នៅក្នុងរបបខ្មែរក្រហម (១៩៧៥ – ១៩៧៩) មានប្រជាជនប្រមាណ២លាននាក់បានស្លាប់ដោយសារការសម្លាប់ ការធ្វើការងារពលកម្មធ្ងន់ធ្ងរ ការអត់អាហារ និងឈឺគ្មានថ្នាំព្យាបាល។[1] យុង ខេង បានរៀបរាប់ថា ឪពុក និងបងប្រុសម្នាក់បានស្លាប់នៅក្នុងរបបខ្មែរក្រហមដោយសារជំងឺ និងត្រូវខ្មែរក្រហមយកទៅសម្លាប់។ រឿងរ៉ាវ ក្រុមគ្រួសារ យុង ខេង[2] នៅក្នុងរបបខ្មែរក្រហមមានដូចខាងក្រោម៖

ខ្ញុំឈ្មោះ យុង ខេង អាយុ ៦២ឆ្នាំ មានស្រុកកំណើតនៅ ភូមិត្រពងពង្ស ឃុំត្រពងពង្ស ស្រុកភ្នំក្រវាញ ខេត្តពោធិ៍សាត់។ ប្ដីខ្ញុំឈ្មោះ ហង្ស ផៃ និងមានកូន៥នាក់ (ស្រី៣នាក់​ និងប្រុស២នាក់)។ ឪពុកខ្ញុំឈ្មោះ ហេង (ស្លាប់នៅអំឡុងពេលខ្មែរក្រហមឡើងកាន់អំណាច ឆ្នាំ១៩៧៥)។ ម្ដាយឈ្មោះ ប៊ុន (ស្លាប់ក្រោយឆ្នាំ១៩៧៩)។ ខ្ញុំមានបងប្អូន៧នាក់ (ស្រី៤នាក់ ប្រុស​៣នាក់)។ ខ្ញុំជាកូនពៅនៅក្នុងគ្រួសារ។

បន្ទាប់ពីរូបខ្ញុំកើតបានប្រហែល៥ខែ ក្រុមគ្រួសារខ្ញុំបានផ្លាស់ពីភូមិត្រពងពង្សទៅរស់នៅនិងរកស៊ីក្នុងភូមិវាលវែង ឃុំត្រពងពង្សវិញ។ នៅពេលខ្ញុំដឹងក្តីនៅក្នុងរបបសង្គមរាស្ត្រនិយមខ្ញុំបានឃើញថាគ្រួសារខ្ញុំជាគ្រួសារមួយមានជីវភាពធូរធារនៅក្នុងភូមិវាលវែង។ ឪពុកខ្ញុំរកស៊ីលក់ដូរ ដូចជាអំបិល ប្រហុក អង្ករ និងប្រមូលទិញខ្លឹមច័ន្ទគ្រឹស្នា ផ្លែដង្កោ ផ្លែក្រវាញ និងជ័ររុង្គពីអ្នកភូមិ។ ម្តាយខ្ញុំធ្វើស្រែចម្ការនៅខាងក្រោយផ្ទះបន្តិចបន្តួច ហើយគ្រួសារខ្ញុំក៏មានចិញ្ចឹមក្របីពីរនឹម និងដំរីបីក្បាលដែរ។

កាលពីនៅកុមារ ខ្ញុំមិនបានចូលរៀននៅសាលារៀនទេ ព្រោះនៅភូមិវាលវែងមិនទាន់មានសាលារៀន។ នៅពេលនោះខ្ញុំបានជួយធ្វើការងារឪពុកម្តាយ ដូចជាលក់ដូរអីវ៉ាន់ចាប់ហួយជាដើម។

នៅឆ្នាំ១៩៧៣ ចលនាខ្មែរក្រហមចាប់ផ្តើមចូលមកក្នុងភូមិខ្ញុំ និងប្រមូលទ្រព្យសម្បតិ្តប្រជាជនក្នុងភូមិទាំងអស់ដាក់រួម។ ចំណែកផ្ទះឪពុកខ្ញុំត្រូវខ្មែរក្រហមយកទៅជាកន្លែងរោងបាយ។ បន្ទាប់មកទៀតយោធាខ្មែរក្រហមដើរប្រមូលយុវជន ​យុវនារីជំទង់ៗ និងកុមារយកទៅដាក់ឲ្យនៅតាមកងនីមួយៗ។

នៅពេលខ្មែរក្រហមឡើងកាន់អំណាចនៅថ្ងៃទី១៧ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥ ខ្ញុំមានអាយុ១៣ឆ្នាំ ក៏មិនបានរៀនសូត្រដែរ ព្រោះនៅក្នុងរបបខ្មែរក្រហមគ្មានសាលារៀន និងរៀបចំឲ្យកុមាររៀនក្រោមផ្ទះប្រជាជន ឬដើមឈើឡើយ។ ខ្មែរក្រហមបានចាត់តាំងខ្ញុំឲ្យធ្វើការងារពលកម្មនៅក្នុងកងចល័តនៅភូមិវាលវែង។ ប្រធានកងចល័តឈ្មោះ វឿន (ប្រុស)។ ចំណែក​ប្រធានក្តាប់រួមឈ្មោះ វង្ស ជាអ្នកវាលវែងជាមួយគ្នា ហើយស្គាល់ក្រុមគ្រួសារ និងម្ដាយខ្ញុំច្បាស់។ ខ្ញុំធ្វើការងារពលកម្មនៅក្នុងកងចល័តដូចជាលើកទំនប់ជីកប្រឡាយដក់ស្ទូង​ដោយផ្លាស់ពីមួយកន្លែងទៅមួយកន្លែងទៀតនៅក្នុងភូមិវាលវែងនិងភូមិក្បែរៗនេះរហូតដល់ឆ្នាំ១៩៧៧។ ចំពោះការហូបចុក គឺមិនបានគ្រប់គ្រាន់ទេ គឺថ្ងៃត្រង់ហូបបាយម្នាក់មួយចាន និងពេលល្ងាចហូបបបរ។

នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៧៧ ខ្មែរក្រហមបានជម្លៀសក្រុមគ្រួសារខ្ញុំ និងអ្នកភូមិវាលវែងទាំងអស់ឲ្យមកជីកប្រឡាយ និងលើកទំនប់នៅដំណាក់ឈើក្រំក្នុងឃុំសំរោង ស្រុកភ្នំក្រវាញ។ ខ្ញុំ និងក្រុមគ្រួសារត្រូវបានខ្មែរបង្ខំឲ្យធ្វើការងារលើកទំនប់ ជីកប្រឡាយ និងដកស្ទូងនៅក្នុងឃុំសំរោង ស្រុកភ្នំក្រវាញរហូតដល់កងទ័ពវៀតណាមចូលមកដល់ឃុំសំរោង នៅខែមករា ឆ្នាំ១៩៧៩។ ការរស់នៅក្នុងឃុំសំរោង គឺលំបាកវេទនាខ្លាំងមិនមានបាយហូបគ្រប់គ្រាន់ ទឹកប្រើប្រាស់ខ្វះខាតខ្លាំងនៅរដូវប្រាំង។

នៅក្នុងរបបខ្មែរក្រហម (១៩៧៥ – ១៩៧៩) ខ្ញុំបានបាត់បង់ឪពុក និងបងប្រុសម្នាក់។ ឪពុកខ្ញុំត្រូវកងយោធាខ្មែរក្រហមចាត់តាំងឲ្យមើលក្របីរាប់រយក្បាល។ ក្រោយមកឪពុកខ្ញុំបានធ្លាក់ខ្លួនឈឺដោយសារជំងឺបាក់ទឹកចិត្ត ព្រោះថាគាត់ខំប្រឹងប្រែងរកស៊ីមានទ្រព្យសម្បត្តិច្រើន ប៉ុន្តែត្រូវយោធាខ្មែរក្រហមរឹបអូសយកទ្រព្យសម្បត្តិទាំងអស់របស់គាត់ទៅដាក់រួម។ ជំងឺរបស់ឪពុកខ្ញុំពីមួយថ្ងែទៅមួយថ្ងៃកាន់តែធ្ងន់ទៅៗ ពីព្រោះមិនមានថ្នាំព្យាបាល​ និងហូបចុកគ្រប់។ ឪពុកខ្ញុំបានស្លាប់នៅចុងឆ្នាំ១៩៧៥។ ចំណែកបងប្រុសខ្ញុំឈ្មោះ យុង​ ហុក មានប្រពន្ធឈ្មោះ ធុក តែគាត់អត់មានកូនទេ។ នៅក្នុងរបបខ្មែរក្រហមបងប្រុសខ្ញុំឈ្មោះ យុង ហុក ធ្វើការនៅកន្លែងសិប្បកម្ម និងកីតម្បាញ និងបានសុំក្មេងស្រីម្នាក់ដែលជាកូនស្រីរបស់គ្រួសារប្រជាជនថ្មីមួយគ្រួសារដែលមានបំណងរត់ភៀសខ្លួនទៅប្រទេសថៃ ហើយក្រុមគ្រួសារប្រជាជនថ្មីនោះបានរស់នៅលាក់ខ្លួនក្នុងព្រៃយូរអត់អាហារ ទើបដាច់ចិត្តចូលក្នុងភូមិវាលវែងដើម្បីសុំអាហារ។ នៅខណៈពេលនោះកងយោធាខ្មែរក្រហមចាប់យកទៅសម្លាប់ចោលអស់ទុកតែក្មេងស្រី២នាក់បងប្អូន (ក្មេងស្រីម្នាក់អាយុ៤ឆ្នាំ និងម្នាក់ទៀតអាយុ១២ឆ្នាំ)។ ពេលនោះបងប្រុសខ្ញុំ​ឈ្មោះ យុង ហុក និងបងថ្លៃខ្ញុំឈ្មោះ ធុក បានឃើញក្មេងស្រីទាំងពីរនាក់ឈរគួរឲ្យអាណិត ហើយគាត់អត់មានកូនស្រីទៀត ទើបដាច់ចិត្តទៅសុំក្មេងទាំងពីរនាក់ពីកងយោធាខ្មែរក្រហមដែលបានសម្លាប់ក្រុមគ្រួសារក្មេងស្រីនោះ។ តែយោធាបានបានប្រាប់ឲ្យបងថ្លៃខ្ញុំឲ្យទៅសុំប្រធានកងឈ្មោះ វឿន។ នៅថ្ងៃបន្ទាប់កងយោធាខ្មែរក្រហមបានប្រាប់បងថ្លៃខ្ញុំថាប្រធានកងឈ្មោះ វឿន អនុញ្ញាតទុកតែក្មេងស្រីតែម្នាក់ទេ គឺក្មេងស្រីដែលមានអាយុ៤ឆ្នាំ។ ចំណែកក្មេងស្រីម្នាក់ទៀតដែលមានអាយុ១២ឆ្នាំបានឃើញយោធាខ្មែរក្រហមសម្លាប់ក្រុមគ្រួសារខ្លួន និងដឹងហេតុកាណ៍គឺមិនអាចទុកឲ្យរស់បានឡើយ។ បន្ទាប់មកក្មេងស្រីអាយុ១២ឆ្នាំនោះត្រូវកងយោធាខ្មែរក្រហមយកទៅសម្លាប់ទៀត។ ចំណែកក្មេងស្រីអាយុ៤ឆ្នាំ គឺស្លុតពេកនិយាយអត់ចេញ ទើបយោធាខ្មែរក្រហមអនុញ្ញាតឲ្យបងថ្លៃខ្ញុំយកមកចិញ្ចឹម។ ក្មេងស្រីដែលបងរបស់ខ្ញុំសុំយកមកចិញ្ចឹមមានអាយុ៤ឆ្នាំ ហើយមានសភាពស្គម គ្មានកម្លាំង អង្គុយមិនជាប់ទេ និយាយមិនចេញដូចក្មេងដទៃនោះទេ។

នៅឆ្នាំ១៩៧៧ ក្រុមគ្រួសារបងប្រុសខ្ញុំក៏ត្រូវខ្មែរក្រហមជម្លៀសមកលើកទំនប់ ជីកប្រឡាយនៅក្នុងឃុំសំរោង ស្រុកភ្នំក្រវាញដូចប្រជាជនភូមិវាលវែងដទៃទៀតដែរ។ នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៧៨បងប្រុសខ្ញុំឈ្មោះ យុង ហុក ត្រូវបានយោធាបង្ខំឲ្យនាំផ្លូវពីឃុំសំរោងទៅកាន់ព្រំដែនកម្ពុជា-ថៃ និងបាត់ខ្លួនរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃ។

បន្ទាប់ពីរបបខ្មែរក្រហមបានដួលរលំទៅនៅឆ្នាំ១៩៧៩ ខ្ញុំ និងក្រុមគ្រួសារមិនបានវិញត្រឡប់ទៅរស់នៅភូមិវាលវែងវិញឡើយ ដោយសារភូមិវាលវែង គឺជាតំបន់សមរភូមិប្រយុទ្ធរវាងកងទ័ពនៃរបបសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា សហការជាមួយកងទ័ពវៀតណាមប្រយុទ្ធតទល់ជាមួយកងទ័ពខ្មែរក្រហម។ ខ្ញុំ និងក្រុមគ្រួសារបានបន្តរស់នៅប្រកបរបរធ្វើស្រែចំការក្នុងឃុំសំរោង ស្រុកភ្នំក្រវាញរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃ៕

ឡុង ដានី៖ មជ្ឈមណ្ឌលផ្សះផ្សាវាលវែង

---

[1] ផេង ពង្សរ៉ាស៊ី ប្រវត្តិសាស្ត្រកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ (១៩៧៥ ១៩៧៩) បោះពុម្ពដោយមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា​២០២០។

[2] មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជាសម្ភាសន៍ជាមួយ យុង ខេង នៅថ្ងៃទី៣០ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៩ (PTI 0182)