ទក់ សឿន៖ «ប្រធានកងចល័តនៅសម័យខ្មែរក្រហម»
ខ្ញុំឈ្មោះទក់ សឿន[1] អាយុ ៧៥ឆ្នាំ ភេទស្រី។ ឪពុកឈ្មោះទក់ ឆេង ម្ដាយឈ្មោះសាយ វន មានបងប្អូនស្រី៣នាក់ ខ្ញុំជាកូនច្បងក្នុងគ្រួសារ។ ស្វាមីឈ្មោះយ៉េន ឃឿន មានកូន៥នាក់ (ស្រី៣/ប្រុស២)។ ខ្ញុំមានស្រុកកំណើតនៅស្រុកព្រៃឈរ ខេត្តកំពង់ចាម។ បច្ចុប្បន្នរស់នៅភូមិអូរស្វាយ ឃុំអូរស្វាយ ស្រុកបុរីអូរស្វាយសែនជ័យ ខេត្តស្ទឹងត្រែង។ ខ្ញុំបានរៀនសូត្រត្រឹមថ្នាក់ទី១០ កាលពីសង្គម រាស្រ្ដនិយម។
ខ្ញុំមករស់នៅអូរស្វាយនេះតាំងពីសម្ដេចព្រះ នរោត្តម សីហនុ ព្រះបរមរតនកោដ្ឋ ឱ្យគ្រួសារខ្ញុំមករស់នៅមកម្ល៉េះ ព្រោះតែពេលនោះឪពុកខ្ញុំជាទាហាន។ មកដល់បុរីអូរស្វាយដំបូងខ្ញុំមិនទាន់បានចូលមករស់នៅក្នុងភូមិឡើងទេ ព្រោះមិនទាន់កសាងភូមិរួចរាល់។ ដល់តែបានកសាងរួចរាល់ហើយ ទើបគ្រួសារខ្ញុំចូលមករស់នៅក្នុងភូមិ សម្ដេចព្រះ នរោត្តម សីហនុ ព្រះបរមរតនកោដ្ឋ បានចែកផ្ទះការឡុង ដីភូមិ និងដីស្រែចម្ការដល់គ្រួសារខ្ញុំ។ ពេលខ្ញុំចូលមករស់នៅក្នុងភូមិអូរស្វាយនេះខ្ញុំឃើញមានការអភិវឌ្ឍ ជាច្រើនដូចជា រោងចក្រទឹកអំពៅ សាលារៀន ព្រលានយន្តហោះ កន្លែងរាំវង់ និងស្តូបនៅកន្លែងដើមពោធិ៍។
ដល់សម័យ លន់ នល់ យន្តហោះទម្លាក់គ្រាប់បែក ខ្ញុំកំពង់តែច្រូតស្រូវ ឃើញយន្តហោះទម្លាក់គ្រាន់បែកហោះមកក៏នាំគ្នារត់ចូលរណ្ដៅត្រង់សេដើម្បីកេចខ្លួន។ ការដាំបាយធ្វើម្ហូបគឺនៅក្នុងរណ្ដៅទាំងអស់។ បន្ទាប់ពីទម្លាក់គ្រាប់ហើយហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ បន្ទាយទាហាន និងកន្លែងផ្សេងៗត្រូវបានកម្ទេច អស់មួយផ្នែកធំ។
ចូលមកដល់សម័យខ្មែរក្រហមអង្គការបានចាប់តាំងខ្ញុំជាប្រធានចល័ត គ្រប់គ្រងមនុស្ស៣៥នាក់ មួយកង ខ្ញុំបានដឹកនាំមនុស្សទាំង៣៥នាក់នេះទៅធ្វើការនៅកុចចំបក់ដកសំណាប ស្ទូងស្រូវទាំងយប់ទាំងថ្ងៃ។ ផុតពីពេលនោះមក អង្គការបានជម្លៀសខ្ញុំ និងអ្នកទាំង៣៥នាក់ ទៅធ្វើការងារនៅកោះវែង ខ្ញុំទៅជួយមើលការដាំឪឡឹក មនុស្សចាស់ៗជាអ្នកធ្វើការងារ និងដកស្មៅ។ ខ្ញុំក៏មានការលំបាកដែរនៅពេលដឹកនាំកងចល័តបែបនេះ មានអ្នកច្រូតស្រូវត្រូវបានយកទៅកសាងម្ដងបួនទៅប្រាំនាក់ ពិបាកជាងគេនៅពេលកូនក្រុមឈឺដោយគេចោទថាឈឺពត់ ខ្ញុំជាអ្នកគ្រប់គ្រងគេត្រូវទទួលខុសត្រូវចំពោះបញ្ហានេះ។ ចំពោះការបរិភោគវិញមិនដែលបានគ្រប់គាន់ឡើយ មានផ្លែពោតទំ គល់ចេក ផ្លែល្វា ស្ងោហើយលាយជាមួយបាយបរិភោគទៅ ពិបាកណាស់។ ពេលឈឺអង្គការបានឱ្យថ្នាំមូលៗដូចលាមកទន្សាយ យកមកឱ្យខ្ញុំលេប ខ្ញុំឈឺប៉ុណ្ណឹងហើយអង្គការថាខ្ញុំឈឺ ពត់មិនចង់ធ្វើការងារ។ យប់ឡើងអង្គការបានហៅខ្ញុំទៅធ្វើការប្រហែលមួយម៉ោងទៅពីរម៉ោងបានអង្គការវាយជួងមកគោរពទង់ជាតិ ខ្ញុំនៅចាំបានខ្លះៗនៅពេលដែលអង្គការឱ្យខ្ញុំច្រៀងនៅពេលនោះថា«ឈាមក្រហមច្រាល ស្រោចស្របពេញវាយ កម្ពុជាមាតុភូមិ ជាកម្មករ បដិវត្តន៍»[2] បន្ទាប់ពីគោរពទង់ជាតិបរិភោគបាយរួចអង្គការឱ្យចុះធ្វើការដល់ម៉ោង ១០យប់បានអង្គការឱ្យចូលដេក។
ខ្ញុំក៏បានឃើញខ្មែរក្រហមសម្លាប់មនុស្ស។ ពេលមួយនោះតាម្នាក់កំពង់តែកាប់ដីធ្វើភ្លឺស្រែ ខ្មែរក្រហមមានគ្នាបីនាក់បានចាប់ លោកតានោះចងហើយយក ត្បូងចបមកវាយពីលើក្បាល ហើយក៏ទាញ់កាំភ្លើង បន្ថែមទៀតធ្វើឱ្យលោកតានោះស្លាប់នៅកន្លែងនោះមួយរំពេច។ ខ្ញុំ និងអ្នកផ្សេងឃើញបែបនេះក៏នាំគ្នារត់គេចរៀងៗខ្លួន។ នៅមានហេតុការណ៍មួយទៀតពេលនោះក្រុមសហករណ៍ខ្ញុំត្រូវគេបញ្ជាឲ្យទៅដាំសណ្ដែកដីនៅមាត់ ទន្លេ ក្រុមខ្ញុំដាំមិនទាន់រួចរាល់ផងស្រាប់តែមានបងម្នាក់ឈ្មោះ ប មកប្រាប់ក្រុមខ្ញុំថាមិត្តឯងទៅទំពាំងមាន់វិញទៅ។ ខ្ញុំក៏នាំគ្នាទៅវិញទាំងដែលក្រុមខ្ញុំដាំសណ្ដែកមិនទាន់រួចរាល់នៅឡើយ។ ការពិតណាស់បង ប នេះហើយជាអ្នកមានតួនាទីយកមនុស្សទៅសម្លាប់តាមទូករួចបណ្ដែតទឹកទន្លេ ខ្ញុំមកផុតខ្មែរក្រហមយកមនុស្សទៅបាត់ទៅ ឱ្យតែយកទៅហើយមិនដែលឃើញត្រឡប់មកវិញឡើយ។
ចំពោះការរៀបការវិញខ្ញុំនេះហើយជាមនុស្សម្នាក់ បានរៀបការនៅសម័យខ្មែរក្រហមនោះ ពេលនោះអង្គការបានរៀបចំរៀបការប្រហែល១០គូ មានបាយត្រៀបមួយចានហើយចូលតាមគូរាងខ្លួនអង្គការបានឱ្យប្តេជ្ញាថា នៅពេលខ្ញុំនិយាយ «យកតាមិនលែង» ចំណែកខាងប្រុសវិញនិយាយថា «យកយាយមិនលែង» ក៏បានយកគ្នាជាប់ដល់សព្វថ្ងៃទៅ។ ចំពោះការស់នៅមិនបានជុំបងប្អូនទេបែកគ្នាទាំងអស់ ម្ដាយទៅផ្សេង ឪពុកទៅផ្សេង។
ក្រោយមក កងទ័ពរណសិរ្សសាមគ្គីសង្គ្រោះជាតិកម្ពុជាសហការជាមួយកងទ័ពស្ម័គ្រចិត្តវៀតណាមបានវាយ រំដោះប្រទេសកម្ពុជាពីទិសខាងកើត និងសង្គ្រោះប្រជាជនបានជាបន្តបន្ទាប់។ នៅថ្ងៃទី៧ ខែមករា ឆ្នាំ១៩៧៩ កងទ័ពបានវាយរំដោះទីក្រុងភ្នំពេញ ហើយថ្ងៃនេះបានក្លាយជាថ្ងៃប្រវត្តិសាស្ត្រនៃការរំដោះ ជាតិ។ រណសិរ្សនេះបានបង្កើតរបបថ្មីឈ្មោះថា “សាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា”។[3] បន្ទាប់ពីបានជួបក្រុមកងទ័ព ខ្ញុំបានវិលមកត្រឡប់មករស់នៅភូមិអូរស្វាយដែលជាស្រុកខ្ញុំធ្លាប់រស់នៅពីមុនមករហូដល់បច្ចុប្បន្ននេះ។ ចំពោះបញ្ហាសុខភាពខ្ញុំមានជំងឺ សួត បណ្ដាលឱ្យខ្ញុំក្អក និងពិបាកដកដង្ហើមជាប្រចាំ។
អត្ថបទដោយ ស្រេង លីដា
[1] បទសម្ភាសន៍ «ប្រវត្តិសាស្រ្តផ្ទាល់មាត់៖ បទពិសោធន៍អ្នករស់រានមានជីវិតពីរបបខ្មែរក្រហម» ជាមួយ ទក់ សឿន អ្នករស់រានមានជីវិតពីរបបខ្មែរក្រហមនៅស្រុកបុរីអូរស្វាយ-សែនជ័យ ខេត្តស្ទឹងត្រែង នៅថ្ងៃទី០១ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២៤, បណ្ណសារមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា។
[2] YouTube, Documentation Center of Cambodia, GENOCIDE EDUCATION IN CAMBODIA: Khmer Rouge National Anthem: 17 April the Great Victory
[3] ឃួន វិច្ឆិកា និងអ្នកឯទៀត, ប្រវត្តិឡាថ្នាក់ទី៦៖ ខ្មែរ និងដំណើរឆ្ពោះទៅកាន់វិបុលភាព([ភ្នំពេញ]៖ អនុគណៈកម្មការមុខវិជ្ជឯកទេសប្រវត្តិវិទ្យា ក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា ), ទំព័រទី៤១។