ក្នុងឆ្នាំ១៩៧៧ ប្រជាជនជនជាតិភាគតិចព័រជាច្រើនត្រូវបានជម្លៀសទៅកន្លែងផ្សេងនិងមានការបង្ខិតបង្ខំឲ្យធ្វើការហួសកម្លាំង។ នៅអំឡុងឆ្នាំ១៩៧៧ ប្រជាជនដែលជាជនជាតិភាគតិចព័រជាច្រើនត្រូវបានខ្មែរក្រហមយកទៅសម្លាប់ដោយចោទប្រកាន់ថាមានជំងឺអាសន្នរោគ និងមួយចំនួនធំទៀត បានស្លាប់ដោយអត់អាហារពេលដែលជម្លៀសទៅរស់នៅក្នុងព្រៃ។ ឌឿន បានរៀបរាប់ពីរឿងរ៉ាវដែលបណ្ដាលឲ្យប្រជាជនស្លាប់ដូចខាងក្រោម៖

យៀន​ ឌឿន[1] អាយុ៧៧ឆ្នាំ​ ស​ព្វថ្ងៃប្រកបមុខរបរធ្វើស្រែចម្ការ។ ឌឿន មានស្រុកកំណើតនៅភូមិទួលគ្រួស ឃុំស្រែតាំងយ៉ ស្រុកភ្នំក្រវ៉ាញ ខេត្តពោធិ៍សាត់។ បច្ចុប្បន្នរស់នៅភូមិស្ទឹងថ្មី(ចំណុចទួលកកោះ) ឃុំប្រម៉ោយ ស្រុកវាលវែង ខេត្តពោធិ៍សាត់។ ឌឿន ​មានឪពុកឈ្មោះ ញឹក យៀន(ស្លាប់ឆ្នាំ១៩៧៩ ដោយសារជំងឺចាស់ជរា) ចំណែកម្ដាយឈ្មោះ ចក់ ហាត់(ស្លាប់ឆ្នាំ១៩៩៧ដោយសារជំងឺចាស់ជរា)។ ឌឿន មានបងប្អូន៦នាក់(ប្រុស៥នាក់ ស្រី១នាក់) ។ ឌឿន ជាកូនបងគេនៅក្នុងគ្រួសារ ប្អូនទី២ឈ្មោះយៀន ដាវ(ស្លាប់ក្នុងឆ្នាំ ១៩៧៥ ដោយសារខ្មែរក្រហមយកទៅសម្លាប់) ប្អូនទី៣ឈ្មោះយៀន ឌិន (បច្ចុប្បន្នរស់នៅព្រែក១ ស្រុកភ្នំក្រវ៉ាញមានប្រពន្ធឈ្មោះយី យឿន) ប្អូនទី ៤ ឈ្មោះយៀន ជីម(ស្លាប់ក្នុងឆ្នាំ ១៩៨៤ ដោយជាន់មីននៅទីតាំងបង្ហោះក្បាលក្នុងស្រុកភ្នំក្រវ៉ាញ) ប្អូនទី ៥ ឈ្មោះយៀន ជាតិ(ស្លាប់នៅស្រុកក្នុងក្រវ៉ាញដោយសារជំងឺ) ប្អូនទី ៦ឈ្មោះយៀន សុខា បច្ចុប្បន្នរស់នៅភូមិព្រែក១ ស្រុកភ្នំក្រវ៉ាញ មានប្ដីឈ្មោះត្រង់ នាង(ស្លាប់)។ ប្រពន្ធរបស់ឌឿន ឈ្មោះ ​ថៃ នេន អាយុ៦៦ឆ្នាំ ស​ព្វថ្ងៃមានមុខរបរធ្វើស្រែចម្ការ។ ឌឿន មានកូន៧នាក់( ប្រុស៣នាក់ ស្រី៤នាក់)​ និងមានគ្រួសារអស់ហើយ។

កាលពីក្មេង ​ឌឿន ចូលរៀនបានត្រឹមថ្នាក់ទី៧ «សង្គមចាស់» នៅសាលាបឋមសិក្សាទួលគ្រួស។ ឌឿន ចូលរៀនដំបូងអាយុ១០ឆ្នាំ។ ពេលឈប់រៀន ឌឿន បានសុំឪពុកចូលបួសនៅវត្ត កែវ ជុំបាន៥វស្សា ហើយក៏សឹកវិញ ព្រោះគ្មានអ្នកជួយធ្វើស្រែឪពុកម្ដាយ។

នៅពេលឧត្តមសេនីយ៍ លន់ នល់ធ្វើរដ្ឋប្រហារទម្លាក់សម្ដេច នរោត្តម សីហនុ ប្រទេសចាប់ផ្តើមមានការច្របូកច្របល់ ប៉ុន្តែក្នុងភូមិទួលគ្រួសមិនមានចលាចលអ្វីធំដុំទេ។ បន្ទាប់ពីរដ្ឋប្រហារក៏មានកងទ័ពរបស់សម្ដេចឪបានធ្វើដំណើរមកបោះទីតាំងនៅជាប់ជាមួយប្រជាជននៅភូមិទួលគ្រួសដោយបែងចែកមួយជំហៀងម្នាក់។ បន្ទាប់មកទៀតក៏ចាប់ផ្ដើមបង្កើតសាលារៀននិងមន្ទីរពេទ្យព្រះកុសុមៈដែលមានទីតាំងនៅជាប់បន្ទាយទាហាន។ កងទ័ពរបស់សម្ដេចដែលបោះទីតាំងនៅភូមិទួលគ្រួសភាគច្រើនបានយកប្រពន្ធជាជនជាតិភាគតិចព័រ។

នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៧២ ខ្មែរក្រហមបានធ្វើដំណើរចូលមកដល់ភូមិទួលគ្រួស ឃុំស្រែតាំងយ៉ និងឃុំពាមព្រួស ដើម្បីធ្វើការឃោសនាឲ្យប្រជាជនដែលជាជនជាតិព័រឲ្យចូលរួមជាមួយចលនាខ្មែរក្រហម។ ថ្នាក់ដឹកនាំខ្មែរក្រហមដែលចូលមកឃោសនាដំបូងឈ្មោះ​ ហ៊ូ នឹម។

នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៧៣ ចាប់ផ្ដើមមានទាហានវៀតកុងចូលមកក្នុងភូមិរបស់ ឌឿន ដែរ។ ពេលដែលទាហានវៀតកុងចូលមក ទាហានវៀតកុងមិនបានអ្វីដែលប៉ះពាល់ដល់ប្រជាជននោះទេ។ ទាហានវៀតកុងរស់នៅមិនបានប៉ុន្មានក៏ចាក់ចេញទៅវិញ។

នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៧៥ ពេលដែលខ្មែរក្រហមបានរដោះទីក្រុងភ្នំពេញ ក៏ចាប់ផ្ដើមមានប្រជាជន១៧ មេសា ចូលមករស់នៅនិងមានកងទ័ពខ្មែរក្រហមជាច្រើនបានចូលមកគ្រប់គ្រងក្នុងភូមិរបស់ឌឿន។ ពេលនោះប្រពៃណីជនជាតិភាគតិចព័រត្រូវបានបញ្ចប់ពេលដែលកងទ័ពខ្មែរក្រហមចូលមកគ្រប់គ្រងនៅក្នុងភូមិទាំងស្រុង។ ខ្មែរក្រហមបានបង្កើតសហករណ៍ដើម្បីឲ្យប្រជាជនធ្វើការងាររួម ហូបរួមនិងស្នាក់នៅរួម។ ពេលដែលខ្មែរក្រហមចូលមកដំបូង ខ្មែរក្រហមបានប្រាប់ឲ្យប្រជាជនខំប្រឹងធ្វើស្រែ ដើម្បីចែកស្រូវគ្នាហូប។ សម្រាប់ការងារផ្សេងៗទៀតគឺធ្វើធម្មតាមិនទាន់មានការបង្ខិតបង្ខំឲ្យធ្វើការហួសកម្លាំងនោះទេ។ ប្រធានសហករណ៍ឈ្មោះ តាហង្ស។ បន្ទាប់ពីបង្កើតសហករណ៍ស្រួលបួលហើយក៏ចាប់ផ្ដើមបង្ខំប្រជាជនឲ្យធ្វើការងារពលកម្មតាមក្រុម ដូចជាក្រុមធ្វើស្រែ ក្រុមកាប់ចម្ការដើម្បីបង្កបង្កើនផលស្រូវ ឯយុវជន យុវនារីមួយចំនួនត្រូវទៅរែកថ្ម រែកគ្រួស រែកដីនិងលើកទំនប់នៅតាមកងចល័ត។ ចំណែកការងាររបស់ ឌឿន នៅពេលនោះគឺត្រូវបង្រៀនកុមារនិងដឹកនាំកុមារឲ្យដើរគាប់ទន្ទ្រានខេត្ត រើសអាចម៍គោ ដើម្បីលាយបញ្ចូលគ្នាធ្វើជីនិងនាំកុមារលើកភ្លឺស្រែ។ កុមារដែល ឌឿន គ្រប់គ្រងមានប្រហែល ៥០ ទៅ ៦០ នាក់។ ក្នុងមួយថ្ងៃ ឌឿន ធ្វើការ៨ម៉ោង ៦:០០ ចុះធ្វើការ ម៉ោង ០៨ សម្រាកហូបបបរម៉ោង ០១:០០ ចូលធ្វើការម៉ោង ០៥:០០ ល្ងាចសម្រាក។ សម្រាប់អាហារហូបចុកគឺពិបាកជាងមុនមានតែបបរ ក្នុងរយៈពេល ១០ ថ្ងៃបានខ្មែរក្រហមឲ្យហូបបាយម្ដង។ នៅចុងឆ្នាំ ១៩៧៥ ឌឿន បានផ្លាស់ចេញពីប្រធានក្រុមកុមារចូលមកខាងពាណិជ្ជកម្មវិញម្ដង។ ការងារដែល ឌឿន ត្រូវធ្វើប្រចាំថ្ងៃគឺត្រូវទិញម្ហូបអាហារ ស្ករ អំបិលដឹកបញ្ជូនទៅខាងពាណិជ្ជកម្មខេត្តកំពត។

លុះដល់ឆ្នាំ ១៩៧៧-៧៨ ឌឿន ត្រូវបានកងទ័ពខ្មែរក្រហមជម្លៀសទៅស្រុកភ្នំក្រវ៉ាញ។ ឌឿន ធ្វើដំណើររយៈពេល២ថ្ងៃបានមកដល់ស្រុកភ្នំក្រវ៉ាញ។ ពេលទៅដល់ស្រុកភ្នំក្រវ៉ាញខ្មែរក្រហមបានឲ្យ ឌឿនចូលធ្វើការនៅក្នុងកងចល័ត។ ការងារដែល ឌឿន ត្រូវធ្វើគឺដកស្ទូង លើកទំនប់ដំណាក់ឈើក្រំនិងទំនប់ឈើទាលលំហែ។ ឌឿន ធ្វើការនៅកងចល័តបានប្រហែលកន្លះឆ្នាំក៏ផ្លាស់មកធ្វើស្រែនៅស្វាយដូនកែវវិញ។ ឌឿន រស់នៅស្វាយដូនកែវបានរយៈពេល២ខែក៏ចាប់ផ្ដើមមានកងទ័ពមកពីភូមិភាគនិរតីចូលមកគ្រប់គ្រង។ នៅពាក់កណ្ដាលឆ្នាំ១៩៧៧ ប្រជាជនដែលជាជនជាតិភាគតិចព័រជាច្រើនត្រូវបានខ្មែរក្រហមចាប់យកទៅសម្លាប់នៅម្ដុំស្រែតាំងយ៉​ ទំនប់អូរកំបុត ដោយចោទប្រកាន់ថាមានជំងឺអាសន្នរោគ។

នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៧៩ ពេលដែលវៀតណាមចូលមករំដោះកងទ័ពខ្មែរក្រហមបានជម្លៀសប្រជាជនជាច្រើនឲ្យទៅរស់នៅក្នុងព្រៃ។ ពេលដែលរស់នៅក្នុងព្រៃ ឌឿននឹងប្រជាជនជាច្រើនខ្វះខាតអាហារហូបចុកខ្លាំងណាស់ ប្រជាជនខ្លះដើរជីកក្ដួចដើម្បីយកមកហូប ប្រជាជនខ្លះទៀតបានស្លាប់នៅក្នុងព្រៃដោយសារតែគ្មានអាហារហូបចុក។ ឌឿន រស់នៅក្នុងព្រៃបានមួយរយៈដោយគ្មានអាហារហូបចុកក៏លួចរត់មកភូមិព្រែក១វិញ។ ពេលដែលរត់មកដល់ភូមិព្រែក១ ឌឿន បានជួបទាហានវៀតណាមនៅទីនោះ។ ពេលជួបទាហានវៀតណាមដំបូង ឌឿន មានអារម្មណ៍ថាភ័យខ្លាចខ្លាំងណាស់​ ព្រោះខ្លាចទាហានវៀតណាមធ្វើបាប ប៉ុន្តែទាហានវៀតណាមមិនបានធ្វើបាប ឌឿននិងប្រជាជនផ្សេងទេ ថែមទាំងផ្ដល់អាហារហូបចុកនិងអង្ករមួយចំនួនសម្រាប់ឲ្យឌឿនដាំហូបដោយខ្លួនឯង។ នៅពាក់កណ្ដាលឆ្នាំ ១៩៧៩ ឌឿនរៀបចំមានគូស្រករ។

នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៨០ ឌឿន បានចូលធ្វើទាហានសាលាទ័ពជើងគោកនៅពោធិ៍ចិនតុង។ ប្រធានគ្រប់គ្រងកងទ័ពជើងគោកឈ្មោះចាយ សាំង យុន។ ឌឿន រៀននៅទ័ពជើងគោកបានរយៈពេល២ឆ្នាំក៏ផ្លាស់ទៅរៀនបន្តនៅប្រទេសវៀតណាមវិញ។

នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៨៤ ក៏ចាប់ផ្ដើមរៀបចំយោធភូមិភាគទី៣ នៅចោមចៅ។ ការងារដែលត្រូវរៀបចំគឺរៀបចំកម្លាំងគ្រប់គ្រងលើទម្រង់បែបបទការងារជ្រើសទាហាន។ កាលនោះ ឌឿន មានតួនាទីការងារចាត់តាំងមបក្ស។ នៅពាក់កណ្ដាលឆ្នាំ១៩៨៤ ប្អូនរបស់ ឌឿន បានដើរជាន់មីននៅបង្ហោះ ក្បាលស្រុកភ្នំក្រវ៉ាញហើយរបួសធ្ងន់ ពេលនោះប្អូនរបស់ ឌឿន ត្រូវបានបញ្ជូនមកសម្រាកព្យាបាលនៅពេទ្យវៀតណាមនៅស្រុកភ្នំក្រវ៉ាញដោយរបួសធ្ងន់ធ្ងរក៏ស្លាប់បាត់ទៅ។ បន្ទាប់ពីប្អូនបានស្លាប់បាត់ទៅ ឌឿន ក៏សម្រេចចិត្តឈប់ពីការងារចាត់តាំងបក្ស ត្រឡប់មករស់នៅជាមួយប្រពន្ធនៅភូមិព្រែក១វិញ។

ក្នុងឆ្នាំ២០០០ ឌឿន និងគ្រួសារបានផ្លាស់ចេញពីស្រុកភ្នំក្រវ៉ាញមករស់នៅស្រុកកំណើតវិញ។ ពេលដែលមករស់នៅដំបូង ឌឿន ពិបាកក្នុងការធ្វើដំណើរព្រោះតាមផ្លូវ៥៦ ព្រោះសំបូរទៅដោយមីននិងគ្រាប់មិនទាន់ផ្ទុះ និងផ្លូវមួយចំនួនទៀតពិបាកក្នុងការធ្វើដំណើរពេលដែលមានភ្លៀងម្ដងៗ។ ពេលដែលឌឿន មករស់នៅដំបូងមានប្រហែល១៧៥គ្រួសារ។ ប្រជាជនដែលមករស់នៅបាននាំគ្នាកាប់ឆ្កាព្រៃដើម្បីយកដីធ្វើស្រែចម្ការ ខ្លះដើរកាប់វល្លិ៍ ដើររកខ្លឹមចន្ទន៍គ្រីស្នា ដើរបេះផ្លែក្រវ៉ាញ ដើររកជ័រទឹក ជ័រចុង បរបាញ់សត្វដើម្បីចញ្ចឹមជីវិតរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃ។

ជាចុងក្រោយសង្រ្គាមបានធ្វើឲ្យប្រជាជនជនជាតិព័រជាច្រើនត្រូវបានស្លាប់និងបន្សល់ទុកក្មេងកំព្រា ស្រ្ដីមេម៉ាយ បែកបាក់គ្រួសារ ប្រជាជនជនជាតិភាគតិចព័រជាច្រើនមិនត្រឡប់មកស្រុកកំណើតវិញព្រោះមានគ្រួសារនៅកន្លែងផ្សេង ។ ប្រសិនអត់មានសង្គ្រាមប្រជាជនជនជាតិភាគតិចព័ររស់នៅយ៉ាងសុខសាន្ត អាចថែវប្បធម៌និងប្រពៃណីបានល្អ។

អត្ថបទដោយ ចាន់ ណារិទ្ធ

[1] បទសម្ភាសន៍របស់អ្នករស់រានមានជីវិត នៃមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា