ពេទ្យយោធា នៅក្នុងរបបខ្មែរក្រហម គឺជាគ្រូពេទ្យដែលត្រូវចេញទៅសមរភូមិផ្ទាល់ជាមួយនឹងយោធា ដើម្បីចាំព្យាបាលយោធារបួសនៅពេលធ្វើសង្រ្គាមនៅសមរភូមិមុខ ហើយពេទ្យយោធា គឺមានតួនាទីចាំតែព្យាបាលយោធាប៉ុណ្ណោះ។ ខាងក្រោមនេះជាការរៀបរាប់ពីដំណាលសាច់រឿងរបស់អ្នករស់រានមានជីវិតពីរបបខ្មែរក្រហមនៅខេត្តក្រចេះ ដែលធ្លាប់មានតួនាទីជាពេទ្យយោធា។

នូ សុវណ្ណា[1] ហៅ ណេន ភេទស្រី អាយុ៤៨ឆ្នាំ (២០០៦) កើតនៅភូមិដីដុះលើ ឃុំព្រែកប្រសព្វ ស្រុកព្រែកប្រសព្វ ខេត្តក្រចេះ។ សុវណ្ណា មានប្ដីឈ្មោះ ឆេន អាយុ៥០ឆ្នាំ (២០០៦) មានកូនចំនួន៦នាក់ ប្រកបមុខរបរធ្វើស្រែចម្ការ រស់នៅភូមិកំពង់ដរ ឃុំជ្រោយបន្ទាយ ស្រុកព្រែកប្រសព្វ ខេត្ដក្រចេះ។ សុវណ្ណា មានឪពុកឈ្មោះ នូ ណែប ម្ដាយឈ្មោះ នួន ណន និងមានបងប្អូនចំនួន១០នាក់ (នៅរស់រានមានជីវិតចំនួន៤នាក់)។ សុវណ្ណា ធ្លាប់រៀនសូត្របានត្រឹមថ្នាក់ទី៧(សង្គមចាស់) នៅសាលាបឋមសិក្សាដីដុះ។ នៅឆ្នាំ១៩៧០ កើតមានរដ្ឋប្រហារទម្លាក់សមេ្ដចព្រះ នរោត្ដម សីហនុ ប្រទេសជាតិចាប់ផ្ដើមកើតមានសង្គ្រាម សុវណ្ណា ត្រូវឈប់រៀន ហើយណាមួយពេលនោះក៏គ្មានលោកគ្រូ-អ្នកគ្រូនៅបន្តបង្រៀន ព្រោះខ្លាចកម្លាំងចលនាខែ្មរក្រហម។ បន្ទាប់ពីមានរដ្ឋប្រហារ ប្រទេសជាតិធ្លាក់ចូលទៅក្នុងសង្គ្រាមការសម្លាប់គ្នាឯង និងមានយន្ដហោះមកទម្លាក់គ្រាប់បែកស្ទើរតែគ្រប់ទីកន្លែង ប្រជាជនរស់នៅទាំងមានភាពភ័យខ្លាច ហើយបង្ខំចិត្តចាកចេញពីផ្ទះសំបែង និងភូមិ-ឃុំកំណើត។

នៅឆ្នាំ១៩៧២ សុវណ្ណា បានស្ម័គ្រចិត្ដចូលបម្រើចលនាខែ្មរក្រហម តាមការប្រកាសរបស់សមេ្ដចព្រះ នរោត្ដម សីហនុ ឲ្យកូនចៅចូលពៃ្រម៉ាគីដើម្បីរំដោះជាតិ។ ខ្មែរក្រហមបានឆ្លៀតឱកាសនោះ យកព្រះនាមរបស់ព្រះអង្គ ធ្វើជាខែលដើម្បីកៀរគរយុទ្ធជន-យុទ្ធនារី ចូលបម្រើបដិវត្តន៍របស់ខ្លួន។ សុវណ្ណា ចូលបដិវត្តន៍ដំបូង ខ្មែរក្រហមបញ្ជូនឲ្យទៅសិក្សាមុខវិជ្ជាពេទ្យនៅភូមិដីដុះលើ ជាអ្នកស្លថ្នាំ ជាមួយលោកគ្រូឈ្មោះ ជន ជឿន មានស្នាក់ការនៅក្នុងពៃ្រចាំព្យាបាលយោធាដែលមានរបួសដោយសារសង្គ្រាមជាមួយទាហាន លន់ នល់។ សុវណ្ណា បានបញ្ជាក់ថា នៅរបបខ្មែរក្រហមគាត់មិនបានរៀនសូត្រជ្រៅជ្រះនោះទេ ព្រោះតែសាលារៀនចាប់ផ្ដើមបិទទ្វារតាំងពីកើតមានរដ្ឋប្រហារមកម្ល៉េះ។ ថ្វីត្បិតតែពេលចូលបដិវត្តន៍ ខ្មែរក្រហមបញ្ជូនគាត់ឲ្យទៅរៀនពេទ្យក៏ពិតមែន ប៉ុន្តែការរៀននោះមិនមានរយៈពេលយូរនោះទេ។ ពេលនោះមានយោធា ស្លាប់ច្រើនហួសពីការស្មាន ដោយសារតែកង្វះថ្នាំ និងខ្វះបចេ្ចកទេសព្យាបាល។

នៅឆ្នាំ១៩៧៣ សុវណ្ណា បានចេញទៅតាមសមរភូមិមុខជាមួយយោធា ដើម្បីចាំជួយព្យាបាលយោធាខែ្មរក្រហម ដែលរងរបួសដោយសារតែសង្រ្គាម នៅម្ដុំបាធាយ ពៃ្រទទឹង ចេនឡា រហូតមកដល់ព្រែកក្ដាម នៅក្នុងកងពលទី១ ដែលមានប្រធានកងពល ឈ្មោះ អឿន និងឈ្មោះ វិន ជាអនុប្រធាន។ នៅអំឡុងពេលនោះ សុវណ្ណា មានតួនាទីជាគ្រូពេទ្យផង និងជាអ្នកសែងអ្នករបួស អ្នកដែលស្លាប់បាត់បង់ជីវិតដោយសារសង្រ្គាមផង។ ទម្រាំតែយោធាខ្មែរក្រហមវាយឈ្នះទាហាន លន់ នល់ នៅឆ្នាំ១៩៧៥ គឺបណ្ដាលឲ្យស្លាប់មនុស្សអស់ជាច្រើនម៉ឺននាក់ ដែលសុទ្ធតែជាកូនខែ្មរដូចគ្នា គ្រាន់តែកាន់នយោបាយផេ្សងគ្នា។

នៅថៃ្ងទី១៧ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥ ពេលរបបខែ្មរក្រហមឡើងកាន់អំណាច សុវណ្ណា បានចូលមក ដល់ទីក្រុងភ្នំពេញ ធ្វើជាពេទ្យយោធា។ នៅពេលដែលខ្មែរក្រហម កាន់កាប់បានទីក្រុងភ្នំពេញទាំងមូល ក៏ចាប់ផ្ដើមធ្វើសេចក្ដីប្រកាសឲ្យប្រជាជនទាំងអស់ជម្លៀសខ្លួនចេញពីភ្នំពេញ សុវណ្ណា បានឃើញផ្ទាល់ភ្នែក និងឮផ្ទាល់ត្រចៀក ដោយអង្គការប្រកាសឲ្យមន្រ្ដីរាជការ ចូលធ្វើការងារនៅភ្នំពេញវិញ ប៉ុន្តែធាតុពិតគឺស្រាវជ្រាវប្រវត្តិរូបដើម្បីកំណត់ចំណាំប្រជាជនដែលមានតួនាទីនៅក្នុងរបបចាស់ត្រៀមនឹងសម្លាប់។ នៅពេលនោះមានមនុស្សជាច្រើន បានប្រាប់ឈ្មោះ និងតួនាទីដែលធ្លាប់ធ្វើកាលសម័យសង្គមរាស្រ្ដនិយម និងសម័យ លន់ នល់ ព្រោះប្រជាជនទាំងអស់គិតថា ខ្មែរក្រហមនឹងផ្ដល់តួនាទី និងតំណែងចាស់ឲ្យគាត់ម្ដងទៀត។ បន្ទាប់ពីបានដឹងព័ត៌មានអស់ហើយ ពេលនោះយោធាខែ្មរក្រហមប្រមូលប្រជាជនឡើងឡាន យកទៅស្ទឹងកំបុតនៅម្ដុំព្រែកព្នៅចាប់យកទៅវាយសម្លាប់ចោលទាំងអស់។ មិនត្រឹមតែប៉ុណ្ណោះ ខ្មែរក្រហមបានដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការជម្លៀសប្រជាជនចេញពីទីក្រុងភ្នំពេញ និងទីប្រជុំជន ទៅទីជនបទ។ គោលបំណងរួមរបស់បក្សកុម្មុយនីស្តកម្ពុជា គឺដើម្បីអនុវត្តបដិវត្តន៍សង្គមនិយមយ៉ាងឆាប់រហ័សនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាតាមរយៈគោលនយោបាយ “មហាលោតផ្លោះ” និងការពារបក្សកុម្មុយនីស្តប្រឆាំងនឹង “សត្រូវផ្ទៃក្នុង និងសត្រូវខាងក្នុង”។ វិធីសាស្រ្តដ៏ចម្បងមួយក្នុងការសម្រេចបានគោលបំណងនេះគឺការផ្លាស់ទីប្រជាជនពីទីក្រុង និងទីប្រជុំជនទៅកាន់ទីជនបទ ក៏ដូចជាពីទីជនបទមួយកន្លែងទៅកាន់មួយកន្លែងទៀត ម្ដងហើយម្ដងទៀត[2]។

បន្ទាប់ពីជម្លៀសប្រជាជនចេញពីទីក្រុងភ្នំពេញ ខ្មែរក្រហមបានចាត់យោធាមួយចំនួនធំឲ្យដើរបោសសម្អាតខ្មាំងនៅពួននៅក្នុងផ្ទះ ឬសំណងអាគារ ដែលមិនព្រមចាកចេញពីភ្នំពេញទៅជនបទ។ យុទ្ធជនកងពលលេខ១២ បានប្រែក្លាយទៅជា “អ្នកបោសសម្អាតទីក្រុង”។ នៅក្នុងភារកិច្ចជាអ្នកបោសសម្អាតទីក្រុង យុទ្ធជនទាំងអស់ត្រូវផ្ដើមសម្អាតនៅលើទីតាំងដែលគណៈដឹកនាំតាមមុខព្រួញបានកំណត់ទុកជាមុន។ យុទ្ធជនទាំងអស់ត្រូវបានបែងចែកជាក្រុមៗ និងធ្វើការទៅតាមមុខព្រួញរបស់ខ្លួន។ អំឡុងពេលដែលកងទ័ពខ្មែរក្រហមបង្ខំប្រជាជនឲ្យចេញពីទីក្រុងភ្នំពេញ នៅមានប្រជាជន ទាហាន និងមន្រ្តីរដ្ឋការរបបសាធារណរដ្ឋខ្មែរមួយចំនួនបានស៊ូទ្រាំលាក់ខ្លួននៅក្នុងផ្ទះ។ ប្រជាជនខ្លះទៀតបានសម្ងំនៅក្នុងផ្ទះរបស់ខ្លួនរហូតដល់ស្លាប់បាត់បង់ជីវិត។ ម្ដងម្កាល កងទ័ពខ្មែរក្រហមខ្លះ បានទទួលរងនូវការបាញ់ប្រហារ និងគប់គ្រាប់បែកពីសំណាក់ទាហានរបស់ លន់ នល់ ដែលបង្កប់ខ្លួននៅតាមផ្ទះ[3]។

នៅឆ្នាំ១៩៧៧ ប្រធានកងពលឈ្មោះ អឿន[4] អង្គការចោទថាក្បត់នឹងបដិវត្តន៍ រួចចាប់ខ្លួនយកទៅបាត់។ អង្គការ មិនត្រឹមតែចាប់ខ្លួន អឿន ទៅតែម្នាក់នោះទេ នៅមានអ្នកក្រោមបង្គាប់របស់ អឿន ជាច្រើននាក់ទៀតដែលត្រូវចាប់ខ្លួនទៅជាមួយ ហើយយោធាផ្សេងៗត្រូវបញ្ជូនទៅខេត្តកំពង់ឆ្នាំងដើម្បីធ្វើការងារលត់ដំខ្លួន។ សុវណ្ណា ត្រូវបានអង្គការផ្លាស់ឲ្យទៅនៅក្នុងកងពល៥០២ នៅពោធិ៍ចិនតុង ដែលមានប្រធានកងពលឈ្មោះ ម៉េត។ សុវណ្ណា បានមកនៅក្នុងកងពល៥០២ ភ្លាមៗអង្គការមិនទាន់ចាត់តាំងឲ្យគាត់ធ្វើការងារអ្វីនោះទេ ពេលទៅដល់ទីនោះមានអាហារហូបចុកគ្រប់គ្រាន់ បន្ទាប់មកទើបអង្គការ ចាត់តាំងឲ្យធ្វើការងារដូចជា ជួយកាត់ដេរខោអាវ និងជួយព្យាបាលយោធា នៅព្រលានយន្ដហោះពោធិ៍ចិនតុង។

នៅឆ្នាំ១៩៧៩ ដោយសារមានការវាយប្រហារពីសំណាក់ទាហានវៀតណាម។ ប្រទេសកម្ពុជាចាប់ផ្ដើមកើតមានការសង្គ្រាមម្ដងទៀតរវាងទាហានវៀតណាម និងយោធាខ្មែរក្រហម។ ស្រុកទេសចាប់ផ្ដើមមានភាពចលាចល យោធាខ្មែរក្រហមចាប់ផ្ដើមបែកបាក់សាមគ្គីកម្លាំងទ័ព​ ដូច្នេះហើយយោធាមួយចំនួនបានរត់ចូលព្រៃដើម្បីគេចខ្លួនពីទាហានវៀតណាម។ សុវណ្ណា បានរត់ចូលពៃ្រទៅដល់ព្រំដែនថៃរស់នៅក្នុងជំរំ មួយរយៈក្រោយមកទៀតគាត់បានផ្លាស់ទីទៅរស់នៅស្រុកអន្លង់វែង ជាមួយនឹងក្រុមរបស់តាម៉ុក រហូតធ្វើសង្គ្រាមជាមួយកម្លាំងរដ្ឋាភិបាលខាងក្នុង រហូតដល់មានសមាហរណកម្មប្រទេសមានសន្ដិភាពបានត្រលប់មកស្រុកកំណើតវិញ៕

អត្ថបទដោយ នេន ស្រីមុំ

[1] ឯកសារលេខ KRI0031. សម្ភាសន៍ជាមួយ នូ សុវណ្ណា ដោយ សុខ វណ្ណៈ និង ឡុង ដានី. នៅថ្ងៃទី១០ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០០៦. មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា

[2] ផេង ពង្សរ៉ាស៊ី et al. (២០២០). ប្រវត្តិសាស្រ្តកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ(១៩៧៥-១៩៧៩). បោះពុម្ពលើកទី២. មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា. ទំព័រទី១៧

[3] ហ៊ុយ វណ្ណៈ. (២០០៣). កងពលខ្មែរក្រហមលេខ៧០៣ ពីជ័យជម្នះឆ្ពោះទៅការបំផ្លាញខ្លួនឯង. មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា. ទំព័រទី៤២-៤៣

[4] យោងតាម បញ្ជីឈ្មោះជនរងគ្រោះដែលបានកម្ទេចនៅមន្ទីរស-២១(១៩៧៦-១៩៧៨). មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា. “អឿន ត្រូវបានចាប់ខ្លួនទៅ គុកទួលស្លែង នៅថ្ងៃទី១៤ ខែកក្កដា ឆ្នាំ១៩៧៧ និងសម្លាប់នៅថ្ងៃទី១៦ ខែកក្កដា ឆ្នាំ១៩៧៧”.