ង៉ែត រ៉ន[1] អាយុ៤០ឆ្នាំ (គិតត្រឹមឆ្នាំ២០០១) មានទីលំនៅ ភូមិពងទឹក ឃុំគូស ស្រុកត្រាំកក់ ខេត្តតាកែវ។ រ៉ន បានរៀបរាប់ពីជីវិតកុមារភាព បន្ទាប់ពីរដ្ឋប្រហារទម្លាក់សម្ដេចព្រះ នរោត្តម សីហនុ (ក្រោយឆ្នាំ១៩៧០)។ ដោយសារតែស្ថានការណ៍សង្គ្រាម និងការទម្លាក់គ្រាប់បែកពីយន្តហោះ សាលារៀននៅតំបន់ដែល រ៉ន រស់នៅត្រូវបានបិទទ្វារ ដូច្នេះគាត់ត្រូវរៀនសូត្រក្រោមដើមឈើ ឬក្រោមគុម្ពឫស្សី។ រ៉ន បានរៀនអក្សរគ្រាន់តែអាចអាន និងសរសេរបានបន្តិចបន្តួចប៉ុណ្ណោះ ហើយគាត់ចំណាយពេលរៀនអក្សរប្រហែល ១ឆ្នាំ ទៅ ២ឆ្នាំ។ រ៉ន ចំណាយពេលរៀនអក្សរនៅពេលព្រឹកចាប់ផ្ដើមរៀនពីម៉ោង៧ ដល់ម៉ោង១១ និងពេលល្ងាចចាប់ពីម៉ោង១ ដល់ម៉ោង៤ ហើយមិនមានធ្វើការអ្វីទេ គឺផ្ដោតតែទៅលើការសិក្សាប៉ុណ្ណោះ។ នៅអំឡុងពេលនោះ រ៉ន រស់នៅជាមួយឪពុកម្ដាយ។

នៅឆ្នាំ១៩៧៣ មានការឃោសនាឱ្យយុវជន-យុវនារីចូលរួមជាមួយបដិវត្តន៍ ដើម្បីធ្វើសង្គ្រាមកម្ចាត់កម្លាំងចក្រពត្តិ។ រ៉ន មានអាយុ១៣ឆ្នាំ ត្រូវបានខ្មែរក្រហមចាត់តាំងជានីរសារ។ ដំបូង រ៉ន ធ្វើជានីរសារនៅស្រុកត្រាំកក់ ជាមួយចៅហ្វាយស្រុកឈ្មោះ ជឹម។ ក្រៅពីការងារនីរសារ គាត់ក៏មានតួនាទីមួយទៀតគឺដឹកនាំកម្លាំងយុវជនទៅសមរភូមិ (នាំទៅម្ដងមានយុវជនប្រមាណ ៥០នាក់ ទៅ ៦០នាក់ដើម្បីប្រយុទ្ធជាមួយទាហាន លន់ នល់)។ ក្រោយមក គាត់បានឡើងតំណែងធ្វើជានីរសារមជ្ឈិម (មានន័យថាជាទាហានមជ្ឈិម ឬអង្គរក្ស) នៅក្នុងកងពល៥០២ ដែលមានប្រធានកងពលឈ្មោះ សាម៉េត។ ក្នុងតួនាទីជាអង្គរក្សនេះ ការងារសំខាន់គឺការពារប្រធានកងពល ឬប្រធានវរសេនា។

ការបណ្ដុះបណ្ដាលកុមារ និងនយោបាយ

មុនពេលចូលធ្វើជាកងទ័ពពេញសិទ្ធិ រ៉ន ត្រូវបានខ្មែរក្រហមបញ្ជូនទៅកន្លែងបណ្ដុះបណ្ដាលកុមារ ដែលស្ថិតនៅឃុំអូរសារាយ ស្រុកត្រាំកក់។ ទីកន្លែងបណ្តុះបណ្តាលនេះហៅថា “មន្ទីរ” ឬ “សាលាហ្វឹកហ្វឺន” ដែលមានគ្រូឈ្មោះ ហាំ។ កុមារដែលចូលរៀនមានអាយុចាប់ពី ១៣ឆ្នាំ ដល់ ១៥ឆ្នាំ ហើយមិនមានមនុស្សធំចូលរៀននៅក្នុងកងនោះទេ ព្រោះកុមារសំខាន់ជាង ងាយបំពាក់បំប៉នគោលនយោបាយ និងពេលចូលវាយប្រយុទ្ធ គឺដាច់ខាតជាងមនុស្សធំ។

ការបណ្ដុះបណ្ដាលកុមារចែកជា២វគ្គ៖ ពេលព្រឹករៀននយោបាយ និងពេលថ្ងៃរៀនយុទ្ធសាស្ត្រទ័ព។ នៅក្នុងវគ្គបណ្ដុះបណ្ដាលនេះមានដូចជា កុមារត្រូវបានបង្ហាត់បង្រៀនឱ្យយល់ដឹងពីការអត់ឃ្លានក្នុងអំឡុងពេលសង្គ្រាម គឺបង្ហាត់បង្រៀនឱ្យកុមារចេះស៊ាំនឹងការហូបចុកមិនគ្រប់គ្រាន់ ត្រៀមសម្រាប់ពេលមានសង្គ្រាមកើតឡើង, ការងារពលកម្ម ដូចជាការដាំដំណាំ ដើម្បីផ្គត់ផ្គង់អង្គភាព, យុទ្ធសាស្ត្រប្រយុទ្ធ, សណ្ដាប់ធ្នាប់របស់កងទ័ព ដើម្បីឱ្យយល់ដឹងពីជួរ បន្ទាត់ របៀបធ្វើការ និងការគោរព។

ការដាច់ឆ្ងាយពីគ្រួសារ និងសមរភូមិចុងក្រោយ

ក្នុងអំឡុងពេលបំពេញកាតព្វកិច្ចជាកងទ័ព រ៉ន ត្រូវបានដាច់ឆ្ងាយពីគ្រួសារ ហើយពុំដែលទទួលបាន និងផ្ញើសំបុត្រទៅ-មកឪពុកម្ដាយឡើយ។ តាមរយៈឯកសាររបស់អង្គការ តែងតែប្រាប់ថា ឪពុកម្ដាយរបស់គាត់នៅផ្ទះបានសុខសប្បាយ។ ចាប់ពីឆ្នាំ១៩៧៥ គាត់បានចាកចេញពីផ្ទះ ហើយបានត្រឡប់មកលេងផ្ទះវិញតែម្ដងគត់ គឺនៅឆ្នាំ១៩៧៨។ អង្គការបានអនុញ្ញាតឱ្យគាត់មកលេងផ្ទះបានរយៈពេលចន្លោះពី២ថ្ងៃ ទៅ៣ថ្ងៃប៉ុណ្ណោះ។ នៅពេលទៅដល់ផ្ទះ គាត់រកឪពុកម្ដាយមិនឃើញនោះទេ ដោយសារឪពុកម្ដាយរបស់គាត់ត្រូវបានចាត់តាំងឱ្យទៅធ្វើការងារនៅខេត្តកំពង់ចាម។ រ៉ន បានសម្រេចចិត្តត្រឡប់ទៅអង្គភាពវិញ។

នៅឆ្នាំ១៩៧៩ រ៉ន បានចូលប្រយុទ្ធពេញកម្លាំងជាមួយកងទ័ពវៀតណាម នៅតំបន់កំពង់ស្ពឺ និងកំពង់ឆ្នាំង។ ទោះបីជាស្ថិតក្នុងពេលប្រយុទ្ធក៏ដោយ គាត់នៅតែបន្តតួនាទីជានីរសារសមរភូមិ ដែលត្រូវដឹកនាំកម្លាំងទ័ព ដាក់ខ្សែត្រៀម និងចាត់ចែងកម្លាំងទ័ពជំនួសប្រធាន។ ក្រោយមក នៅពេលដែលកងទ័ពវៀតណាមចូលមកដល់ ហើយអង្គភាពត្រូវបែកបាក់ គាត់ក៏បានរត់គេចខ្លួនចូលក្នុងព្រៃ រហូតដល់ដាច់ស្បៀង ហើយក៏សម្រេចចិត្តវិលត្រឡប់មកស្រុកកំណើតវិញ នៅខែធ្នូ ឆ្នាំ១៩៧៩៕

[1] ឯកសារលេខ D25128, ង៉ែត រ៉ន (កុមារកងទ័ព), សម្ភាសដោយ គឹម កែវកន្និដ្ឋា, នៅថ្ងៃទី២៩ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០០១, បណ្ណសារមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា។

អត្ថបទដោយ នេន ស្រីមុំ