មុនត្រូវបានចាត់តាំងជានីរសារ[1]រត់សំបុត្ររបស់ខ្មែរក្រហម យុទ្ធជនទាំងអស់គឺសុទ្ធធ្លាប់ទទួលរងទុក្ខលំបាក។ រឿងជាច្រើនដែល ខាត់[2] ធ្លាប់បានឆ្លងកាត់គឺ ការរស់នៅបែកពីសមាជិកគ្រួសារ, កង្វះទីជម្រក រស់នៅដោយគ្មានអនាម័យ, មិនទទួលបានការរៀនសូត្រ ជាធម្មតាក្នុងវ័យកុមារភាពគឺជាវ័យមួយដែលត្រូវក្រេបជញ្ជក់យកចំណេះវិជ្ជា ប៉ុន្តែកុមារនៅក្នុងរបបខ្មែរក្រហមបែរជាត្រូវធ្វើការងារច្រើនជាងរៀនអក្សរ, ការធ្វើការងារ​ច្រើនហួសកម្លាំង, កង្វះអាហារបរិភោគ និងវិស័យសុខាភិបាលធ្លាក់ចុះ គ្រូពេទ្យគ្មានវិជ្ជាជីវៈ។

នៅឆ្នាំ១៩៧៥ ក្រោយរបបខ្មែរក្រហមវាយបែកទីក្រុងភ្នំពេញ ប្រជាជនដែលរស់នៅទីក្រុងភ្នំពេញ និងទីប្រជុំជនត្រូវបានជម្លៀសទៅទីជនបទដោយយោធារបស់ខ្មែរក្រហម។ ខ្មែរក្រហម បានបង្ខំអ្នករស់នៅទីក្រុងភ្នំពេញប្រហែលពីរលាននាក់ ដែលក្នុងនោះរួមបញ្ជូលទាំងអ្នកភៀសខ្លួនចូលទីក្រុងក្នុងអំឡុងពេលសង្រ្គាមចំនួនជាងមួយលាននាក់ផង ឲ្យចាកចេញទៅកាន់ទីជនបទ។[3] ការជម្លៀសប្រជាជនចេញពីទីក្រុងភ្នំពេញពុំមែនជាព្រឹត្តិការណ៍ចៃដន្យឡើយ។ វាគឺជាផែនការដែលបានរៀបចំទុកជាមុន។ បក្សកុម្មុយនីស្តកម្ពុជាបានរៀបចំផែនការរួចជាស្រេចតាំងពីឆ្នាំ១៩៧៤ ក្នុងការជម្លៀសប្រជាជនទាំងអស់ចេញពីទីក្រុងភ្នំពេញ។[4] យោធាខ្មែរក្រហមបានប្រើហេតុផងជាច្រើនដើម្បីឲ្យប្រជាជនព្រមចាកចេញពីទីក្រុង ជាក់ស្ដែងមានយុទ្ធវ័យក្មេងចំនួនពីរក្រុមនៅមុខសញ្ញាផ្សេងគ្នា បានប្រកាសថា “សុំបងប្អូនទាំងអស់ចាកចេញពីទីក្រុងភ្នំពេញចំនួនបីថ្ងៃពីព្រោះ អង្គការត្រូវបោសសម្អាតខ្មាំងដែលបង្កប់នៅតាមផ្ទះសំបែង”។ ចំណែកយុទ្ធជននៅមុខសញ្ញាមួយទៀតបានប្រកាសតាមឧគ្ឃោសនស័ព្ទថា “សុំបងប្អូនទាំងអស់ចាកចេញពីទីក្រុងភ្នំពេញជាបន្ទាន់ ពីព្រោះយន្តហោះអាមេរិកាំងនឹងមកទម្លាក់គ្រាប់បែកលើទីក្រុងក្នុងពេលបន្តិចទៀតនេះ”។[5]

មិនត្រឹមតែប្រជាជននៅទីក្រុងភ្នំពេញនោះទេដែលត្រូវជម្លៀស ប្រជាជនដែលរស់នៅតាមជនបទក៏ត្រូវបានជម្លៀសឲ្យទៅធ្វើការងារនៅតំបន់ផ្សេងពីភូមិកំណើតដែរ។ នៅមូលដ្ឋានរបស់ ខាត់ ត្រូវបានរៀបចំឲ្យទៅរស់នៅស្រុកគីរីវង់ នៅជាប់ព្រំប្រទល់កម្ពុជា-វៀតណាម។ ទៅដល់ទីនោះ ខ្មែរក្រហមចាត់តាំងឲ្យ ខាត់ ធ្វើការងារនៅក្នុងកងកុមារ រែកដីដំបូក, រែកអាចម៍គោ និងជីកប្រឡាយ។ ជារៀងរាល់ថ្ងៃគាត់ត្រូវចាប់ផ្ដើមធ្វើការងារពីម៉ោង៦ព្រឹក រហូតដល់ម៉ោង១១ថ្ងៃត្រង់ និងពេលថ្ងៃចាប់ពីម៉ោង១រសៀល ដល់ម៉ោង៥ល្ងាច។ របបអាហាររបស់ ខាត់ និងប្រជាជននៅស្រុកគីរីវង់ ទទួលបានដូចគ្នាទាំងអស់គ្មានលើសខ្វះគ្នាឡើយ គឺក្នុងម្នាក់ទទួលបានបបររាវមួយវែក។

នៅឆ្នាំ១៩៧៥ ខាត់ មានអាយុប្រមាណជា១៥ឆ្នាំ ដំបូងឡើងគាត់ធ្វើការងារនៅក្នុងកងកុមារជំទង់។ នៅក្នុងមួយកងមានសមាជិកចំនួន៥០នាក់ និងមានអ្នកគ្រប់គ្រងចំនួនម្នាក់ ហើយអ្នកគ្រប់គ្រងមានអាយុប្រមាណជា២០ឆ្នាំ មិនច្រើនជាងកុមារនៅក្នុងកងនោះទេ។ នៅក្នុងកងនោះសុទ្ធតែមនុស្សប្រុស ព្រោះខ្មែរក្រហមបានបែងចែកឲ្យនៅដាច់ដោយឡែកពីគ្នានៅតាមប្រភេទអាយុ។ កុមារនៅក្នុងកងទាំងអស់មិនសូវទទួលបានការរៀនសូត្រនោះទេ។ តាមការបញ្ជាក់របស់ ខាត់ អង្គការបែងចែកជាពីរដំណាក់កាល ទីមួយគឺកុមារនៅក្នុងភូមិ និងទីពីរកុមារនៅក្នុងកង។ កុមារនៅក្នុងភូមិរៀននៅក្រោមម្លប់ដើមឈើ ឬផ្ទះរបស់អ្នកស្រុក ហើយការរៀននោះមានរយៈពេលត្រឹមតែបីខែយ៉ាងយូរ។ ថ្វីត្បិតតែកុមារនៅក្នុងភូមិអាចរៀនអក្សរបានយ៉ាងណាក្ដី ប៉ុន្តែអ្នកទាំងអស់នោះនៅតែបំពេញការងារដែលអង្គការបានចាត់តាំងជានិច្ច។ ចំណែកឯកុមារនៅក្នុងកងមិនដែលបានរៀនអក្សរនោះទេ ព្រោះគាត់ត្រូវបំពេញការងារពេញមួយថ្ងៃ។

ពីមួយថ្ងៃទៅមួយថ្ងៃ កុមារទាំងអស់ត្រូវបំពេញការងារដែលអង្គការចាត់តាំង លះបង់ពេលវេលាសម្រាក និងពេលវេលាសប្បាយ ដើម្បីឲ្យទាន់តាមផែនការកំណត់។ កុមារមួយចំនួនខិតខំធ្វើការរហូតដល់ភ្លេចនឹករឭកដល់ផ្ទះសំបែង ហើយម្យ៉ាងទៀតច្បាប់របស់អង្គការក្នុងមួយខែកុមារអាចទៅលេងផ្ទះបានម្ដង។ រីឯ កុមារមួយចំនួនទៀតមិនអាចទ្រាំនឹងការងារ ព្រមទាំងនឹកដល់ឪពុកម្ដាយផង បានសម្រេចចិត្តលួចរត់ចេញពីកង ទៅលេងសមាជិកគ្រួសារ។ អ្នកទាំងអស់នោះសុទ្ធតែជាមុខសញ្ញានៃការធ្វើទារុណកម្ម នៅពេលដែលអង្គការចាប់បាន។ កុមារមួយចំនួនត្រូវធ្វើទារុណកម្មខ្លាំងស្ទើរតែបាត់បង់ជីវិត ដើម្បីជាគំរូបញ្ជាក់ដល់អ្នកដែលមានបំណងចង់រត់ចេញទៀត។

ក្រោយពីធ្វើការងារនៅស្រុកគីរីវង់ បានមួយរយៈធំ អង្គការបានចាត់តាំងឲ្យ ខាត់ ទៅឃ្វាលគោនៅស្រុកត្រាំកក់វិញ។ ប្រធានកងឃ្វាលគោឈ្មោះ ម៉ៅ និងមានសមាជិកចំនួន៣០នាក់។ ទៅដល់ទីនោះ ខាត់ មិនបានរៀនអក្សរដូចជានៅស្រុកគីរីវង់នោះទេ។ ខាត់ ឃ្វាលគោមិនបានប៉ុន្មាន អង្គការបានស្រាវជ្រាវប្រវត្តិរូបឃើញមានបងប្អូនធ្លាប់ជាអ្នកតស៊ូ ឬធ្វើជាទាហាន គាត់ត្រូវបានបញ្ជូនទៅក្រុងតាខ្មៅ។ ខាត់ ត្រូវបញ្ជូនឲ្យទៅធ្វើជានីរសាររត់សំបុត្រនៅតាខ្មៅ។ ខាត់ បានធ្វើជានីរសារតាមរយៈ ឌិន ឌន ជាប្រធានកង ហើយទទួលបានការចាត់តាំងពីសំណាក់ ចៅហ្វាយខេត្តកណ្ដាល (តំបន់២៥)។ ការងារជានីរសារ គឺមិនសូវពិបាក និងប្រើប្រាស់កម្លាំងខ្លាំងដូចជាការងារនៅការដ្ឋានឡើយ។ អ្វីដែលខុសប្លែកមួយទៀតនោះគឺរបបអាហារ។ របបអាហាររបស់នីរសារដែលធ្វើការជាប់ជាមួយអ្នកដែលមានអំណាចនៅក្នុងរបបខ្មែរក្រហមដូចជាឋានៈត្រឹមថ្នាក់ស្រុក ឬថ្នាក់ខេត្ត គឺទទួលបានអាហារបរិភោគគ្រប់គ្រាន់ និងមានរសជាតិឆ្ងាញ់ជាងរបបអាហាររបស់ប្រជាជនធម្មតា។ មិនត្រឹមតែប៉ុណ្ណោះ នីរសារទទួលបានកន្លែងស្នាក់នៅដែលប្រសើរ និងមានមធ្យោបាយធ្វើដំណើរល្អៗ ដូចជា កង់ និងម៉ូតូ ខុសពីប្រជាជនធម្មតា នៅពេលត្រូវធ្វើដំណើរទៅធ្វើការ ឬត្រូវជម្លៀស ប្រជាជនទាំងអស់ត្រូវធ្វើដំណើរដោយថ្មើរជើង។

ក្នុងរយៈពេល ៣ឆ្នាំ ៨ខែ និង ២០ថ្ងៃ នៅក្រោមការគ្រប់គ្រប់របស់ខ្មែរក្រហម ទេព ខាត់ បានជួបប្រទះទុក្ខលំបាកជាច្រើនមុនពេលធ្វើជានីរសាររួមមាន ការស្នាក់នៅ ការធ្វើការងារ ការហូបចុក ព្រមទាំងការមិនទទួលបានការសិក្សារៀនសូត្រ។ ខាត់ ត្រូវទទួលរងទុក្ខលំបាកទាំងអស់នោះចាប់តាំងពីឆ្នាំ១៩៧៥ រហូតដល់ឆ្នាំ១៩៧៧ ទើបធូរស្បើយ នៅពេលដែលគាត់ធ្វើជានីរសាររត់សំបុត្រឲ្យខ្មែរក្រហម។ ខាត់ ធ្លាប់បាននិយាយរឿងរ៉ាវទាំងប៉ុន្មាន ដែលបានឆ្លងកាត់នៅក្នុងរបបខ្មែរក្រហមទៅកាន់កូនៗរបស់គាត់។ ពាក្យដែលគាត់ទទួលបានពីកូនរបស់គាត់វិញថា មិនជឿទេថារបបនោះមិនឲ្យបាយប្រជាជនបរិភោគគ្រប់គ្រាន់ និងធ្វើការងារដោយមិនបានប្រាក់​ហើយម្យ៉ាងទៀតនោះមិនមានជាតិសាសន៍ណាដែលអាចសម្លាប់ប្រជាជាតិឯងនោះទេ។​ ព្រោះតែបច្ចុប្បន្នប្រជាជនបរិភោគអាហារបានឆ្អែត ហើយធ្វើការងារអ្វីគឺសុទ្ធតែទទួលបានប្រាក់ខែ៕

អត្ថបទដោយ នេន ស្រីមុំ

---

[1] ឯកសារ D427 ដីកាដំណោះស្រាយរបស់សហចៅក្រមស៊ើបអង្កេត នៃអង្គជំនុំជម្រះវិសាមញ្ញក្នុងតុលាការកម្ពុជា (អ.វ.ត.ក) ទំព័រ ៣០ កថាខណ្ឌទី៩៣ “នីរសារត្រូវបានប្រើប្រាស់ជាចម្បងដើម្បីនាំយកសេចក្ដីរាយការណ៍ និង/ឬសារទូរលេខ ពីអង្គភាពនាំសារតាមសារទូរលេខ ទៅកាន់ក្រសួងនានា ឬត្រូវបានប្រើប្រាស់សម្រាប់ទំនាក់ទំនងគ្នាទាក់ទងនឹងបញ្ហាការចាប់ខ្លួន។ “នីរសារបានធ្វើការទាក់ទងដោយផ្ទាល់តាមរយៈការជិះកង់ និងជិះម៉ូតូ។ នីរសារមានការរវល់ណាស់ និងបានចំណាយពេលដ៏ខ្លីប៉ុណ្ណោះ នៅតាមកន្លែងនីមួយៗមុនពេលត្រលប់មកមូលដ្ឋានវិញ។ នីរសារមិនមានកាតព្វកិច្ចធ្វើការចំពោះតែខ្សែបណ្ដាញតែមួយគត់ប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែធ្វើការឲ្យគ្រប់ខ្សែបណ្ដាញទាំងអស់ដែលបម្រើឲ្យដោយអង្គភាពនីរសារ”។

[2] ឯកសារលេខ D25124, ទេព ខាត់ (កុមារនីរសារ) សម្ភាសដោយ គឹម កែវកន្និដ្ឋា, នៅថ្ងៃទី១៧ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០០១, បណ្ណាសារមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា។ ទេព ខាត់ អាយុ ៣៧ឆ្នាំ (នៅក្នុងឆ្នាំ២០០១) មានស្រុកកំណើតនៅភូមិឫស្សីស្រុក ឃុំញ៉ែងញ៉ង ស្រុកត្រាំកក់ ខេត្តតាកែវ។

[3] ផេង ពង្សរ៉ាស៊ី និអ្នកនិពន្ធឯទៀត, ប្រវត្តិសាស្រ្តកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ (១៩៧៥-១៩៧៩), បោះពុម្ពលើកទីពីរ (ភ្នំពេញ៖ មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា, ២០២០) ទំព័រ ១៥។

[4] ហ៊ុយ វណ្ណៈ, កងពលខ្មែរក្រហមលេខ៧០៣៖ ពីជ័យជម្នះឆ្ពោះទៅការបំផ្លាញខ្លួនឯង,  (ភ្នំពេញ៖ មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា, ២០០៣) ទំព័រ ៣៩។​

[5] ហ៊ុយ វណ្ណៈ, កងពលខ្មែរក្រហមលេខ៧០៣៖ ពីជ័យជម្នះឆ្ពោះទៅការបំផ្លាញខ្លួនឯង,  (ភ្នំពេញ៖ មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា, ២០០៣) ទំព័រ ៣៥,៣៦។