(ខេត្តព្រៃវែង) យ៉ាវ៖ “ខ្ញុំស្ទូងសូ្រវលឿនណាស់ក្នុងសម័យខ្មែរក្រហម ដោយសារខ្ញុំខ្លាចគេមិនផ្តល់អាហារ។ ខ្ញុំឈឺក៏មិនហ៊ានឈប់ដែរ ចេះតែខំ ខំទៅដើម្បីអាហារ”។ អោ យ៉ាវ មានអាយុ៧៣ឆ្នាំ (សម្ភាសន៍ឆ្នាំ២០២៤) មានស្រុកកំណើត​នៅភូមិតាគោក ឃុំល្វា ស្រុកព្រះស្តេច ខេត្តព្រៃវែង។ យ៉ាវ មានបងប្អូនចំនួន៤នាក់​។ ឪពុករបស់ យ៉ាវ មានឈ្មោះ ប្រាជ្ញ អោ និងម្តាយឈ្មោះ នៅ យ៉ាន។ នៅឆ្នាំ១៩៧៣ យ៉ាវ រៀបការជាមួយប្តីឈ្មោះ ឆេង ឈួន ហើយបច្ចុប្បន្នមានកូនចំនួន៦នាក់។ នៅឆ្នាំដដែល គាត់បានមករស់នៅជាមួយស្វាមី នៅភូមិពាយនាយ ឃុំក្រាំងស្វាយ ស្រុកព្រះស្ដេច ខេត្តព្រៃវែង ។

នៅពេលខ្មែរក្រហមឡើងកាន់អំណាចក្នុងឆ្នាំ១៩៧៥ គ្រួសាររបស់ យ៉ាវ ត្រូវបានខ្មែរក្រហមជម្លៀសពីស្រុកព្រះស្តេច ទៅស្រុកពាមជរ ខេត្តព្រៃវែង។ នៅពេលនោះ យ៉ាវ មានកូនចំនួន២នាក់។ គាត់ និងប្តី ត្រូវធ្វើដំណើរដោយថ្មើរជើងទៅរស់នៅកន្លែងថ្មីទាំងបង្ខំចិត្ត ដោយរែកកូន, ស្បៀងអាហារ, ឆ្នាំងចាន និងរបស់របរប្រើប្រាស់ផ្សេងទៀត។ ពេលយ៉ាវទៅដល់ស្រុកពាមជរ ស្បៀងអាហារ និងរបស់របបប្រើប្រាស់ផ្សេងៗទាំងអស់របស់គាត់ត្រូវបានឈ្លបខ្មែរក្រហមប្រមូលទុកក្នុងសហករណ៍។ គ្រួសាររបស់ យ៉ាវ ត្រូវដាក់ឲ្យរស់នៅរួមជាមួយប្រជាជនមូលដ្ឋាន, ហូបរួម និងធ្វើការរួមក្នុងសហករណ៍​។ របបអាហារ គឺមានតែបបរលាយជាមួយពោត។

យ៉ាវ ត្រូវគាស់គល់ឈើធំៗ, ជាន់រហាត់ទឹកបញ្ចូលស្រែ, ដកសំណាប និងស្ទូងស្រូវ។ ក្នុង១ថ្ងៃ ប្រជាជនចំនួន២៥នាក់ ត្រូវស្ទូងដីទំហំ១ហិចតាឲ្យរួចរាល់។ ចំនួនប្រជាជនស្ទូងតែងតែខ្វះដោយសារមានអ្នកខ្លះឈឺ ទើបធ្វើឲ្យការងារ​មិនគ្រប់តាមផែនការ។ ដូច្នេះ យ៉ាវ ត្រូវក្រោកតាំងពី​ម៉ោង៥ទៀបភ្លឺ ទៅធ្វើការដល់យប់ជ្រៅ ដើម្បីអាចសម្រេចតាមការកំណត់ ជៀសផុតពីការដាក់ទណ្ឌកម្ម និងទទួលបានរបបអាហារ។

នៅរដូវច្រូត​ អង្គការបានដាក់ផែនការទៀត គឺក្នុងម្នាក់មួយព្រឹកច្រូតឲ្យបាន ៥ម៉ែត្រការ៉េដីស្រែ។ នៅពេលល្ងាចត្រូវច្រូតឲ្យបាន ៧ម៉ែត្រ ទៅ៨ម៉ែត្រ។ ដើម្បីសម្រេចតាមការកំណត់ យ៉ាវ ត្រូវបន្ថែមម៉ោងធ្វើនៅពេលយប់ ក្រោយសម្រាកពីអាហារពេលល្ងាច។ នៅក្នុងរបបខ្មែរក្រហម យ៉ាវ មិនសូវបានជួបមុខកូនទាំងពីរនោះទេ។ កូនៗត្រូវរស់នៅក្នុងកងកុមារ។ ចំណែកប្តីរបស់ យ៉ាវ ត្រូវទៅ ជីកទំនប់ និងលើកប្រឡាយ ក្នុងកងចល័ត នៅភូមិស្វាយអណ្តូង និងនៅទន្លេតូច។

នៅចុងឆ្នាំ១៩៧៨ ខ្មែរក្រហមបានជម្លៀសគ្រួសាររបស់ យ៉ាវ និងប្រជាជនរស់នៅស្រុកពាមជរមួយចំនួន ដោយបង្ខំទៅកាន់​តំបន់ដីក្រហម ដែលស្ថិតនៅជិត អ្នកលឿង។ ពេលទៅដល់ យ៉ាវ ឃើញការទម្លាក់គ្រាប់បែក និងការប្រយុទ្ធគ្នារវាងកងទ័ពវៀតណាមជាមួយ យោធាខ្មែរក្រហម។ ក្រោយមកនៅតំបន់ដីក្រហម មានការផ្សព្វផ្សាយថា របបខ្មែរក្រហមបានដួលរលំហើយ ទើបគ្រួសាររបស់ យ៉ាវ និងប្រជាជនបាននាំគ្នាត្រលប់ទៅរស់នៅស្រុកកំណើតរៀង‌ៗខ្លួនវិញ។ បច្ចុប្បន្ន យ៉ាវ មានជំងឺឈឺសន្លាក់ដៃ សន្លាក់ជើង, ចុករួយកញ្ចឹងក និងជំងឺស្រវាំងភ្នែក៕

អត្ថបទដោយ អេង សុខម៉េង ថ្ងៃទី ២៩ ខែមករា ឆ្នាំ២០២៥

សម្ភាសន៍ដោយ ជួន រក្សា ថ្ងៃទី២១ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៤