សំ ឡុង អាយុ ៦៣​ឆ្នាំ ជនជាតិខ្មែ រភេទប្រុស​ រស់នៅភូមិតាម៉ៅកើត ឃុំជាំតាម៉ៅ ស្រុកមេមត់ ខេត្តត្បូងឃ្មុំ បានរៀបរាប់រឿងរ៉ាវដែលបានកើតឡើងនៅក្នុងរបបខ្មែរក្រហមដូចខាងក្រោម៖ «ក្នុងឆ្នាំ១៩៧៧ឪពុកខ្ញុំ និងអ្នកភូមិបុសតាអ៊ឹមប្រមាណ៣០នាក់ត្រូវបានខ្មែរក្រហមចោទថាបានចូលជាមួយយួននៅពេលដែលខ្មែរក្រហមចាត់តាំងឲ្យបររទេះទៅអារឈើនៅក្នុងស្រុកឆ្លូង។ ពេលត្រឡប់មកដល់ភូមិបុសតាអ៊ឹមវិញឪពុកខ្ញុំ និងអ្នកភូមិត្រូវបានខ្មែរក្រហមចាប់យកទៅសម្លាប់នៅកន្លែងផ្សេងៗគ្នា។ ឪពុកខ្ញុំ និងពូម្នាក់ឈ្មោះ កយ ត្រូវខ្មែរក្រហមចាប់នៅភូមិថ្មទទឹង ឃុំជាំតាម៉ៅ ច្រកក្នុងបាវយកទៅវាលខាងលិចភូមិ និងបាត់ខ្លួនរហូត។

ខ្ញុំមានប្រពន្ធឈ្មោះ ខៀវ សុវណ្ណ អាយុ ៦០ឆ្នាំ ជនជាតិដើមភាគតិចស្ទៀង។ ខ្ញុំមានកូន ៧នាក់ (ស្រី១ និងប្រុស៦នាក់) ស្លាប់ប្រុសម្នាក់ដោយគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍។ ខ្ញុំមានមុខរបបរ ធ្វើស្រែចំការ និងលេងភ្លេងអារក្ស។

ខ្ញុំមានស្រុកកំណើតនៅភូមិបុសតាអ៊ឹម ឃុំជាំតាម៉ៅ ស្រុកមេមត់ ខេត្តកំពង់ចាម។ ខ្ញុំមានឪពុកឈ្មោះ សួន សំ (ខ្មែរក្រហមសម្លាប់ក្នុងឆ្នាំ១៩៧៧) និងម្តាយឈ្មោះច្រាញ់ ញ៉ាញ់ ស្លាប់ឆ្នាំ១៩៨៣ដោយរោគគាពោធ។ ខ្ញុំមានបងប្អូន៨នាក់ (ប្រុស៤ និងស្រី៤នាក់)។ ខ្ញុំ ជាកូនទី៣ ក្នុងគ្រួសារ។

កាលពីក្មេង ខ្ញុំមិនបានរៀនសូត្រទេ ពីព្រោះនៅពេលខ្ញុំដល់វ័យចូលរៀន គឺប្រទេសជាតិមានសង្រ្គាម មិនមានសាលារៀនឡើយ។ នៅពេលនោះ ខ្ញុំ បានឃើញទាហានអាមេរិកទម្លាក់គ្រាប់បែក និងបើករថគ្រោះឆ្លងកាត់តាមភូមិ ដើម្បីសែ្វងរកកងទ័ពវៀតកុង។ ខ្ញុំ បានឃើញទាហានអាមេរិកប្រយុទ្ធជាមួយកងទ័ពវៀតកុងនៅតាមវាលស្រែនៅម្តុំស្រែតាពេជ។ ពេលនោះរថគ្រោះអាមេរិក បានបើកតាមផ្លូវលំ​ កាត់តាមព្រៃមកភូមិតាម៉ៅ ភូមិទួលគ្រួស ភូមិជាំផ្តិន ភូមិទឹកពូក និងភូមិកន្ទួត ដែលជាភូមិរបស់ជនជាតិដើមភាគតិចស្ទៀង។ ទាហានអាមេរិក និងកងទ័ពវៀតកុងបានចូលមកក្នុងភូមិ និងតំបន់ព្រៃក្បែរនោះប្រហែលជាង១ខែ ទៅ២ខែ ក៏ដកទៅវិញអស់។

នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៧២ ឬឆ្នាំ១៩៧៣ ខ្មែរក្រហមបានចូលមកដល់ក្នុងភូមិបុសតាអឹម និងភូមិផ្សេងទៀតក្នុងឃុំជាំតាម៉ៅ និងបានដើរឃោសនាឲ្យប្រជាជនចូលរួមក្នុងចលនារបស់ខ្មែរក្រហម។ នៅតាមភូមិនីមួយ ខ្មែរក្រហមចាប់ផ្តើមឲ្យប្រជាជនបង្កើតជាក្រុមប្រវ៉ាស់ដៃ គឺជួយធ្វើការងារស្រែចំការឲ្យទៅវិញទៅមក និងហូបបាយនៅតាមផ្ទះរៀងៗខ្លួន។ នៅពេលនោះ ខ្ញុំ បានជួយឪពុកម្តាយក្នុងការយកគោក្របីទៅឃ្វាលនៅតាមវាល និងការជួយធ្វើការងារស្រែចំការ។

នៅពេលខ្មែរក្រហមទទួលជ័យជំនះទូទាំងប្រទេសនៅថ្ងៃទី១៧​ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥ ខ្មែរក្រហមបាន រៀបចំជាសហករណ៍ ដើម្បីឲ្យប្រជាជនក្នុងភូមិធ្វើការងាររួម ហូបចុករួមនៅតាមសហករណ៍។ ពេលនោះខ្មែរក្រហមក៏បានជម្លៀសប្រជាជន១៧ មេសា មកពីទីក្រុងមករស់នៅក្នុងភូមិបុសតាអឹម ប្រមាណ៥០គ្រួសារ។ ប្រជាជន១៧ មេសា មកដល់ដំបូង ខ្មែរក្រហមយកទៅផ្ញើនៅតាមផ្ទះអ្នកភូមិ ក្នុងមួយផ្ទះមួយគ្រួសារ។ បន្ទាប់មកទៀតទើបខ្មែរក្រហមឲ្យប្រជាជន១៧ មេសា កាប់កូនឈើ រកស្លឹកមកធ្វើខ្ទមរស់នៅតាមជាយៗភូមិដោយខ្លួនឯង។ ប្រជាជន១៧ មេសា បានស្លាប់ច្រើន ដោយសារជំងឺគ្រុនចាញ់ អត់អាហារ ធ្វើការងារពលកម្មហួសកម្លាំង និងត្រូវខ្មែរក្រហមយកទៅសម្លាប់។ បន្ទាប់ពីខ្មែរក្រហមដួលរំនៅឆ្នាំ១៩៧៩ មានគ្រួសារប្រជាជន១៧ មេសា មិនដល់១០គ្រួសារទេ​ ដែលបានត្រឡប់ទៅវិញ។ បច្ចុប្បន្នមានកូនចៅប្រជាជន១៧មេសា​ ចំនួន២នាក់បានបន្តរស់នៅក្នុងភូមិបុសតាអឹម ពីព្រោះឪពុក ម្តាយ បងប្អូនត្រូវបានខ្មែរក្រហមសម្លាប់ និងស្លាប់ក្នុងរបបខ្មែរក្រហមអស់។

នៅក្នុងរបបខ្មែរក្រហមប្រធានកងតូច ឬប្រធានភូមិបុសតាអឹម មានឈ្មោះតាស៊ឹង និងគណៈឃុំជាំតាម៉ៅមានឈ្មោះតាភូមិ។

ក្រុមគ្រួសារ ខ្ញុំ ត្រូវបានខ្មែរក្រហមចាត់ជាគ្រួសារសក្តិភូមិ ហើយខ្មែរក្រហមបានបំបែកគ្រួសារខ្ញុំ ឲ្យរស់នៅបែកគ្នា ឪពុកខ្ញុំ ត្រូវខ្មែរក្រហមចាត់តាំងឲ្យទៅលើកទំនប់ឆ្ងាយពីភូមិ។ ម្តាយ ខ្ញុំ ត្រូវចាត់តាំងឲ្យបិតប្រព័ន្ធភ្លឺស្រែ ដកស្ទូង និងច្រូតកាត់។ បងៗរបស់ ខ្ញុំ ត្រូវបានខ្មែរក្រហមចាត់តាំងឲ្យធ្វើការងារក្នុងកងចល័តនៅឆ្ងាយៗពីភូមិ ខ្ញុំ ត្រូវខ្មែរក្រហមចាត់តាំងឲ្យនៅមើលក្របី។ ចំណែកប្អូនៗត្រូវស្ថិតនៅក្នុងកងកុមារ។

ចំពោះរបបអាហារ គឺហូបបបរ ក្នុងមួយថ្ងៃ ២ពេល​ (ពេលថ្ងៃត្រង់ និងពេលល្ងាច)។ នៅដើមឆ្នាំ១៩៧៧ ឪពុកខ្ញុំ និងយុវជនប្រហែល៣០នាក់ត្រូវបានខ្មែរក្រហមចោទថាចូលដៃចូលជើងជាមួយយួន។ ឪពុកខ្ញុំ និងអ្នកភូមិប្រហែល៣០នាក់ផ្សេងទៀតត្រូវខ្មែរក្រហមចាត់តាំងឲ្យអារឈើ និងដឹកឈើនៅកំពង់សរសរក្នុងស្រុកឆ្លូង។​​ ក្នុងរទេះក្របីនីមួយៗមានមនុស្សចាស់ម្នាក់ និងក្មេងមើលក្របីម្នាក់។ ពេលត្រឡប់មកពីអារឈើវិញមានក្មេងមើលក្របីម្នាក់ឈ្មោះ មឿន ឈីន បានមករាយការណ៍ប្រាប់ប្រធានភូមិតាស៊ឹងថា អ្នកទៅអារឈើទាំងអស់បានទៅមើលខ្សែភាពយន្តឯកសាររបស់វៀតណាម តាស៊ឹងក៍បានទៅរាយការណ៍ប្រាប់គណៈឃុំឈ្មោះតាភូមិ។ បន្ទាប់មកខ្មែរក្រហមបានចោទប្រកាន់ឪពុកខ្ញុំ និងអ្នកទៅអាឈើប្រមាណ៣០នាក់ទៀតថាជា«មនុស្សក្បាលយួនខ្លួនខ្មែរ» ហើយត្រូវខ្មែរក្រហមចាប់យកទៅសម្លាប់។​ ខ្មែរក្រហមបានចាត់តាំងឲ្យទៅអារឈើនៅភូមិកំបាស់ក្នុងឃុំមេមង់ និងបាត់ខ្លួនតែម្តង។ ចំណែកឪពុកខ្ញុំ និងពូម្នាក់ឈ្មោះកយ ត្រូវខ្មែរក្រហមចាប់នៅភូមិថ្មទទឹង ច្រកក្នុងបាវយកទៅវាលខាងលិចភូមិ និងបាត់ខ្លួនរហូត។ ក្នុងចំណោមនោះ មានតែតាថ្លៃម្នាក់គត់ដែលបានគេចខ្លួន គឺគាត់បានរត់គេចពីមួយកន្លែងទៅមួយកន្លែង បន្ទាប់មកគាត់រត់ចូលក្នុងព្រៃ និងភៀសខ្លួនទៅប្រទេសវៀតណាម។ បន្ទាប់ពីរំដោះឆ្នាំ១៩៧៩ តាថ្លៃបានត្រឡប់មករស់នៅក្នុងភូមិថ្មទទឹងវិញ។ តាថ្លៃ ទើបតែស្លាប់ដោយសារចាស់ជរាប៉ុន្មានឆ្នាំមុននេះ។

នៅចុងឆ្នាំ១៩៧៧ ខ្ញុំ និងអ្នកភូមិទាំងអស់ត្រូវបានខ្មែរក្រហមជម្លៀសចេញពីភូមិឲ្យស្រុកស្នួលខេត្តក្រចេះ។ ពេលនោះខ្មែរក្រហមបានឲ្យប្រជាជនធ្វើដំណើរ និងដេកនៅតាមព្រៃរយៈពេល៣ទៅ៤ ថ្ងៃក្នុងមួយកន្លៃងៗ​ និងរយៈពេលប្រហែលមួយខែ ទើបទៅឃុំស្វាយជ្រះ ស្រុកស្នួល ខេត្តក្រចេះ។ ខ្ញុំ និងអ្នកភូមិបុសតាអ៊ឹមបានរស់នៅប្រជាជនដែលជាជនជាតិភាគតិចស្ទៀងប្រហែលមួយខែទៀត ទើបខ្មែរក្រហមបន្តជម្លៀសឲ្យទៅរស់នៅជាមួយជនជាតិភាគតិចព្នងនៅភូមិស្រែជិះ ស្រែខ្លីច ក្នុងស្រុកសំបូរ ខេត្តក្រចេះ។ ក្នុងរយៈនៃការជម្លៀសនេះការរស់នៅរបស់ ខ្ញុំ និងអ្នកភូមិបុសតាអ៊ឹមមានស្ថានភាពលំបាកខ្លាំង មានអ្នកភូមិចាស់ជរាភាគច្រើនបានស្លាប់ដោយសារអត់អាហារ និងការងារពលកម្មធ្ងន់ធ្ងរ។

នៅចុងឆ្នាំ១៩៧៨ ខ្ញុំ និងអ្នកភូមិបុសតាអឹមទាំងអស់ត្រូវបានខ្មែរក្រហមជម្លៀសមកថ្មគ្រែ ខេត្តក្រចេះ ដើម្បីរងចាំជិះកាណូតមកស្រុកស្ទឹងត្រង់ ខេត្តកំពង់ចាម។ ខ្ញុំ និងអ្នកភូមិបុសតាអឹមបានស្នាក់នៅស្រុកស្ទឹងត្រង់រយៈពេល៣យប់ ទើបខ្មែរក្រហមដឹកតាមអាត្រាក់ទ័រមករស់នៅភូមិស្វាយភ្លើង ក្នុងស្រុកបារាយណ៍ ខេត្តកំពង់ធំ។ ពេលរស់នៅក្នុងភូមិស្វាយភ្លើង ខ្ញុំ និងអ្នកភូមិបុសតាអឹមបានហូបចុកគ្រប់គ្រាន់។​ បើតាមខ្ញុំ ចង់ចាំងការរស់នៅភូមិស្វាយភ្លើងបានប្រហែលមួយខែ កងទ័ពវៀតណាមក៏ចូលដល់ទីក្រុងភ្នំពេញនៅថ្ងៃទី៧ ខែមករា ឆ្នាំ១៩៧៩។ នៅខណៈពេលនោះ ខ្ញុំ និងអ្នកភូមិបានធ្វើដំណើរកាត់តាមស្រុកចំការលើ មកកំពង់ចាម និងឆ្លងសាឡាងមកទន្លេបិទ បន្តដំណើរមកស្រុកពញាក្រែក និងបានមករស់នៅភូមិកំណើតនៅបុសតាអឹមវិញ។

នៅក្នុង១៩៧៩ ដោយសារឪពុកត្រូវបានខ្មែរក្រហមសម្លាប់ ខ្ញុំ ត្រូវជួយម្តាយធ្វើស្រែចំការដើម្បីចិញ្ចឹមម្តាយ និងបងប្អូន។ នៅឆ្នាំ១៩៨០ ខ្ញុំបានមករស់នៅជាមួយឪពុកមារក្នុងភូមិតាម៉ៅកើតដើម្បីធ្វើស្រែគ្រាន់បាន ស្រូវខ្លះទៅជួយចិញ្ចឹមម្តាយ និងបងប្អូន។ ខ្ញុំ បានរៀនអក្សរខ្មែរក្រៅម៉ោងប្រហែល៣ ទៅ៤ ម៉ោង ក៏ឈប់រៀន។ នៅឆ្នាំ១៩៨៣ ខ្ញុំ បានចូលរៀនថ្នាក់អនក្ខរកម្ម ប្រហែល​៥-៦ខែទៀត ទើប ខ្ញុំ អាចសរសេរ និងអានអក្សរបានដូចសព្វថ្ងៃនេះ។

នៅឆ្នាំ១៩៨៥ ខ្ញុំបានរៀបការប្រពន្ធឈ្មោះ ខៀវ សុវណ្ណ ដែលជាជនជាតិដើមភាគតិចស្ទៀងរស់នៅភូមិតាម៉ៅកើត។ បន្ទាប់មក ខ្ញុំ បានផ្លាស់មករស់នៅជាមួយគ្រួសារខាងប្រពន្ធ និងប្រកបរបរធ្វើស្រែចម្ការ»។

អត្ថបទដោយ ឡុង ដានី

---