ខ្មែរក្រហមសម្លាប់ជនបដិវត្តន៍មិនរើសមុខ

ឯកសារ I02187 ស្តីពីប្រវត្តិរូបសង្ខេបមហាជននៅលីវរបស់ អ៊ី សុផាន ហៅ ចាត តម្កល់នៅមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា​។

អ្នកចូលរួមក្នុងចលនាបដិវត្តន៍ខ្មែរក្រហមម្នាក់និយាយថា នៅពេលរបបខ្មែរក្រហមទទួលជ័យជម្នះទាំងស្រុងលើរបប លន់ នល់ ថ្នាក់ដឹកនាំខ្មែរក្រហមមិនឲ្យតម្លៃអ្នកតស៊ូដែលបានបូជាជីវិតប្រព្រឹត្ត​តាម​ឱវាទ​របស់​ខ្លួននោះទេ ប៉ុន្តែបែរជាកាប់សម្លាប់អ្នកតស៊ូគ្មានការសន្ដោសប្រណីទៅវិញ។

អ៊ី ស្រីនាង ឈ្មោះបដិវត្តន៍ អ៊ី សុផាន ហៅ ចាត ភេទស្រី អាយុ៤៦ឆ្នាំ (ឆ្នាំ២០០៦) រស់នៅភូមិស្រែស្ដៅ ឃុំអូរឫស្សី ស្រុកក្រចេះ ខេត្ដក្រចេះ[1]។ សុផាន មានស្រុកកំណើតនៅភូមិក្តីចាស់ ឃុំចំបក់ ស្រុកព្រែកប្រសប់ ខេត្តក្រចេះ។ ឪពុក របស់សុផាន ឈ្មោះ អ៊ី យេន, ម្ដាយឈ្មោះ ទុង ជីម ហើយគាត់ជាកូនច្បងក្នុងគ្រួសារដែលមានបងប្អូនចំនួនប្រាំនាក់ (ស្រីពីរនាក់) ប្អូនប្រុសរបស់គាត់ម្នាក់ស្លាប់ក្នុងរបបខ្មែរក្រហម។

ក្នុងឆ្នាំ១៩៧០ សុផាន បានឈប់រៀនត្រឹមថ្នាក់ទី៧ (សង្គមចាស់) នៅសាលាឆ្លូង ដោយសារសាលារៀនត្រូវ​បានបិទទ្វា ហើយនៅពេលនោះឧត្តមសេនីយ៍ លន់ នល់ បានធ្វើរដ្ឋប្រហារទម្លាក់ សមេ្ដចព្រះ នរោត្តម សីហនុ ពីព្រះតំណែង នាំឲ្យប្រទេសជាតិកើតមានសង្គ្រាម និងការទម្លាក់គ្រាប់បែក។ ចន្លោះពី ឆ្នាំ១៩៧០ ដល់ឆ្នាំ១៩៧៤ នៅក្នុងភូមិក្តីចាស់មានយុវជន-យុវនារីយ៉ាងច្រើន បានចូលរួមជាមួយចលនាបដិវត្តន៍ខែ្មរក្រហម ហើយយុវជន-យុវនារីទាំងអស់នោះត្រូវបានចាត់តាំងឲ្យធ្វើការក្នុងកង​ចល័ត, កងឈ្លប និងយោធា ដើម្បីការពារភូមិស្រុកពីទាហាន លន់ នល់។ នៅថ្ងៃទី២៤ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៧៤ សុផាន បានចូលរួមជាមួយចលនាតស៊ូបដិវត្តន៍ខ្មែរក្រហម តាមការឃោសនាអូសទាញពីសំណាក់ឈ្មោះ មីន និងថន ដែលជានារីភូមិ-សង្កាត់[2]។ មុនរបបខ្មែរក្រហម ស្ថានភាពជីវភាពគ្រួសាររបស់សុផាន ស្ថិតក្នុងវណ្ណៈភាពអនុធនក្រោម[3] ហើយ​មានផ្ទះតៀមមួយខ្នងប្រក់ដែកជញ្ជាំងឫស្សី, មានកង់មួយ, ម៉ាស៊ីនដេរមួយ ដី​ភូមិក្បាល៣០ម៉ែត្រ, បណ្តោយ១០០ម៉ែត្រ និងដីធ្វើស្រែអាចផ្តល់ទិន្នផលស្រូវចន្លោះពី៤០ ទៅ៥០ថាំង (ហូបខ្វះខាត)។ ឪពុករបស់សុផាន បានប្រកបរបរកាត់សក់​បន្ថែមដើម្បីផ្គត់ផ្គង់គ្រួសារ។ សុផាន មានគុណសម្បត្តិក្នុងបដិវត្តន៍ ដូចជា មាន​ចរិតស្លូតបូត, សុភាពរាបសារ, ខិតខំធ្វើការ, មានសាមគ្គីភាព និងស្មោះត្រង់ជាមួយបក្ស ចំណែកគុណ​វិបត្តិវិញ សុផាន នៅមានទស្សនៈចង់ហូបអាហារឆ្ងាញ់​ៗ, គ្មានជំហរឹងប៉ឹង, មានចិត្តឆេវឆាវ និងចិត្តស្រាល​[4]

នៅចុងឆ្នាំ១៩៧៤ អង្គការបានចាត់តាំង សុផាន ឲ្យទៅមើលថែទាំកុមារក្នុងភូមិប្រហែល៥០ ទៅ៦០នាក់។ នៅពេលព្រឹក សុផាន ត្រូវចាត់ចែងកុមារឲ្យដើររើសកួរស្រូវ និងកើបអាចម៌​គោធ្វើជីដាក់ស្រែ ហើយនៅពេលរសៀលគាត់ត្រូវធ្វើជាគ្រូបង្រៀនកេ្មងៗ។ នៅពេលយប់គាត់អាចទៅសម្រាកនៅផ្ទះជួបជុំជាមួយបងប្អូនឪពុក​ម្តាយ។ សុផាន និយាយថា កាលណោះ ​អង្គការ​​មិនទាន់ឲ្យប្រជាជនរស់នៅ និងហូបអាហាររួមគ្នានៅឡើយទេ ប៉ុន្តែត្រូវធ្វើការរួមគ្នានៅសហករណ៍។

នៅឆ្នាំ១៩៧៥ សុផាន ត្រូវបានអង្គការផ្លាស់ប្តូរទៅជាយុទ្ធនារី កងស្នែងក្នុងកងពល១ ដឹកនាំដោយឈ្មោះអឿន[5] ហើយមានភារកិច្ចសែងគ្រឿងសព្វាវុធផ្សេងៗនៅសមរភូមិ ឯខេត្តកំពង់ចាម, ខេត្តកំពង់ធំ, ផ្លូវព្រែកក្ដាម, ព្រែកព្នៅ និងតំបន់ជាយៗភ្នំពេញ ក៏ដូចជាប្រយុទ្ធជាមួយទាហាន លន់ នល់។ ថៃ្ងទី១៧ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥ បានបញ្ចប់រាល់ការជ្រៀតជ្រែកពីសំណាក់បរទេស ការទម្លាក់គ្រាប់បែក និងការប្រឈមអាវុធដាក់គ្នានៃសង្គ្រាមស៊ីវិលរវាងខ្មែរ និងខ្មែរ ដែលអូសបន្លាយពេលប្រាំឆ្នាំនៅកម្ពុជា។ ប៉ុន្តែ នៅថ្ងៃដដែលនេះ ទីក្រុងភ្នំពេញបានធ្លាក់ក្រោមការគ្រប់គ្រង​របស់​កងកម្លាំងកុម្មុយនីស្តទាំង​​ស្រុង​[6]​។ នៅពេលនោះ សុផាន ត្រូវបានថ្នាក់លើបញ្ជាឲ្យឈរជើងនៅម្តុំវត្តឃ្មួញ ជាយក្រុងភ្នំពេញ។ សុផាន និយាយថា៖ “ប្រជាជនរស់នៅក្នុងទីក្រុងភ្នំពេញ [ទីក្រុងពាណិជ្ជកម្មរបស់ប្រទេសកម្ពុជា] ត្រូវបានបង្ខំជម្លៀសចេញពីផ្ទះសម្បែងគ្មានសល់ ហើយទីក្រុងបានក្លាយជាស្ងាត់ជ្រងំគ្មានមនុស្សរស់នៅត្រឹមតែរយៈពេលបីថ្ងៃប៉ុណ្ណោះ”។ សុផាន បន្តថា៖ “យោធាមួយចំនួនត្រូវបានបញ្ជូនទៅការពារនៅព្រំដែនប្រទេសវៀតណាម និងបញ្ជូនទៅធ្វើស្រែនៅជាយៗក្រុងភ្នំពេញ”។ សុផាន  ត្រូវបានចាត់តាំងឲ្យទៅធ្វើស្រែនៅទំនប់កប់ស្រូវ និងតំបន់បឹងបាយ៉ាប ដើម្បីយកទិន្នផលទៅផ្គត់ផ្គង់យោធាដែលឈរជើងក្នុងក្រុងភ្នំពេញ។ អំឡុងពេលធ្វើស្រែនៅជាយក្រុងភ្នំពេញ សុផាន មាន​ឱកាសទៅលេងសុ្រកកំណើតម្តង រយៈពេលពីរថ្ងៃ និងបានទៅទស្សនាការបញ្ចាំងខែ្សភាពយន្តស្តីពីការបង្កបង្កើនទិន្នផលស្រូវ និងការជីកប្រឡាយ លើកទំនប់។

បន្ទាប់មក សុផាន បានដឹងថា​មានភាពរកាំរកូស​រវាងថ្នាក់ដឹកនាំកងពល១ ជាមួយនឹងគណៈមជ្ឈិម ហើយក្រោយមកកងពលបានផ្លាស់ប្តូរឈ្មោះទៅជាកងពល៣១០ វិញ​។ ចាប់ពីឆ្នាំ១៩៧៦ រហូតដល់ឆ្នាំ១៩៧៧ យោធាមួយចំនួនក្នុងកងពល៣១០​ បានបាត់ខ្លួន, នាំទៅរៀនសូត្រ និងផ្លាស់ប្តូរកន្លែងធ្វើការ។ ចំណែក សុផាន ត្រូវ​បន្តធ្វើស្រែដោយគ្មានពេលសម្រាក, គ្មានអាហារហូបចុកគ្រប់គ្រាន់ និងខ្វះខាតសម្លៀកបំពាក់។ ការងាររបស់សុផាន ត្រូវក្រោកតាំងពីម៉ោង២ទៀបភ្លឺ ធ្វើការងាររហូតដល់ម៉ោង៦ល្ងាច ដោយ​សារតែលក្ខ​ខណ្ឌ​ការងារ និងរបបអាហារដែលជាបបរពីរពេលក្នុងមួយថ្ងៃ បានធ្វើឲ្យរាងកាយរបស់សុផាន និងយោធាដទៃទៀត ប្រែទៅជាស្គមស្គាំងនៅសល់តែស្បែក និងឆ្អឹង។ នៅឆ្នាំ១៩៧៧ អឿន ប្រធានកងពល៣១០ ត្រូវអង្គការចាប់ខ្លួនដោយចោទប្រកាន់ថាក្បត់ចូលដៃជាមួយវៀតណាម ហើយថ្នាក់ដឹកនាំកងពលស្ទើរតែទាំងអស់ និងយោធាមួយចំនួនត្រូវបានចាប់ខ្លួនជាបន្តបន្ទាប់ ដោយការចោទប្រកាន់ថាជាប់និន្នាការ។ នៅដើមឆ្នាំ១៩៧៨ សុផាន និងយុទ្ធនារី២០នាក់ ត្រូវបានអង្គការបញ្ជូនទៅមន្ទីរសួង ស្ថិតក្នុង​ភូមិភាគបូព៌ា ជាប់ព្រំដែនប្រទេសវៀតណាម ហើយ សុផាន ត្រូវបានអង្គការចាត់តាំងឲ្យកាត់​ដេរ​​សម្លៀក​បំពាក់យោធាក្នុងមន្ទីរសួង។ សុផាន នៅធ្វើការទីនោះរហូតដល់របបខ្មែរក្រហមដួលរលំ។

នៅឆ្នាំ១៩៧៩ កងទ័ពរណសិរ្សសាមគ្គីសង្គ្រោះជាតិកម្ពុជា សហការជាមួយកងទ័ពស្ម័គ្រចិត្តវៀតណាម បានវាយរំដោះប្រទេសកម្ពុជាពីទិសខាងកើត និងសង្គ្រោះប្រជាជនជាបន្តបន្ទាប់[7]។ នៅពេលនោះ សុផាន និងយោធាខ្មែរក្រហមមួយចំនួន​ បានរត់ចេញពីមន្ទីរសួង ឆ្លងកាត់ភ្នំពេញ ឆ្ពោះទៅខេត្តបាត់ដំបង និងព្រំដែនប្រទេសថៃ។ សុផាន បន្តរស់នៅក្នុងជំរំជនភៀសខ្លួននៅឯព្រំដែនកម្ពុជា-ថៃ ហើយមានយោធា និងប្រជាជនខ្មែរមួយចំនួន បានចាកចេញ​ពីប្រទេសកម្ពុជាទៅប្រទេសក្រៅ។ ចំណែក សុផាន បន្តរស់នៅជំរំ រហូតដល់ចុង ឆ្នាំ១៩៨០ ទើបត្រលប់មកស្រុកកំណើតវិញ។ នៅឆ្នាំ១៩៨៨ សុផាន បានរៀបការជាមួយប្តីឈ្មោះ ស៊ុំ រ៉ាវុធ និងមានកូនប្រុសម្នាក់។ សុផាន យល់ថារបបខ្មែរក្រហមគឺ ផ្តាច់ការ, មិនឲ្យតម្លៃ និងសម្លាប់ជនបដិវត្តន៍ដែលធ្លាប់បានតស៊ូ ពិសេសទៀតនោះ មេដឹកនាំបានអនុញ្ញាតឲ្យ​ថ្នាក់ក្រោមសម្រេចការងារអ្វីៗតាមតែអំពើចិត្ត ដែលជាហេតុនាំឲ្យឈ្លប ឬប្រធានសហករណ៍អាច​ធ្វើទារុណកម្ម និងសម្លាប់ប្រជាជនដែលខ្លួនស្អប់។ ជាក់ស្តែង ឪពុករបស់ សុផាន ត្រូវបានប្រធានភូមិ ដែលក្រោយមកក្លាយជាប្រធានសហករណ៍ដែលជាបងប្អូនជីដូនមួយធ្វើបាបស្ទើរតែស្លាប់។ សុផាន ធ្លាប់ប្រាប់រឿងរ៉ាវកាលពីអតីតកាលដល់កូន និងក្មេងជំនាន់ក្រោយបានដឹងដើ​ម្បី​ឲ្យចូលរួមទប់ស្កាត់ជៀសវាងកុំឲ្យរបបឃោរឃៅដូចនេះ ត្រលប់មកវិញម្តងទៀតនាពេលអនាគត​៕

អត្ថបទដោយ អេង សុខម៉េង


[1] ឯកសារ KRI 0048 ស្តីពីបទសម្ភាសន៍ របស់ ឡុង ដានី ជាមួយ អ៊ី ស្រីនាង ឈ្មោះ បដិវត្តន៍ អ៊ី សុផាន ហៅ ចាត រស់នៅភូមិស្រៃស្តៅ ឃុំអូរឫស្សី ស្រុកក្រចេះ ខេត្តក្រចេះ កាលពីថ្ងៃទី៤ ខែមីនា ឆ្នាំ២០០៦។

[2] ឯកសារ I02187 ស្តីពីប្រវត្តិរូបសង្ខេបមហាជននៅលីវរបស់ អ៊ី សុផាន ហៅ ចាត តម្កល់នៅមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា​។

[3] យោងទស្សនាវដ្តីស្វែងរកការពិត, លេខ៣៤ ខែតុលា ឆ្នាំ២០០២, មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា, សរសេរថា “វណ្ណៈអធន គឺជាវណ្ណៈកណ្តាល ត្រឹមរួចខ្លួន មិនជិះជាន់គេ ខ្លួនក៏មិនត្រូវបានគេជិះជាន់ដែរ។ ផលប្រយោជន៍សេដ្ឋកិច្ច និងនយោបាយយករួចខ្លួនសម្ងំសុខ។ វណ្ណៈអនុធន ជាអ្នករកស៊ីលក់ដូរបន្តិចបន្តួចដោយខ្លួនឯង។ បើអនុធន, បញ្ញាជន, សិស្ស, អ្នករដ្ឋការ, ចិញ្ចឹមជីវិតខាងកម្លាំងប្រាជ្ញាល្មមរួចខ្លួន។ វណ្ណៈអនុធន នេះត្រូវបានបែងចែកជាបីប្រភេទ, ទី១) អនុធនលើ ជាអ្នកជិះជាន់ពលកម្មបន្តិចបន្តួច ដើម្បីយកផលនេះមកថែមឲ្យលើសពីការគ្រប់គ្រាន់បន្តិច ។ អនុធនបញ្ហាផ្ទាន់លើ ជិះជាន់ពលកម្មខ្លះ៖ ដូចជាជួលគេឲ្យមើលកូន​…។ ទី២)អនុធនកណ្តាល គ្មាន ជិះជាន់ពលកម្មគេទេ។ ទី៣) អនុធនក្រោម ហូបមិនបានគ្រប់គ្រាន់ ហើយយកកម្លាំងខ្លះទៅលក់ឲ្យគេទៀត។ ចំណុចល្អរបស់ពួកអនុធនមានធាតុទាំងប្រជាជាតិ ទាំងប្រជាធិបតេយ្យ ប៉ុន្តែចំណុចខ្សោយមិនមោះមុតដូចកម្មករ, កសិករទេ ច្រើនយករួចខ្លួនសម្ងំសុខ និងឃ្លេងឃ្លាងជាសម្ព័ន្ធមិត្តនៃកម្មករ និងកសិករ ។

[4] ឯកសារដូចគ្នា។

[5] ឯកសារ J00540 អឿន គឺជាប្រធានកងពល១ ក្រោយមកប្តូរឈ្មោះជាកងពល៣១០ វិញ ហើយអឿន ត្រូវបានចាប់ខ្លួននៅថ្ងៃទី១៧ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ១៩៧៧ និងសួរចម្លើយចប់នៅថ្ងៃទី៣ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៧៧ បន្ទាប់មកសម្លាប់ក្នុងនៅគុកទួលស្លែង​។

[6] ផេង ពង្សរ៉ាស៊ី និងអ្នកនិពន្ធផ្សេងទៀត ប្រវត្តិសាស្រ្តកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ (១៩៧៥-១៩៧៩) (ភ្នំពេញ)៖ មជ្ឈមណ្ឌ​ល​​ឯកសារកម្ពុជា), ទំព័រ១៣។

[7] ឃួន វិច្ឆិកា និងអ្នកនិពន្ធផ្សេងទៀត, ប្រវត្តិវិទ្យាថ្នាក់ទី៦៖ ខ្មែរ និងដំណើរឆ្ពោះទៅកាន់វិបុលភាព ([ភ្នំពេញ]៖ អនុគណៈកម្មការមុខវិជ្ជាឯកទេសប្រវត្តិវិទ្យា ក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា), ២០២៥, ទំព័រ៤១។

ចែករម្លែកទៅបណ្តាញទំនាក់ទំនងសង្គម

Solverwp- WordPress Theme and Plugin