ដើមឆ្នាំ១៩៧៧ សន ត្រូវបានអង្គការបញ្ជូនចេញពីខេត្តតាកែវ ដោយធ្វើដំណើរតាមរថភ្លើងឆ្ពោះទៅកាន់ខេត្តបាត់ដំបង។ សន មានតួនាទីជាអ្នកយាម និងចាំការពារភ្ញៀវជនជាតិចិន និងជនជាតិកូរ៉េ ដែលបានស្នាក់នៅក្នុងខេត្តបាត់ដំបង។

ឈ្មោះ វង់ សន ភេទប្រុស អាយុ៦៣ឆ្នាំ^[1]។ មានមុខរបរជាអ្នកប៉ះកង់ម៉ូតូ និងធ្វើស្រែចម្ការ។ សន មានស្រុកកំណើតនៅក្នុងភូមិពន្លៃ ឃុំពន្លៃ ​ស្រុកព្រៃកប្បាស ខេត្តតាកែវ​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​។ បច្ចុប្បន្ន រស់នៅក្នុងភូមិកណ្ដាល ​ឃុំអូររំដួល ស្រុកភ្នំព្រឹក្ស ខេត្តបាត់ដំបង។ មានឪពុកឈ្មោះ សុទ (ស្លាប់) និងម្ដាយឈ្មោះ សាំង (ស្លាប់) សន មានបងប្អូនបង្កើតចំនួន៤នាក់ (ស្រី៣នាក់) ស្លាប់អស់ម្នាក់ ហើយ សន ជាកូនពៅ។ ប្រពន្ធរបស់ សន ឈ្មោះ ឈុន រ៉េន អាយុ៦៤ឆ្នាំ មានកូន៣នាក់ (ស្រីម្នាក់)។

កាលនៅវ័យកុមារ សន បានចូលរៀនបានរយៈពេលប្រហែល២ ទៅ៣ខែ។ មិនយូរប៉ុន្មានលោកសេនាប្រមុខ លន់ នល់ បានធ្វើរដ្ឋប្រហារទម្លាក់សម្ដេចព្រះ នរោត្ដម សីហនុ ហើយនៅក្នុងភូមិមានការទម្លាក់គ្រាប់បែកធ្ងន់ធ្ងរ គ្រូលែងហ៊ានមកបង្រៀន    ​​​ទើប សន ត្រូវបង្ខំចិត្តឈប់រៀន។ បន្ទាប់ពីកើតមានរដ្ឋប្រហារ សន នៅរស់នៅជាមួយឪពុកម្ដាយ និងបងៗក្នុងភូមិកំណើត ព្រមទាំងជួយធ្វើការងារស្រែចម្ការរបស់ឪពុកម្ដាយ។

ឆ្នាំ១៩៧៥ កងទ័ពខ្មែរក្រហមបានវាយដណ្ដើមបានទីក្រុងភ្នំពេញ និងតាមបណ្ដាខេត្តនានាបានដោយជោគជ័យ។ បន្ទាប់មក កងទ័ពខ្មែរក្រហមបានចូលមកគ្រប់គ្រងពាសពេញភូមិរបស់ សន។ បន្ទាប់មកទៀត អង្គការបានចាប់ផ្ដើមប្រមែប្រមូលទ្រព្យសម្បត្តិ​ រួមទាំងវត្ថុមានតម្លៃផ្សេងៗដាក់រួមជារបស់អង្គការ​  ហើយអ្នកភូមិគ្មានសិទ្ធិប៉ះពាល់បានឡើយ។ មិនបានប៉ុន្មាន សន និងកុមារមួយចំនួនត្រូវបានអង្គការខ្មែរក្រហមបំបែកចេញពីឪពុកម្ដាយ និងបងប្អូនទាំងអស់ រួចបញ្ជូនចូលទៅនៅក្រុមសិល្បៈប្រចាំឃុំពន្លៃ។           សន នៅហាត់រាំច្រៀងបានរយៈពេលប្រហែល២ ទៅ៣ខែ។ ក្រោយមក សន ត្រូវបានអង្គការប្ដូរមកនៅក្នុងកងកុមារភូមិ ធ្វើស្រែ ជីករែកដី  ដើម្បីលើកប្រឡាយទឹក។

ឆ្នាំ១៩៧៦ សន រួមទាំងកុមារតាមឃុំ តាមស្រុកមួយចំនួន ត្រូវបានអង្គការបញ្ជូនចេញពីភូមិកំណើតទៅហ្វឹកហាត់អំពីក្បូនយុទ្ធសាស្រ្តប្រយុទ្ធ ដើម្បីចូលបម្រើកងទ័ពខ្មែរក្រហម។ សន បានហាត់នៅភ្នំយាយទេព ខាងជើងភ្នំអង្គរបុរី ក្នុងខេត្តតាកែវ។ ក្នុងពេលជាមួយគ្នា សន ត្រូវហ្វឹកហាត់ពីក្បួនយុទ្ធសាស្រ្តប្រយុទ្ធផង និងត្រូវដឹកជញ្ជូនគ្រាប់ឲ្យកងទ័ពផង។

ដើមឆ្នាំ១៩៧៧ សន និងកុមារមួយចំនួនត្រូវបានអង្គការដកផ្លាស់ចេញពីកន្លែងហ្វឹកហាត់កងទ័ពពីខេត្តតាកែវ រួចបញ្ជូនតាមរថភ្លើងចំនួន១ខ្សែបញ្ជូនទៅកាន់ខេត្តបាត់ដំបង។ ក្នុងពេលធ្វើដំណើររថភ្លើងបានឈប់ឲ្យហូបបាយនៅទីរួមខេត្តពោធិ៍សាត់ រួចបន្តដំណើរទៅកាន់ខេត្តបាត់ដំបង។ ក្នុងពេលជាមួយគ្នា សន មានអារម្មណ៍ភ័យខ្លាច ព្រោះមិនបានដឹងថាអង្គការបញ្ជូនខ្លួនទៅក្នុងគោលបំណងអ្វីឬបញ្ជូនឲ្យទៅធ្វើអ្វីនោះទេ។   សន ធ្វើដំណើរដល់ទីរួមខេត្តបាត់ដំបង នៅម៉ោងប្រហែល១២យប់ ហើយអង្គការបានដាំបាយទទួលក្រុមកុមារទាំងអស់បរិភោគ រួចឲ្យចូលសម្រាក។ លុះព្រឹកព្រលឹមឡើង សន ត្រូវបានអង្គការហៅមកចូលរួមប្រជុំជួរ អង្គការបានដាក់ផែនការណ៍ដោយចែកជាក្រុមៗ ក្រុមកុមារមួយចំនួនត្រូវបានបញ្ជូនទៅធ្វើជាពេទ្យ ឯក្រុមកុមារមួយចំនួនទៀត ត្រូវបានបញ្ជូនទៅរោងចក្រកំពង់គល់ផលិតស្ករស ហើយក្រុមរបស់​ សន ត្រូវបានបញ្ជូនទៅយាម និងចាំការពារភ្លៀវបរទេស។ ក្នុងក្រុមរបស់ សន មានគ្នាចំនួន៤នាក់ ដែលមកពីភូមិ និងតំបន់ផ្សេងៗពីគ្នា ប៉ុន្តែ សន នៅចាំមិត្តម្នាក់ឈ្មោះ គឿន ដែលជាអ្នករស់នៅភូមិអំពិល។ សន  និងគឿន យាមនៅកន្លែង៧មករាចាស់ នៅស្ពានថ្មីក្បែរចំណតឡានក្រុងចំលាក់រូបសេះ ហើយ សន ស្នាក់នៅក្នុងផ្ទះមួយក្បែរផ្សារបឹងឈូក។ ក្នុងពេលចាំការពារមេកងបានបញ្ជា សន ត្រូវតែកាន់អាវុធជាប់ជានិច្ច ដើម្បីការពារសុវត្ថិភាពភ្ញៀវ ខ្លាចមានសត្រូវចូលមក។ អំឡុងពេលនៅប្រចាំការ សន ឃើញ​មានភ្ញៀវបរទេសជាច្រើន រួមមាន​ ជនជាតិចិន ជនជាតិកូរ៉េ និងចិនប៉េកាំង ។ សន មានប្រធានឈ្មោះ វុធ  កាន់ក្ដាប់កុមារក្នុងមួយកងតូចមានគ្នាប្រហែល៣០នាក់។ ក្នុងមួយថ្ងៃមានវេនយប់ និងវេនថ្ងៃ ហើយត្រូវផ្លាស់ប្ដូរវេនគ្នាយាម និងត្រូវដាំបាយជំនួសគ្នាម្ដងម្នាក់។ សន នៅយាមនៅខាងកើតផ្លូវរថភ្លើង នៅព្រៃដូង។ សន យាមពេលថ្ងៃសម្រាកពេលយប់​ យាមយប់សម្រាកពេលថ្ងៃ។ សន នៅចាំយាមភ្លៀវរហូតដល់កងទ័ពវៀតណាមចូលមកដល់ទីរួមខេត្តបាត់ដំបង។ បន្ទាប់ពីវៀតណាមចូលមករំដោះ សន បានរត់បែកចេញពីមិត្តនៅក្នុងអង្គភាពជាមួយគ្នាខ្ចាត់ខ្ចាយ។

ឆ្នាំ១៩៧៩ សន បានរត់ភៀសខ្លួនរហូតដាច់បាយដាច់ទឹក ទៅលាក់ខ្លួនក្នុងព្រៃ និងបន្តរត់រហូតបានជួបជាមួយកងទ័ពមកពីកោះកុង។ សន បានស្នាក់នៅរួមគ្នាជាមួយកងទ័ពមកពីកោះកុង។ បន្ទាប់ពីអង្គភាពរបស់​ សន ត្រូវបានបែកបាក់អស់ ទើប សន ទៅនៅក្នុងកងវរសេនាធំ៩០៥ ដែលមាន តាប៉ៃ​ ជាប្រធានកងវរសេនាធំ ក្នុងកងពល៦៤ ដែល កន ជាប្រធានកងពល។ ក្នុងកងជាមួយ​ សន មានទាំងអតីតកម្មករ និងក្រុមកងចល័តព្រមចូលធ្វើកងទ័ពខ្មែរក្រហមទាំងអស់។ សន ស្ថិតនៅក្នុងកងវរសេនាតូច៤០២ ជាយុវជនប្រយុទ្ធធម្មតា មិនមានតួនាទីអ្វីនោះទេ។ សន មិនធ្លាប់បានចូលទៅសមរភូមិប្រយុទ្ធវាយជាមួយកងទ័ពវៀតណាមជាលក្ខណៈទ្រង់ទ្រាយធំនោះទេ យូរៗទើប សន ត្រូវបញ្ជូនទៅវាយនៅតាមឃុំម្ដង។

ចន្លោះឆ្នាំ១៩៨០ ដល់ឆ្នាំ១៩៨២ សន នៅក្នុងកងប្រយុទ្ធរហូត។ ជួនកាល សន ត្រូវវាយក្នុង១យប់ ៣ដង  វាយឈ្លបជាក្រុមតូចៗ។ រវាងកងទ័ពខ្មែរក្រហម និងកងទ័ពវៀតណាមគឺវាយគ្នាខ្លាំងក្លាណាស់ វាយតាមបណ្ដោយព្រំដែន រហូតកងទ័ពវៀតណាមវាយចូលមកលើភ្នំព្រឹក្ស ។ ក្រុមគ្រួសារ ប្រពន្ធកូនរបស់កងទ័ពខ្មែរក្រហមរស់នៅក្នុងទឹកដីថៃ។ ចំណែកកងទ័ពចូលមកប្រយុទ្ធក្នុងទឹកដីខ្មែរ។ សន ដើរល្បាត និងវាយនៅតាមព្រំដែនរហូតឆ្នាំ១៩៨៧ សន និងកងទ័ពមួយចំនួនបានធ្វើដំណើរដោយថ្មើរជើងទៅកន្លែងឃ្លាំងដាក់ស្រូវដាក់អង្កររបស់កងទ័ពវៀតណាមនៅចង្អើរខ្ទីញ ថ្មគោល មិនទាន់ដល់គោលដៅផង សន ដើរជាន់មីនដែលកងទ័ពខ្មែរក្រហមដូចគ្នាដាក់ការពារពីខ្លួនពីកងទ័ពវៀតណាមផ្ទុះដាច់ជើងម្ខាង។ បន្ទាប់ពីរងរបួស សន ត្រូវបានកងទ័ពសែងទៅព្រំដែនឆ្លងកាត់ព្រែកឆ្មា ដើម្បីទៅព្យាបាលនៅមន្ទីរពេទ្យ។ បន្ទាប់ពីបានធូរស្បើយពីរបួស សន បានត្រឡប់មកនៅក្នុងអង្គភាពទ័ពវិញ ប៉ុន្តែមិនបានចេញទៅប្រយុទ្ធទៀតនោះទេ។

ឆ្នាំ១៩៩០ សន បានស្នើសុំមេអង្គភាពឲ្យចូលស្ដីដណ្ដឹងឈ្មោះ ឈុន រ៉េន ដើម្បីរៀបការតាមប្រពៃណី ព្រោះធ្លាប់ស្គាល់មកជាយូរហើយ ដែលបានរត់ភៀសខ្លួនចូលមករស់នៅក្នុងទឹកដីថៃក្នុងអង្គភាពជាមួយគ្នា នៅសប់ពិសី នៅក្បែរផ្សារថៃបច្ចុប្បន្ន។ ស្ដីដណ្ដឹងរួច សន បានសុំអនុញ្ញាតមេអង្គភាពទៅរៀបការនៅជំរំតាងុក ព្រោះមិនអាចរៀបការនៅក្នុងអង្គភាពបានទេ។ បន្ទាប់ពីរៀបការរួច សន និងប្រពន្ធ បានត្រឡប់ចូលមករស់នៅតាមព្រំដែនក្នុងទឹកដីកម្ពុជាវិញ។ សន នៅអង្គភាពខាងក្រោយ មេកងបញ្ជាឲ្យដើរបិទចំរូង និងយាមល្បាតតាមព្រំដែន។ ចំណែកប្រពន្ធ ជាអ្នកដឹកជញ្ជូនគ្រាប់។ ក្រោយសមាហរណកម្មឆ្នាំ១៩៩៦ សន បានមករស់នៅក្នុងភូមិកណ្ដាល និងបានត្រឡប់មកលេងស្រុកកំណើត២ ទៅ៣ដង។ ក្រោយទៅដល់ផ្ទះ សន បានដឹងថាឪពុកម្ដាយបានស្លាប់អស់ ដោយមានការកង្វះខាតម្ហូបអាហារបរិភោគ ទើបធ្វើឲ្យម្ដាយឈឺរហូតដល់ស្លាប់តាំងពីឆ្នាំ១៩៧៦។ នៅភូមិកំណើត អ្នកដែលនៅរស់រានមានជីវិតមានតែបងប្អូន និងសាច់ញាតិមួយចំនួន។ បន្ទាប់មក សន បានត្រឡប់មករស់នៅភូមិកណ្ដាលជាមួយប្រពន្ធកូន ហើយប្រកបមុខរបរជាជាងប៉ះកង់ម៉ូតូ និងធ្វើចម្ការរហូតដល់បច្ចុប្បន្ននេះ៕

អត្ថបទដោយ៖ មឿន ស្រីណុច

[1] មជ្ឈមណ្ឌលផ្សះផ្សាឯកសារកម្ពុជា សម្ភាសន៍ជាមួយឈ្មោះ វង់ សន នៅថ្ងៃទី២០ ខែមីនា ឆ្នាំ២០១១ (BBI0087)។