រស់ រ៉េន ភេទប្រុស អាយុ៧២ឆ្នាំ (គិតត្រឹមឆ្នាំ២០០៣) កើត និងរស់នៅភូមិមេសរ ឃុំព្រែកកុយ ស្រុកកងមាស ខេត្តកំពង់ចាម។ រ៉េន រៀបការប្រពន្ធឈ្មោះ ទូច រឿន និងមានកូនប្រុសស្រីសរុបចំនួន៥នាក់ ដែលក្នុងចំណោមនោះបានបាត់ខ្លួនអស់៣នាក់ក្នុងរបបខ្មែរក្រហម។ កូនឈ្មោះ រាម ចេញពីផ្ទះស្ម័គ្រចិត្តចូលបដិវត្តន៍ និងបានបាត់ដំណឹងរហូតដល់សព្វថ្ងៃផងដែរ។ នៅពីក្មេង រាម រៀនសូត្រនៅសាលាបឋមសិក្សាវត្តស្ទឹងឆ្វេងអស់រយៈពេល៣ឆ្នាំ (ត្រឹមថ្នាក់ទី១០ សង្គមចាស់) ទើបបានឈប់រៀន ហើយជួយការងារស្រែចម្ការឪពុកម្ដាយ។ រាម ស្ម័គ្រចិត្តចូលបដិវត្តន៍បន្ទាប់ពីមានរដ្ឋប្រហារទម្លាក់សម្ដេចព្រះនរោត្តមសីហនុ រួចរាល់ហើយ។ រ៉េន មិនចង់ឲ្យកូនប្រុសរបស់ខ្លួនទៅចូលរួមបដិវត្តន៍អ្វីនោះទេ ប៉ុន្តែមានខាងកងទ័ពខ្មែរក្រហមចូលមក និងយកកូនខ្ញុំទៅធ្វើតែម្ដង។ ការចាកចេញរបស់ រាម គឺបន្ទាប់ពីសង្រ្គាមរវាងទាហានលន់ នល់ និងកងទ័ពខ្មែរក្រហមបានផ្ទុះឡើង។ កងទ័ពខ្មែរក្រហម បានវាយរំដោះ និងគ្រប់គ្រងភូមិនានាជាបន្តបន្ទាប់ រហូតដល់ហ៊ុំព័ទ្ធជុំវិញទីរួមខេត្តកំពង់ចាម នៅឆ្នាំ១៩៧៣។ រ៉េន និងគ្រួសារ ជីករណ្ដៅត្រង់សេសម្រាប់គេចខ្លួននៅពេលដែលមានការទម្លាក់គ្រាប់បែកម្ដងៗ។ នៅឆ្នាំ១៩៧៤ និងឆ្នាំ១៩៧៥ ភូមិរបស់រ៉េន បានប្រែក្លាយទៅជាស្ងប់ស្ងាត់ ពីព្រោះតែនៅពេលនោះ កងទ័ពខ្មែរក្រហមត្រូវបានបញ្ជូនទៅ សមរភូមិដើម្បីចូលកាន់កាប់ទីក្រុងភ្នំពេញ។

បន្ទាប់ពីចូលកាន់កាប់ទីក្រុងភ្នំពេញនៅថ្ងៃទី១៧ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥ ខ្មែរក្រហមចាប់ផ្ដើមជម្លៀសប្រជាជនចេញពីទីក្រុងដោយបង្ខំ ហើយប្រជាជនថ្មីមួយចំនួនបានមកដល់ភូមិរបស់រ៉េន។ រ៉េន រស់នៅមូលដ្ឋានជាមួយប្រពន្ធកូនជាធម្មតា។ រ៉េន បានឃើញមានប្រជាជនថ្មីមកដល់ភូមិ និងសុំផ្ទះអ្នកភូមិស្នាក់នៅ។ ប៉ុន្តែមិនយូរប៉ុន្មាន ប្រជាជនថ្មីទាំងនោះបានបាត់ខ្លួន ដោយមិនដឹងថា ខ្មែរក្រហមយកទៅសម្លាប់ ឬផ្លាស់ទៅកន្លែងថ្មី។ រ៉េន ត្រូវបានដាក់ឲ្យធ្វើការងារនៅកងចល័យបុរសវ័យកណ្ដាល ដែលត្រូវធ្វើការងារពីព្រលឹមទល់ព្រលប់ ហើយមកស្នាក់នៅផ្ទះជាមួយប្រពន្ធកូនវិញ។ ការរស់នៅពេលនោះ គឺពិបាកវេទនាណាស់ ពីព្រោះខ្មែរក្រហមបង្ខំឲ្យធ្វើការហួសកម្លាំង, គ្មានអាហារហូបគ្រប់គ្រាន់, និងការចាប់យកទៅសម្លាប់។ រ៉េន បានឃើញកងឈ្លបខ្មែរក្រហមបណ្ដើរប្រជាជនយកទៅសម្លាប់ ហើយមានការតក់ស្លត់ជាខ្លាំង។ បើទោះបីជាមិនឃើញកូនទាំង៣ដែលបានចូលបម្រើបដិវត្តន៍ មកវិញ រ៉េន មិនអាចនិយាយប្រាប់​នរណាម្នាក់ និងហ៊ានសួររកកូនៗនោះឡើយ។

នៅពេលដែលរបបខ្មែរក្រហមដួលរលំនៅដើមឆ្នាំ១៩៧៩ រ៉េន បានរង់ចាំផ្លូវកូនៗមកវិញ ប៉ុន្តែមិនដែលឃើញ ។ ការចាកចេញទៅចូលរួមបដិវត្តន៍ គឺជាការចាកចេញជារៀងរហូតគ្មានថ្ងៃវិលវិញ។​ រ៉េន គិតថាកូនៗទាំង៣នាក់នោះបានស្លាប់បាត់បង់ជីវិត ហើយ។ រ៉េន នៅតែនឹករឭកដល់កូនៗ និងតែងតែនិយាយប្រាប់ក្មេងៗជំនាន់ក្រោយអំពីបទពិសោធន៍ និងការបាត់បង់សមាជិកគ្រួសារក្នុងរបបខ្មែរក្រហម។[1]

អត្ថបទដោយ សាំង ចាន់ធូ

---

[1] ឯកសារបទសម្ភាសន៍លេខKCI0285, សម្ភាសន៍ជាមួយ រស់ រ៉េន នៅភូមិមេសរ ឃុំព្រែកកុយ ស្រុកកងមាស ខេត្តកំពង់ចាម នៅឆ្នាំ២០០៣។ ឯកសារបទសម្ភាសន៍នេះ មានតម្កល់រក្សាទុកនៅមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារខេត្តកំពង់ចាម នៃមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា។