ភោគ ឃុន៖ អតីតជាងក្រឡឹង ក្នុងរោងចក្រ នៅទីក្រុងភ្នំពេញ
ចន្លោះឆ្នាំ១៩៧៧ ដល់ឆ្នាំ១៩៧៨ ឃុន ត្រូវបានអង្គការខ្មែរក្រហមឲ្យធ្វើការងារចល័តនៅក្នុងរោងចក្រចំនួនពីរគឺ រោងចក្រនៅទឹកថ្លា និងរោងចក្រនៅអូរឌឹម ស្ថិតក្នុងទីក្រុងភ្នំពេញ ហើយ ឃុន មានតួនាទីជាជាងក្រឡឹងគ្រឿងបន្លាស់ និងគ្រឿងម៉ាស៊ីនរបស់រថយន្ត និងអាត្រាក់ទ័រ។
ឈ្មោះ ឃុន ភោគ[1] ភេទស្រី អាយុ៦៦ឆ្នាំ។ សព្វថ្ងៃ ឃុន មានមុខរបរជាកសិករ។ ឃុន មានស្រុកកំណើតនៅក្នុងភូមិងៀវ ឃុំជាំ ស្រុកមេមត់ ខេត្តកំពង់ចាម។ បច្ចុប្បន្ន ឃុន រស់នៅក្នុងភូមិដូង ឃុំបឹងរាំង ស្រុកកំរៀង ខេត្តបាត់ដំបង។ ម្ដាយរបស់ ឃុន ឈ្មោះ សេង (ស្លាប់) ។ ចំណែក ឪពុកឈ្មោះ បឹក (ស្លាប់)។ ឃុន មានបងប្អូនបង្កើតចំនួន៤នាក់ (ស្រី៣នាក់) ស្លាប់ម្នាក់ និងនៅរស់រានមានជីវិតចំនួន៣នាក់។ ស្វាមីរបស់ ឃុន ឈ្មោះ នឿន ឃន មានអាយុ៦៧ឆ្នាំ ។ នឿន ឃន មានស្រុកកំណើតនៅខេត្តព្រៃវែង។ ឃុន មានកូនចំនួន៤នាក់ (ស្រី៣នាក់)។ កាលនៅវ័យកុមារ ឃុន មិនបានចូលរៀនសូត្រនោះទេ។
អំឡុងឆ្នាំ១៩៦៨ ម្ដាយរបស់ ឃុន បានស្លាប់ដោយសារមានជំងឺ។ ឆ្នាំ១៩៦៩ ឃុន បានបាត់បង់ឪពុកម្នាក់ទៀត។ បន្ទាប់ពីឪពុកម្ដាយស្លាប់អស់ ឃុន ត្រូវបានបងស្រីបង្កើតយកទៅរស់នៅជាមួយ និងចិញ្ចឹមមើលថែ។
ឆ្នាំ១៩៧០ លោកសេនាប្រមុខ លន់ នល់ បានធ្វើរដ្ឋប្រហារទម្លាក់សម្ដេច ព្រះនរោត្ដម សីហនុ។ ដើមឆ្នាំ១៩៧១ យន្តហោះរបស់ទាហានអាមេរិ កាំងបើកមកទម្លាក់គ្រាប់បែកនៅក្នុងភូមិងៀវ។ អាមេរិកបានទម្លាក់គ្រាប់បែកទាំងថ្ងៃទាំងយប់ ធ្វើឲ្យប្រជាជនមួយចំនួនក្នុងភូមិពិបាកក្នុងការប្រកបមុខរបររកស៊ី ត្រូវនាំគ្នាជីកត្រង់សេទុកដើម្បីការពារខ្លួនពីការទម្លាក់គ្រាប់បែក។ ប្រជាជនមួយចំនួនទៀតត្រូវរត់ចេញពីភូមិទៅលាក់ខ្លួននៅក្នុងព្រៃ រហូតស្ងាត់សំឡេងយន្តហោះ ទើបត្រឡប់មកផ្ទះនៅក្នុងភូមិវិញ។
ឆ្នាំ១៩៧២ ឃុន បានរៀនអក្ខរកម្មនៅផ្ទះដោយខ្លួនឯង មិនមានគ្រូ បង្រៀននោះទេ។ ឃុន រៀនបានត្រឹមថ្នាក់ទី៩(បច្ចុប្បន្នប្រហែលថ្នាក់ទី៣) អាចសរសេរឈ្មោះ និងអានអក្សរបានបន្តិចបន្តួច។ ឃុន បានរៀបរាប់ថា នៅក្នុងភូមិងៀវ មានទាហាន លន់ នល់ និងយួនវៀតកុង (វៀតណាមខាងជើង) ធ្វើការប្រយុទ្ធតតាំងគ្នា ។ ចំណែក ទាហានអាមេរិកនៅតែបន្តទម្លាក់គ្រាប់បែកនៅភូមិមួយចំនួនក្បែរៗភូមិងៀវ និងបើកយន្តហោះមកទម្លាក់គ្រាប់នៅភូមិងៀវ កាន់តែធ្ងន់ធ្ងរធ្វើឲ្យឆេះផ្ទះសម្បែងរបស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្ទេចខ្ទី រហូតប្រជាជនទ្រាំរស់នៅក្នុងភូមិមិនបាន ទើប នាំគ្នារត់ទៅរស់នៅតាមភូមិស្រុកផ្សេងៗពីគ្នា។ ចំណែក បងស្រីរបស់ ឃុន បាននាំ ឃុន រត់ចេញពីភូមិកំណើតទៅរស់នៅក្នុងភូមិមួយ(មិនស្គាល់ឈ្មោះភូមិ) ដែលស្ថិតក្នុងស្រុកស្នួល ខេត្តក្រចេះ។
ឆ្នាំ១៩៧៤ កងទ័ពអង្គការបានចាប់ផ្ដើមជ្រើសរើសក្រុមនារីចលនាតស៊ូនៅក្នុងស្រុកស្នួល។ បន្ទាប់មក អង្គការបានជ្រើសរើសយក ឃុន ដែលមានអាយុទើបតែ១៥ឆ្នាំ និងយុវនារីជាច្រើននាក់ទៀត ដើម្បីឲ្យចូលរួមជាមួយក្រុមនារីចលនាតស៊ូអង្គការ។ បន្ទាប់មកទៀត ឃុន ត្រូវបានអង្គការចាត់ឲ្យទៅនៅក្នុងមន្ទីរមួយក្នុងភូមិ(មិនស្គាល់ឈ្មោះ) ស្ថិតក្នុងស្រុកស្នួល ដើម្បីដាំបាយឲ្យក្រុមចលនាតស៊ូយុវជន-យុវនារី ដែលមានវ័យចំណាស់ជាង ឃុន។
ដើមឆ្នាំ១៩៧៥ ទាហាន លន់ នល់ បានដកកម្លាំងចេញពីភូមិងៀវ រួចធ្វើដំណើរទៅប្រចាំការនៅទីរួមខេត្តកំពង់ចាមវិញ។ បន្ទាប់ពីលន់ នល់ បានដកកងកម្លាំងចេញ ឃុន និងបងស្រី បានរត់ត្រឡប់មករស់នៅក្នុងភូមិកំណើតវិញ ហើយប្រកបមុខរបរធ្វើស្រែ។ នៅថ្ងៃទី១៧ ខែមេសា ឆ្នាំដដែល កងទ័ពអង្គការបានវាយរំដោះបានទីក្រុងភ្នំពេញបានដោយជោគជ័យ និងតាមទីរួមខេត្តមួយចំនួនជាបន្តបន្ទាប់។ បន្ទាប់មក អង្គការបានប្រមែប្រមូលក្រុមនារីចលនាតស៊ូ និង ឃុន ឲ្យធ្វើដំណើរទៅនៅទីរួមខេត្តកំពង់ចាម។ បន្ទាប់មកទៀត អង្គការបានបញ្ជូន ឃុន និងក្រុមនារីចលនាតស៊ូ ចេញពីទីរួមខេត្តកំពង់ចាមធ្វើដំណើរដោយថ្មើរជើងទៅកាន់ខេត្តព្រៃវែង។ អង្គការមានគោលបំណងឲ្យ ឃុន និងក្រុមនារីចលនាតស៊ូទៅរៀនសូត្រត្រៀមទៅធ្វើជាកម្មការិនីរោងចក្រនៅទីក្រុងភ្នំពេញ។ បន្ទាប់ពីទៅដល់ទីរួមខេត្តព្រៃវែង ឃុន បានឃើញក្រុមកងទ័ពអង្គការជាច្រើនម៉ឺននាក់មកពីគ្រប់តំបន់តាមខេត្តនីមួយៗ ប៉ុន្តែ ឃុន មិនបានដឹងថាកងទ័ពទាំងអស់មកពីតំបន់ឬខេត្តណាមួយនោះទេ។ បន្ទាប់មក អង្គការ ចាប់ផ្ដើមបង្រៀនណែនាំ ឃុន និងក្រុមនារីចលនាតស៊ូមួយចំនួន ឲ្យរៀនសូត្រអំពីនយោបាយ និងអប់រំពីរបៀបរបបកសាងខ្លួននៅក្នុងសង្គម។ ឃុន និងយុវនារី តស៊ូ បានស្នាក់នៅ និងរៀនសូត្រនៅទីរួមខេត្តព្រៃវែងរយៈពេលមួយខែ ទើប អង្គការអង្កការបញ្ជូនទៅកាន់ទីក្រុងភ្នំពេញ។ ឃុន និងយុវនារីតស៊ូ បានធ្វើដំណើរមកដល់ផ្សារចាស់ (ភ្នំពេញ) អង្គការចាប់ផ្ដើមជ្រើសរើសក្រុមនារីចែកតាមកង និងបំបែកឲ្យទៅតាមកន្លែងខុសៗគ្នា។ អំឡុងខែ កក្កដា ឆ្នាំ១៩៧៥ ឃុន ត្រូវបានអង្គការជ្រើសរើស ហើយបញ្ជូនឲ្យទៅធ្វើស្រែនៅភូមិអង្គរជ័យ ស្ថិតក្នុងឃុំស្នោ ស្រុកអង្គស្នួល ខេត្តកណ្ដាល។ ប្រធានកងធ្វើស្រែឈ្មោះ លី ភេទស្រី មានចរិតកាច។ ឃុន តែងតែធ្វើតាមបញ្ជារបស់ យាយលី មិនហ៊ានប្រកែកប្រឆាំងនោះឡើយ។ សម្រាប់របបអាហារនៅអង្គរជ័យ ឃុន បានហូបបាយក្នុងមួយថ្ងៃពីរដង ថ្ងៃត្រង់ និងល្ងាច ហើយ ឃុន បានហូបគ្រប់គ្រាន់មិនមានភាពខ្វះខាតនោះទេ។ អំឡុងពេលដើរចល័តធ្វើការងារ សម្រាប់នារី និងបុរស ស្នាក់នៅកន្លែងផ្សេងពីគ្នា ប៉ុន្តែពេលទៅធ្វើស្រែគឺទៅធ្វើរួមគ្នា ហូបចុករួមគ្នា និងអាចនិយាយលេងសើចជាមួយគ្នាបានធម្មតា។ ឃុន នៅធ្វើស្រែនៅអង្គរជ័យរហូតដល់ចុងឆ្នាំ១៩៧៦។
ដើមឆ្នាំ១៩៧៧ ឃុន ត្រូវបានអង្គការប្ដូរចេញពីអង្គរជ័យឲ្យទៅរស់នៅទឹកថ្លា(ភ្នំពេញ) ដើម្បីធ្វើការងារក្នុងរោងចក្រមួយ(មិនចាំឈ្មោះ)។ ឃុន បានរៀបរាប់ថា ជនជាតិកូរ៉េខាងជើងបានមកសាងសង់រោងចក្រនៅទឹកថ្លា សម្រាប់ជួសជុលគ្រឿងរថយន្ត និងអាត្រាក់ទ័រខូចៗ ហើយ ឃុន នៅធ្វើការក្នុងរោងចក្រមានតួនាទីជាជាងក្រឡឹងគ្រឿងបន្លាស់រថយន្ត និងម៉ាស៊ីន។ នៅចន្លោះឆ្នាំ១៩៧៧ ដល់ឆ្នាំ១៩៧៨ ឃុន ធ្វើការងារចល័តក្នុងរោងចក្រចំនួនពីរគឺ រោងចក្រនៅទឹកថ្លា និងរោងចក្រនៅអូរឌឹម។ ឃុន បន្តថា រោងចក្រនៅអូរឌឹម(ភ្នំពេញ) កំពុងសាងសង់ ត្រៀមដើម្បីដំឡើងរថយន្ត និងអាត្រាក់ទ័រ ដែល ជាជំនួយរបស់ចិន កូរ៉េ និងយូហ្គូស្លាវី។ ប្រធានគ្រប់គ្រងក្នុងរោងចក្រស្រីឈ្មោះ យាយ លី (មិនមែនយាយ លី នៅអង្គរជ័យ) និងប្រធានប្រុសម្នាក់ទៀត(ភ្លេចឈ្មោះ)។ ក្នុងអំឡុងពេលជាមួយគ្នា ឃុន ធ្លាប់បានឃើញអង្គការតែងតែមកចាប់ខ្លួនកម្មករស្រី និងប្រុស នៅក្នុងរោងចក្រជាញឹកញាប់ ប៉ុន្តែមិនដឹងថាមានមូលហេតុអ្វីទើបត្រូវចាប់ខ្លួន។ ថ្ងៃមួយ ឃុន បានចាំថា អង្គការបានហៅ ឃុន និងកម្មការិនីមួយចំនួន ព្រមទាំងកម្មករចំនួនបួននាក់ មានវ័យប្រហែលជា៣០ឆ្នាំ ដោយប្រាប់ថាឲ្យទៅប្រជុំនៅក្នុងផ្ទះថ្មធំមួយ ហើយកន្លែងអង្គុយអង្គការបានដាក់ពូកខ្ពស់ៗឲ្យអង្គុយ។ អង្គការបានប្រាប់ឲ្យ ឃុន និងកម្មការិនីមួយចំនួនអង្គុយនៅម្ខាង រីឯកម្មករបួននាក់ទៀតអង្គុយនៅផ្នែកម្ខាង។ មិនយូរប៉ុន្មាន អង្គការចាប់ផ្ដើមទាញវាំងនន រួចចាប់ចងកម្មករទាំងបួនតែម្ដង។ ក្រោយបុរសទាំង៤នាក់ ត្រូវបានអង្គការចាប់ខ្លួន ឃុន ភ័យណាស់មិនហ៊ានធ្វើអ្វីនោះទេ ព្រោះខ្លាចថាអង្គការនឹងចាប់ខ្លួនទៅជាមួយកម្មករទាំងបួនដែរ។ អំឡុងពេលដែល ឃុន ចល័តទៅធ្វើការក្នុងរោងចក្រអូរឌឹម ឃុន និងកម្មករ កម្មការិនីទាំងអស់តែងហូបបបរជារៀងរាល់ព្រឹកមុនចូលធ្វើការ។ លុះដល់ព្រឹកមួយ ឃុន និងកម្មករ កម្មការិនីទាំងអស់បានហូបបង្អែមសណ្ដែកលាយជាមួយអង្ករដំណើប ប៉ុន្តែក្រោយហូបរួច កម្មករ កម្មការិនីទាំងអស់បានពុលបង្អែមក្អូតចង្អោរ រហូតកម្មករ កម្មការិនី មួយចំនួនត្រូវបានអង្គការបញ្ជូនទៅសម្រាកព្យាបាលនៅមន្ទីរពេទ្យខ្មែរ-សូវៀត(ភ្នំពេញ) ប៉ុន្តែជាសំណាងល្អ ឃុន តែម្នាក់ប៉ុណ្ណោះដែលមិនបានពុលបង្អែម។ បន្ទាប់មក អង្គការបានចាប់ខ្លួនស្រ្តីពីរនាក់ ទី១ឈ្មោះ ញ៉ និងទី២ឈ្មោះ ឃុន មកពីស្រុកក្រូចឆ្មារ ខេត្តកំពង់ចាម(បច្ចុប្បន្នស្ថិតក្នុងខេត្តត្បូងឃ្មុំ) ដែលជាចុងភៅប្រចាំនៅក្នុងរោងចក្រ។ ក្រោយពីការចាប់ខ្លួនស្រ្តីចុងភៅទាំងពីរនាក់បានបាត់ខ្លួនមិនឃើញត្រឡប់មកកាន់រោងចក្រវិញនោះឡើយ។ អង្គការធ្លាប់ឲ្យ ឃុន ទៅទស្សនាការចាក់បញ្ជាំងខ្សែ ភាពយន្តនៅទីក្រុងភ្នំពេញ និងបានជួបនិយាយលេងជាមួយ និស្សិតជនជាតិចិន កូរ៉េ ដែលមានរូបរាង្គខ្ពស់ៗ ថែមទាំងចេះនិយាយភាសាខ្មែរ ប៉ុន្តែនិយាយមិនសូវច្បាស់នោះទេ។ ឃុន បានបន្ថែមថា និស្សិតចិន កូរ៉េ ចេះអាន និងសរសេរអក្សរខ្មែរជាង ឃុន ទៅទៀត។ ចំណែក កម្មករជនជាតិចិន កូរ៉េ ដែលធ្វើការនៅក្នុងរោងចក្រសុទ្ធតែមានអ្នកបកប្រែ ទើបអាចស្ដាប់ និងនិយាយជាមួយកម្មករខ្មែរបាន។ អំឡុងពេលជាមួយគ្នា អង្គការបានចាប់បង្ខំកម្មការិនី និងកម្មករក្នុងរោងចក្រឲ្យរៀបការជាមួយគ្នាទាំងមិនបានស្រឡាញ់គ្នា ឬពេញចិត្តគ្នាទៅវិញទៅនោះឡើយ។ ក្នុងពេលរៀបការ អង្គការបានឲ្យនារីៗ និងបុរសៗ អង្គុយតម្រៀបជួរលើកៅអី ហើយអង្គការបានឡើងទៅនិយាយនៅចំពីមុខ។ បន្ទាប់មក អង្គការបានប្រកាសឲ្យសាមីខ្លួនទាំងពីរឡើងទៅចាប់ដៃគ្នា ធ្វើការប្ដេជ្ញាចិត្តរួមរស់ជាប្ដីប្រពន្ធជាមួយគ្នា។
ដើមឆ្នាំ១៩៧៩ ឃុន បានឮសម្លេងទម្លាក់គ្រាប់បែកនៅភ្នំពេញ ឃុន កម្មការិនី កម្មករ រួមទាំងកងទ័ពខ្មែរក្រហម បាននាំគ្នារត់ភៀសខ្លួនចេញពីទីក្រុងភ្នំពេញ។ ក្នុងពេលរត់ ឃុន ចង់រត់ត្រឡប់ទៅស្រុកកំណើតវិញណាស់ ប៉ុន្តែមិនស្គាល់ផ្លូវ ទើបសម្រេចចិត្តរត់តាមកម្មការិនីរោងចក្រមានគ្នាសរុប២០នាក់។ ឃុន បានឮកម្មការិនីជជែកគ្នាថា កងទ័ពវៀតណាមចូលមកទីក្រុងភ្នំពេញគឺ ដើម្បីចាប់ធ្វើបាបឬអារកសម្លាប់ចោល ប៉ុន្តែ ឃុន មិនបានខ្លាចកងទ័ពវៀតណាមទេ ឃុន ខ្លាចអង្គការខ្មែរក្រហមជាង ព្រោះកន្លងមកអង្គការតែងចាប់មនុស្ស យកមនុស្សទៅវាយសម្លាប់ចោលទាំងគ្មានស្ទាក់ស្ទើរ។ ឃុន និងកម្មការិនីទាំង២០នាក់ រួមទាំងកម្មករទាំងអស់បានភៀសខ្លួនដោយដើរថ្មើរជើងចេញពីស្ថានីយរថភ្លើង កាត់ព្រលានយន្តហោះពោធិ៍ចិនតុង ដើរផងរត់ផង ធ្វើដំណើររហូតទៅដល់ភូមិមួយ ស្ថិតក្នុងស្រុកឱរ៉ាល់ ខេត្តកំពង់ស្ពឺ។ អំឡុងពេលរត់ភៀសខ្លួន ឃុន គ្មានបាយហូប និងទឹកប្រើប្រាស់ទេ។ បន្ទាប់មក មានអ្នកភូមិម្នាក់អាណិត ហើយ បាននិយាយមកកាន់ ឃុន ថា« អូនអើយអ៊ំអត់មានអង្ករ អត់មានបាយទេ អូនឯងហូបទឹកត្នោតក៏បានហូបស្ករត្នោតក៏បាន » ទើប ឃុន នាំគ្នាហូបទឹកត្នោត និងស្ករដើម្បីបំពេញក្រពះ។ ឃុន និងកម្មករ កម្មារនីរោងចក្រទាំងអស់ បាននៅធ្វើស្រែ ក្នុងស្រុកឱរ៉ាល់រយៈពេលមួយខែ។ បន្ទាប់មកទៀត ឃុន និងកម្មករ កម្មារនីរោងចក្រ រួមទាំងកម្មាភិបាលខ្មែរក្រហម បានដើរដោយថ្មើរជើងចេញពីស្រុកឱរ៉ាល់ទៅកាប់ព្រៃនៅស្រុកលាច(បច្ចុប្បន្នស្រុកភ្នំក្រវាញ) ខេត្តពោធិ៍សាត់ និងបានស្នាក់នៅស្ទឹងលាចមួយយប់។ លុះព្រឹកឡើង មានឡានចិនប្រហែល២០គ្រឿងមកដឹក ឃុន រួមទាំងកម្មករ កម្មការិនីរោងចក្រ រួមទាំងកម្មាភិបាលខ្មែរក្រហម ចេញពីស្ទឹងលាចមកដាក់នៅស្ទឹងសង្កែ ក្នុងខេត្តបាត់ដំបង។ ឃុន កម្មករ កម្មការនីរោចក្រនិងកម្មាភិបាលខ្មែរបានសម្រាកនៅស្ទឹងសង្កែមួយយប់ទៀត ទើបចេញដើរដោយថ្មើរជើងកាត់តាមព្រៃរយៈពេលមួយព្រឹកទៅដល់ភូមិស្ដៅ ខេត្តប៉ៃលិន។ បន្ទាប់មក មានឡានជាច្រើនមកដឹក ឃុន កម្មករ កម្មការនីរោចក្រ និងកម្មាភិបាលខ្មែរក្រហមចេញពីភូមិស្ដៅ ទៅដាក់នៅភូមិសាងរ៉ាង ស្ថិតក្នុងស្រុកបវេល ខេត្តបាត់ដំបង ស្នាក់នៅរយៈពេលមួយខែទៀត។ បន្ទាប់មកទៀត ឃុន និងកម្មករ កម្មការនី និងកម្មាភិបាលខ្មែរក្រហម បានភៀសខ្លួនបន្តទៅរស់នៅក្នុងស្រុកម៉ាឡៃ។ មកដល់ម៉ាឡៃ ឃុន និងកម្មការនីរោងចក្រមួយចំនួនបានប្រែក្លាយជានារីដឹកជញ្ជូនស្បៀងឲ្យកងទ័ពបុរសៗ។ ចំណែកកម្មការិនីមួយចំនួនទៀតជាអ្នកដឹកជញ្ជូនគ្រាប់ឲ្យកងទ័ពនៅតាមសមរភូមិប្រយុទ្ធជាមួយ នឹងកងទ័ពវៀតណាម។ ក្នុងអំឡុងពេលសង្រ្គាមរវាងកងទ័ពខ្មែរក្រហម និងកងទ័ពវៀតណាម ឃុន មានភាពតក់ស្លុត និងភ័យខ្លាចណាស់ ព្រោះ ឃុន បានឃើញ ការបាញ់ប្រហារគ្នាដោយការបង្ហូរឈាម។ ម៉្យាងទៀត ឃុន មានការលំបាក ព្រោះត្រូវដេកផ្ទាល់ដី, ហាលខ្យល់ ហាលភ្លៀង មិនមានខ្នើយ មិនមានកន្ទេលនោះឡើយ។ ក្រោយដឹកជញ្ជូនស្បៀងនៅម៉ាឡៃអស់រយៈពេលមួយខែ ឃុន បានចេញទៅនៅគីឡូ១២ ខាងចក្រី ដែលមានតា កន ជាប្រធានកងពល។ អំឡុងពេលនៅក្នុងព្រៃក្រុមកងទ័ពបានសង់ខ្ទមតូចៗសម្រាប់ស្នាក់នៅ។ ក្នុងពេលជាមួយគ្នា ឃុន បានធ្លាក់ខ្លួនស្គមរីងរៃ ព្រោះតែអត់មានបាយហូប រីឯស្រ្តីពោះធំមួយចំនួនត្រូវបានស្លាប់ ជាបន្តបន្ទាប់ ព្រោះតែការស្នាក់នៅក្នុងព្រៃមានអាកាសធាតុត្រជាក់ខ្លាំង។ ចំណែកកងទ័ពខ្មែរក្រហមមួយចំនួនត្រូវកើតជំងឺគ្រុនចាញ់ រហូតដល់ស្លាប់ ព្រោះសម្បូរព្រៃក្រាស់ៗ។ ឯកងទ័ពមួយចំនួនទៀតត្រូវស្លាប់ ព្រោះបានរងរបួសដោយសារគ្រាប់កាំភ្លើង និងជាន់មីនជាហូរហែ។ នៅខែតុលា ឆ្នាំ១៩៧៩ កាកបាទក្រហមបានបើកអង្ករបន្តិចបន្តួច ហើយកងទ័ពខ្មែរក្រហមមួយចំនួនចូលទៅលួចអង្កររបស់ថៃ។ ចុងឆ្នាំ១៩៧៩ មានឡានខាងថៃមកដឹក ឃុន និងក្រុមខ្មែរក្រហមទាំងអស់ឲ្យធ្វើដំណើរទៅកាន់ជំរំមួយដែលព័ទ្ធរបងបិទជិត។ បន្ទាប់មក ថៃបានចែកអង្ករឲ្យដាំបាយហូបនៅក្នុងជំរំ។
ឆ្នាំ១៩៨០ នារីៗដែលស្នាក់នៅក្នុងជំរំជាមួយ ឃុន បានបបួលឲ្យទៅជំរំខាវអ៊ីដាង ដើម្បីចុះឈ្មោះទៅរស់នៅក្រៅប្រទេស ប៉ុន្តែ ឃុន មិនព្រមទៅ។ ខែមីនា ឆ្នាំដដែល ឃុន បានស្ម័គ្រចិត្តរៀបការជាមួយស្វាមីឈ្មោះ នឿន ឃន នៅជំរំ។ អំឡុងពេលរៀបការមានអាចារ្យសូត្រមន្ត ហើយអង្គការខ្មែរក្រហមធ្វើជាសាក្សី។ ខែសីហា ឆ្នាំដដែល ឃុន និងស្វាមី បានចេញពីជំរំក្នុងប្រទេសថៃ ត្រឡប់មករស់នៅភូមិចំការចេក ក្នុងស្រុកម៉ាឡៃ ប្រទេសកម្ពុជាវិញ។ ឆ្នាំ១៩៨៥ ឃុន និងស្វាមី បានទៅរស់នៅជំរំសាយអេក ក្នុងទឹកដីថៃ។ រហូតឆ្នាំ១៩៨៦ កងទ័ពវៀតណាមបានវាយចូលជំរំសាយអេក ឃុន និងស្វាមី បានរត់ភៀសខ្លួនចេញពីជំរំសាយអេកទៅរស់នៅអូរភ្លើងឆេះ ស្ថិតក្នុងទឹកដីថៃ។
ឆ្នាំ១៩៩០ ឃុន និងស្វាមីបានចាកចេញពីអូរភ្លើងឆេះ មករស់នៅតាមមាត់អូរមួយនៅឡែម ខេត្តបាត់ដំបង ហើយ ឃុន និងស្វាមី បានកាប់ឆ្ការព្រៃយកដីបង្កបង្កើនផលស្រូវ ប៉ុន្តែមានការលំបាកព្រោះសម្បូរទៅដោយគ្រាប់មីនដែលកងទ័ពខ្មែរក្រហមបានរាយដាក់តាមព្រៃកាលធ្វើសង្រ្គាមជាមួយកងទ័ពវៀតណាម។ នៅចន្លោះឆ្នាំ១៩៩១ ដល់ឆ្នាំ១៩៩២ នៅឡែម មានវត្តមួយ ដែលព្រះសង្ឃបានសង់ខ្ទម ហើយ ឃុន តែងតែដើរកាត់ព្រៃ ដើម្បីយកចង្ហាន់ប្រគេនព្រះសង្ឃជាញឹកញាប់។ ក្នុងអំឡុងពេលជាមួយគ្នា កម្មាភិបាលខ្មែរក្រហមបានចែកអំបិល និងប្រហុកសម្រាប់ធ្វើម្ហូបអាហារ។
ឆ្នាំ១៩៩៦ កម្មាភិបាលខ្មែរក្រហមនៅឡែម បានចុះចូលជាមួយរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា។ ក្រោយមកទើប ឃុន បានត្រឡប់ទៅលេងស្រុកកំណើត។ បងប្អូនរបស់ ឃុន សប្បាយចិត្តណាស់ ព្រោះគិតថា ឃុន បានស្លាប់បាត់ទៅហើយ។ ឃុន បានប្រាប់បងៗថា ខ្លួនមិនដែលបានដំណឹង ឬសុខទុក្ខរបស់បងៗនោះទេ ប៉ុន្តែនៅអំឡុងឆ្នាំ១៩៧៦ ឃុន ធ្លាប់យល់សប្តិឃើញបងស្រីបានស្លាប់ ទើបបងស្រីម្នាក់របស់ ឃុន បានប្រាប់ ឃុន ថា បងស្រីរបស់ ឃុន ឈ្មោះ ឃុន ធី ត្រូវបានអង្គការខ្មែរក្រហមយកទៅវាយទម្លាក់ទឹកសម្លាប់ចោល ដោយគ្មានមូលហេតុ៕
អត្ថបទដោយ មឿន ស្រីណុច
[1] មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា សុខ វណ្ណៈ សម្ភាសន៍ជាមួយឈ្មោះ ភោគ ឃុន នៅថ្ងៃទី១៨ ខែមីនា ឆ្នាំ២០១១ (BBI0081) ។