ខ្ញុំឈ្មោះ ទឹម សាវិន អាយុ៦០ឆ្នាំ រស់នៅភូមិស្វាយម៉ូ ឃុំព្រែកដំបូក ស្រុកស្រីសន្ធរ ខេត្តកំពង់ចាម។ ខ្ញុំមានស្វាមីឈ្មោះ អ៊ុន ផន និងមានកូនប្រុសស្រីសរុបចំនួន៤នាក់។ ខ្ញុំកើតនៅភូមស្វាយម៉ូ ឃុំព្រែកដំបូក ស្រុកស្រីសន្ធរ នេះតែម្ដង។ ខ្ញុំចូលរៀនត្រឹមថ្នាក់ទី១២ (ចាស់) ហើយបានឈប់រៀន ដើម្បីស៊ីឈ្នួលរកកម្រៃផ្គត់ផ្គង់គ្រួសារ។ បន្ទាប់ពីរដ្ឋប្រហារលន់ នល់ ទម្លាក់សម្ដេចព្រះ នរោត្តម សីហនុ នៅខែមីនា ឆ្នាំ១៩៧០ ស្ថានភាពក្នុងភូមិបានផ្លាស់ប្ដូរយ៉ាងខ្លាំង ដោយហេតុថា មានប្រជាជនចូលរួមបាតុកម្មដង្ហែរទៅទីរួមខេត្តកំពង់ចាម ហើយអ្នកភូមិខ្លះទៀតទៅបាតុកម្មនៅទីក្រុងភ្នំពេញ។  ខ្ញុំជួបការលំបាកផងដែរ ពីព្រោះមិនមាននរណាម្នាក់ជួលខ្ញុំធ្វើកិច្ចការងារអ្វីនោះទេ។ ខ្ញុំ និងគ្រួសារ អត់មានចំណូលដើម្បីទិញអាហារបរិភោគ។ គ្រួសារខ្ញុំមានកម្រិតជីវភាពខ្វះខាតខ្លាំង។

បន្ទាប់មក គឺនៅចុងឆ្នាំ១៩៧០ ការប្រយុទ្ធគ្នារវាងទាហានលន់ នល់ និងកងទ័ពរំដោះខ្មែរក្រហម បានផ្ទុះឡើង។ ទាហាន លន់ នល់ តែងតែបើកការវាយប្រហារទៅលើកងទ័ពខ្មែរក្រហម ដោយការទម្លាក់គ្រាប់បែក ឬការបាញ់ផ្លោងពីទន្លេមកក្នុងភូមិដែលមានវត្តមានកងទ័ពខ្មែរក្រហម។ ផ្ទះរបស់អ្នកជិតខាងខ្ញុំ ដែលស្ថិតនៅក្បែរវត្តប្រាសាទវត្តី ត្រូវបានឆេះខ្ទេចខ្ទីអស់។ បន្ទាប់ពីឃើញហេតុការណ៍បែបនេះ ខ្ញុំពិតជាមានអារម្មណ៍ រន្ធត់ណាស់។ អ្នកភូមិមួយចំនួនក៏រងគ្រោះស្លាប់បាត់បង់ជីវិតក្នុងការប្រយុទ្ធគ្នារវាងទាហាន លន់ នល់ និងកងទ័ពខ្មែរក្រហម និងការទម្លាក់គ្រាប់បែកនេះដែរ។ ខ្ញុំក៏មានបងប្អូនស្លាប់ក្នុងពេលនោះផងដែរ។ នៅពេលដែលកងទ័ពខ្មែរក្រហមចូលមកដល់ភូមិស្វាយម៉ូជាលើកដំបូង កងទ័ពខ្មែរក្រហមដើរពាសពេញភូមិ។ នៅរាល់ពេលដែលខ្ញុំឮសូរសម្រឹបជើងកងទ័ពខ្មែរក្រហមមកដល់ ខ្ញុំតែងតែ ព្រួយបារម្ភអំពីសុវត្ថិភាព ពីព្រោះ ការប្រយុទ្ធគ្នាអាចផ្ទុះឡើងគ្រប់ពេលវេលា។ ខ្ញុំ និងគ្រួសារ ភ័យខ្លាចផងនិងព្រួយបារម្ភផង។ បន្ទាប់ពីការមកដល់ក្នុងភូមិនាពេលនោះហើយ ខ្ញុំឃើញព្រឹត្តិការណ៍មួយទៀតបានកើតឡើងនោះ គឺកងទ័ពខ្មែរក្រហមបានដុតរូបសំណាក់អ្នកតាចិននៅក្នុងវិហារចិន ស្ថិតនៅភូមិព្រែកដំបូកលើ ឃុំព្រែកដំបូក ស្រុកស្រីសន្ធរ។ ចន្លោះឆ្នាំ១៩៧៣ដល់ឆ្នាំ១៩៧៤ ការប្រយុទ្ធគ្នាមិនសូវកើតមានឡើងនៅក្នុងភូមិនោះទេ ពីព្រោះ កងទ័ពខ្មែរក្រហម គ្រប់គ្រង និងរៀបចំភូមិនានាដែលត្រូវបានរំដោះ។ សមរភូមិកើតឡើងនៅតាមដងទន្លេមេគង្គ ពីព្រោះនាវាម៉ារីនទាហាន លន់ នល់ បានបើកចុះឡើងពីទីក្រុងភ្នំពេញទៅទីរួមខេត្តកំពង់ចាម ដែលត្រូវបានហ៊ំព័ទ្ធជុំវិញដោយកងទ័ពខ្មែរក្រហម។

នៅពេលដែលខ្មែរក្រហមវាយចូលកាន់កាប់ទីក្រុងភ្នំពេញនៅថ្ងៃទី១៧ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥ ខ្ញុំនិងគ្រួសារត្រូវបាន ជម្លៀសដោយបង្ខំទៅធ្វើការងារនៅភូមិភាគពាយ័ព្យ គឺខេត្តបាត់ដំបង។ នៅពេលនោះ ខ្ញុំទើបតែមានអាយុ១៤ឆ្នាំ។ បន្ទាប់ពីទៅដល់ខេត្តបាត់ដំបង ខ្ញុំត្រូវបានចាត់តាំងឲ្យធ្វើការនៅកងចល័តយុវជន-យុវនារី ប៉ុន្តែការងាររបស់ខ្ញុំនៅពេលនោះ គឺត្រូវដើរ រើសអាចម៍គោដើម្បីយកមកធ្វើជីធម្មជាតិ។ កងចល័តយុវជន-យុវនារី មានប្រធានកងឈ្មោះ មិត្ត ម៉ៅ ដែលជាមនុស្សកាចសាហាវ ពីព្រោះខ្ញុំធ្លាប់ឃើញគាត់វះយកថ្លើម និងបេះដូងមនុស្សចេញពីខ្លួន។ ខ្ញុំមានអារម្មណ៍តក់ស្លុត និងមិនហ៊ាននិយាយប្រាប់នរណានៅពេលនោះទេ។ ខ្ញុំមិនបានរស់នៅជាមួយឪពុកម្ដាយ និងបងប្អូននោះទេ ពីព្រោះម្នាក់ៗត្រូវបែកគ្នាទៅធ្វើការងាររៀងៗខ្លួន។ កងចល័តរបស់ខ្ញុំត្រូវបានផ្លាស់ទីពីកន្លែងមួយទៅកន្លែងមួយ ដូចជា ធ្វើស្រែ​,​ កាប់ដី និងលើកទំនប់។ ខ្ញុំចាំបានថា នៅគ្រានោះ គឺពិតជាលំបាក ពីព្រោះខ្មែរក្រហមបានបង្អត់អាហារខ្ញុំនិងអ្នកផ្សេងទៀត។ ខ្ញុំហូបមិនគ្រប់គ្រាន់ និងគ្មានកម្លាំងធ្វើការ ចំណែកឯការសម្រាកវិញក៏មិនគ្រប់គ្រាន់ផងដែរ។ ការរស់នៅក្នុងរបបខ្មែរក្រហម គឺលំបាកជាងស្លាប់ទៅទៀត។ បន្ទាប់ពីរបបខ្មែរក្រហមបានដួលរលំ ដោយកងទ័ពរណសិរ្សសាមគ្គីសង្គ្រោះជាតិកម្ពុជា នៅដើមឆ្នាំ១៩៧៩, ខ្ញុំបានរត់វិលត្រឡប់មកជួបជុំគ្រួសារវិញ។

ខ្ញុំនិងក្រុមគ្រួសារបានដើរពីខេត្តបាត់ដំបងរហូតទៅដល់ខេត្តសៀមរាប។ នៅពេលនោះ មានរថយន្តបានជួយដឹកគ្រួសារខ្ញុំពីខេត្តសៀមរាមបន្តមកស្រុកស្រីសន្ធរ ខេត្តកំពង់ចាមវិញ។ នៅពេលដែលខ្ញុំមកដល់ភូមិកំណើតវិញ អ្វីៗហាក់ដូចជាប្រែប្រួលទាំងស្រុង និងស្ងប់ស្ងាត់ណាស់។ ខ្ញុំបានចូលរៀនឡើងវិញនៅវត្តប្រាសាទវត្ដី។ ក្រោយមកទៀត ខ្ញុំយកការធ្វើស្រែចម្ការជារបរចិញ្ចឹមជីវិតប្រចាំថ្ងៃ។ អ្វីដែលខ្ញុំចាំមិនភ្លេចពីសម័យខ្មែរក្រហម គឺខ្ញុំនិងម្ដាយរបស់ខ្ញុំឃើញខ្មែរក្រហមសម្លាប់មនុស្ស និង លឺសូរសម្លេងស្រែករបស់ជនរងគ្រោះ ។ ជនរងគ្រោះខ្លះទៀតត្រូវបានវាយ ក្បាលនឹងដំបង និងការសម្លាប់ស្ត្រីទើបតែសម្រាលកូន និងកំពុងបំបៅដោះកូន។ ម្ដាយរបស់ខ្ញុំវិញ គ្រាន់តែបានឃើញបែបនេះ គឺគាត់បានដួលសន្លប់។ ការសម្លាប់ប្រជាជនបស់ខ្មែរក្រហម គឺជារឿងដ៏រន្ធត់ខ្លាំងដែលរកអ្វីប្រៀបពុំបាន។ បច្ចុប្បន្ននេះ ខ្ញុំមានបញ្ហាសុខភាពខ្លះ ហើយតែងតែទៅពេទ្យដើម្បីពិនិត្យ។ អ្វីដែលខ្ញុំចង់ផ្ដាំទៅក្មេងជំនាន់ក្រោយនោះ គឺសូមចងចាំថា​ «របបប្រល័យពូជសាសន៍ខ្មែរក្រហម ប្រជាជនខ្មែរទទួលរងការកាប់សម្លាប់ និងធ្វើបាបដោយខ្មែរគ្នាឯង»៕ [1]

អត្ថបទដោយ សាំង ចាន់ធូ

[1] បទសម្ភាសន៍ជាមួយ ទឹម សាវិន នៅភូមិស្វាយម៉ូ ឃុំព្រែកដំបូក ស្រុកស្រីសន្ធរ ខេត្តកំពង់ចាម នៅឆ្នាំ២០២៤, បណ្ណសារមជ្ឈមណ្ឌល​ឯកសារកម្ពុជា។