ស៊ុម ហុង ៖ ខ្ញុំពិការជើងម្ខាង
ស៊ុម ហុង[1] ភេទប្រុស អាយុ៦២ឆ្នាំ មានទីកន្លែងកំណើតនៅភូមិកោះចិន ឃុំព្រែកក្ដាម ស្រុកពញាឮ ខេត្តកណ្ដាល។ បច្ចុប្បន្ន ហុង រស់នៅក្នុងភូមិកណ្ដាលក្រោម ឃុំអន្លង់វែង ស្រុកអន្លង់វែង ខេត្តឧត្តរមានជ័យ។
ហុងបាននិយាយថា៖ «ខ្ញុំមានបងប្អូនបង្កើតចំនួន៩នាក់ ហើយខ្ញុំជាកូនប្រុសទីបីនៅក្នុងគ្រួសារ។ ឪពុកម្ដាយខ្ញុំ ប្រកបមុខរបរជាកសិករ ដើម្បីផ្គត់ផ្គង់ជីវភាពប្រចាំថ្ងៃនៅក្នុងគ្រួសារ។ កាលពីកុមារភាព ខ្ញុំបានរៀនសូត្រត្រឹមថ្នាក់ទី៥ នៅឯស្រុកពួក ខេត្ដសៀមរាប។ ជីវភាពប្រជាជនរស់នៅនាសម័យនោះ មិនទាន់មានការជឿនលឿននៅឡើយទេ ប៉ុន្តែការប្រាស្រ័យទាក់ទងគ្នាគ្រានោះគឺមានការល្អប្រសើរជាខ្លាំង។ ប្រជាជនតែងតែជួយគ្នាយ៉ាងស្រុះដៃជើងដោយមិនគិតពីប្រាក់កម្រៃនោះទេ។ មុខរបរអ្នកភូមិនៅជំនាន់នោះភាគច្រើនធ្វើស្រែ និងឡើងត្នោត។
ខ្ញុំបានរស់នៅជាមួយឪពុកម្ដាយ និងរៀនសូត្ររហូតដល់ឆ្នាំ១៩៧០។ ព្រឹត្តិការណ៍រដ្ឋប្រហារកើតឡើង។ សាលារៀន និងវត្តអារាមនៅក្នុងស្រុកភូមិខ្ញុំមួយចំនួនត្រូវបានបិទ។ ចំណែកឯខ្ញុំក៏បានឈប់រៀនចាប់តាំងពីពេលនោះមក។ មួយរយៈក្រោយមក នៅក្នុងភូមិខ្ញុំក៏មានការប្រកាសឲ្យចូលជាសមូហភាព និងបានបែងចែកការងារឲ្យប្រជាជនធ្វើរៀងៗខ្លួន។ ចំពោះខ្ញុំផ្ទាល់ ត្រូវបានបញ្ជូនទៅកងចល័តដើម្បីធ្វើការជាមួយកុមារដទៃទៀត។ នៅក្នុងកងចល័ត ក៏មានការបង្រៀនអក្សរនៅពេលម៉ោងសម្រាកផងដែរ។ ប៉ុន្តែខ្ញុំគិតថាការរៀនបែបនេះមិនអាចចេះ ឬចងចាំបានល្អដូចយើងរៀននៅសាលានោះទេ។ កុមារខ្លះបានរៀនបន្ថែម ខ្លះទៀតក៏មិនបានរៀនព្រោះមិនទាន់ធ្វើការចប់។ ចំពោះមេរៀនដែលប្រធានកងចល័តយកមកបង្រៀន រួមមាន៖ មេរៀនប្រវត្តិសាស្រ្តទាក់ទងនឹងវៀតណាមបានយកទឹកដីកម្ពុជា ការច្បាំងគ្នា ព្រមទាំងបង្រៀនអំពីការប្ដេជ្ញាចិត្តក្នុងការថែរក្សាការពារទឹកដី។ ការបង្រៀនបែបនេះធ្វើទៅបានតែពេលសម្រាកពីការដឹកជញ្ជូនគ្រាប់តែប៉ុណ្ណោះ។
នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៧៤ ខ្ញុំបានចេញពីផ្នែកដឹកជញ្ជូនគ្រាប់ទៅច្បាំងនៅសមរភូមិវិញ។ ពេលនោះហើយដែលខ្ញុំលែងមានឱកាសសិក្សារៀនសូត្របន្តទៀត។ ខ្ញុំបានច្បាំងនៅសមរភូមិពីមួយថ្ងៃទៅមួយថ្ងៃជាមួយកងទ័ពខ្មែរក្រហមជាច្រើននាក់ទៀតឆ្ពោះទៅទីក្រុងភ្នំពេញ។ ដោយសារតែខ្ញុំនៅវ័យក្មេងពេកក៏មិនសូវជួបការលំបាកច្រើនដែរ ព្រោះមានបងៗចាំជួយមើលថែ។
រហូតដល់ឆ្នាំ១៩៧៥ កងទ័ពខ្មែរក្រហមបានវាយដណ្ដើមទីក្រុងភ្នំពេញពីកងទ័ព លន់ នល់ ដោយជោគជ័យ។ ក្រោយពីទទួលបានជ័យជម្នះ ខ្ញុំនៅតែបន្តឈរជើងនៅក្នុងជួរកងទ័ពដដែល ប៉ុន្តែពេលនោះមិនទាន់មានការវាយទៀតនោះទេ។ ក្រោយមកទៀត នៅចន្លោះឆ្នាំ១៩៧៧-១៩៧៨ ក៏មានការច្បាំងគ្នាម្ដងទៀតរវាងកងទ័ពខ្មែរក្រហម និងកងទ័ពវៀតណាមនៅតាមបណ្ដោយព្រំដែន។ ជម្លោះនេះបានកើតឡើងដោយសារព្រំដែន កម្ពុជា-វៀតណាម នៅមិនទាន់មានបង្គោលត្រឹមត្រូវ។
សង្គ្រាមកាន់តែផ្ទុះខ្លាំងឡើងនោះគឺនៅក្នុងឆ្នាំ១៩៧៩ ដែលកងទ័ពរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា និងកងកម្លាំងស្ម័គ្រចិត្តវៀតណាម បានចូលមករំដោះ ធ្វើឲ្យកងទ័ពខ្មែរក្រហមបានបាក់ទ័ពរត់ចូលព្រៃពាសពេញប្រទេសកម្ពុជា ជាពិសេសនៅរាជធានីភ្នំពេញ។ មេដឹកនាំខ្មែរក្រហមធំៗបានរត់ភៀសខ្លួនទៅកាន់ព្រំដែនកម្ពុជា-ថៃទាំងអស់។ ខ្ញុំ ពេលនោះក៏បានរត់ចូលព្រៃជាមួយកងទ័ពដែលនៅសេសសល់។ អំឡុងពេលនៅក្នុងព្រៃ ការហូបចុក មានការខ្វះខាតខ្លាំងរហូតដល់នាំគ្នាជីកដើមក្ដួច ដំឡូង មើមឈើ និងស្លឹកឈើ ដើម្បីឲ្យឆ្អែតក្រពះ។ ការរស់នៅក្នុងព្រៃមិនបានយូរប៉ុន្មានការខ្វះខាតស្បៀងអាហារ ធ្វើឲ្យកងទ័ពទាំងអស់ត្រូវធ្វើដំណើរឆ្ពោះទៅលើភ្នំដងរែក ដើម្បីស្វែងរកបក្ខពួក និងជំនួយ។ ការធ្វើដំណើរអស់រយៈពេលប្រហែលជា១ខែ ទៅ២ខែ យើងក៏បានធ្វើដំណើរទៅដល់លើភ្នំដងរែកតំបន់១០០១ ស្ថិតនៅខេត្តព្រះវិហារ។ បន្ទាប់ពី ខ្ញុំបានធ្វើដំណើរទៅដល់លើភ្នំការហូបចុកស្បៀងអាហារលែងជួបការលំបាកទៀតហើយ។ ចំណែកឯ គ្រឿងសព្វាវុធ ក៏មានសម្រាប់ប្រើប្រាស់ និងច្បាំងជាមួយសត្រូវគ្រប់គ្រាន់។ ខ្មែរក្រហម ចាប់ផ្ដើមទំនាក់ទំនងជាមួយកម្លាំងដែលនៅសេសសល់តាមតំបន់នានាមកផ្ដុំគ្នាដើម្បីរៀបចំផែនការវាយបកទៅកាន់កងទ័ពរដ្ឋាភិបាលវិញ។ នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៨៥ ខ្ញុំត្រូវបានពិការជើង អំឡុងពេលចេញទៅវាយនៅសមរភូមិក៏ត្រូវរបួសដាច់ជើងមួយចំហៀង។ បន្ទាប់ពីខ្ញុំត្រូវរបួសជើង ខ្ញុំក៏បានបញ្ចូនទៅសម្រាកព្យាបាលនៅសមរភូមិក្រោយវិញ។ អស់រយៈពេល២ខែជើងខ្ញុំបានជាសះស្បើយ ប៉ុន្តែខ្ញុំមិនអាចទៅវាយនៅសមរភូមិនោះទេ ខ្ញុំបានបញ្ជូនទៅកងតម្រួត និងខាងបិទចម្រូង។ ការងារបិទចម្រូង មិនបានធ្វើជារៀងរាល់ថ្ងៃនោះទេភាគច្រើនទាល់តែមានថ្នាក់លើដាក់បញ្ជាមកទើបយើងធ្វើ។ ខ្ញុំរស់នៅធ្វើការនៅទីនេះ រហូតដល់ឆ្នាំ១៩៨៩ ខ្ញុំក៏បានរៀបការជាមួយប្រពន្ធខ្ញុំឈ្មោះ ហួន លាភ។ ការរៀបការនៅសម័យនោះមិនមានកម្មវិធីធំដុំនោះទេ យើងគ្រាន់តែរៀបចំលម្អរគ្រឿងអលង្ការបន្តិចបន្តួច និងការហូបអាហារជុំគ្នាតែប៉ុណ្ណោះ។ ក្រោយពីរៀបការបានមួយរយៈ ខ្ញុំបានជម្លៀសទៅនៅជំរំភូណយ។ ការរស់នៅជំរំមិនមានការលំបាកអ្វីទេ ពីព្រោះការហូបចុកយើងទទួលបានគ្រប់គ្រាន់ពីអង្គការជំនួយ។
លុះដល់ឆ្នាំ១៩៩៨ ប្រជាជនខ្មែរដែលបានរស់នៅភៀសខ្លួននៅទឹកដីថៃបានត្រឡប់មករស់នៅក្នុងស្រុកអន្លង់វែង បន្ទាប់ពីខ្មែរក្រហមបានចុះចូលជាមួយរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាដើម្បីបញ្ចប់សង្គ្រាម។ ខ្ញុំ និងប្រពន្ធកូន បានសម្រេចចិត្តចុះមករស់នៅក្នុងភូមិកណ្ដាលក្រោម កសាងគ្រួសារចាប់ដីធ្លីធ្វើស្រែចម្ការ ប្រមូលផលទុកសម្រាប់ផ្គត់ផ្គង់គ្រួសារ។ បច្ចុប្បន្ននេះ អន្លង់វែងត្រូវបានចាត់ទុកថាជាស្រុកកំណើតទីពីររបស់ខ្ញុំទៅហើយ»៕
អត្ថបទដោយ សួត វិចិត្រ
[1] មេក វិន សម្ភាសន៍ជាមួយ ស៊ុម ហុង នៅភូមិកណ្តាលក្រោម ឃុំអន្លង់វែង ស្រុកអន្លង់វែង នៅក្នុងឆ្នាំ២០២៤។