ខ្ញុំឈ្មោះ អ៊ុន សំអឿន[1] ភេទប្រុស អាយុ៣១ឆ្នាំ មានប្រពន្ធឈ្មោះ ឆាយ វឿន បច្ចុប្បន្ននៅចម្ការកៅស៊ូតាប៉ាវ។ ខ្ញុំមានស្រុកកំណើតនៅភូមិស៊ីកា ឃុំស្វាយអង្គ ស្រុកស្វាយរៀង តំបន់២៣ ភូមិភាគបូព៌ា។ កាលនៅពីតូច ខ្ញុំបានចូលសិក្សារៀនសូត្រដំបូង នៅអាយុ១២ឆ្នាំ និង បានឈប់រៀននៅអាយុ១៩ឆ្នាំ ត្រឹមថ្នាក់ទី៦ ក្នុងសាលាបឋមសិក្សាឈូកមាស និង អនុវិទ្យាល័យស្វាយជ្រុំ។

នៅឆ្នាំ១៩៧០ ខ្ញុំបានចូលធ្វើបដិវត្តន៍យោធាតំបន់២៣ ភូមិភាគបូព៌ា។ នៅឆ្នាំ១៩៧២ ភួង ដែលជាប្រធានចម្ការកៅស៊ូ ភូមិភាគបូព៌ា បានដកខ្ញុំពីយោធា ឲ្យទៅនៅចម្ការកៅស៊ូ មេមត់។ នៅខែ សីហា ឆ្នាំ១៩៧២ ខ្ញុំបានចូលធ្វើ សេ-អ៊ី-អា ដំបូង តាមរយៈឈ្មោះ ប៊ុន សានី ជាអតីប្រធានចម្ការកៅស៊ូ ជប់៧២ ។​         នៅឆ្នាំ១៩៧៣ ប៊ុន សានី បានចាត់តាំងខ្ញុំ ឲ្យទៅទទួលសមាជិកគណៈកម្មាធិការចម្ការកៅស៊ូមេមត់ ហើយបានណែនាំខ្ញុំឲ្យទាក់ទងជាមួយឈ្មោះ ទូច សំបូ ជាប្រធានចម្ការកៅស៊ូមេមត់ ភូមិភាគបូព៌ា,កែវ សឿង ជាអនុប្រធាន និង អ៊ុក សំបូ ជាសមាជិក។ នៅពេលដែលខ្ញុំបានទៅនៅចម្ការមេមត់ ទូច សំបូ បានណែនាំខ្ញុំ ឲ្យធ្វើសកម្មភាព កសាងកម្លាំងនៅតាមភូមិសហជីព ជាពិសេសកម្លាំងដែលមានសមាសភាពខិលខូច និងសមាសភាពរដ្ឋការចាស់។ បន្ទាប់មក យើងបាន រួមគ្នាបំផ្លិចបំផ្លាញកៅស៊ូរបស់បដិវត្តន៍។

នៅដើមឆ្នាំ១៩៧៥ នៅពេលសភាពការណ៍បដិវត្តន៍កំពុងប្រទាញប្រទង់ខ្លាំង ជាមួយខាង លន់ នល់ ទូច សំបូ បានណែនាំខ្ញុំ និង អ៊ុក សំបូ ឲ្យទាក់ទងជាមួយវៀតណាម ឈ្មោះ តាំ កាញ់ និង គី ដែលជាគណៈទាក់ទងប្រចាំចម្ការកៅស៊ូមេមត់ ដើម្បីជាការសហការ ក្នុងការវាយបដិវត្តន៍ ។ បន្ទាប់មក ខាងវៀតណាមបានឲ្យយោបល់ថា៖ «មិនអីទេ ទុកឲ្យខាងបដិវត្តន៍វាយឈ្នះសិនចុះ យើងនឹងគិតគូរនៅពេលក្រោយទៀត ព្រោះខាងវៀតណាមកំពុងតែជាប់រវល់ដែរ»។ នៅឆ្នាំ១៩៧៥ ដដែល ក្រោយពេលបដិវត្តន៍(ខ្មែរក្រហម) ទទួលជ័យជម្នះ ទាំងស្រុងលើរបប លន់ នល់ កម្លាំងដឹកនាំ សេ-អ៊ី-អា របស់ខ្ញុំត្រូវបែកសាយ មួយចំនួន ដោយសារឈ្មោះ ប៉ា ប៊ុនយិន ដែលជាកូនរបស់ ប៊ុន សានី បានធ្វើសកម្មភាពឃោសនា ដើម្បីប្រមូលកម្លាំងសេ-អ៊ីឥអា​ ដែលជាហេតុធ្វើឲ្យមានការលេចឮដល់អង្គការ។ ពេលនោះ ប៊ុន សានី, ទូច សំបូ, អ៊ុក សំបូ និងខ្សែមួយចំនួនទៀត ត្រូវអង្គការចាប់ខ្លួនអស់។ ចំណែកឯមួយចំនួនទៀតបានឈប់ពីការងារ សេ-អ៊ី-អា មកធ្វើជាកម្មករវិញ។ ចំណែកឯកម្លាំងដែលនៅសល់មួយចំនួនដូចជារូបខ្ញុំ ត្រូវក្រាបសំងំមួយរយៈសិន ព្រោះអង្គការកំពុងតែស្រាវជ្រាវ។

នៅឆ្នាំ១៩៧៥ ជនជាតិវៀតណាម ត្រូវបានបណ្តេញចេញពីប្រទេសកម្ពុជាក្នុងទ្រង់ទ្រាយធំ។ ជនជាតិវៀតណាមមួយចំនួនដែលបានរៀបការជាមួយជនជាតិខ្មែរ ​បានរស់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាបន្តទៅទៀត។ ពេលនោះខ្ញុំបានលាក់ទុកជនជាតិវៀតណាម ដែលបានរៀបការជាមួយជនជាតិខ្មែរមួយចំនួន ដើម្បីត្រៀមទុកសម្រាប់ទទួលវៀតណាម ដែលនឹងមកទាក់ទងក្នុងរឿងការងារ។  ក្នុងឆ្នាំ១៩៧៧ និងឆ្នាំ១៩៧៨ ខ្មែរក្រហមបានចាប់ផ្តើមសម្លាប់ជនជាតិវៀតណាមដែលនៅសេសសល់ទាំងនេះ យ៉ាងរង្គាល ហើយមានតែជនជាតិវៀតណាមមួយចំនួនតូចប៉ុណ្ណោះ ដែលបានរួចជីវិត[2]។

នៅឆ្នាំ១៩៧៦ ឈ្មោះ ភួង អនុលេខាភូមិភាគ បានចុះមកគ្រប់គ្រងផ្ទាល់នៅចម្ការកៅស៊ូ ភូមិភាគបូព៌ា។ ខ្ញុំត្រូវ ឈ្មោះ ភួង ដកមកនៅចម្ការកៅស៊ូតាប៉ាវវិញ ដោយទទួលបន្ទុកជាអនុប្រធាន និង ម៉ន ជាប្រធាន។  ចំណែកឯនៅក្នុងក្រុម សេ-អ៊ី-អា វិញ ភួង គឺជាអ្នកដឹកនាំផ្ទាល់ ព្រោះគាត់ធ្លាប់ឡើងចុះជាញឹកញាប់ជាមួយ សោ ភឹម លេខាតំបន់ភូមិភាគបូព៌ា។ នៅខែមិថុនា ឆ្នាំ១៩៧៦ តាំ កាញ់ និង គី បានមកជួបខ្ញុំនៅចម្ការកៅស៊ូតាប៉ាវក្នុងគោលបំណង ត្រួតពិនិត្យសភាពការណ៍វាយកម្ពុជានៅឆ្នាំ១៩៧៧ ខាងមុខ ព្រោះអ្នកដែលប្រចាំការនៅព្រៃនគរ បានទាក់ទងគ្នាជាមួយ សោ ភឹម លេខាភូមិភាគបូព៌ារួចហើយ។

នៅខែមីនា ឆ្នាំ១៩៧៧ ឈ្មោះ ភួង បានហៅ ខ្ញុំ និង ម៉ន ព្រមទាំងសមាជិកផ្សេងទៀតមកប្រជុំ អំពីផែនការដែលគាត់ទទួលបានពី សោ ភឹម ក្នុងការធ្វើរដ្ឋប្រហារបដិវត្តន៍ នៅខែកញ្ញា ឆ្នាំ១៩៧៧ រហូតដល់ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ១៩៧៧។ បន្ទាប់ពីទទួលផែនការរួច ខ្ញុំបានរៀបចំកម្លាំង សេ-អ៊ី-អា ពីមុនឡើងវិញ បានចំនួន៧៥នាក់។ នៅខែមិថុនា ឆ្នាំ១៩៧៧ ភួង បានប្រគល់អាវុធចំនួន៧៥ដើមមកខ្ញុំ ដើម្បីឲ្យខ្ញុំយកទៅបំពាក់ដល់កម្លាំងទាំង៧៥នាក់នេះ សម្រាប់ប្រយុទ្ធនៅខែកញ្ញា ឆ្នាំ១៩៧៧។ នៅខែកក្កដា ឆ្នាំ១៩៧៧ តាំកាញ់ និង គី បានមកប្រាប់ខ្ញុំឲ្យត្រៀមកម្លាំងទុក។ នៅពេលកងទ័ពវៀតណាមវាយចូលមក កម្លាំងខ្ញុំ ត្រូវវាយសម្រុកពីក្រោយខ្នងកងទ័ពបដិវត្តន៍វិញ។ ជាលទ្ធផលការសហការជាមួយវៀតណាម នៅពេលនោះ គឺត្រូវបរាជ័យជាបន្តបន្ទាប់។ ក្រោយមកកងទ័ពវៀតណាម បានដកថយទៅវិញដោយបានកៀរយកប្រជាជនកម្ពុជារាប់រយនាក់ទៅជាមួយផង[3]។

ការប៉ះទង្គិចជាមួយវៀតណាមក្នុងឆ្នាំ១៩៧៧ និង​ ឆ្នាំ១៩៧៨ បាននាំទៅដល់ការធ្វើបន្សុទ្ធកម្មដ៏ធំធេងមួយ[4]។ ​  កម្លាំងមួយចំនួននៅភូមិភាគបូព៌ា ត្រូវអង្គការរកឃើញ និងចាប់អស់មួយចំនួន។ ដូចនេះ យើងត្រូវប្រុងប្រយ័ត្នក្នុងការធ្វើសកម្មភាព ធ្វើយ៉ាងណាកុំឲ្យបែកការ។ នៅចុងខែឧសភា ឆ្នាំ១៩៧៨ នៅវេលាប្រហែលជាម៉ោង៩យប់ សំណាង ជាអនុប្រធានកៅស៊ូភូមិភាគបូព៌ា (ធ្លាប់នៅជាមួយ ភួង និង ម៉ន) បានមកប្រាប់ឲ្យខ្ញុំប្រុងប្រយ័ត្ន ព្រោះសភាពការណ៍នៅផ្លូវលេខ៧ គឺមិនស្រួលទេ។ នៅថ្ងៃទី១ ខែមិថុនា ឆ្នាំ១៩៧៨ ទៀបភ្លឺស្រាប់តែមានកងទ័ពអង្គការប្រហែលជា៥០នាក់ បានទៅព័ទ្ធនៅមន្ទីរចម្ការកៅស៊ូតាប៉ាវ។ ខ្ញុំមិនទាន់ស្គាល់ថាកងទ័ពមកខាងណាផង ស្រាប់តែកងឈ្លបខ្ញុំម្នាក់បានរត់មកប្រាប់ខ្ញុំថា អង្គការមកសួររកឈ្មោះខ្ញុំ។ ពេលនោះខ្ញុំបានរត់ចេញមកខាងកើតមន្ទីរមកដល់ភូមិស្រះ។ បន្ទាប់មកខ្ញុំបានចាត់តាំងកងឈ្លបឈ្មោះ ម៉ក់ ផង់ និងឈ្មោះ ថុល អនុប្រធានចម្ការកៅស៊ូតាប៉ាវ បច្ចុប្បន្ននៅភូមិស្រះ ឲ្យមកគ្រប់គ្រងសភាពការណ៍ តើកងទ័ពខាងណាចូលមកវាយ ហើយពេលនោះក៏មានការផ្ទុះអាវុធ ជាមួយកងទ័ពខ្ញុំមួយរយៈដែរ។ សេង គឺជាកងឈ្លបរបស់ខ្ញុំ គាត់បានទៅបាញ់តទល់ជាមួយកងទ័ពអង្គការ រួចរត់ថយមកក្រៅភូមិ។ ចំណែកឯកងឈ្លបខ្ញុំផ្សេងទៀតត្រូវបំបែកគ្នាអស់។ ខ្ញុំឃើញសភាពការណ៍ដូច្នេះ ខ្ញុំបានបបួល ម៉ក់ ផង់ ឲ្យមកជាមួយខ្ញុំ ដើម្បីទៅជួប ភួង និង ម៉ន នៅមន្ទីរកៅស៊ូជប់ ប៉ុន្តែយើងទាំង២នាក់បានដើរផ្លូវវាង ព្រោះខ្លាចកងទ័ពខ្មែរក្រហមចាប់ខ្លួនបាន។ ខ្ញុំ និង ផង់ បានសម្រាកនៅក្នុងព្រៃចំនួន២យប់ ទើបខ្ញុំបានមកដល់មន្ទីរជប់។ ប៉ុន្តែនៅពេលដែលខ្ញុំបានទៅដល់មន្ទីរ ស្រាប់តែមិនឃើញ ភួង និង ម៉ន ទេ។ ពេលនោះខ្ញុំបានណែនាំឲ្យ ម៉ក់ ផង់ ត្រឡប់មកចម្ការកៅស៊ូតាប៉ាវវិញ ដើម្បីឲ្យ គាត់មកប្រមូលកងឈ្លបដែលរត់បែកគ្នានោះ មកត្រៀមចាំវាយកងទ័ពអង្គការនៅចម្ការកៅស៊ូតាប៉ាវវិញ។ ចំណែកខ្ញុំ គឺបានសហការជាមួយ សារ៉ែន, ហរឆុន, សារិន និងរៀម រៀបចំកម្លាំងកងឈ្លបមន្ទីរ ដើម្បីត្រៀមទប់ទល់ទៅកងទ័ពរបស់អង្គការ។ រហូតដល់ថ្ងៃ ទី៥ ខែមិថុនា ឆ្នាំ១៩៧៨ អង្គការបានមកព័ទ្ធចាប់ខ្ញុំ រួចស្នើសុំដកអាវុធ បញ្ជួនមកមន្ទីរស-២១៕

អត្ថបទដោយ៖ ថុន ស្រីពេជ្រ

[1] ឯកសារ D 13489 តម្កល់នៅបណ្ណសារមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា មានចំណងជើង « សេចក្តីកំណត់ហេតុសួរចម្លើយ អ៊ុន សំអឿន ជាអនុប្រធានចម្ការកៅស៊ូតាប៉ាវ ភូមិភាគបូព៌ា»។ ឯកសារនេះ មានចំនួន៣០ទំព័រ។

[2] ផេង ពង្សរ៉ាស៊ី និង ផ្សេងទៀត, សៀវភៅប្រវត្តិសាស្ត្រកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ (១៩៧៥-១៩៧៩) (ភ្នំពេញ៖ មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា, បោះពុម្ពលើកទី២ ឆ្នាំ២០២០),​ ទំព័រ៥៤។

[3] ផេង ពង្សរ៉ាស៊ី និង ផ្សេងទៀត, សៀវភៅប្រវត្តិសាស្ត្រកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ (១៩៧៥-១៩៧៩) (ភ្នំពេញ៖ មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា, បោះពុម្ពលើកទី២ ឆ្នាំ២០២០),​ ទំព័រ៤៨។

[4] ស្ទួន