ឡុង គឿន ៖ ខ្ញុំនៅសល់តែពិការភាព
ឡុង គឿន[1] ដែលមានវ័យ៧៣ឆ្នាំ និងជាប្រជាជនម្នាក់នៅស្រុកអន្លង់វែង បាននិយាយថា៖ «កាលពីកុមារភាព ខ្ញុំមិនបានសិក្សារៀនសូត្រទេ ដោយសារតែការខ្វះខាតខាងជីវភាពគ្រួសារ។ គ្រួសារខ្ញុំប្រកបមុខរបរកសិកម្ម និងមិនមានកិច្ចការអ្វីផ្សេងទេ។ ខ្ញុំមានបងប្អូនបង្កើតចំនួន៩នាក់ ហើយខ្ញុំជាកូនទីពីរនៅក្នុងគ្រួសារ។ ខ្ញុំគឺជាអ្នករ៉ាប់រងលើការងារធ្វើស្រែ និងការងារនៅក្នុងគ្រួសារ។ នៅពេលនោះ ខ្ញុំមានការលំបាកខ្លាំង ដោយសារខ្ញុំត្រូវជួយចិញ្ចឹមបីបាច់ប្អូនតូចៗ។ នៅជំនាន់នោះ ខ្ញុំពិបាករកការងារធ្វើណាស់។ បើខ្ញុំចង់បានការងារធ្វើ ខ្ញុំត្រូវតែចាកចេញពីស្រុកកំណើតទៅកាន់ទីក្រុង។ ខ្ញុំរស់នៅផ្ទះ និងជួយធ្វើការងារឪពុកម្ដាយ។
នៅក្នុងវ័យ២១ឆ្នាំ ខ្ញុំក៏បានទៅបួសនៅវត្តដំណាក់។ អំឡុងពេលបួស ខ្ញុំក៏មិនសូវបានរៀនអក្សរទេដោយសារតែវត្តដាច់ស្រយាលមិនសូវមានអ្នកចេះអក្សរ។ ខ្ញុំរៀនធម៌ និងបាលី។ ខ្ញុំបួសបានពីរវស្សា។ នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៧១ ខ្ញុំក៏បានសឹក ហើយត្រឡប់មកផ្ទះវិញ។ មួយរយៈក្រោយមក ខ្ញុំត្រូវបានចាត់បញ្ចូលក្នុងក្រុមអាវុធឃោសនា។ ខ្ញុំដើរឃោសនាអូសទាញប្រជាជននៅតាមភូមិឲ្យចូលរួមជាមួយកម្លាំងបដិវត្តន៍។ ខ្ញុំបានចេញពីក្រុមអាវុធឃោសនា និងចូលទៅធ្វើទ័ពតំបន់ នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៧២។ ខ្ញុំចាប់ផ្តើមកាន់កាំភ្លើង ប៉ុន្តែមិនបានរៀនពីយុទ្ធសាស្រ្តសង្គ្រាមនោះទេ។ ខ្ញុំទទួលការបណ្តុះបណ្តាលអំពីទ្រឹស្ដីការប្រយុទ្ធ។ ក្នុងឆ្នាំដដែល អង្គភាពខ្ញុំបានចេញទៅវាយប្រយុទ្ធ នៅត្រង់ម្ដុំវត្តល្អក់ និងនៅម្ដុំស្វាយធំ ក្នុងខេត្តសៀមរាប។
នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៧៣ អង្គភាពខ្ញុំត្រូវបានបញ្ជូនឲ្យទៅចូលរួមវាយប្រយុទ្ធនៅសមរភូមិជុំវិញភ្នំពេញ។ អង្គភាពពិសេសមួយបានមកទទួលក្រុមរបស់ខ្ញុំ ដែលមានសមាជិកចំនួន១២នាក់។ ការធ្វើដំណើរទៅភ្នំពេញមិនមានជួបការវាយប្រហារពី កងទ័ព លន់ នល់ទេ។ នៅតាមបណ្តោយផ្លូវជាតិលេខ៦ សុទ្ធសឹងតែជាកងទ័ពខ្មែរក្រហម នៅពាសពេញតាមដងផ្លូវនានា។ ពេលនោះការហូបចុកចាប់ផ្ដើមមានការខ្វះខាតហើយ។ នៅពេលនោះ យើងបានការគាំទ្រពីប្រជាជននៅក្នុងភូមិមួយចំនួន ដែលបានផ្តល់អង្ករ និងសម្ភារប្រើប្រាស់ឲ្យកងទ័ពខ្មែរក្រហម។ ប៉ុន្តែ ប្រជាជនមួយចំនួនក៏បានគាំទ្រទាហាន លន់ នល់ដែរ។ កាលណោះ យើងមិនដឹងជាអ្នកណានៅខាង ឬជាអ្នកណាឲ្យពិតប្រាកដឡើយ។ ប្រជាជនផ្ដល់ស្បៀងអាហារឲ្យកងទ័ពខ្មែរក្រហម។ បើទាហាន លន់ នល់ បានដឹង ហើយចាប់ខ្លួនបាន អ្នកទាំងនោះប្រាកដជាត្រូវយកទៅឃុំ ដើម្បីសាកសួរចម្លើយ ឬវាយធ្វើបាបជាដើម។
អង្គភាពទាំងអស់ដែលបញ្ជូនទៅភ្នំពេញបានប្រមូលផ្ដុំគ្នា ហើយរៀបចំមុខសញ្ញាថ្មី ដើម្បីវាយចូលក្រុងភ្នំពេញ។ បន្ទាប់ពីរៀបចំផែនការ និងកម្លាំងទ័ពហើយ ខ្ញុំក៏ត្រូវបានបញ្ជូនទៅវាយនៅស្ទឹងកំបុត ហើយចូលដល់ម្តុំទួលគោក បន្ទាប់បានទទួលជ័យជម្នះពីកងទ័ព លន់ នល់។ នៅលើសមរភូមិ ខ្ញុំគិតថា ទាហាន លន់ លន់ មានសព្វាវុធទំនើបជាង ហើយមានអាហារហូបចុកគ្រប់គ្រាន់។ បើទោះបីជាមានអាវុធទំនើបប៉ុណ្ណា ទាហានលន់ នល់ មិនអាចយកឈ្នះលើខ្មែរក្រហមបានដែរ។ ខ្មែរក្រហមមានកម្លាំងសាមគ្គីខ្លាំងក្លា ស្មារតីរឹងមុំា និងមិនខ្លាចស្លាប់នៅក្នុងសមរភូមិនោះទេ នៅជំនាន់នោះ។
ខ្ញុំបានចូលដល់ភ្នំពេញ នៅថ្ងៃទី១៧ មេសា ឆ្នាំ១៩៧៥។ ខ្ញុំមើលឃើញពីទិដ្ឋភាពនៃអគារបាក់បែកជាច្រើន និងរបស់របររាយប៉ាយពេញដី។ ជាពិសេស ខ្ញុំបានឃើញសាកសពទាហាន លន់ នល់ ដែលបានត្រូវគ្រាប់ស្លាប់ និងមិនទាន់យកចេញ នៅពាសពេញក្រុងភ្នំពេញ។ ខ្ញុំនៅទីក្រុងភ្នំពេញមិនបានយូរប៉ុន្មាន។
អង្គការខ្មែរក្រហមក៏បានបញ្ជូនកងពល៩២០របស់ខ្ញុំ ទៅកាន់ខេត្តមណ្ឌលគិរី។ ការធ្វើដំណើរពិតជាមានការលំបាកខ្លាំងណាស់ កាលពីជំនាន់នោះ ពីព្រោះមិនទាន់មានផ្លូវឡានបើកបរនៅឡើយទេ។ កងនារីដឹកជញ្ជូន និងកងពេទ្យ ស្ថិតក្នុងចំណោមក្រុមដែលត្រូវចាត់បញ្ជូន ជាមួយកងទ័ពខ្ញុំដែរ។ នៅពេលដែលយើងបន្តចេញពីខេត្តក្រចេះ យើងចាប់ផ្ដើមចំណាយពេលយូរ សម្រាប់ការធ្វើដំណើរ ដោយសារតែយើងត្រូវដឹកជញ្ជូនស្បៀងអាហារផង។ អស់រយៈពេលប្រហែលជា២ខែទើបកម្លាំងយើងធ្វើដំណើរទៅដល់មណ្ឌលគិរី។
នៅទីនោះ ខ្ញុំឃើញមានកងទ័ពមួយចំនួន ដែលជាជនជាតិភាគតិច បោះទីតាំងនៅទីនោះរួចជាស្រេចហើយ។ យើងគោរពស្រឡាញ់ និងរាប់អានជនភាគតិចនៅតំបន់មណ្ឌលគិរី។ ការទទួលស្វាគមន៍របស់ជនជាតិភាគតិច មានតែសម្លរព្រោងសម្រាប់ហូបតែប៉ុណ្ណោះ។ ក្រោយមកទៀត កងទ័ពខ្ញុំចាប់ផ្ដើមធ្វើបន្ទាយនៅតាមព្រំដែន ដើម្បីងាយស្រួលដើរល្បាត។ ខ្ញុំរស់នៅទីនោះបានមួយរយៈដល់ឆ្នាំ១៩៧៧។ ខ្ញុំក៏បានស្នើរៀបការជាមួយប្រពន្ធខ្ញុំ ដែលគាត់ទទួលភារកិច្ចខាងរោងបាយ។ ខ្ញុំស្ថិតក្នុងចំណោមគូស្រករចំនួន១២គូផ្សេងទៀត ក្នុងពិធីរៀបការនេះ។
នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៧៩ កងទ័ពវៀតណាមបានវាយចូលមកដល់ខេត្តមណ្ឌលគិរី។[2] ខ្ញុំក៏បាននាំប្រពន្ធរត់ចូលព្រៃជាមួយកម្លាំងដទៃទៀត។ កងទ័ពនិងប្រជាជនជួបប្រទះការលំបាកខ្លាំង ចំពោះបញ្ហាស្បៀងអាហារ និងទឹកសម្រាប់ប្រើប្រាស់ នៅក្នុងព្រៃ។ ប្រពន្ធកងទ័ពបាននាំគ្នាទៅរកជីកមើមក្ដួច និងដំឡូងដើម្បីចម្អិននិងហូបជំនួសបាយ។ កងទ័ពខ្លះក៏ទៅរកបរបាញ់សត្វព្រៃ និងត្រី ដើម្បីធ្វើជាអាហារបរិភោគ។ ជំងឺគ្រុនចាញ់ក៏កើតមានច្រើនឡើង។ នៅក្នុងស្ថានភាពដ៏លំបាកខ្លាំងនោះ ក្មេងៗជាច្រើនបានធ្លាក់ខ្លួនឈឺគ្រុនរងារ ហើយមិនមានថ្នាំព្យាបាលទេ។ អ្នកខ្លះត្រូវស្លាប់ ចំណែកឯអ្នកខ្លះទៀតត្រូវខ្វិនដៃជើងដោយសារជំងឺ។
នៅចន្លោះឆ្នាំ១៩៨១ ដល់ឆ្នាំ១៩៨២ ខ្ញុំបានធ្វើដំណើរចុះឡើងភ្នំដងរែក ដើម្បីដឹកជញ្ជូនគ្រាប់ និងស្បៀងអាហារ មកខេត្តមណ្ឌលគិរី។ ប្រពន្ធខ្ញុំមិនបានឡើងទៅនៅភ្នំដងរែកនោះទេ ដោយសារកម្លាំងគាត់បន្តរស់នៅក្នុងចម្ការដំឡូង នៅក្នុងខេត្តមណ្ឌលគីរីដដែល។ អំឡុងពេលនោះ ប្រពន្ធខ្ញុំមានកូនចំនួន២នាក់ហើយ។
នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៨៤ ខ្ញុំបានធ្លាក់ខ្លួនពិការ ដោយសារជាន់មីននៅឯថ្មដា។ ហេតុការណ៍នេះកើតឡើង ក្នុងអំឡុងពេលដែលខ្ញុំដើរល្បាតតាមមុខសញ្ញា។ ខ្ញុំនិងពីរនាក់ទៀតបានរងរបួស ប៉ុន្តែពីរនាក់ទៀតរងរបួសស្រាល។ ខ្ញុំត្រូវបានកម្លាំងនៅជិតនោះសែងយកទៅព្យាបាល នៅអង្គភាពពេទ្យសមរភូមិក្រោយ។ ខ្ញុំសម្រាកព្យាបាលនិងបានជាសះស្បើយ អស់រយៈពេលមួយខែ។ ខ្ញុំក៏បានរស់នៅជួបជុំប្រពន្ធកូនខ្ញុំនៅសមរភូមិក្រោយមករហូត។ បច្ចុប្បន្ននេះ ខ្ញុំតូចចិត្តនឹងខ្លួនឯងខ្លះដែរ។ ខ្ញុំគិតថា ខ្លួនឯងខិតខំតស៊ូតាំងពីដើមមកម៉្លេះ ប៉ុន្តែមិនបានអ្វីតបស្នងទាល់តែសោះ។ ខ្ញុំបានត្រឹមតែជាជនមានពិការភាពតែប៉ុណ្ណោះ»៕
អត្ថបទដោយ លី សុខឃាង
[1] ឡុង គឿន ភេទប្រុស អាយុ៧៣ឆ្នាំ មានទីកន្លែងកំណើតនៅក្នុងភូមិគោកដូង ឃុំគោកដូង ស្រុកវ៉ារិន ខេត្តសៀមរាប។ បច្ចុប្បន្ន គឿន រស់នៅក្នុងភូមិទួលកណ្ដាល ឃុំត្រពាំងប្រីយ៍ ស្រុកអន្លង់វែង ខេត្តឧត្តរមានជ័យ។ សួត វិចិត្រ សម្ភាសន៍ជាមួយ ឡុង គឿន នៅក្នុងភូមិទួលកណ្តាល ឃុំត្រពាំងប្រិយ៍ ស្រុកអន្លង់វែង នៅឆ្នាំ២០២៤។
[2] សៀវភៅប្រវត្តិវិទ្យាថ្នាក់ទី៦ ចំណងជើង «ខ្មែរ និងដំណើរឆ្ពោះទៅកាន់វិបុលភាព» ដែលបានបោះពុម្ពផ្សាយនៅក្នុងឆ្នាំ២០២៥ បានសរសេរថា៖ «កងទ័ពរណសិរ្សសាមគ្គីសង្គ្រោះជាតិកម្ពុជា សហការជាមួយកងទ័ពស្ម័គ្រចិត្តវៀតណាម បានវាយរំដោះប្រទេសកម្ពុជាពីទិសខាងកើត និងសង្គ្រោះប្រជាជនបានជាបន្តបន្ទាប់។ នៅថ្ងៃទី៧ ខែមករា ឆ្នាំ១៩៧៩ កងទ័ពបានវាយរំដោះទីក្រុងភ្នំពេញ ហើយថ្ងៃនេះបានក្លាយជាថ្ងៃប្រវត្តិសាស្ត្រនៃការរំដោះជាតិ។ រណសិរ្សនេះ បានបង្កើតរបបថ្មីឈ្មោះថា «សាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា» (ឃួន វិច្ឆិកា និងអ្នកឯទៀត, ប្រវត្តិវិទ្យាថ្នាក់ទី៦៖ ខ្មែរ និងដំណើរឆ្ពោះទៅកាន់វិបុលភាព ([ភ្នំពេញ]៖ អនុគណៈកម្មការមុខវិជ្ជាឯកទេសប្រវត្តិវិទ្យា ក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា), ទំព័រទី៤១)