារុណកម្មហើយក៏នៅតែមិនព្រមឆ្លើយ ថ្នាក់លើនឹងឲ្យផ្លាស់ប្តូរអ្នកសួរចម្លើយមួយហើយមួយទៀត រហូតអ្នកទោសខ្លះត្រូវយកទៅឃុំវិញមួយខែទើបយកមកសួរចម្លើយម្តងទៀត។ អ្នកទោសខ្លះទើបតែចាប់មកដល់ភ្លាមបញ្ជា ឲ្យយកទៅសួរចម្លើយភ្លាមក៏មានដែរ ព្រោះថ្នាក់លើត្រូវការបន្ទាន់។ ដោយឡែកអ្នកទោសខ្លះ ឃុំទុករហូតដល់ ២-៣ខែមិនទាន់ធ្លាក់ឈ្មោះឲ្យសួរចម្លើយក៏មានដែរ។

រៀនសួរចម្លើយលើកដំបូង ខ្ញុំទៅយកអ្នកទោសម្នាក់តាមឈ្មោះដែល ឌុច បញ្ជា (ប្រើទូរសព្ទខ្សែ) ពីបន្ទប់ឃុំឃាំងទៅបន្ទប់សួរចម្លើយ ដែលមាន កាក់ ជាអ្នកបង្រៀន។ អ្នកទោសដែលខ្ញុំបានសួរចម្លើយមិនមានការធ្វើទារុណកម្មអ្វីទាំងអស់ មានតែអ្នកទោសឈ្មោះ ប៉ែន សាម៉ន ដែលត្រូវបានបញ្ជូនទៅឲ្យ តាហ៊ បន្តទេ ដែលទទួលទារុណកម្ម ទើបព្រមឆ្លើយ។ ពេលវេលាសួរចម្លើយអ្នកទោសចាប់ផ្តើមពីម៉ោង ៦ ដល់ម៉ោង ១០ព្រឹក ហើយយកអ្នកទោសទៅទុកនៅបន្ទប់ឃុំឃាំងវិញ ចំណែកអ្នកសួរចម្លើយសម្រាកបាយថ្ងៃត្រង់ រហូតដល់ម៉ោង ២រសៀលទើបចាប់ផ្តើមយកអ្នកទោសមកសួរបន្តទៀត។ ឯកសារចម្លើយសារភាពដែលធ្វើចប់រួចរាល់ គឺមានការចុះហត្ថលេខា និងផ្តិតមេដៃ ទាំងអ្នកសួរ និងអ្នកទោស មិនតែប៉ុណ្ណោះមានការថតសម្លេងទាំងស្រុងទុកជាឯកសារថែមទៀត។

អ្នកទោសនៅគុកទួលស្លែងមានតែមួយប្រភេទប៉ុណ្ណោះ គឺអ្នកទោសក្បត់ជាតិ ឬក្បត់អង្គការ។ អ្នកទោសមានទាំងប្រុស ទាំងស្រី (អ្នកទោសស្រីឃុំនៅបន្ទប់រួមទាំងអស់) មិនមានអ្នកទោសកុមារទេ លើកលែងតែក្មេងតូចៗដែលចាប់មកជាមួយឪពុកម្តាយតែប៉ុណ្ណោះ។ ដោយឡែក កងសួរចម្លើយ មានតែប្រុសទាំងអស់ និងមានតែមួយកងតែប៉ុណ្ណោះ មានសមាជិកប្រហែល ១៥នាក់ ហើយប្រធានកងខ្ញុំមាន នន, ណាន, និង ទិត។ ក្រៅពីអ្នកទោសជាជនជាតិខ្មែរ ខ្ញុំបានជួបអ្នកទោសជនជាតិបរទេសដូចជា វៀតណាម និងជនជាតិភ្នែកខៀវច្រមុះស្រួច (២-៣នាក់)។ ការសួរចម្លើយអ្នកទោសដែលជាជនបរទេស គឺប្រើអ្នកទោសដែលចេះភាសាបរទេសឲ្យជួយបកប្រែពេលសួរចម្លើយ។ មានន័យថា ពេលសួរចម្លើយ អ្នកសួរចម្លើយសួរជាភាសាខ្មែរ និងមានអ្នកទោសខ្មែរម្នាក់ទៀតដែលចេះភាសាបរទេសនៅចាំបកប្រែជាមួយគ្នា។ ក្រោយពេលសួរចម្លើយចប់ ឬបិទសំណុំរឿងអ្នកទោសណាមួយ មានឡានឃ្លប់បិទជិត មកដឹកអ្នកទោសចេញ តែខ្ញុំមិនដឹងថាយកទៅកន្លែងណា ឬទៅធ្វើអ្វីទេ។ ដោយឡែកអ្នកទោសខ្លះ ត្រូវបានថ្នាក់លើបញ្ជាឲ្យបញ្ជូនទៅធ្វើការនៅក្នុងបរិវេណគុកដូចជា ធ្វើតុ ធ្វើទូ ដាំបាយឲ្យអ្នកទោសដូចគ្នាជាដើម។

ពេលកងទ័ពវៀតណាមវាយចូលដល់ទីក្រុងភ្នំពេញ អ្នកធ្វើការនៅក្នុងមន្ទីរសន្តិសុខស-២១ ទាំងអស់ទៅចេញពីភ្នំពេញទៅធ្វើជាកងទ័ពវិញ ដើម្បីប្រយុទ្ធជាមួយកងទ័ពវៀតណាម។ ក្រោយពីប្រទេសទទួលបានសន្តិភាព ទើបវិលត្រលប់មកស្រុកកំណើតវិញ គឺនៅភូមិស្ពានដែក ឃុំធ្លកវៀន ស្រុកសាមគ្គីមានជ័យ ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង។

ខ្ញុំមិនដែលចង់ធ្វើកិច្ចការដែលបានចាត់តាំងពីថ្នាក់លើមកទេ ប៉ុន្តែជាកម្មាភិបាលក្នុងរបបខ្មែរក្រហម មិនអាចប្រកែក តវ៉ា ប្រឆាំងនឹងបញ្ជារបានទេ សូម្បីតែនិយាយមួយម៉ាត់ក៏ខ្ញុំមិនហ៊ានផង[10]។

អត្ថបទដោយ គឹម សុវណ្ណដានី

[1] មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា។ «ឯកសារប្រវត្តិរូប៖ ឡាច មៀន» ថ្ងៃទី២៤ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ១៩៧៧, ឯកសារលេខ K០៩៣១៩។

[2] មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា។ «បទសម្ភាសន៍ជាមួយ ឡាច មៀន ដោយ អ៊ីសា ឧស្ម័ន, និង វ៉ាន់ថាន់ ពៅដារ៉ា» នៅថ្ងៃទី១៦ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០០២, ចម្លងចេញពីកាស្សែតដោយ វ៉ាន់ ថាន់ពៅដារ៉ា, ឯកសារលេខ KHI០០១៥។

[3] មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា៖ «គុកខ្មែរក្រហម៖ មន្ទីរសន្តិសុខមន្ទីរពេទ្យវិកលចរិត ក្នុងស្រុកតាខ្មៅ» ថ្ងៃទី ខែ ឆ្នាំ ទំព័រទី១៧០។

[4] ឯកសារប្រតិចារិកនៃអង្គជំនុំជម្រះវិសាមញ្ញក្នុងតុលាការកម្ពុជា។ សំណុំរឿងលេខ០០១/១៨-០៧-២០០៧-អវតក/អជសដ, ថ្ងៃទីទី១៤ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០០៩, សវនាការលើកទី៤៤។ ទំព័រទី៧ ឃ្លាទី១៥ និងទំព័រទី២១ ឃ្លាទី១០។

[5] ផេង ពង្សរ៉ាស៊ី និងអ្នកពន្ធដទៃទៀត, «ប្រវត្តិសាស្ត្រកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ (១៩៧៥-១៩៧៩)» សៀវភៅបោះពុម្ពលើកទី២ របស់មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារ
កម្ពុជា, បោះពុម្ពនៅភ្នំពេញ ឆ្នាំ២០២០, ទំព័រទី២។

[6] ខៀវ ចេស ហៅ ពៅ អតីតអ្នកយាមមន្ទីរស-២១ បានឲ្យដឹងថា នៅឆ្នាំ១៩៧៧ ហុង និង មឿន បានប្រព្រឹត្តកំហុស ត្រូវបានយកទៅសម្លាប់ចោល។ ផេង ពង្សរ៉ាស៊ី និងអ្នកពន្ធដទៃទៀត, «ប្រវត្តិសាស្ត្រកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ (១៩៧៥-១៩៧៩)» សៀវភៅបោះពុម្ពលើកទី២ របស់មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា, បោះពុម្ពនៅភ្នំពេញ ឆ្នាំ២០២០, ទំព័រទី៥៩។

[7] កាំង ហ្កេកអ៊ាវ (សមមិត្ត ឌុច) (កើតថ្ងៃទី១៧ ខែវិច្ឆិកា ១៩៤២) – khmerrougehistory.org. (n.d.). https://khmerrougehistory.org/%E1%9E%80%E1%9E%B6%E1%9F%86%E1%9E%84-%E1%9E%A0%E1%9F%92%E1%9E%80%E1%9F%81%E1%9E%80%E1%9E%A2%E1%9F%8A%E1%9E%B6%E1%9E%9C-%E1%9E%9F%E1%9E%98%E1%9E%98%E1%9E%B7%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F-%E1%9E%8C/#:~:text=%E2%80%8B%20%E1%9E%8C%E1%9E%BB%E1%9E%85%20%E1%9E%82%E1%9E%BA%E1%9E%87%E1%9E%B6%E1%9E%98%E1%9F%81,%E1%9E%87%E1%9E%B6%E1%9E%94%E1%9F%8B%E1%9E%96%E1%9E%93%E1%9F%92%E1%9E%92%E1%9E%93%E1%9E%B6%E1%9E%82%E1%9E%B6%E1%9E%9A%E1%9E%A2%E1%9E%9F%E1%9F%8B%E1%9E%98%E1%9E%BD%E1%9E%99%E1%9E%87%E1%9E%B8%E1%9E%9C%E1%9E%B7%E1%9E%8F%E1%9F%94

[8] ផេង ពង្សរ៉ាស៊ី និងអ្នកពន្ធដទៃទៀត, «ប្រវត្តិសាស្ត្រកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ (១៩៧៥-១៩៧៩)» សៀវភៅបោះពុម្ពលើកទី២ របស់មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា, បោះពុម្ពនៅភ្នំពេញ ឆ្នាំ២០២០, ទំព័រទី៣១។

[9] ផេង ពង្សរ៉ាស៊ី និងអ្នកពន្ធដទៃទៀត, «ប្រវត្តិសាស្ត្រកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ (១៩៧៥-១៩៧៩)» សៀវភៅបោះពុម្ពលើកទី២ របស់មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា, បោះពុម្ពនៅភ្នំពេញ ឆ្នាំ២០២០, ទំព័រទី៦៣-៦៤។

[10] «ហ៊ឹម ហុយ ខ្ញុំគ្មានចង់ធ្វើអ្វីឲ្យខុសទេ តែមកពីពួកគេជាអ្នកកៀបសង្កត់ពួកខ្ញុំឲ្យបម្រើការរបស់គេ។» មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា។ បទម្ភាសន៍ និងអត្ថបទចម្លងដោយ៖ ហ៊ុយ វណ្ណៈ, ទំព័រទី១១៩៨។