(ខេត្តព្រៃវែង) ទុយ កាន អាយុ ៧០ឆ្នាំ មានស្រុកកំណើតនៅភូមិពាយនាយ ឃុំក្រាំងស្វាយ ស្រុកព្រះស្ដេច ខេត្តព្រៃវែង។ កាន មានឪពុក ឈ្មោះ ទុយ ឌុច, ម្ដាយឈ្មោះ វ៉ា អ៊ិត និងមានបងប្អូនចំនួនប្រាំមួយនាក់ ក្នុងនោះស្រីបីនាក់។ សព្វថ្ងៃ កាន រស់នៅជាមួយប្ដី ឈ្មោះ ម៉ប់ ឆុន នៅស្រុកកំណើត និងមានកូនចំនួនប្រាំមួយនាក់ (ប្រុសបួននាក់ ស្រីពីរនាក់)។

កាន បានរៀបរាប់រឿងរ៉ាវក្នុងរបបខ្មែរក្រហមប្រាប់អ្នកស្ម័គ្រចិត្តកម្ពុជាថា ការរស់នៅរបស់គាត់ជួបប្រទះទុក្ខលំបាកច្រើន ដោយត្រូវធ្វើការងារធ្ងន់គ្មានពេលសម្រាក និងខ្វះខាតអាហារហូបចុក។ កាលនោះ កាន​ មានអាយុប្រមាណ២០ឆ្នាំ ត្រូវកងឈ្លបកំណត់ឲ្យរស់នៅក្នុងកងចល័តនារី។ កងចល័តនារី គឺជាកម្លាំងស្នូលរបស់សហករណ៍ ត្រូវធ្វើការងារច្រើនជាងកងផ្សេង​ៗទៀតដូចជា កងកុមារ និងកងចាស់ជរា ជាដើម។ ការងាររបស់កាន គឺត្រូវលើកទំនប់, ជីកប្រឡាយ, ធ្វើស្រែ និងរែកកណ្តាប់។ កាន ធ្លាប់លើកទំនប់នៅព្រៃក្ដួច និងកន្លែងជាច្រើនទៀតក្នុងស្រុកព្រះស្តេច។ កាន និយាយថា ការដ្ឋានធ្វើការត្រូវ​ចល័តពីមួយកន្លែងទៅមួយកន្លែង តាមរដូ​វ​ប្រាំង, រដូវវស្សា និងតាមអង្គការកំណត់។ អង្គការបានកំណត់ឲ្យយុវនារីក្នុងកងចល័ត ត្រូវមកដល់ការដ្ឋានការងារនៅម៉ោង៧ព្រឹក ជាកំហិត និងត្រូវធ្វើការ រហូតដល់ម៉ោង៥ល្ងាច ដោយអាចសម្រាកបាន១ម៉ោង នៅពេលហូបអាហារថ្ងៃត្រង។ ឪពុករបស់កាន ត្រូវខ្មែរក្រហមចាប់ដាក់ឃុំនៅមន្ទីរសន្តិសុខ និងសម្លាប់ ដោយចោទប្រកាន់ថា “ពួកក្បាលស” ប្រឆាំងនឹងរបបខ្មែរក្រហម។ ពេលឪពុកស្លាប់ ម្តាយ និងបងប្អូនរបស់កាន មិនហ៊ានយំនោះទេព្រោះ​ខ្លាច​ខ្មែរក្រហមសម្លាប់។ ចំណែកបងប្រុស និងបងថ្លៃរបស់កាន ត្រូវបានខ្មែរក្រហមសម្លាប់ដោយសារអង្គការចោទប្រកាន់ថាក្បត់។ ក្នុងរបបខ្មែរក្រហម កាន ធ្លាប់ឃើញកងឈ្លបសម្លាប់ប្រជាជនដែលរត់ទៅប្រទេសវៀតណាម ហើយត្រូវវៀតណាមបញ្ជូនត្រលប់មកវិញ ដោយសារខ្មែរក្រហមយកជូ្រកធ្វើជាថ្នូរនឹងការបញ្ជូនប្រជាជនត្រលប់មកវិញ។ កាន ធ្លាប់ឃើញខ្មែរក្រហមយកស្មៅក្រវាញជ្រូកធ្វើថ្នាំសម្រាប់ព្យាបាលអ្នកជំងឺ ដោយយកស្មៅក្រវាញជ្រូកទៅហាលឲ្យស្ងួត, បុកឲ្យម៉ត់ និងលុញជាគ្រាប់តូចៗ។ ក្នុងមួយឆ្នាំ កាន ទទួលបានសម្លៀកបំពាក់ពណ៌ខ្មៅមួយសម្រាប់ និងក្រមាមួយ។

នៅឆ្នាំ១៩៧៨ កាន ត្រូវបានជម្លៀសទៅតំបន់ដីក្រហម នៅក្បែរកំពង់ចម្លងអ្នកលឿងត្រើយខាងកើត។ កាន រស់នៅទីនោះរយៈពេលប្រហែលកន្លះខែ ក៏មានរណសិរ្សសាមគ្គីសង្គ្រោះជាតិកម្ពុជាមកជួយសង្គ្រោះជីវិតដោយផ្តួលរំលំរបបខ្មែរក្រហម ហើយ កាន បានត្រលប់មករស់នៅស្រុកកំណើតវិញ។ ពេលមកដល់ស្រុកកំណើត ផ្ទះមានសភាពខូចខាត និងមានព្រៃ ស្មៅ ដុះជុំវិញ ហើយគាត់ចាប់ផ្តើមប្រកបរបរធ្វើស្រែចម្ការដើម្បីចិញ្ចឹមជីវិតរហូតដល់សព្វថ្ងៃ។ ស្ថានភាពសុខភាព កាន គឺតែងឧស្សាហ៍​អស់កម្លាំង, ចុកដៃ និងចុកជើង ហើយគាត់ធ្លាប់ទៅពិនិត្យជំងឺនៅមណ្ឌលសុខភាព ប៉ុន្តែគ្រូពេទ្យ​ប្រាប់ថាគាត់គ្មានជំងឺប្រចាំកាយណាមួយនោះទេ៕

សម្ភាសន៍ដោយ ជួន រក្សា ថ្ងៃទី១​៨ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៤

អត្ថបទដោយ អេង សុខម៉េង