ខ្ញុំឈ្មោះ ទីន គាស[1] អាយុ៦១ឆ្នាំ បច្ចុប្បន្នរស់នៅភូមិទី១៣ ឃុំកោះសូទិន ស្រុកកោះសូទិន ខេត្តកំពង់ចាម។ ខ្ញុំប្រកបរបរធ្វើស្រែចម្ការ និងជាប្រជានេសាទ។ ខ្ញុំរៀបការប្ដីឈ្មោះ ញ៉ និងមានប្រុសស្រីចំនួន២នាក់។ ឪពុកខ្ញុំមានឈ្មោះ ទីន និងម្ដាយមានឈ្មោះ ម៉ាស ហើយខ្ញុំជាកូនទី៥ចំណោមបងប្អូនប្រុសស្រីចំនួន៦នាក់។ ខ្ញុំកើតនៅភូមិទី១៣ ឃុំកោះសូទិន ស្រុកកោះសូទិន នេះតែម្ដង។ ខ្ញុំបានចូលរៀនត្រឹមបឋមនៅកោះសូទិន។ បន្ទាប់ពីចូលរៀនមិនបានប៉ុន្មានផង មានរដ្ឋប្រហារ លន់ នល់ កើតឡើង​ នៅខែមីនា ឆ្នាំ១៩៧០។ មិនយូរប៉ុន្មានបន្ទាប់ពីរដ្ឋប្រហារ អ្នកភូមិបានចូលរួមបាតុកម្ម និងដង្ហែ ក្បួន ទៅកាន់ទីរួមខេត្ត។

នៅឆ្នាំ១៩៧១ និងឆ្នាំ១៩៧២ ខ្ញុំបន្តរស់នៅក្នុងភូមិជាមួយគ្រួសារ ប៉ុន្តែបានឈប់រៀន ពីព្រោះនៅពេលនោះមានការប្រយុទ្ធរវាងទាហានលន់ នល់ និងកងទ័ពខ្មែរក្រហម។ សង្រ្គាម បានផ្ទុះឡើងកាន់តែខ្លាំងឡើងៗ។ នៅថ្ងៃមួយ កងទ័ពខ្មែរក្រហមបានបើកការប្រយុទ្ធជាទ្រង់ទ្រាយធំ នៅលើទឹកដីកោះសូទិន ដែលអស់បន្លាយរយៈពេល៧ថ្ងៃ៧យប់។ ខ្ញុំ និងគ្រួសាររត់ភៀសខ្លួនទៅរកកន្លែងសុវត្តិភាពគឺ ជីហែរដែលជាតំបន់រំដោះខ្មែរក្រហម។ នៅចុងឆ្នាំ១៩៧៤ កងទ័ពខ្មែរក្រហមបានរំដោះភូមិសាស្រ្តជាច្រើន និងដាក់កម្លាំងហ៊ុំព័ទ្ធទីរួមខេត្តកំពង់ចាម។ គ្រួសារខ្ញុំ​បានវិលត្រឡប់មកភូមិវិញ​ដែលនៅពេលនោះមានសភាពស្ងប់ស្ងាត់ដូចធម្មតា។ អ្នកភូមិទាំងអស់ រួមទាំងគ្រួសាររបស់ខ្ញុំ ត្រូវបានដាក់ចូលធ្វើការនៅក្នុងកងប្រវាស់ដៃ ដើម្បីធ្វើស្រែចម្ការ និងប្រមូលផលស្រូវដើម្បីចែកគ្នាហូប។

នៅថ្ងៃទី១៧ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥ កងទ័ពខ្មែរក្រហមបានវាយកាន់កាប់ទីក្រុងភ្នំពេញ និងជម្លៀសប្រជាជនដោយបង្ខំចេញពីទីក្រុងទៅកាន់ទីជនបទនានា។ ប្រហែល៣-៤ខែក្រោយមក គ្រួសាររបស់ខ្ញុំ និងអ្នកភូមិជាច្រើនគ្រួសារផ្សេងទៀត ត្រូវបានខ្មែរក្រហមជម្លៀសទៅភូមិភាគពាយ័ព្យ គឺខេត្តបាត់ដំបង។ ខ្ញុំឮខ្មែរក្រហមនិយាយភូតកុហកថា  ការចេញទៅនេះ គឺទៅរស់នៅបរទេស (ប្រទេសស្រីលង្កា)។ ទោះបីជាដឹងថានេះគឺជាការនិយាយភូតកុហកក៏ដោយ យើងគ្មានជម្រើសអ្វីនោះឡើយ។ ខ្មែរក្រហមជម្លៀសគ្រួសាររបស់ខ្ញុំ និងអ្នកភូមិ ដោយការដឹកតាមរទេះគោទៅមាត់ទន្លេដើម្បីបន្តជិះកាណូត។ ការធ្វើដំណើរនៅគ្រានោះ គឺពិបាកណាស់។ ម្ដាយរបស់ខ្ញុំដែលទើបតែសម្រាលកូន បានធ្លាក់ខ្លួនឈឺទាស់តាមផ្លូវ។ នៅពេលដែលទៅដល់ខេត្តបាត់ដំបង ខ្មែរក្រហមបានរៀបចំឲ្យប្រជាជនចាមចំនួន២០គ្រួសារ ក្នុងភូមិនីមួយៗ។

នៅពេលនោះ ខ្ញុំបានបែក ពីឪពុកម្ដាយ និងបងប្អូន។ បងប្រុសបងស្រីរបស់ខ្ញុំចំនួន២ដែលបានចូលបដិវត្តន៍នៅឆ្នាំ១៩៧១ ត្រូវបានចាប់ខ្លួន និងសម្លាប់ចោល។ ចំណែកឯលោកតារបស់ខ្ញុំបានស្លាប់ដោយសារតែអត់ឃ្លាន។ លោកតារបស់ខ្ញុំធ្លាក់ខ្លួន និងស្រែករកអាហារហូប។ ខ្ញុំត្រូវបានដាក់ឲ្យធ្វើការងារនៅកងកុមារ ដូចជា ដើរដកស្មៅ ដើររើសអាចម៍គោ និងកាត់ទន្រ្ទាន​ខែត្រ​ធ្វើជីធម្មជាតិសម្រាប់ដាក់ស្រែ។ ខ្ញុំ មិនមានអាហារហូបគ្រប់គ្រាន់ផងដែរ គឺមានតែបបររាវ៣ពេលក្នុងមួយថ្ងៃ។ ដោយសារតែសេចក្ដីស្រែកឃ្លាន ខ្ញុំបានលួចបះពោត, រើសខ្យង-ខ្ចៅ ដើម្បីហូប។ ខ្ញុំធ្លាប់ត្រូវបានរាយការណ៍ និងចាប់ខ្លួនយកទៅធ្វើទារុណកម្ម។ ខ្មែរក្រហមបានវាយខ្ញុំជាមួយដងកាំភ្លើង និងចាប់ក្បាលខ្ញុំ ជ្រមុចចូលក្នុងទឹកភ្លឺស្រែ។ ជាកុសលផលបុណ្យមិនអស់អាយុ ខ្ញុំរួចផុតពីការសម្លាប់នៅពេលនោះ។ បើទោះបីជាខ្ញុំមិនស្លាប់ ខ្ញុំនៅតែភិតភ័យ ពីព្រោះខ្ញុំតែងតែឃើញខ្មែរក្រហមយកប្រជាជនទៅសម្លាប់ចោល។

នៅពេលដែលឃើញខ្មែរក្រហមបន្តសម្លាប់ប្រជាជនកាន់តែច្រើនឡើង ខ្ញុំសម្រេចចិត្តរត់មកស្វែងរកឪពុកម្ដាយ ដោយបានហែលឆ្លងស្ទឹង។ ខ្មែរក្រហមក៏បានចេញតាមរកចាប់ខ្លួនខ្ញុំ ប៉ុន្តែនៅពេលនោះ កងទ័ពរណសិរ្សសាមគ្គីសង្រ្គោះជាតិកម្ពុជា បានចូលមកដល់ដើម្បីរំដោះប្រជាជនចេញពីការកាប់សម្លាប់របស់ខ្មែរក្រហម។ ខ្ញុំបានជួបជុំជាមួយឪពុកម្ដាយ និងវិលត្រឡប់មករស់នៅភូមិកំណើតវិញ។ អ្វីដែលខ្ញុំចងចាំមិនភ្លេចនោះគឺ ខ្មែរក្រហមបានសម្លាប់បងស្រីរបស់ខ្ញុំដែលកំពុងតែមានផ្ទៃពោះ។ ខ្ញុំពិតជាស្រណោះបងស្រីខ្ញុំណាស់។ បច្ចុប្បន្ននេះ ខ្ញុំមានបញ្ហាសុខភាពខ្លះៗដែរ។

អត្ថបទដោយ ស៊ាង ចិន្តា

---

[1] បទសម្ភាសន៍ជាមួយ ទីន គាស រស់នៅភូមិទី១៣ ឃុំកោះសូទិន ស្រុកកោះសូទិន ខេត្តកំពង់ចាម នៅឆ្នាំ២០២៣, បណ្ណសារមជ្ឈមណ្ឌល​ឯកសារកម្ពុជា