ស ផុន៖ ការមិនរើសអើងលើអ្នកដែលមានពិការភាព
ស ផុន[1] ភេទស្រី អាយុ៦៤ឆ្នាំ មានទីកន្លែងកំណើតនៅក្នុងភូមិតាឯក ឃុំរុនតាឯក ស្រុកបន្ទាយស្រី ខេត្ដសៀមរាប។ បច្ចុប្បន្ន ផុន រស់នៅស្រុកអន្លង់វែង ខេត្ដឧត្ដរមានជ័យ។
ផុន បាននិយាយថា៖ «ខ្ញុំជាកូនទី២នៅក្នុងចំណោមបងប្អូនចំនួន៣នាក់ (ស្រីចំនួន២នាក់ និងប្រុសចំនួន១នាក់)។ កាលពីកុមារភាព ខ្ញុំមិនបានរៀនសូត្រនោះទេ ដោយសារភ្លើងសង្គ្រាមបានឆាបឆេះនៅក្នុងប្រទេសយើង។ យើងមិនអាចធ្វើកសិកម្មបាននោះទេ។ ឪពុកម្ដាយរបស់ខ្ញុំគឺជាកសិករក្រីក្រ។ ខ្ញុំធ្លាប់ឃើញយន្ដហោះទម្លាក់គ្រាប់បែកក្នុងសម័យ លន់ នល់។ អ្នកខ្លះដែលរត់គេចនិងពួននៅក្នុងលេណដ្ឋានមិនទាន់ទេ ត្រូវស្លាប់ភ្លាមៗតែម្ដង។
នៅដើមទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៧០ ខ្ញុំក៏បានចូលបម្រើការងារក្នុងកងដឹកជញ្ជូននៃចលនាខ្មែរក្រហម។ កាតព្វកិច្ចរបស់យើងគឺដឹកជញ្ជូនអង្ករ ប្រហុក អំបិល និងគ្រាប់ទៅឲ្យកងទ័ពនៅសមរភូមិមុខ។ ការដឹកជញ្ជូនទាំងនេះត្រូវបានធ្វើឡើង នៅពេលខ្មែរក្រហមចាប់ផ្ដើមទទួលបានជំនួយចេញពីព្រំដែន។ កាលពីដំបូងឡើយ ខ្មែរក្រហមមិនទាន់មានការរៀបចំស្រួលបួល។ កងទ័ពខ្មែរក្រហមចាប់ផ្តើមម្ចាស់ការលើស្បៀងអាហារដោយខ្លួនឯង ដោយពឹងផ្អែកលើការជីកដំឡូងនៅតាមព្រៃ និងអនុផលព្រៃឈើ។ អតីតខ្មែរក្រហមភាគច្រើនសុទ្ធសឹងតែបានលើកឡើងអំពីជីវិតរបស់ខ្លួន កំឡុងពេលរស់នៅក្នុងព្រៃដែរ។ ការរកអាហារ និងទឹកនៅក្នុងព្រៃ គឺជាកិច្ចការចាំបាច់បំផុតដើម្បីរស់។ ការឆ្លងកាត់បទពិសោធន៍នៅក្នុងព្រៃ មានភាពស្មុគស្មាញខ្លាំងណាស់។ អតីតខ្មែរក្រហមថែមទាំងប្រើប្រាស់របៀបរបបដូចសម័យបុរាណ ដោយបង្កាត់ភ្លើងយកឈើត្រដុសជាមួយនឹងថ្ម ដើម្បីចម្អិនអាហារសាច់ផ្សេងៗទៀតផង។
កងដឹកជញ្ជូននៅតាមផ្លូវ ត្រូវជួបប្រទះបញ្ហាជាច្រើន ដោយសារការបាញ់បោះដាក់គ្នារវាងកងទ័ពខ្មែរក្រហម និងកងទ័ពវៀតណាម។ យើងម្នាក់ៗតែងតែនាំគ្នាគេចខ្លួនពីគ្រោះថ្នាក់ជាច្រើនដំណាក់កាលទម្រាំដល់គោលដៅ។ អ្នកខ្លះអាចរួចខ្លួនពីគ្រោះថ្នាក់ដល់អាយុជីវិត ចំណែកអ្នកខ្លះទៀតត្រូវស្លាប់ ឬរងរបួសអំឡុងពេលវាយប្រហារប្រដាប់អាវុធផ្សេងៗ។
ក្រៅពីការដឹកជញ្ជូននេះ ខ្ញុំក៏បានធ្វើជាកងសែងអ្នករបួសនៅសមរភូមិអណ្ដែងមុតដែរ។ ខ្មែរក្រហមក៏ចាត់បានបញ្ជូនខ្ញុំទៅកាន់កាន់ទីតាំង៨០៨ ដែលស្ថិតនៅភូមិថ្គាមរមាស នាតាមបណ្តោយជើងភ្នំដងរែក នាពេលបច្ចុប្បន្ន។ នៅក្នុងកងដឹកជញ្ជូន យើងទទួលបានរបបអាហារជាអង្ករ និងគ្រឿងបរិភោគមួយចំនួនទៀតដូចជា អំបិល ប៊ីចេង ស្ករ ទឹកត្រី ត្រីខ និងទឹកដោះគោ។ នៅឆ្នាំ១៩៨០ ខ្ញុំបានសែនព្រេនរៀបការជាមួយនឹងគូស្រករចំនួន២០គូទៀត នៅត្រង់ទីតាំង៨០៨ ដែលអង្គភាពកងទ័ពខ្មែរក្រហមបានរៀបចំឡើង។ ប្ដីរបស់ខ្ញុំបានស្នើរៀបការជាមួយខ្ញុំ តាមរយៈអង្គភាព ហើយប្រធានអង្គភាពក៏បានរៀបចំ។ ខ្ញុំបានរស់នៅជួបជុំគ្នាបានតែរយៈពេល១៥ថ្ងៃប៉ុណ្ណោះ។ បន្ទាប់មក ខ្ញុំត្រូវបំពេញការងារនៅ៨០៨ ខណៈដែលប្ដីរបស់ខ្ញុំត្រូវបានចាត់តាំងឲ្យឡើងទៅសមរភូមិមុខ។ ខ្ញុំក៏នៅតែបន្ដយកស្បៀងអាហារឲ្យកងទ័ពនៅសមរភូមិមុខ។ ឪពុកម្ដាយរបស់ខ្ញុំមិនបានដឹងពីការរៀបការនៅពេលនោះទេ ដោយសារខ្ញុំបានបែកពី គាត់ទាំងពីរជាយូរមកហើយ។ ខ្ញុំអាចទំនាក់ទំនងជាមួយគាត់ទាំងពីរឡើងវិញ នៅពេលដែលសង្គ្រាមបានបញ្ចប់ទៅ។ ខ្ញុំក៏មានកូនជាច្រើននាក់ហើយដែរ។
ខ្ញុំបានធ្លាក់ខ្លួនពិការដោយសារគ្រាប់ផ្លោង។ កងកម្លាំងនៅក្នុងក្រុមខ្ញុំបានសង្គ្រោះខ្ញុំនិងបញ្ជូនទៅព្យាបាលនៅពេទ្យចល័ត។ ក្រោយមក ភ្នែកម្ខាងរបស់ខ្ញុំមានបញ្ហា។ ខ្ញុំត្រូវបានបញ្ជូនទៅព្យាបាលនៅខេត្ដស៊ីសាកេត ប្រទេសថៃ នៅមុនពេលសមាហរណកម្មក្នុងឆ្នាំ១៩៩៨។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ភ្នែករបស់ខ្ញុំនៅតែមានបញ្ហាដដែល ដោយចាប់ផ្ដើមមានជាខ្ទុះនៅក្នុងភ្នែក។ ខ្ញុំបានសម្រាកព្យាបាលរយៈពេល១ខែកន្លះ និង បន្ដលេបថ្នាំនៅទីនោះ។ ទីបញ្ចប់ភ្នែករបស់ខ្ញុំបានពិការម្ខាង។ បើទោះជាខ្ញុំពិការភ្នែកម្ខាងក៏ដោយ ក៏ខ្ញុំមិនធ្លាប់មានគំនិតចង់សម្លាប់ខ្លួននោះទេ។ ខ្ញុំសុខចិត្ដរស់ក្នុងស្ថានភាពដ៏អាប់អួរបែបនេះចុះ ប៉ុន្តែត្រូវតែនៅរស់រានមានជីវិត និងឃើញមនុស្សម្នាជុំវិញខ្លួន។ ស្ថានភាពពិការភាពរបស់ខ្ញុំ មិនធ្លាប់ទទួលនូវពាក្យរើសអើងពីមនុស្សជុំវិញខ្លួនណាម្នាក់នោះទេ។ សម្រាប់ខ្ញុំវិញ ខ្ញុំមិនដែលមានចិត្ដរើសអើងលើនរណាម្នាក់វិញដែរ។ ពិការភាពខ្ញុំបានធ្វើឲ្យខ្ញុំជួបប្រទះនូវការលំបាកយ៉ាងច្រើន។ ក្រោយមក ខ្ញុំបានរស់នៅសមរភូមិខាងក្រោយ និងឈប់បន្ដធ្វើជាកងដឹកជញ្ជូនដូចមុនហើយ។
នៅដើមឆ្នាំ១៩៩០ យើងចាប់ផ្ដើមមករស់នៅក្នុងតំបន់អន្លង់វែង ដោយ ឈិត ជឿន ហៅតាម៉ុក (មេទ័ពនៅតំបន់អន្លង់វែង) បានបង្កើតជាភូមិស្ថានសម្រាប់ប្រជាជនរស់នៅ។ យើងម្នាក់ៗប្រឹងប្រែងបង្កបង្កើនផលដើម្បីទ្រទ្រង់ជីវិតរៀងៗខ្លួន។ នៅតំបន់អន្លង់វែង ខ្ញុំធ្លាប់ឃើញតាម៉ុកផ្ទាល់ ប៉ុន្ដែខ្ញុំមិនធ្លាប់និយាយជាមួយគាត់ ឬសុំរបស់របរពីគាត់ទេ។ បន្ទាប់បញ្ចប់សង្គ្រាមនៅតំបន់អន្លង់វែង ខ្ញុំបានវិលត្រឡប់ទៅលេងឪពុកម្ដាយ និងបងប្អូននៅឯស្រុកកំណើត។ បងប្អូនញាតិមិត្តមើលខ្ញុំលែងចង់ស្គាល់ទៅហើយ ដោយសារបែកគ្នាយូរពេកស្ទើរតែពេញមួយជីវិតទៅហើយ»៕
អត្ថបទដោយ លី សុខឃាង
[1] ភួន សុករីន សម្ភាសន៍ជាមួយ ស ផុន នៅក្នុងស្រុកអន្លង់វែង ខេត្តឧត្តរមានជ័យ ឆ្នាំ២០២៣។