ងួន រ៉ាឌី៖ ខ្ញុំធ្វើពុតជាស្លាប់នៅក្នុងរណ្តៅសាកសពរួម
ងួន រ៉ាឌី[1] ភេទស្រី អាយុ៦០ឆ្នាំ មានទីកន្លែងកំណើតនៅឃុំដំដែក ស្រុកសូទ្រនិគម ខេត្តសៀមរាប។ រ៉ាឌី បច្ចុប្បន្នរស់នៅក្នុងភូមិអូរគរគីកណ្ដាល ឃុំលំទង ស្រុកអន្លង់វែង ខេត្តឧត្តរមានជ័យ។
រ៉ាឌី បាននិយាយថា៖ «ឪពុកខ្ញុំគឺជាគ្រូពេទ្យ នៅសម័យសង្គមរាស្រ្តនិយម។ ជារៀងរាល់ថ្ងៃ ឪពុកខ្ញុំតែងតែដើរចាក់ថ្នាំនៅតាមភូមិ និងស្រុកផ្សេងៗ ដើម្បីដូរជាអង្ករសម្រាប់ផ្គត់ផ្គង់គ្រួសារ។ ម្ដាយខ្ញុំគឺជាស្រ្តីមេផ្ទះ ដែលរៀបចំបាយទឹក និងមើលថែកូនៗ។ ខ្ញុំមានបងប្អូនបង្កើតចំនួន៧នាក់ (ស្រី៤នាក់ និងប្រុស៣នាក់)។ ខ្ញុំគឺជាកូនទី៦នៅក្នុងគ្រួសារ។ ខ្ញុំរៀនបានត្រឹមថ្នាក់ទី៥។ ជំនាន់នោះ បងស្រីខ្ញុំពីរនាក់បានចេញទៅរៀននៅភ្នំពេញ ឯបងប្រុសពីរនាក់ទៀតទៅធ្វើការនៅតំបន់ឆ្ងាយៗ។ បងប្រុសខ្ញុំម្នាក់ទៀតបានបួសរៀននៅក្នុងទីអារ៉ាម។ ខ្ញុំ និងប្អូនម្នាក់ទៀតបានរស់នៅផ្ទះ។
លុះដល់ឆ្នាំ១៩៧០ លន់ នល់ បានធ្វើរដ្ឋប្រហារទម្លាក់សម្ដេចព្រះ នរោត្តម សីហនុ។ ចាប់ពីពេលនោះមក ប្រទេសជាតិកើតមានសង្គ្រាម។ បន្ទាប់មក បងប្រុសខ្ញុំទាំងបីនាក់បានត្រឡប់មករស់នៅជួបជុំគ្នានៅផ្ទះវិញ។ បងស្រីដែលរៀននៅភ្នំពេញ មិនបានត្រឡប់មកស្រុកកំណើតវិញនោះទេ។ មិនយូរប៉ុន្មាន ខ្មែរក្រហមបានចូលមកក្នុងភូមិ ហើយជម្លៀសប្រជាជន រួមទាំងគ្រួសារខ្ញុំទៅរស់នៅភូមិវត្តគ្រៀល។
រហូតដល់ឆ្នាំ១៩៧៣ យន្តហោះទម្លាក់គ្រាប់បែកចាប់ផ្ដើមនៅតាមភូមិដ្ឋាននានា។ ខ្ញុំបានរត់ទៅលាក់ខ្លួននៅតាមវាលស្រែ នៅក្នុងការទម្លាក់លើកទីមួយ។ ចំណែកឯការទម្លាក់លើកទីពីរ និងក្រោយៗមកទៀត ប្រជាជននាំគ្នាជីកលេណដ្ឋាននៅតាមផ្ទះដើម្បីលាក់ខ្លួន។ ក្រុមគ្រួសារខ្លះមិនទាន់បានជីកលេណដ្ឋានរួចរាល់ផង ក៏ស្រាប់តែយន្តហោះចំនួន៨គ្រឿងបានហោះមកទម្លាក់គ្រាប់បែកយ៉ាងសន្ធឹកសន្ធាប់។ ជីដូនរបស់ខ្ញុំ ដែលមានអាយុច្រើនផង បានវង្វេងស្មារតីដោយសារការទម្លាក់គ្រាប់បែកនេះ។
នៅថ្ងៃទី១៧ មេសា ឆ្នាំ១៩៧៥ ខ្មែរក្រហមទទួលបានជ័យជម្នះនៅទីក្រុងភ្នំពេញ។ នោះគឺជាពេលវេលា ដែលបងស្រីខ្ញុំទាំងពីរនាក់ត្រូវជាប់ឈ្មោះជានិន្នាការ។ ឪពុកខ្ញុំបានប្រាប់កូនៗទាំង៥នាក់មិនឲ្យនិយាយអំពីបងប្អូន ដែលបានរៀននៅឯទីក្រុងភ្នំពេញឡើយ។ បើអង្គការដឹង យើងទាំងអស់គ្នាប្រាកដជាជាប់និន្នាការ និងកត់ឈ្មោះយកទៅសម្លាប់ចោលទាំងអស់មិនខាន។ ពេទ្យម្នាក់ ដែលធ្វើការដូចឪពុកខ្ញុំដែរ បានច្រណែន និងធ្វើបាបគ្រួសារខ្ញុំ។ ពេទ្យនោះបានប្រាប់ឈ្លបថាឪពុកខ្ញុំមានកូនរៀននៅភ្នំពេញ។ ឪពុកខ្ញុំបានបដិសេធ ដោយនិយាយថាគាត់មានកូនក្នុងបន្ទុកគ្រួសារចំនួន៥នាក់តែប៉ុណ្ណោះ។ ការនិយាយបែបនេះ គឺដើម្បីការពារជីវិតគ្រួសារឲ្យរួចផុតពីសេចក្ដីស្លាប់បានមួយគ្រា។ តាមពិតទៅ អង្គការជឿថា ឪពុកខ្ញុំមានកូនទៅរៀននៅភ្នំពេញដែរ ប៉ុន្មានគ្មានភស្តុតាង។
រហូតដល់ឆ្នាំ១៩៧៦ ឪពុកខ្ញុំត្រូវដាក់ទោសបញ្ជូនទៅភ្នំពេញ ដើម្បីធ្វើថ្នាំចំនួនបីមុខ រួមមានថ្នាំបញ្ចុះក្អួត, រាកមួល និងគ្រុនចាញ់។ ឪពុកខ្ញុំត្រូវដាក់«ខ»សន្យាជាមួយអង្គការថា ប្រសិនបើធ្វើថ្នាំមិនបានសម្រេច សមាជិកគ្រួសារខ្ញុំទាំងអស់ត្រូវយកទៅសម្លាប់ចោលទាំងអស់។ រយៈពេល២៧ថ្ងៃ មុនកំណត់ឪពុកខ្ញុំបានចម្រាញ់ថ្នាំបានសម្រេច ថែមទាំងចម្រាញ់ថ្នាំជំនួយកម្លាំងបានមួយមុខថែមទៀត។ គ្រួសារខ្ញុំ ក៏បានរួចផុតពីសេចក្ដីស្លាប់។ ប៉ុន្តែឪពុកខ្ញុំមិនទាន់ត្រឡប់មកផ្ទះវិញនៅឡើយទេ។ ថ្ងៃមួយ ក្រុមគ្រួសាររបស់ពៅ និងពាច ត្រូវបានអង្គការយកទៅសម្លាប់ចោលទាំងអស់។ អង្គការបានដឹកគ្រួសារទាំងពីរនេះនឹងអីវ៉ាន់តាមរទះគោចំនួន៦ ដោយប្រាប់ថាយកទៅកន្លែងកាត់ដេរ។ ផាន់ណា ដែលត្រូវជាបងរបស់ពៅ បានសុំអង្គការទៅជាមួយគ្នា ដោយបាននិយាយថា៖ « បើយកប្អូនខ្ញុំទៅហើយឲ្យខ្ញុំសុំទៅផងណាមិត្តឲ្យបានជុំគ្នា»។ អង្គការថា « អូ៎..បើបងប្អូនឡើងរទះមកទៅជាមួយគ្នា»។
តាមពិត គ្រួសារទាំងពីរបានដឹងខ្លួនរួចទៅហើយថា អង្គការយកខ្លួនទៅសម្លាប់ចោល។ នៅពេលដែលខ្លួនឡើងរទះគោ អ្នកទាំងនោះបានគ្រវីក្បាលដោយការអស់សង្ឃឹម។ កូនស្រីក្រមុំៗត្រូវរំលោភ មុននឹង សម្លាប់ចោល។ នោះគឺជារឿងអណោចអធមខ្លាំងណាស់ នៅក្នុងខណៈពេលនោះ។ ខ្ញុំមិនអស់ចិត្តសោះ។ ដូច្នេះ ខ្ញុំបាននាំបងប្រុសទៅលួចមើល ដោយលូនតាមចម្ការអំពៅ។ ខ្ញុំមើលឃើញការរៀបចំអីវ៉ាន់ឡើងរទះគោពិតមែន ហើយមានឈ្លបដើរតាមពីក្រោយរទះគោ។
នៅក្នុងជំនាន់នោះ អ្នកស្រុកស្ងាត់ណាស់គ្មានមនុស្សចេញទេនៅពេលយប់ បើទោះបីជាផ្ទះស្ថិតនៅក្បែរៗគ្នាក៏ដោយ។ ក្រោយមកទៀត ផាន់ណា ដែលបានស្ថិតនៅក្នុងហេតុការណ៍នៃការសម្លាប់នោះ បានរួចរស់ជីវិត និងបាននិយាយថា៖ « នៅពេលនោះអង្គការបានវាយសម្លាប់បងប្អូន និងម្ដាយខ្ញុំនៅហ្នឹងមុខ។ ខ្ញុំមិនអាចធ្វើអ្វីបានឡើយក្រៅពីខ្លោចផ្សារក្នុងចិត្ត។ ពេលនោះ ខ្ញុំជាអ្នកដែលត្រូវបានវាយសម្លាប់ក្រោយគេបង្អស់។ ខ្ញុំបានធ្វើពុតជាស្លាប់ដោយមិនដកដង្ហើម។ ខ្ញុំទ្រាំណាស់ទម្រាំតែអង្គការកប់ខ្ញុំក្នុងរណ្ដៅរួចហើយត្រឡប់ទៅវិញ។ ភ្លាមៗនោះខ្ញុំបានស្ទុះក្រោកពីរណ្ដៅ និងមិនបានមើលអ្នកណានោះទេ។ ខ្ញុំមើលតែម្ដាយខ្ញុំ។ ពេលឃើញ ម្ដាយស្លាប់ហើយ។ ខ្ញុំក៏បានរត់ចេញពីទីកន្លែងនោះចូលព្រៃ»។
នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៧៧ ឪពុកខ្ញុំបានត្រឡប់មកផ្ទះដើម្បីជួបប្រពន្ធកូនវិញ។ អង្គការបានប្រគល់កាំភ្លើងខ្លីមួយដើមឲ្យឪពុកខ្ញុំ និងលិខិតសម្គាល់មួយ។ ឪពុកខ្ញុំបានឡើងឋានៈបានមួយកម្រិត។ ប៉ុន្តែ ឪពុកខ្ញុំមិនបានទទួលកាំភ្លើងឡើយ ដោយបានឆ្លើយតបថា គាត់ចង់បានតែភាពស្ងប់សុខប៉ុណ្ណោះ ហើយគាត់មិនចង់បានអ្វីទេ។ ឪពុកខ្ញុំសុំយកកង់មួយ និងទាមទារឲ្យអង្គការបោះត្រាលើប័ណ្ណមួយច្បាប់ ដែលមានសិទ្ធិដើរទៅណាក៏បាន។ ក្រៅពីនេះ ឪពុកខ្ញុំបាននាំយក អង្ករ, ប៊ីចេង, អំបិល, ម្រេច និងទឹកដោះគោ មកផ្ញើប្រពន្ធកូន និងចែកជូនប្រជាជននៅក្នុងភូមិ។ ប្រជាជនក្នុងភូមិស្រឡាញ់ចូលចិត្តគ្រួសារខ្ញុំណាស់ ព្រោះឪពុកខ្ញុំតែងតែចែករំលែកដល់អ្នកភូមិ រួមទាំងថ្នាំទៀតផង។
នៅចុងឆ្នាំ១៩៧៧ អង្គការបានចាត់តាំងឲ្យឪពុកខ្ញុំទៅផលិតថ្នាំ នៅក្នុងមន្ទីរពិសោធន៍ខេត្តសៀមរាប។ ក្រុមគ្រួសារខ្ញុំទាំងអស់បានធ្វើដំណើរទៅទីនោះ។ ឪពុកខ្ញុំគឺជាអ្នកនៅគ្រប់គ្រងកម្លាំងពេទ្យស្រីៗចំនួន៥០នាក់។ ជារៀងរាល់ថ្ងៃ ឪពុកខ្ញុំបង្រៀនធ្វើថ្នាំពេទ្យដល់នារីៗ និងជួយបង្រៀនភាសាអង់គ្លេសបន្ថែមទៀត។ បងប្រុសខ្ញុំម្នាក់ធ្វើការនៅមន្ទីរពិសោធន៍ឈាម ឯបងប្រុសម្នាក់ទៀតនៅខាងចែកថ្នាំ។ លុះដល់ឆ្នាំ១៩៧៨ ឪពុកខ្ញុំបានបង្រៀនខ្ញុំឲ្យធ្វើថ្នាំ និងចាក់ថ្នាំ។ កំឡុងពេល ខ្ញុំរស់នៅក្រុងសៀមរាប។ នៅពេលដែល ប៉ុល ពត និងអៀង សារី មកម្ដងៗ អង្គការចាត់តាំងឲ្យខ្ញុំទៅទទួលនៅព្រលានយន្តហោះ។ យើងកាន់ទង់ជាតិរូបអង្គវត្តគ្រប់ដៃ។ ខ្ញុំធ្លាប់បានទៅទទួលអ្នកធំៗចំនួនពីរលើក នៅព្រលានយន្តហោះ។
នៅមុនឆ្នាំ១៩៧៩ ខ្ញុំត្រូវបានបញ្ជូនឲ្យទៅយាមនៅព្រះអង្គចេកព្រះអង្គចមចំនួនពីរយប់។ នៅទីនោះ អង្គការបានឲ្យដាវម្នាក់មួយដើម ដើម្បីការពារខ្លួន។ ខ្ញុំយាមបានចំនួន២យប់។ កងទ័ពវៀតណាមបានចូលមកយ៉ាងច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់។ នៅម៉ោង៩យប់ ខ្មែរក្រហមបានជម្លៀសប្រជាជនទៅលើភ្នំដងរែក។ នៅត្រឹមពាក់កណ្ដាលផ្លូវ ខ្ញុំអស់កម្លាំងដើរទៅមុខលែងរួច។ ខ្ញុំបានប្រាប់ឪពុកខ្ញុំឲ្យជូនទៅផ្ទះនៅសៀមវិញវិញ។ ប៉ុន្តែខ្មែរក្រហមបាននិយាយថា យើងមិនអាចត្រឡប់ទៅវិញបានទេ។ បើទៅវិញ យើងត្រូវស្លាប់។ នៅពេលដែលយើងបានទៅដល់ជើងភ្នំដងរែក ខ្ញុំក៏បានប្រាប់ឪពុកខ្ញុំថា៖ «ពុកអើយកុំឡើងភ្នំអី ព្រោះជីដូនគ្មានកម្លាំងឡើងទៅជាមួយយើងទេ»។ ឪពុកខ្ញុំក៏បានសុំឲ្យឡានជូនទៅនៅខាងក្រោយវិញ។ ចៃដន្យឡានដែលដឹកគ្រួសារខ្ញុំគឺជាមិត្តភក្តិរបស់ឪពុកខ្ញុំ។ គាត់ក៏បានជូនត្រឡប់ទៅស្រុកក្រឡាញ់វិញ។
នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៨៣ គ្រួសារខ្ញុំទទួលបានដំណឹងពីបងប្រុសដែលនៅខាងមន្ទីរពិសោធន៍ឈាម បានស្លាប់។ លុះដល់ឆ្នាំ១៩៨៦ ខ្ញុំបានរៀបការ និងបន្តរស់នៅក្នុងស្រុកកំណើតរហូតដល់ឆ្នាំ២០០៥។ នៅក្នុងឆ្នាំនោះ ខ្ញុំផ្លាស់ទីលំនៅមករស់នៅក្នុងស្រុកអន្លង់វែង រហូតដល់បច្ចុប្បន្ន»៕
អត្ថបទដោយ លី សុខឃាង
[1] លី សុខឃាង និងមេក វិន សម្ភាសន៍ជាមួយ ងួន រ៉ាឌី នៅភូមិគរគីកណ្តាល ឃុំលំទង ស្រុកអន្លង់វែង ខេត្តឧត្តរមានជ័យ នៅក្នុងខែឧសភា ឆ្នាំ២០២១។