ទេព ប៉ូច៖ «បាណាតិបាតា» ថាមិនឲ្យសម្លាប់ «អទិន្នាទានា»ថាមិនឲ្យលួចទ្រព្យគេ
ទេព ប៉ូច[1] បានកើតនៅក្នុងឆ្នាំ១៩៤៧ នៅភូមិតាំងរលាំង ឃុំវាលពង់ ស្រុកថ្ពង ខេត្តកំពង់ស្ពឺ។ ប៉ូច បានបម្រើការជាសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាឃុំថ្លាត និងកំពុងរស់នៅភូមិស្វាយចេក ឃុំថ្លាត ស្រុកអន្លង់វែង ខេត្តឧត្តរមានជ័យ។
ប៉ូច បាននិយាយថា៖ «ខ្ញុំមានបងប្អូនបង្កើតចំនួន៤នាក់។ ខ្ញុំ បានបួសរៀនរយៈពេលពីរវស្សា នៅវត្តតាំងខ្មៅ។ ខ្ញុំ បានរៀបការនៅក្នុងឆ្នាំ១៩៦៨។ រយៈពេល៤ឆ្នាំក្រោយមក ប្រពន្ធខ្ញុំ បានស្លាប់ដោយសារជំងឺអាសន្នរោគ ក្នុងខណៈដែលគាត់កំពុងមានគត៌៤ខែ។ ខ្ញុំក៏ចាប់ផ្តើមចាកចេញពីស្រុកកំណើតដែរ បន្ទាប់ពីការស្លាប់ប្រពន្ធ និងកូន។
នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៧២ ខ្ញុំត្រូវបានបបួលឲ្យចូលព្រៃម៉ាគី ដើម្បីតស៊ូនៅក្នុងចលនារណសិរ្សរួបរួមជាតិ តបតាមការអំពាវនាវរបស់សម្តេចព្រះ នរោត្តម សីហនុ។ ខ្ញុំធ្វើសកម្មភាពការងារអប់រំប្រជាជន និងដោះស្រាយបញ្ហាស្បៀង នៅភាគខាងត្បូងនៃផ្លូវជាតិលេខ៤។ ខ្ញុំត្រូវទាក់ទងខ្សែររយៈ និងចាត់តាំងឲ្យរកពោត និងអង្ករ ដើម្បីផ្គត់ផ្គង់ប្រជាជន។
បន្ទាប់ពីការរំដោះទីក្រុងភ្នំពេញនៅក្នុងឆ្នាំ១៩៧៥ ខ្ញុំបានទទួលតួនាទីជាអនុលេខាស្រុកស្អាង។ ខ្ញុំបានប្រាប់សមាជិកទាំងអស់ថា ខ្ញុំពិនិត្យតាមដានសកម្មភាពទាំងឡាយ ដែលប្រឆាំងនឹងបក្សតែប៉ុណ្ណោះ។ ខ្ញុំមិនកំណត់មុខសញ្ញាឈ្មោះអ្នកនេះ ឬអ្នកនោះ ឬរាយការណ៍អំពីនរណាម្នាក់ឡើយ។ ខ្ញុំមិនអាចធ្វើដូច្នេះបានឡើយ ដោយសារខ្ញុំមិនមែនជាអ្នកស្រុកនៅទីនោះ។ ខ្ញុំ និងឪពុកម្តាយខ្ញុំសុទ្ធសឹងជាអ្នកប្រកាន់ខ្ជាប់ព្រះពុទ្ធសាសនានៅក្នុងចិត្តដែរ។
នៅក្នុងខែកក្កដា ឆ្នាំ១៩៧៦ ខ្ញុំត្រូវបានផ្ទេរទៅកាន់តំណែងជាគណៈស្រុកតាំងគោក នៃភូមិភាគកណ្តាលវិញ។ ខ្ញុំត្រូវដឹកនាំប្រជាជនធ្វើស្រែ ដើម្បីផលិតស្បៀង ដែលមានចំនួនរាប់សែនថាំង។ សកម្មភាពនៃការធ្វើស្រែប្រាំង និងវស្សាបានបន្តរហូតឥតដាច់ទេ ប៉ុន្តែឆ្នាំខ្លះ ទឹកជន់លិចស្រូវទាំងនោះដែរ។
ខ្ញុំធ្លាប់ដោះស្រាយបញ្ហាពីរដែរនៅក្នុងឃុំគ្រើល នៅឯតាំងគោក និងបារាយណ៍៖ (ទី១) ខ្ញុំបានកោះហៅប្រធានសហរករណ៍ និងប្រធានឈ្លប ទាក់ទងនឹងការដាក់កំហុសលើយុវជនចំពោះការដាំបាយនិងស្ងោរមាន់ ដើម្បីហូប។ ឈ្លបចាប់យុវជននោះ។ ប៉ុន្តែឈ្លបនោះហូបបាយ និងមាន់ស្ងោររបស់យុវជននោះរួចហើយ មុននឹងរាយការណ៍មកខ្ញុំ។ ខ្ញុំក៏ប្រាប់ប្រធានសហករណ៍ និងប្រធានឈ្លបនោះថា៖
«យើងធ្វើហ្នឹង វាមិនត្រូវទេ។ យើងអត់ហូប យើងឃ្លានយ៉ាងម៉េច អញ្ចុះឯង។ ចំពោះរូបគេ គ្នាក្មេងៗកំពុងពេញវ័យ គ្នាពេញហូបចុក។ គ្នាឃ្លានយ៉ាងណា។ បើយើងទៅយកពីគេ ហើយគំរាមគេ ហើយយកកំហុសដាក់ទៅលើគេ។ តើវាត្រឹមត្រូវទេ!..ដល់ចឹងទៅអ្នកនោះឯងគឺភ័យខ្លួន។»
(ទី២) ខ្ញុំបានជួបជាមួយប្រជាជនមូលដ្ឋានប្រមាណជាជាង១០នាក់ នៅក្នុងភូមិអូរស្តី នៃស្រុកបារាយណ៍ ដែលកំពុងធ្វើបុណ្យសពសាច់ញាតិដែលបានស្លាប់នៅផ្ទះ តាមបែបសាសនា មានដូចជាបង្សុកូល សូត្រធម៌ និងអុជធូបជាដើម។ ប្រជាជនទាំងនោះបានភិតភ័យជាខ្លាំង នៅពេលដែលខ្ញុំឈប់ម៉ូតូ ហើយហៅគាត់មកជួប។ តែទោះយ៉ាងណា ខ្ញុំបានប្រាប់ប្រជាជនទាំងនោះថា៖
«អ៊ំឯងទាំងអស់គ្នាធ្វើបុណ្យ ធ្វើចុះ។ តែសម័យនេះ អ៊ំឯងត្រូវដឹងហើយ តែធំក្លិនភ្លើងធូប ហើយនិងគេឭ ងាប់ហើយយើង។ ខ្ញុំក៏ថា ឥឡូវយើងធ្វើអី ធ្វើឲ្យលឿន បិទទ្វារធ្វើ បើធ្វើហើយ យកទៅកប់ ទៅដាក់ទៅ។»
ខ្ញុំបារម្ភថាបើតំបន់ឬភូមិភាគដឹងអំពីពិធីនេះ ប្រជាជនទាំងនោះប្រាកដជាមានបញ្ហាជាមិនខាន។ បន្ទាប់ពីបានប្រាប់រួចហើយ ខ្ញុំក៏បានចុះទៅស្រែជាមួយប្រជាជន។ ដោយឡែក ខ្ញុំមិនសូវជាតឹងរឹងពេកទេ នៅពេលដែលក្មេងៗនឹកផ្ទះសម្បែង និងឪពុកម្តាយរបស់ខ្លួន។ ខ្ញុំខ្លួនឯងបានទៅលេងផ្ទះ និងស្រុកកំណើតរបស់ខ្ញុំដែរ។ ខ្ញុំបានឃើញពីការព្រាត់ប្រាស់កូនចៅ និងក្មួយរបស់ខ្ញុំ។ ខ្ញុំអាណិតអាសូរដល់កូនចៅប្រជាជនរាប់ម៉ឺននាក់ ដែលធ្វើការនៅតាមការដ្ឋាន ហើយដេកត្រាំត្រែងនិងហាលសន្សើមរាប់ខែឆ្នាំ។
នៅចន្លោះពីឆ្នាំ១៩៧៧-១៩៧៨ ខ្ញុំធ្លាប់ត្រូវបានសួរនាំ និងសម្លុតពីថ្នាក់លើ(ថ្នាក់តំបន់) អំពីបញ្ហាដែលខ្ញុំមិនដែលដកកម្មាភិបាលចាស់ៗសោះ។ ខ្ញុំបានឆ្លើយតបថា អ្នកទាំងនោះបានខិតខំដឹកនាំប្រជាជន និងគ្មានសកម្មភាពប្រឆាំងអ្វីទេ។ តែទោះយ៉ាងណាក៏ដោយ អឿន ដែលត្រូវជាប្អូនថ្លៃ កែ ពក (ដែលជាលេខាភូមិភាគឧត្តរ បន្ទាប់ពីការចាប់និងសម្លាប់ កុយ ធួន ហៅធុច) និងបម្រើការនៅខាងស្រុកបារាយណ៍ បានដកអនុលេខារបស់ខ្ញុំឈ្មោះ ឆន និងម្នាក់ទៀតឈ្មោះ ដេន ដោយប្រាប់ថាអ្នកទាំងពីរនេះត្រូវបញ្ជូនទៅតំបន់។ ខ្ញុំក៏ត្រូវបានផ្លាស់មកកាន់តំណែងជាគណៈស្រុកបារាយណ៍ ដែលគណៈស្រុកមុនត្រូវបានដកចេញរួចហើយ។ កម្មាភិបាលក្នុងតំណែងត្រូវបានដកចេញ ហើយជំនួសដោយកម្មាភិបាលថ្មីៗជាបន្តបន្ទាប់។ ការចាប់ខ្លួនកម្មាភិបាលត្រូវបានធ្វើឡើងតាមការចោទពីការជាប់ខ្សែក្បត់ជាមួយ យ៉ា (ណៃ សារ៉ាន់ ហៅ យ៉ា[2]) និង ធុច (កុយ ធួន ហៅ ធុច[3])។ ខ្ញុំខ្លួនឯងមិនដឹងជួបរឿងបែបនេះនៅពេលណាទេ។ នៅក្នុងកាលៈទេសៈនោះ ខ្ញុំយល់ថា៖ «សមាជិកបក្សទាំងអស់គ្នាមិនដឹងអាណាជា អាណាទេ ជំនាន់ហ្នឹង។ ខ្ញុំមិនថាជាថ្ងៃណា ថ្ងៃណីទេ។ ខ្ញុំសាបមាត់សាបកហើយ។»
នៅពេលដែលរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យត្រូវបានផ្តួលរំលំនៅក្នុងឆ្នាំ១៩៧៩ ខ្ញុំបានភៀសខ្លួនចូលព្រៃ និងបានដឹកនាំកងទ័ពមួយចំនួនតូចដែរ។ ខ្ញុំ និងកងទ័ពរបស់ខ្ញុំទទួលមុខសញ្ញាខេត្តកំពង់ចាម និងខេត្តកំពង់ធំ។ នៅឆ្នាំ១៩៨៧ ខ្ញុំបានជាន់មីននៅក្នុងសមរភូមិមួយ ដែលស្ថិតនៅក្នុងភូមិអូរគ្រង ស្រុកជីក្រែង ខេត្តសៀមរាប។ បន្ទាប់មក ខ្ញុំត្រូវបានផ្លាស់ទៅរស់នៅក្នុងជំរំអូរត្រាវ ហៅគងអំពិល ដែលសុទ្ធសឹងជាគ្រួសារកងទ័ពនៃកងពល៤១៧ របស់ កែ ពក។
ខ្ញុំតែងតែយកធម៌មកពិចារណាជាប់រហូតដែរ ដោយសារខ្ញុំធ្លាប់បួសរៀនក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនា។ ខ្ញុំរស់នៅជាមួយសីលធម៌ល្អ និងទន្ទេញជាប់មាត់៖
«បាណាតិបាតា» ថាមិនឲ្យសម្លាប់ «អទិន្នាទានា»ថាមិនឲ្យលួចទ្រព្យគេ។ ហ្នឹងចឹងគឺមានសីលប្រាំ ខ្ញុំតែងតែដុតធូប តែងតែសំបូងសំរូង តែងតែបួងសួងដល់គុណមាតាបិតា គុណព្រះពុទ្ធ ព្រះធម៌ ព្រះសង្ឃ»៕
អត្ថបទដោយ លី សុខឃាង
[1] ទេព ប៉ូច អាយុ៦១ឆ្នាំ និងជាក្រុមប្រឹក្សាឃុំថ្លាត បានផ្តល់សម្ភាសន៍ដល់ ឡុង ដានី នៅថ្ងៃទី១៩ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០០៨។
[2] ណៃ សារ៉ាន់ ហៅ យ៉ា មានតួនាទីជាលេខាភូមិភាគឥសាន (ភូមិភាគ១០៨)។ យ៉ា ត្រូវបានចោទថាក្បត់ និងសម្លាប់នៅឆ្នាំ១៩៧៦ បើយោងតាម«សៀវភៅប្រវត្តិសាស្ត្រកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ(១៩៧៥-១៩៧៩)»នៅទំព័រ៣៥។
[3] កុយ ធួន ហៅ ធុច មានតួនាទីជាលេខាភូមិភាគឧត្តរ (ភូមិភាគ៣០៣) ចាប់ពីឆ្នាំ១៩៧០ ដល់ដើមឆ្នាំ១៩៧៦។ បន្ទាប់ពី កុយ ធួន ត្រូវបានចាប់ខ្លួន និងសម្លាប់នៅគុកទួលស្លែងក្នុងឆ្នាំ១៩៧៦ កែ ពក ត្រូវបានចាត់តាំងជាលេខាភូមិភាគជំនួសវិញ រហូតដល់ដើមឆ្នាំ១៩៧៧ទើប កែ ពក ត្រូវបានចាត់តាំងឲ្យធ្វើជាលេខាភូមិភាគកណ្តាល បើយោងតាម«សៀវភៅប្រវត្តិសាស្ត្រកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ(១៩៧៥-១៩៧៩)»នៅទំព័រ៣៤។